Slide bài giảng Cảnh ngày hè

CẢNH NGÀY HÈ
( Bảo kính cảnh giới – bài
43 )
Nguyễn Trãi


I. Tìm hiểu chung
1. Vài nét về tập thơ « Quốc âm thi tập »

Vị trí: Đặt nền móng và mở
Dựa cho
vàosự
Tiểu
đường
phátdẫn
triểnSGK,
của em
hãy
nêuViệt.
những nét chính
thơ
Tiếng
- về
thơ “Quốc
âm
Về tập
nội dung:
phản ánh
vẻthi
đẹp
tập”?

con
người Nguyễn Trãi.
- Về nghệ thuật: Thơ Đường luật được
sử dụng thuần thục như một thể thơ dân tộc
- Về bố cục: Chia làm 4 phần.
-


2. Văn bản
a. Xuất xứ:
Bài số 43, phần Vô đề, mục Bảo
kính cảnh giới.
b. Nhan đề:
Do người biên soạn SGK đặt.
c. Đọc diễn cảm


Cảnh ngày hè - Nguyễn Trãi
Rồi hóng mát thuở ngày trường,
Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.
Lao xao chợ cá làng ngư phủ,
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương
Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng,
Dân giàu đủ khắp đòi phương.


II. Đọc - hiểu văn bản
1.Vẻ đẹp bức tranh thiên nhiên, cuộc

sống
* Tâm
người
cảnh: Tự tại, thư
a.
Bức thế
tranh
thiênngắm
nhiên.
thái
Từ câu thơ đầu em hãy
cho biết, thi nhân đã
ngắm cảnh trong tâm
thế nào?


Nhóm 1: Nhận xét cách gợi tả của Nguyễn
Trãi về thời điểm và màu sắc của bức tranh
thiên nhiên.
Nhóm
2: Nhận xét cách gợi tả của Nguyễn
Trãi về hình ảnh, mùi hương và âm thanh
của bức tranh thiên nhiên.
Nhóm 3: Nhận xét hiệu quả việc sử dụng
những từ ngữ giàu sức gợi như: đùn đùn,
giương, phun, tiễn và hiệu quả sử dụng từ láy
“dắng dỏi”.
Nhóm 4: Từ sự quan sát cảnh vật một cách
tinh tế của Nguyên Trãi, cho chúng ta hiểu gì
về tình cảm của ông đối với thiên nhiên?

- Thời điểm: trời về chiều
- Màu sắc:
+ Màu xanh của lá hoè.
+ Màu đỏ của hoa lựu
+ Màu hồng của hoa sen.
+ Màu vàng của ánh nắng chiều.
→ Màu sắc đặc trưng cho mùa hè với
những gam màu nóng.
→ Cái nhìn trẻ trung của thi nhân:, cảnh
vật tươi sáng, chân thực.


- Hình ảnh:
+ Cây hoè tán rợp đang giương rộng ra.
+ Hoa lựu ở hiên đang phun dáng đỏ.
+ Sen hồng trong ao ngát mùi hương.
-> Cảnh vật như đang cựa quậy, đầy
sức sống.
- Mùi thơm: hương sen
-Âm thanh: tiếng ve như tấu thành một
bản đàn.
-> Hương thơm và âm thanh đặc trưng
của mùa hè.


* Nhận xét:
- Nghệ thuật tạo cảnh:
+ Sử dụng từ ngữ giàu sức gợi: đùn đùn,

giương, phun, tiễn.
+ Đảo ngữ: từ láy “dắng dỏi” đặt ở đầu câu.
+ Sử dụng hiệu quả cặp phó từ: “còn… đã”.
+ Thay đổi cách ngắt nhịp: từ 4/3 → 3/4.
- Nguyễn Trãi có sự quan sát tinh tế; qua đó
thấy được sự gắn bó và duyên tình của thi sĩ
với cảnh vật.


b. Bức tranh cuộc sống
- Tâm điểm của bức tranh ngày hè: hình
ảnh “chợ cá làng ngư phủ”.
- Từ láy tượng thanh “lao xao” ở đầu câu,
Hiệu mạnh
quả của
việc đông vui, nhộn nhịp
nhấn
âm thanh
sử dụng
từ láy
“lao
của
chợ làng
chài
về chiều.
trong
bứccách trân trọng: “làng
-xao”
Gọi làng
chài một

tranh
về
cuộc
sống
ngư phủ”  Nguyễn Trãi có tấm lòng thiết
là gì?
tha
với cuộc sống của nhân dân.


*Tiểu kết

Thi nhân đã đón
- Thi nhân đã cảm
sắc mùa
nhậnnhận
cảnhcảnh
vật bằng
hè bằng nhiều
giácgiác
quan:
thị giác,
những
quan
thính giác, khứu
nào?giác và cả sự liên

tưởng.
- Nhà thơ đã kết hợp màu sắc, âm
thanh, đường nét, hương thơm, ánh

sáng theo nguyên lí: thi trung hữu
hoạ, thi trung hữu nhạc làm cho bức
tranh thiên nhiên có hình, có hồn, có
vẻ đẹp sâu lắng.


2. Vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi
a. Tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu
cuộc sống
“ Rồi hóng mát thuở ngày trường”:
Câu mở đầu ngắt nhịp 1/2/3 tạo nên nhịp
điệu hối hả cho lời thơ. Có lẽ vì ông được
đón nhận bức tranh ngày hè sinh động,
rực rỡ.
 Cảnh tượng ấy thể hiện sự tinh tế của
một tâm hồn, sự phấn chấn của một tấm
lòng thiết tha với đời sống.


b. Tấm lòng ưu dân, ái quốc
- Khát vọng:
Đọc
kĩThuấn,
chú thích
7 SGK
+ Ước có cây đàn của
vua
đàn lên
khúc
Nam phong, cầu chovà

giócho
Nambiết
thuận
để nhân
khát
vọngdân
có thêm nhiều của của
cải. nhà thơ thể hiện qua
+ Mong muốn muôn dân
được
ấm.
hai
câusống
thơ no
cuối?
 Đây là điểm gặp gỡ chung của các nhà nhân đạo
lớn.
- Câu kết 6 chữ; nhịp thơ ngắn, dứt khoát: 3/3 thể
xétcả
tác
dụng
củatỏ
hiện sự dồn nén cảmNhận
xúc của
bài.
Chứng
sự Trai
thaylàđổi
số chữ
điểm kết tụ hồn thơ Ức

ở người
dân.và
câu thơ
cuối?
 Nguyễn Trãi “nhànnhịp
thân”thơ
mà ở
không
“nhàn
tâm”.


Củng cố
Em
gì về ngày
vẻ đẹp
của
cảnh
* Vẻcảm
đẹpnhận
của cảnh
hè:
giản
dị, ngày
thanhhè?
cao và tràn đầy sức sống.
Nêu cảm nhận của em về vẻ đẹp tâm hồn của
III.
Tổng kết
* Nguyễn

Vẻ đẹp tâm
Nguyễn
Trãihồn
quacủa
bài thơ
này?Trãi:
- Yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu cuộc sống.
- Tấm lòng ưu dân, ái quốc.
Em hãy nêu vài nét nghệTham
thuật tiêu
biểu
của
khảo
Ghi
* Vài nét nghệ thuật tiêu biểu của bài thơ:
bài thơ?
SGK
-Ngôn ngữ giản dị, hình ảnhnhớ
gần -gũi,
nhịp thơ
linh hoạt…
- Chen một số câu lục ngôn vào bài thơ thất
ngôn bát cú Đường luật làm ý thơ chắc khoẻ,
góp phần Việt hoá thơ Đường.