Bài giảng kỹ thuật lắp đặt điện nghề điện công nghiệp

TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ QUỐC TẾ VABIS HỒNG LAM
KHOA: ĐIỆN – ĐIỆN LẠNH

MÔ ĐUN: KỸ THUẬT LẮP ĐẶT ĐIỆN
MĐ 24

NGHỀ: ĐIỆN CÔNG NGHIỆP
Trình độ: Trung cấp nghề


Trường Cao Đẳng Nghề Quốc Tế Vabis Hồng Lam

Khoa Điện – Điện Lạnh

Vũng Tàu – 2012
(Tài liệu lưu hành nội bộ)

MỤC LỤC
BÀI SỐ 1.....................................................................................................7
1.Tổng quan về hệ thống dây/ cáp điện.......................................................................................................8
2.Thiết kế / Lên kế hoạch lắp đặt điện..........................................................................................................8
2.1. Các yêu cầu thiết kế...........................................................................................................................9
2.2.Các đặc điểm của nguồn cung cấp......................................................................................................9
3.Trình tự lắp đặt điện................................................................................................................................10
4.Phương pháp đi dây.................................................................................................................................11
5.Trang thiết bị – dụng cụ trong lắp đặt điện .............................................................................................11

BÀI SỐ 2...................................................................................................12
BÀI SỐ 3...................................................................................................15
2.Nhiệm vụ thực hành 2.............................................................................................................................18

BÀI SỐ 4...................................................................................................19
2.Nhiệm vụ thực hành 2: Đi dây trong bếp.................................................................................................22

BÀI SỐ 5...................................................................................................24
2.Nhiệm vụ thực hành 2.............................................................................................................................28
3.Kiểm tra mạch điện..................................................................................................................................29

BÀI SỐ 6...................................................................................................32
1.Tổng quan về mạch điện công nghiệp ....................................................................................................32
2.Phương pháp đi dây.................................................................................................................................32
3.Phụ kiện lắp đặt.......................................................................................................................................34
4.Phân loại mạch điện................................................................................................................................36
4.1.Mạch hỗn hợp ( chiếu sáng + cấp nguồn).........................................................................................36
4.2.Mạch công suất( động lực)...............................................................................................................36
4.3.Mạch điều khiển, tín hiệu.................................................................................................................36
MĐ 24 - Kỹ thuật lắp đặt Điện

Ks: Nguyễn Văn Vụ

Page 2


Trường Cao Đẳng Nghề Quốc Tế Vabis Hồng Lam

Khoa Điện – Điện Lạnh

5.Bài tập ứng dụng......................................................................................................................................36

BÀI SỐ 7...................................................................................................43
1.Chống sét.................................................................................................................................................43

1.1.Tổng quan:........................................................................................................................................43
1.2.Chống sét đánh trực tiếp..................................................................................................................43
1.3.Chống sét đánh lan truyền................................................................................................................44
1.4.Tính toán hệ thống chống sét...........................................................................................................44
2.Hệ thống nối đất/ Eathing system...........................................................................................................46
2.1.Thuật ngữ trong hệ thống nối đất.....................................................................................................46
2.2.Các phần tử trong hệ thống nối đất..................................................................................................47
2.3.Các chức năng nối đất.......................................................................................................................49
2.4.Vật liệu và loại dây dẫn nối đất.........................................................................................................49
3.Kỹ thuật lắp đặt hệ thống nối đất............................................................................................................49
3.1.Kỹ thuật lắp đặt điện cực đất............................................................................................................49
3.2.Kỹ thuật lắp đặt dây nối đất chính....................................................................................................50
3.3.Kỹ thuật lắp đặt dây nối đất bảo vệ thiết bị......................................................................................51
3.4.Kỹ thuật lắp đặt dây nối đẳng thế.....................................................................................................51

BÀI SỐ 8...................................................................................................53
TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................62

Vị trí/ ý nghĩa, vai trò của mô đun
Mô đun này trang bị cho học viên các kỹ thuật, phương pháp lắp đặt điện, giúp học viên rèn
luyện các kỹ năng sử dụng dụng cụ đúng phương pháp, chức năng và đảm bảo an toàn.
Thông qua đó học viên sẽ ứng dụng để lắp đặt các mạch điện, hệ thống điện nhỏ và vừa
đúng yêu cầu kỹ thuật trong bản vẽ.
Mô đun này thực hành tại xưởng nên người học phải trang bị đầy đủ bảo hộ lao động để
đảm bảo an toàn trong khi thực hành.
MĐ 24 - Kỹ thuật lắp đặt Điện

Ks: Nguyễn Văn Vụ

Page 3

Trường Cao Đẳng Nghề Quốc Tế Vabis Hồng Lam

Khoa Điện – Điện Lạnh

Mục tiêu của mô đun
+ Sử dụng thành thạo các dụng cụ cầm tay trong lắp đặt điện
+ Thực hiện công việc lắp đặt điện đúng quy trình.
+ Tính toán được vật tư, dụng cụ, nhân lực cho các công việc lắp đặt cụ thể( ước tính
chi phí)
+ Trình diễn được các phương pháp / kỹ thuật lắp đặt điện theo tiêu chuẩn đi dây và
yêu cầu trong bản vẽ thiết kế.
+ Lắp đặt được các mạch điện nhỏ và vừa theo bản vẽ thiết kế

Thời gian
Thời gian chuẩn cần thiết cho mô đun này là 60 giờ học tại trường, 40 giờ thực hành tại thực
tế sản xuất( công ty/ doanh nghiệp). Tuy nhiên, thời lượng có thể được điều chỉnh nếu người
học có điều kiện tự học ở nhà hay tại nơi làm việc.

