Đặc điểm di truyền liên kết với giới tính

Đặc điểm di truyền liên
kết với giới tính


Đặc điểm di truyền của các tính trạng liên kết với nhiễm sắc thể giới tính
X
Các gen nằm trên các nhiễm sắc thể giới tính được gọi là liên kết với
giới tính. Gen nằm trên nhiễm sắc thể X được gọi là liên kết với X và
gen trên nhiễm sắc thể Y được gọi là gen liên kết với Y. T.H.Moocgan
là người đầu tiên phát hiện ra sự di truyền của gen liên kết với X ở ruồi
giấm. Ông đã may mắn phát hiện ra đột biến mắt trắng ở ruồi giấm và
bằng cách lai ruồi đột biến này với dòng bình thường có mắt đỏ
Moocgan đã đi đến kết luận gen quy định màu mắt ở ruồi giấm phải nằm
trên nhiễm sắc thể X. Ví dụ:
Phép lai thuận
Pt/c: Cái mắt đỏ x đực mắt trăng => F1: 100% mắt đỏ => F2: 50% cái
mắt đỏ : 25% đực mắt trắng : 25% đực mắt đỏ
Phép lai nghịch:
Pt/c: cái mắt trắng x đực mắt đỏ => F1: 50% cái mắt đỏ : 50% đực mắt
trắng
=> F2: 25% cái mắt đỏ : 25 cái mắt trắng : 25 đực mắt đỏ : 25 đực mắt
trắng


Kết quả thí nghiệm lai hoàn toàn khác biệt với thí nghiệm lai của
Meden. Sự khác biệt đó thể hiện qua các đặc điểm sau:
- Kết quả lai thuận và lai nghịch không giống nhau
- Tỉ lệ phân li kiểu hình ở đời F2 có sự khác biệt ở hai giới
- Có sự di truyền chéo đối với tính trạng lặn nằm trền X
- Có sự di truyền thẳng đối với gen nằm trên Y (không có trong phép
lai trên)

Để giải thích kết quả lai này Moocgan đã cho rằng gen quy định màu
mắt ở ruồi giấm phải nằm trên nhiễm sắc thể X và trên nhiễm sắc thể Y
không có gen tương ứng.
Sự di truyền của các tính trạng liên kết với nhiễm sắc thể X có nhiều
điểm khác biệt với sự di truyền của các tính trạng do gen trên nhiễm sắc
thể thường quy định là do ở giới đực chỉ có một nhiễm sắc thể X nên cá
thể đực với một alen lặn cũng đã biểu hiện kiểu hình lặn thay vì phải có
hai alen như ở các cá thể cái.