Nội dung chính của mô đun
BÀI

NỘI DUNG

THỜI GIAN
Tổn
g

Lý

thuyết

Thực
hành

Kiểm tra

1

Lập kế hoạch đi dây, lắp đặt điện

4

3

1

0

2

Thực hành lắp đặt hệ thống dây

4

1

3

0

3

Lắp đặt mạch điện chiếu sáng

8

1

6

1

4

Lắp đặt mạch điện dân dụng

12

2

9

1

5

Lắp đặt mạch điện phi dân dụng

12

2

9

1

6

Lắp đặt mạch điện công nghiệp

12

2

9

1

7

Lắp đặt hệ thống nối đất và chống sét

4

1

3

0

8

Kiểm tra lắp đặt điện

4

2

2

0

Thực tập doanh nghiệp

40

6

32

2

100

20

74

6

Tổng

Các hình thức dạy – học chính trong mô đun
 Học lý thuyết về các phương pháp, kỹ thuật lắp đặt tại xưởng thực hành Điện.
 Thực hành lắp đặt điện trên các mô hình mô phỏng tại xưởng thực hành Điện ( yêu cầu trang
bị bảo hộ lao động, nút tai, kính bảo hộ…)
 Thực hành lắp đặt điện tại thực tế sản xuất( công ty/ doanh nghiệp).

Sự chuẩn bị của người học
MĐ 24 - Kỹ thuật lắp đặt Điện

Ks: Nguyễn Văn Vụ

Page 4


Trường Cao Đẳng Nghề Quốc Tế Vabis Hồng Lam

Khoa Điện – Điện Lạnh

Để hoàn thành nội dung học tập cũng như các công việc cần phải thực hiện của nội dung đặt ra
trong tài liệu này, người học cần phải chuẩn bị những thứ sau:
 Bút, thước kẻ….
 Sách vở phục vụ học tập
 Bảo hộ lao động
 Kiến thức cơ sở từ các môn học/ mô đun trước.

Yêu cầu về đánh giá hoàn thành môn học/ mô đun
+ Tham dự dầy đủ số giờ thực hành tại xưởng

+ Phần lý thuyết : vấn đáp/ viết
+ Phần thực hành: năng lực thực hành của bạn sẽ được đánh giá thông qua việc hoàn
thành các nhiệm vụ thực hành cũng như hoàn thành các câu hỏi ôn tập trong sách của
bạn.

AN TOÀN LAO ĐỘNG
GIỮ NGĂN NẮP CÔNG NGHIỆP
Trong công nghiệp, giữ ngăn nắp có nghĩa là mọi khu vực phải sạch sẽ và ngăn nắp. Điều này cần
phải làm mọi lúc, thường xuyên và được mọi người thực hiện.
MĐ 24 - Kỹ thuật lắp đặt Điện

Ks: Nguyễn Văn Vụ

Page 5


Trường Cao Đẳng Nghề Quốc Tế Vabis Hồng Lam

Khoa Điện – Điện Lạnh

Giữ ngăn nắp kém đồng nghĩa với tai nạn. Bạn có thể vấp vào những vật còn sót lại trên sàn, trượt
chân trên sàn trơn ướt. Một lý do nữa là chúng ta làm việc năng suất hơn trong khu vực vệ sinh sạnh
sẽ và giữ ngăn nắp.
Giữ ngăn nắp tốt có nghĩa là:
Ít tai nạn
Tinh thần làm việc tốt hơn
Ít hư hỏng nguyên vật liệu
Năng suất/ hiệu quả cao hơn

Ít nguy cơ cháy

Bạn không cảm thấy mệt mỏi
Bạn cảm thấy tự hào về tổ chức của mình
Nhân viên hòa thuận với nhau hơn.

LÀM GÌ KHI XẢY RA TAI NẠN/SỰ CỐ
Trước hết là NHỮNG ƯU TIÊN – Sau đó mới đến ĐÁNH GIÁ
Cần có những người cứu hộ nào?
• Xe cứu thương
• Đội chữa cháy – thiết bị thở nhân tạo
Để ĐÁNH GIÁ, bạn cần:
• Biết điều gì đã xảy ra
• Biết các dấu hiệu
• Biết các triệu chứng.
Điều đã xảy ra – có thể thu thập thông tin từ:
• Những thương tổn
• Những nhân chứng hoặc những người đi qua
• Xung quanh
Các dấu hiệu – mà người sơ cứu có thể thấy:
• Màu sắc: trông vẻ bị đỏ, bị nhợt nhạt, bị xanh tím
• Thở: thở gấp, thở khò khè, thở hụt hơi
• Chảy máu: rớm máu, chảy liên tục, v.v.
• Sưng tấy: sưng phồng, trông bất thường.
Các triệu chứng – nhận biết được qua thương tổn:
• Tôi thấy tức ngực
• Tôi bị tê lưng
• Tôi thấy nóng quá
• Tôi bị choáng váng
BẤT TỈNH
Bất tỉnh là kết quả của sự cản trở chức năng bình thường của não.
Các nguyên nhân của bất tỉnh có thể được chia ra thành:

• Do thiếu oxy để thở
• Mất cân bằng về mặt hóa học
• Do chấn thương
Người bị quỵ xuống mà không có phản ứng với LẮC và HÉT cần phải được điều trị như người bị
bất tỉnh.
Những nguy hiểm mà người bị bất tỉnh gặp phải là:
• Không còn khả năng nhận biết nguy hiểm
• Nghẽn đường thở
Ví dụ: lưỡi bị tụt vào trong họng, thức ăn/vật lạ, gãy răng
MĐ 24 - Kỹ thuật lắp đặt Điện

Ks: Nguyễn Văn Vụ

Page 6


Trường Cao Đẳng Nghề Quốc Tế Vabis Hồng Lam

Khoa Điện – Điện Lạnh

• Đánh mất phản xạ tự vệ, ho hoặc nuốt
Vì vậy mà người BỊ NGẤT phải được đặt nằm nghiêng về một bên theo tư thế hồi sức nghiêng.
Khi nạn nhân đó ở tư thế này:
• Hãy thông đường thở
• Hãy kiểm tra sự hô hấp
• Hãy kiểm tra sự tuần hoàn máu
Trong lúc đợi nhân viên y tế đến – hãy kiểm tra xem có bị chảy máu hay thương tật nào không và
tiếp tục theo dõi:
• Các phản ứng
• A.B.C. (đường thở, hô hấp, tuần hoàn máu)

BÀI SỐ 1
Tên bài: Lập kế hoạch đi dây, lắp đặt điện

MĐ24 – 01

Giới thiệu: Bài học này nhằm cung cấp cho học viên các kiến thức cơ bản về kỹ thuật lắp
đặt điện để làm cơ sở cho các bài học tiếp theo
Mục tiêu bài học:
MĐ 24 - Kỹ thuật lắp đặt Điện

Ks: Nguyễn Văn Vụ

Page 7


Trường Cao Đẳng Nghề Quốc Tế Vabis Hồng Lam

-

Khoa Điện – Điện Lạnh

Liệt kê được các bước công việc lắp đặt điện.
Liệt kê được các loại dụng cụ - thiết bị phù hợp với công việc lắp đặt điện.
Trình bày được các phương pháp đi dây, đấu nối thiết bị điện trong lắp đặt.

Nội dung bài học

Thời gian: 4h (LT: 3h; TH: 1h)

1. Tổng quan về hệ thống dây/ cáp điện
Kiểu của hệ thống đi dây được sử dụng cho việc lắp đặt đặc biệt hoặc từng phần phụ thuộc
vào một số yếu tố sau:
 Đặc điểm nguồn cung cấp: Nguồn một chiều hay xoay chiều; một pha hay ba pha;
hai dây, ba dây hay bốn dây. Điều này được quyết định chủ yếu bởi các kiểu và công
suất của thiết bị được kết nối.
 Nhiệt độ môi trường: Nhiệt độ của không khí môi trường xung quanh hoặc các điều
kiện tương tự được bắt gặp.
 Các mối nguy hiểm cơ học: Các chỗ yếu hoặc có khả năng hư hại cơ học.
 Các mối nguy hiểm môi trường: Các chỗ yếu hoặc có khả năng của các tác hại môi
trường như độ ẩm, khí hoặc hơi nước ăn mòn; các khí hoặc hơi nước gây cháy, nổ.
 Kiểu hệ thống nối đất: Nhiều trung tính tiếp đất – Multiple Earth Neutral (MEN);
các yêu cầu cho thiết bị bảo vệ dòng rò – Residual Current Device (RCD).
 Khả năng mở rộng trong tương lai: Dự trữ có thể cần thiết cho việc mở rộng thêm.
 Tính liên tục của nguồn cung cấp: Các khu vực then chốt có thể có các yêu cầu đặc
biệt (ví dụ các bộ phận cần chăm sóc đặc biệt như các nhà hát hay bệnh viện)
 Kiểu cấu trúc tòa nhà: Các vật liệu và các phương pháp chế tạo được sử dụng trong
tòa nhà sẽ ảnh hưởng đến việc lựa chọn hệ thống đi dây.
 Các chi phí vận hành và chi phí bảo dưỡng: Các chi phí ban đầu và chi phí vận
hành, khấu hao, thời gian sử dụng và sự lão hóa có thể là các yếu tố chính.
 Về mặt thẩm mỹ: Các cân nhắc về mặt thẩm mỹ của đi dây ngoài cho các nhà công
nghiệp, khu thương mại hoặc nhà ở có thể là một yếu tố quan trọng cần tính đến.
 Sự sụt áp: Chạy dây dài có thể tạo ra sự sụt áp quá mức. Chiều dài đường cáp có thể
bị ảnh hưởng bởi các quyết định hệ thống dây cũng như liên quan đến các khoảng
cách.
 Trở kháng lỗi mạch vòng: Chiều dài đi dây và việc lựa chọn hệ thống dây đi có thể
ảnh hưởng đến trở kháng của phần dây dẫn đi vòng và có thể gây ra dòng điện lỗi

2. Thiết kế / Lên kế hoạch lắp đặt điện
Phần này bao gồm các khía cạnh quan trọng của việc lắp đặt điện cần phải được xem xét

trước khi bắt đầu bất cứ một công việc nào. Bao gồm:
• Các đặc tính của nguồn cung cấp hiện có và yêu cầu của nguồn cung cấp cho lắp đặt
điện bao gồm các yêu cầu đối với đơn vị phân phối điện.
• Nhu cầu điện lớn nhất đối với các lưới điện tiêu thụ chính (và các lưới điện phụ nếu
được yêu cầu).
• Giới hạn sụt áp – Điều này có thể ảnh hưởng đến việc bố trí mạch điện.
MĐ 24 - Kỹ thuật lắp đặt Điện

Ks: Nguyễn Văn Vụ

Page 8


Trường Cao Đẳng Nghề Quốc Tế Vabis Hồng Lam

Khoa Điện – Điện Lạnh

• Việc bố trí mạch điện, cụ thể là số lượng và tải trọng của các mạch điện bao gồm số
các điểm trên một mạch điện và dự định mục đích sử dụng của chúng.
• Các ảnh hưởng từ bên ngoài mà có thể gây bất lợi đến việc lắp đặt điện.
2.1.

Các yêu cầu thiết kế

Việc thiết kế lắp đặt điện phải bao gồm tất cả các biện pháp cần thiết để bảo vệ con
người và vật nuôi không bị điện giật và tổn hại vật chất hay tài sản từ sự hư hại có thể
xảy ra do việc lắp đặt điện thông thường. Một điểm quan trọng khác là vận hành đúng
theo mục đích dự định; ví dụ, xác định đúng tải của mạch điện để tránh các thiết bị bảo
vệ bị ngắt thường xuyên. Thiết kế lắp đặt điện không những phải kết hợp với các yêu cầu
của các quy tắc đi dây mà còn phải kết hợp với các thỏa thuận giữa người lắp đặt và

khách hàng của họ như phạm vi lắp đặt điện, tải, mục đích sử dụng của việc lắp đặt điện,
kiểu của thiết bị được lắp đặt và vị trí của nó.
2.2.

Các đặc điểm của nguồn cung cấp

Một điều hiển nhiên khi bắt đầu thiết kế lắp đặt điện đó là nắm rõ các yêu cầu đối với
nguồn cấp điện nhằm giúp cho việc lắp đặt điện có được sự tương thích. Sau đây là tóm
tắt các khía cạnh cần xem xét.
Loại dòng điện
Mặc dù nguồn cung cấp chủ yếu cho các lắp đặt điện là dòng xoay chiều (a.c.), tuy
nhiên cũng cần phải để ý rằng các nguồn điện dòng một chiều (d.c.) cũng thường
được sử dụng ở các vùng xa xôi hẻo lánh cũng như trong việc lắp đặt điện sử dụng
các nguồn năng lượng tại chỗ.
Số lượng các dây dẫn
Trong trường hợp nguồn xoay chiều; việc lắp đặt điện được cung cấp với một pha,
hai pha hay ba pha phụ thuộc vào yêu cầu của tải tiêu thụ và các quy tắc dịch vụ cung
cấp của cơ quan điều phối điện tại địa phương.
Mức điện áp
Từ khi công bố tiêu chuẩn AS/NZS 3000:2007, Australia đã chấp nhận một tiêu
chuẩn mới, ‘Mức điện áp tiêu chuẩn AS 60038-2000’ quy định các mức điện áp rất
phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế.
Các mức điện áp, sai lệch và tần số tiêu chuẩn của hệ thống điện lưới hạ áp và các mạng
điện lắp là:
• Đối với Australia 230/400 V + 10% - 6% ở tần số 50 Hz (phù hợp với tiêu chuẩn AS
60038-2000).
• Đối với New Zealand 230/400 + 6% - 6% ở tần số 50 Hz.
Dòng điện cực đại (có thể cung cấp)
MĐ 24 - Kỹ thuật lắp đặt Điện

Ks: Nguyễn Văn Vụ

Page 9


Trường Cao Đẳng Nghề Quốc Tế Vabis Hồng Lam

Khoa Điện – Điện Lạnh

Không thể bắt đầu lắp đặt điện nếu không biết hệ thống phân phối điện có thể cung cấp
dòng điện thỏa mãn yêu cầu không. Trong một số trường hợp việc lắp đặt điện có thể yêu
cầu chi phí bổ sung đối với khách hàng và cần phải tiến hành trao đổi với cơ quan phân phối
điện về sự sắp xếp bố trí hệ thống cấp điện.
Dòng điện ngắn mạch cho phép
Dòng điện ngắn mạch cho phép là dòng điện tối đa khi xảy ra lỗi ngắn mạch và là một chức
năng trở kháng của nguồn cung cấp và cáp điện. Nhu vậy, giá trị của dòng điện ngắn mạch
cho phép nên được cung cấp từ cơ quan phân phối điện. Dòng điện ngắn mạch cho phép là
yếu tố chính trong việc lựa chọn các thiết bị bảo vệ, thiết bị đóng ngắt và các dây dẫn.
Các biện pháp nối đất an toàn
Cách thức lắp đặt nối đất được mô tả trong các quy tắc đi dây áp dụng cho mạng trung tính
nối đất đa điểm (MEN), hệ thống này được quy định chủ yếu bởi các bộ phận điều phối
điện. Điều này không loại trừ sự cho phép sử dụng hệ tiếp đất biến đổi với cùng mức độ an
toàn.
Giới hạn về việc sử dụng thiết bị
Các bộ phận phân phối điện có thể đặt ra các giới hạn có trong quy định về dịch vụ vung
cấp về việc có được phép hay không được phép sử dụng một số loại thiết bị điện. Tiêu biểu
của các giới hạn này bao gồm yêu cầu về công suất tải định mức được thiết kế cho nhiều
pha và giới hạn của các quá độ do Khóa điện (công tắc) mà có thể gây trở ngại cho hệ thống
nguồn cấp (ví dụ giới hạn của khởi động trực tiếp của động cơ).
3. Trình tự lắp đặt điện

 Khảo sát hiện trường lắp đặt
+ Đây là bước không thể thiếu với bất cứ công việc lắp đặt điện nào dù lớn hay nho
̉.Thông qua việc này chúng ta có các thông tin về khu vực tiến hành lắp đặt điện như:
vị trí địa lý, không gian thao tác, điều kiện môi trường, khí hậu và các đặc điểm của
xây dựng của khu vực đó để tiến hành lập kế hoạch.
 Lập kế hoạch làm việc
+ Vật tư, trang thiết bị dùng trong thi công
+ Thời gian, nhân lực cho công việc
+ Tiến độ thi công
 Thi công
+ Thực hiện theo kế hoạch đã lập và bảo đảm tiến độ
 Kiểm tra
+ Kiểm tra lại theo yêu cầu thiết kế
 Vận hành và bàn giao

MĐ 24 - Kỹ thuật lắp đặt Điện

Ks: Nguyễn Văn Vụ

Page 10


Trường Cao Đẳng Nghề Quốc Tế Vabis Hồng Lam

Khoa Điện – Điện Lạnh

4. Phương pháp đi dây
Với từng công trình chúng ta sẽ lựa chọn phương án đi dây cụ thể để đảm bảo các yếu tố Kỹ
thuật – Mỹ thuật – Kinh tế. Có thể có nhiều phương pháp đi dây xuất hiện trong cùng một công
trình xây dựng.

 Đường dây truyền tải điện
- Thường sử dụng cột và sứ đỡ dây với mạng điện ngoài trời
- Chỉ dùng phương pháp đi dây ngầm với các đoạn ngắn để giảm chi phí.
 Mạng điện công nghiệp( nhà xưởng, dây truyền)
- Sử dụng các máng/ thang cáp với hệ thống cung cấp nguồn công suất lớn
- Sử dụng phương pháp đi dây trong hộp/ nẹp/ ống nhựa với các dây tín hiệu/ điều khiển…
 Mạng điện dân dụng – thương mại.
- Hiện nay đa số sử dụng phương pháp di dây ngầm ( âm tường/ âm sàn) để đảm bảo mặt
thẩm mỹ của công trình.
- Phương pháp đi dây nổi trong ống/ nẹp nhựa vẫn được sử dụng với các công trình xây
dựng dân dụng đơn lẻ.

5. Trang thiết bị – dụng cụ trong lắp đặt điện
 Trang thiết bị
+ Với các công trình lớn có thao tác lắp đặt trên cao cần có các thiết bị nâng hạ.
+ Các thiết bị gia công ống luồn dây bằng kim loại, khoan, cắt gọt…
+ Các thiết bị đo kiểm tra

 Dụng cụ
+ Các loại dụng cụ cầm tay trong lắp đặt điện như kìm, tuốc - lơ - vít, dao…
+ Các loại dụng cụ trợ lực như máy cắt, máy khoan, mài cầm tay…

MĐ 24 - Kỹ thuật lắp đặt Điện

Ks: Nguyễn Văn Vụ

Page 11


Trường Cao Đẳng Nghề Quốc Tế Vabis Hồng Lam

Khoa Điện – Điện Lạnh

BÀI SỐ 2
Tên bài: Thực hành lắp đặt máng cáp/ hộp đi dây

MĐ24 – 02

Giới thiệu: Bài học này nhằm cung cấp cho học viên các kiến thức và rèn luyện các kỹ năng cơ bản
trong việc lắp đặt, đi dây hệ thống điện.
Mục tiêu bài học:

-

Trình bày được các bước thực hiện công việc lắp đặt điện.
Chọn/sử dụng được các loại dụng cụ cầm tay phù hợp với công việc của nghề điện.
Lắp đặt được hệ thống theo bản vẽ yêu cầu.
Đảm bảo an toàn cho bản thân và những người xung quanh.

Nội dung bài học

Thời gian: 4h (LT: 3h; TH: 1h)

1. Nhiệm vụ
Lắp đặt hệ thống hộp/ nẹp đi dây cho mạch điện dân dụng theo kích thước trong bản vẽ
trong phòng thực hành đi dây.
Tất cả các công việc phải được thực hiện độc lập, thời gian tối đa cho phép trong
phòng đi dây là180 phút

Vỏ tủ điện

MĐ 24 - Kỹ thuật lắp đặt Điện

Ks: Nguyễn Văn Vụ

Page 12


Trường Cao Đẳng Nghề Quốc Tế Vabis Hồng Lam

Khoa Điện – Điện Lạnh

Hình 2.1 - Sơ đồ lắp đặt ống luồn dây
2. Dụng cụ – trang thiết bị
Vật tư

Số
lượng

Thiết bị - Dụng cụ

Số
lượng

3. Quy trình thực hiện
 Bước 1: Khảo sát nhiệm vụ
+ Kiểm tra kích thước, vị trí khu vực thực hành lắp đặt
+ Đọc bản vẽ
+ Chuẩn bị dụng cụ, vật tư
 Bước 2: Vẽ sơ đồ lắp đặt

+ Sử dụng thước, Level và phấn để kẻ các đường lắp đặt ống và hộp như hình bên
dưới.

Hình 2.2 - Sơ đồ lắp đặt ống luồn dây
 Bước 3: Lắp đặt
+ Từ sơ đồ lắp đặt ống và hộp trên chúng ta tiến hành đánh dấu các vị trí cần gắn
hộp đấu nối, kẹp giữ ống…
+ Lắp các hộp đấu nối tại các vị trí đã đánh dấu.
+ Lắp các kẹp giữ ống tại các vị trí đã đánh dấu.
+ Đo, cắt và tiến hành lắp ống theo các đường đánh dấu.
 Bước 4: Kiểm tra
+ Sử dụng thước kéo để kiểm tra kích thước theo bản vẽ
MĐ 24 - Kỹ thuật lắp đặt Điện

Ks: Nguyễn Văn Vụ

Page 13


Trường Cao Đẳng Nghề Quốc Tế Vabis Hồng Lam

Khoa Điện – Điện Lạnh

+ Sử dụng thước thủy (Level) để kiểm tra độ cân bằng
4. Sai hỏng và cách khắc phục
 Sai kích thước/ lệch
+ Nguyên nhân: Do đánh dấu sai các vị trí lắp đặt ống/ hộp hoặc lỗi đọc bản vẽ
+ Khắc phục: tất cả các kích thước trên bản đều xác định từ đường tâm( đường đánh
dấu lắp đặt ống, hộp). Sử dụng Level để kiểm tra đường đánh dấu trước khi lắp
đặt.

 Ống/ hộp bị móp méo, cong
+ Do siết các kẹp ống quá chặt hoặc kích thước sai( dư/ thừa) dẫn đến cong ông khi
lắp vào hộp.

MĐ 24 - Kỹ thuật lắp đặt Điện

Ks: Nguyễn Văn Vụ

Page 14


Trường Cao Đẳng Nghề Quốc Tế Vabis Hồng Lam

Khoa Điện – Điện Lạnh

BÀI SỐ 3
Tên bài: Lắp đặt mạch điện chiếu sáng

MĐ24 – 03

Giới thiệu: Bài học này nhằm cung cấp cho học viên các kiến thức và rèn luyện các kỹ năng cơ
bản trong việc lắp đặt, đi dây hệ thống điện chiếu sáng.

Mục tiêu
-

Trình bày được các bước thực hiện công việc lắp đặt mạch điện.
Chọn/sử dụng được các loại dụng cụ cầm tay phù hợp với công việc của nghề điện.
Lắp đặt được mạch điện theo bản vẽ yêu cầu.
Đảm bảo an toàn cho bản thân và những người xung quanh.

Nội dung bài học

Thời gian: 8h (LT: 1h; TH: 7h)

1. Nhiệm vụ thực hành 1
Lắp đặt mạch điện chiếu sáng theo phương pháp tuần tự công tắc – đèn theo bản vẽ bên
dưới.

Hình 3.1 - Sơ đồ bố trí đi dây mạch chiếu sáng

CB

MĐ 24 - Kỹ thuật lắp đặt Điện

Ks: Nguyễn Văn Vụ

Page 15


Trường Cao Đẳng Nghề Quốc Tế Vabis Hồng Lam

Khoa Điện – Điện Lạnh

Hình 3.2 -Sơ đồ nguyên lý mạch điện
1.1. Dụng cụ – trang thiết bị
Số
Vật tư
Thiết bị - Dụng cụ
lượng

Cáp điện 3 x 1.0mm2
Máy khoan cầm tay
Công tắc 3 chấu
3
Bộ tuốc – nơ - vít
Đui đèn
3
Kìm bằng
Bóng đèn nung sáng
3
Kìm cắt
Vít các loại
Kìm tuốt dây
Kẹp cáp
Dao tách dây
Thước lá
1.2.

Số
lượng
1
1
1
1
1
1
1

Các bước thực hiện

 Bước 1: Khảo sát nhiệm vụ
+ Kiểm tra kích thước, vị trí khu vực thực hành lắp đặt
+ Đọc bản vẽ
+ Chuẩn bị dụng cụ, vật tư
 Bước 2: Vẽ sơ đồ đi dây, đấu nối
+ Vẽ sơ đồ mạch điện và dùng đúng màu để chỉ ra dây pha, dây trung tính. Đánh số
hoặc kí tự thích hợp cho công tắc và bóng đèn

Hình 3.3 -Sơ đồ đấu dây mạch điện
(Tham khảo ý kiến của giáo viên nếu bạn chưa rõ về mạh điện)
 Bước 3: Lắp đặt mạch điện
+ Từ sơ đồ đi dây trên chúng ta tiến hành đánh dấu các vị trí cần gắn công tắc, đui
đèn và vẽ phác họa đường đi dây.
+ Lắp và đấu nối các công tắc, đui đèn tại các vị trí đã đánh dấu.
+ Cố định các dây/ cáp, công tắc, đèn

MĐ 24 - Kỹ thuật lắp đặt Điện

Ks: Nguyễn Văn Vụ

Page 16


Trường Cao Đẳng Nghề Quốc Tế Vabis Hồng Lam

Khoa Điện – Điện Lạnh

( Không yêu cầu kích thước)

 Bước 4: Kiểm tra

Trước khi tiến hành kiểm tra phải đảm bảo mạch điện đã được cách ly với
nguồn điện (Kiểm tra nguội – Dead Test)
+ Kiểm tra hoạt động của mạch điện
- Sử dụng đồng hồ VOM ( Voltage Ohm Metter), thang đo điện trở (R x…)
- Kiểm tra đồng hồ bằng cách ngắn mạch 2 que đo và chỉnh kim về vị trí 0Ω
- Gắn 2 que đo lần lượt vào cực pha và cực trung tính phía sau CB, bật công tắc
S1 và quan sát đồng hồ đo:
• Kim không di chuyển => mạch bị hở
• Kim chỉ giá trị 0Ω => ngắn mạch
• Kim chỉ giá trị ≈ giá trị điện trở đèn (Rđèn) => mạch hoạt động tốt
• Tắt công tắc, kim trở về 0Ω.

Hình 3.4 – kiểm tra mạch điện
-

Lần lượt làm các bước trên với các mạch đèn còn lại để hoàn thành việc kiểm
tra.
+ Kiểm tra cực tính
- Công việc này nhằm giúp chúng ta kiểm tra lại việc đấu nối có đúng kỹ thuật
hay không (CB, cầu chì, công tắc điều khiển mạch điện phải được gắn trên dây
pha)
- Sử dụng đồng hồ VOM ( Voltage Ohm Metter), thang đo điện trở (R x…)
- Kiểm tra đồng hồ bằng cách ngắn mạch 2 que đo và chỉnh kim về vị trí 0Ω
MĐ 24 - Kỹ thuật lắp đặt Điện

Ks: Nguyễn Văn Vụ

Page 17

Trường Cao Đẳng Nghề Quốc Tế Vabis Hồng Lam

-

Khoa Điện – Điện Lạnh

Gắn 1 que đo vào cực pha của nguồn và que còn lại gắn lần lượt vào trước, sau
CB, công tắc; bật công tắc S1 và quan sát đồng hồ đo:
• Kim không di chuyển => công tắc/ CB đấu không đúng vào dây pha
• Kim chỉ giá trị ≈ 0Ω => công tắc/ CB đấu đúng.

 Bước 5: Thử mạch
Giáo viên kiểm tra lại, cấp nguồn vào mạch và giám sát



1.3.


Bật/tắt công tắc của từng mạch, kiểm tra hoạt động theo yêu cầu
Ghi lại các lỗi/ hư hỏng xảy ra và sửa chữa lỗi (nếu có).
Ngắt CB và khóa an toàn mạch điện.
Sai hỏng và cách khắc phục
Đấu dây sai cực tính:
+ Nguyên nhân: Do đấu dây bị nhầm lẫn các cực đấu nối tại công tắc, CB.
+ Khắc phục: chú ý các ký hiệu/ số trên các cực đấu nối của công tắc, CB.
 Ngắn mạch:
+ Thường xảy ra ngắn mạch tại đui đèn, do khi đấu dây tại đây để dây pha và dây
trung tính chạm vào nhau.

2. Nhiệm vụ thực hành 2
Lắp đặt mạch điện chiếu sáng theo phương pháp tuần tự bóng đèn - công tắc theo bản vẽ
bên dưới.

Hình 3.5 - Sơ đồ bố trí đi dây mạch chiếu sáng

Sử dụng các thông tin, sơ đồ, trình tự thực hiện trong nhiệm vụ thực hành 1 để
thực hiện nhiệm vụ thực hành này.

MĐ 24 - Kỹ thuật lắp đặt Điện

Ks: Nguyễn Văn Vụ

Page 18


Trường Cao Đẳng Nghề Quốc Tế Vabis Hồng Lam

Khoa Điện – Điện Lạnh

BÀI SỐ 4
Tên bài: Lắp đặt mạch điện dân dụng

MĐ24 – 04

Giới thiệu: Bài học này nhằm cung cấp cho học viên các kiến thức và rèn luyện các kỹ năng cơ bản
trong việc lắp đặt, đi dây hệ thống điện dân dụng.
Mục tiêu bài học:

-

Trình bày được các bước thực hiện công việc lắp đặt mạch điện dân dụng.
Chọn/sử dụng được các loại dụng cụ cầm tay phù hợp với công việc của nghề điện.
Lắp đặt được mạch điện theo bản vẽ yêu cầu.
Kiểm tra, đánh giá được mạch điện theo quy định đi dây.
Đảm bảo an toàn cho bản thân và những người xung quanh.

Nội dung bài học

Thời gian: 12h (LT: 2h; TH: 10h)

1. Nhiệm vụ thực hành 1: lắp đặt mạch hỗn hợp(Ổ cắm và đèn)
 Yêu cầu đi dây ở phòng khách của căn hộ dân dụng bao gồm 2 ổ cắm và ba đèn. Hai
đèn được điều khiển bằng 2 công tắc tại 2 cửa(điều khiển tại 2 vị trí) và một đèn ở xa
ghế được điều khiển bởi một công tắc cạnh ghế. Sử dụng cáp 3 lõi đỏ, đen, xanh - vàng
(TPS) và đi dây theo phương pháp tuần tự công tắc cho các đèn. Mạch đèn được bảo vệ
bởi thiết bị bảo vệ (CB) C16 – 1P. Mạch cấp nguồn (GPO – General Power Outlet) bảo
vệ bởi thiết bị bảo vệ C20 – 1P.
 Chiều cao và khoảng cách đèn, ổ cắm phụ thuộc vào điều kiện mô phỏng của phòng
thực hành đi dây.

Hình 4.1 - Sơ đồ bố trí đèn và ổ cắm
MĐ 24 - Kỹ thuật lắp đặt Điện

Ks: Nguyễn Văn Vụ

Page 19


Trường Cao Đẳng Nghề Quốc Tế Vabis Hồng Lam

Khoa Điện – Điện Lạnh

Hình 4.1 - Sơ đồ nguyên lý mạch điện
1.1. Vật tư – Trang thiết bị
Vật tư
Cáp điện 3 x 1.0mm2
Công tắc 3 chấu
Đui đèn
Bóng đèn nung sáng
Vít các loại
Kẹp cáp

Số
lượng
3
3
3

Số
lượng

Thiết bị - Dụng cụ
Máy khoan cầm tay
Bộ tuốc – nơ - vít
Kìm bằng
Kìm cắt
Kìm tuốt dây
Dao tách dây
Thước lá

1
1
1
1
1
1
1

1.2. Các bước thực hiện
 Bước 1: Khảo sát nhiệm vụ
+ Kiểm tra kích thước, vị trí khu vực thực hành lắp đặt
+ Đọc bản vẽ
+ Chuẩn bị dụng cụ, vật tư
 Bước 2: Vẽ sơ đồ đi dây, đấu nối
+ Vẽ sơ đồ mạch điện và dùng đúng màu để chỉ ra dây pha, dây trung tính. Đánh số
hoặc kí tự thích hợp cho công tắc và bóng đèn

MĐ 24 - Kỹ thuật lắp đặt Điện

Ks: Nguyễn Văn Vụ

Page 20


Trường Cao Đẳng Nghề Quốc Tế Vabis Hồng Lam

Khoa Điện – Điện Lạnh

Hình 4.2 - Sơ đồ đấu dây công tắc, đèn

(Tham khảo ý kiến của giáo viên nếu bạn chưa rõ về mạh điện)
 Bước 3: Lắp đặt mạch điện
+ Từ sơ đồ bố trí đèn, ổ cắm trên chúng ta tiến hành đánh dấu các vị trí cần gắn
công tắc, đèn, ổ cắm và vẽ phác họa đường đi dây.
+ Lắp và đấu nối các công tắc, đui đèn tại các vị trí đã đánh dấu.
+ Cố định các dây/ cáp, công tắc, đèn
 Bước 4: Kiểm tra
Trước khi tiến hành kiểm tra phải đảm bảo mạch điện đã được cách ly với
nguồn điện (Kiểm tra nguội – Dead Test)
+ Kiểm tra hoạt động của mạch điện
- Sử dụng đồng hồ VOM ( Voltage Ohm Metter), thang đo điện trở (R x…)
- Kiểm tra đồng hồ bằng cách ngắn mạch 2 que đo và chỉnh kim về vị trí 0Ω
- Gắn 2 que đo lần lượt vào cực pha và cực trung tính phía sau CB, bật công tắc
S1/S1 và quan sát đồng hồ đo:
• Kim không di chuyển => mạch bị hở
• Kim chỉ giá trị 0Ω => ngắn mạch
• Kim chỉ giá trị ≈ giá trị điện trở đèn (Rđèn) => mạch hoạt động tốt
• Tắt công tắc, kim trở về 0Ω.
- Lần lượt làm các bước trên với các mạch đèn còn lại để hoàn thành việc kiểm
tra.
+ Kiểm tra cực tính
- Công việc này nhằm giúp chúng ta kiểm tra lại việc đấu nối có đúng kỹ thuật
hay không (CB, cầu chì, công tắc điều khiển mạch điện phải được gắn trên dây
pha)
- Sử dụng đồng hồ VOM ( Voltage Ohm Metter), thang đo điện trở (R x…)
- Kiểm tra đồng hồ bằng cách ngắn mạch 2 que đo và chỉnh kim về vị trí 0Ω
- Gắn 1 que đo vào cực pha của nguồn và que còn lại gắn lần lượt vào trước, sau
CB, công tắc; bật công tắc S1 và quan sát đồng hồ đo:
• Kim không di chuyển => công tắc/ CB đấu không đúng vào dây pha
• Kim chỉ giá trị ≈ 0Ω => công tắc/ CB đấu đúng.

MĐ 24 - Kỹ thuật lắp đặt Điện

Ks: Nguyễn Văn Vụ

Page 21


Trường Cao Đẳng Nghề Quốc Tế Vabis Hồng Lam

Khoa Điện – Điện Lạnh

 Bước 5: Thử mạch
Giáo viên kiểm tra lại, cấp nguồn vào mạch và giám sát
 Bật/tắt công tắc của từng mạch, kiểm tra hoạt động theo yêu cầu
 Ghi lại các lỗi/ hư hỏng xảy ra và sửa chữa lỗi(nếu có).
 Ngắt CB và khóa an toàn mạch điện.
1.3. Sai hỏng và cách khắc phục
 Đấu dây sai cực tính:
+ Nguyên nhân: Do đấu dây bị nhầm lẫn các cực đấu nối tại công tắc, CB.
+ Khắc phục: chú ý các ký hiệu/ số trên các cực đấu nối của công tắc, CB.
 Ngắn mạch:
+ Thường xảy ra ngắn mạch tại đui đèn, do khi đấu dây tại đây để dây pha và dây
trung tính chạm vào nhau.
2. Nhiệm vụ thực hành 2: Đi dây trong bếp
 Lắp đặt mạch điện cho khu vực bếp, ổ cắm A dành cho quạt hút gió. Lắp đặt điện phải
tuân thủ các quy định về an toàn cho khu vực ẩm ướt.
 Mạch điện được bảo vệ bởi RCD – 2P, 20A, 30mA. Ổ cắm đi dây 2.5mm 2, đèn chiếu
sáng đi dây 1.5 mm2.
 Đi dây cho mạch điện trong ống/ nẹp nhựa và kẹp trên tường.

A

Hình 4.2 -Sơ đồ bố trí đèn, ổ cắm, quạt

 Sử dụng các thông tin, sơ đồ, trình tự thực hiện trong nhiệm vụ thực hành 1
để thực hiện nhiệm vụ thực hành này.

MĐ 24 - Kỹ thuật lắp đặt Điện

Ks: Nguyễn Văn Vụ

Page 22


Trường Cao Đẳng Nghề Quốc Tế Vabis Hồng Lam

Khoa Điện – Điện Lạnh

Sơ đồ nguyên lý mạch điện

Vật tư

Số
lượng

Thiết bị - Dụng cụ

Số
lượng

Sơ đồ phác họa đi dây của mạch điện

MĐ 24 - Kỹ thuật lắp đặt Điện

Ks: Nguyễn Văn Vụ

Page 23


Trường Cao Đẳng Nghề Quốc Tế Vabis Hồng Lam

Khoa Điện – Điện Lạnh

BÀI SỐ 5
Tên bài: Lắp đặt mạch điện phi dân dụng

MĐ24 – 05

Giới thiệu: Bài học này nhằm cung cấp cho học viên các kiến thức và rèn luyện các kỹ
năng cơ bản trong việc lắp đặt, đi dây hệ thống điện phi dân dụng.
Mục tiêu bài học:

-

Trình bày được các bước thực hiện công việc lắp đặt mạch điện phi dân dụng.
Chọn/sử dụng được các loại dụng cụ cầm tay phù hợp với công việc của nghề điện.
Lắp đặt được mạch điện theo bản vẽ yêu cầu.
Kiểm tra, đánh giá được mạch điện theo quy định đi dây.
Đảm bảo an toàn cho bản thân và những người xung quanh.
Thời gian: 12h (LT: 2h; TH: 10h)

Nội dung bài học

1. Nhiệm vụ thực hành 1
 Lắp đặt mạch điện dân dụng theo bản vẽ bên dưới.
 Đèn A được điều khiển bởi công tắc B
 Cả 2 mạch chiếu sáng và cấp nguồn( ổ cắm) được bảo vệ bởi thiết bị bảo vệ dòng điện
rò ( RCD).

Tủ công
tơ điện

Đèn

Hộp nối
4 ngả

Co 900

Ống nhựa PVC
Ф 20mm

Công tắc

Kẹp giữ
ống

Giắc co

Hình 5.1- Sơ đồ bố trí mạch điện phi dân dụng

MĐ 24 - Kỹ thuật lắp đặt Điện

Ks: Nguyễn Văn Vụ

ổ cắm

Page 24


Trường Cao Đẳng Nghề Quốc Tế Vabis Hồng Lam

Khoa Điện – Điện Lạnh

 Việc lắp đặt bên trên được cung cấp bởi nguồn một pha 220V. Bảng điện tổng được
nối với hệ thống trung tính nối đất đa điểm (MEN).
 Dây đơn mềm 2.5mm2 cho mạch ổ cắm, dây đơn mềm 1.0mm2 cho mạch chiếu sáng.
 Bảng điện chỉ ra dưới đây là bảng điện tổng một pha 220 V, gồm có một khóa điện
tổng kiểm soát việc lắp đặt và một RCD bảo vệ hai mạch điện.
 Sử dụng các màu phù hợp vẽ tất cả các đường dây pha, trung tính và nối đất, đồng
thời ghi ký hiệu bảng điện theo yêu cầu trong quy định đi dây.
E – Nối đất

N – Trung tính

N – Trung tính có
bảo vệ

Sơ đồ đơn tuyến

Hình 5.2- Sơ đồ bố trí tủ điện

Hình 5.3- Sơ đồ nguyên lý mạch điện

MĐ 24 - Kỹ thuật lắp đặt Điện

Ks: Nguyễn Văn Vụ

Page 25