Bài Giảng Khoan, Khoét, Doa Và Tarô

5.4 Khoan, khoÐt, doa vµ tar«


Khoan, khoét, doa là các phơng pháp gia công lỗ có thể đạt chất lợng gia công khác
nhau. Tuỳ theo hình dạng, kích thớc, tính chất, vật liệu, loại phôi và chất lợng yêu cầu
mà việc ứng dụng có khác nhau nh: có thể chỉ cần khoan; hoặc khoan rồi doa; hoặc
khoan khoét rồi doa; hoặc khoét rồi doa.
1. Khoan.
Là phơng pháp phổ thông để gia công lỗ trên vật đặc. Khoan có thể thực hiện trên máy
khoan (Khoan đứng, khoan cần, khoan bàn), máy tiện v.v.

Máy khoan đứng

Máy khoan cần


M¸y khoan cã g¾n bé hiÓn thÞ sè

M¸y khoan CNC


Dụng cụ khoan là mũi khoan. Mũi khoan có nhiều loại, để gia công lỗ thờng (l/d < 5)
thì dùng mũi khoan ruột gà. Đối với lỗ sâu (l/d > 5 ữ 10) phải dùng mũi khoan nòng
súng.

Cấu tạo của mũi
khoan ruột gà


L¾p mòi khoan chu«i c«n

L¾p mòi khoan chu«i trô

G¸ kÑp dông cô c¾t khi khoan


Sơ đồ cắt khi khoan
Khả năng công nghệ của phơng pháp khoan:
- Đờng kính gia công: = 0,1 ữ 80mm, thông thờng 35mm cho khoan trực tiếp.
Đối với lỗ lớn có thể chia ra khoan nhiều lần. Ví dụ lỗ 35 có thể khoan đầu tiên là
10, sau đến 25 và cuối cùng là 35.
Nguyên nhân: Khi khoan lỗ có đờng kính lớn thì: Mô men cắt rất lớn và lực dọc trục
khi khoan cũng rất lớn Công suất máy phải lớn.
- Độ chính xác gia công: Thấp, IT13 ữ IT12 ; Ra = 12,5 ữ 3,2 àm.
Lý do:
+ Kết cấu mũi khoan cha hoàn thiện.
+ Sai số do chế tạo và mài mũi khoan.
+ Lỡi cắt không đều sẽ là lỗ khoan bị cong, lệch hoặc bị loe rộng.


Một số biện pháp công nghệ giảm sai số gia công :
+ Khoan bằng cách cho phôi quay, dao tịnh tiến (khoan trên máy tiện).

Khoan trên máy tiện

+ Dùng bạc dẫn hớng.
+ Cho lợng chạy dao nhỏ.
+ Khi khoan lỗ nhỏ, có thể khoan mồi bằng
mũi khoan lớn hơn.
.

Khoan mồi


Một số biện pháp để tăng năng suất :
+ Dùng đồ gá để giảm thời gian phụ.
+ Dùng đầu khoan nhiều trục hoặc đầu Rơvônve.
+ Cung cấp đầy đủ dung dịch trơn nguội.

Đầu khoan nhiều trục

Đầu khoan Rơ vôn ve
Mũi khoan đặc biệt


Khi khoan các lỗ sâu (l/d>5) thì mũi khoan ruột gà lại bộc lộ rõ hơn những nhợc điểm
của mình. Khi đó đờng tâm lỗ dễ bị cong, việc tới dung dịch vào vùng cắt lại khó v.v
Chất lợng bề mặt xấu, dụng cụ cắt chóng mòn.
Để khắc phục những khó khăn đó, có thể sử dụng các biện pháp sau:
- Cho chi tiết quay, dụng cụ cắt chuyển động tịnh tiến.
- Dùng các mũi khoan đặc biệt (mũi khoan nòng súng, khoan sâu).

Mũi khoan nòng súng

Mũi khoan đặc biệt


2. Khoét.
Khoét là phơng pháp gia công lỗ trên máy
khoan, máy tiện nhằm mục đích :
+ Nâng cao độ chính xác của lỗ sau khi khoan,

đạt IT12 ữ IT10, Ra = 2,5 ữ 0,63 àm.
+ Dùng làm nguyên công hay bớc trung gian
chuẩn bị cho nguyên công doa.
Khoét có nhiều lỡi cắt và độ cứng vững cao
hơn khoan Còn đợc dùng để sửa các sai
lệch do khoan để lại.
Với các lỗ đúc, rèn, dập sẵn không nên
khoan phá mà chỉ khoét.

Cấu tạo của mũi khoét


Khoét có thể gia công lỗ trụ, lỗ côn, vát mép hoặc khoả mặt đầu lỗ.

Khoả mặt đầu

Vát mép

Khoét rộng lỗ

Để nâng cao độ chính xác, khi khoét thờng dùng bạc dẫn hớng một đầu hoặc hai đầu.


3. Doa
Doa là phơng pháp gia công tinh lỗ sau khoan hoặc khoan và khoét. Doa đợc thực
hiện trên máy doa, khoan hoặc tiện và bằng dao Doa. Có hai loại dao doa: dao doa tay
và dao doa máy.

Mũi doa tay

Thông số hình học của mũi doa tay

Mũi doa máy


Doa lç b»ng tay


Bằng phơng pháp doa có thể đạt IT9 ữ IT7, Ra = 6,3 ữ 1,25 àm. Đặc biệt có thể đạt
IT6, Ra = 0,63 àm, nhng chi phí cao, năng suất thấp.
Dao doa có độ cứng vững tốt, số lỡi cắt nhiều, góc lớn nên có thể cắt đi lớp phoi khá
mỏng dù lợng chạy dao khá lớn. Doa thô lợng d khoảng 0,25 ữ 0,5 mm, doa tinh là
0,05 ữ 0,15 mm. Trong khi lợng chạy dao từ 0,0 ữ 3,5 mm/vòng. Bởi vậy dù tốc độ cắt
thấp (8 ữ 15 mm/ph) nhng năng suất vẫn cao.
Khi doa máy có thể là doa c
ỡng bức hoặc doa tự lựa :
+ Doa cỡng bức: dao doa lắp
cứng hoặc có bạc dẫn. Phơng
pháp này lỗ gia công dễ bị lay
rộng vì lệch tâm giữa trục dao
và trục chính của máy, mài dao
không tốt, vật liệu thành lỗ gia
công không đều.
+ Doa tự lựa (tuỳ động): trục
dao không nối cứng với trục
chính của máy mà nối lắc l
không sửa đợc sai lệch vị trí lỗ
tâm nhng cũng không bị lay
rộng lỗ.

Các loại trục dao tuỳ động


Tóm lại, doa là một phơng pháp gia công đạt độ chính xác cấp 7-8, nhng còn bị hạn
chế trong một số trờng hợp sau:
- Doa chỉ nên gia công lỗ có đờng kính < 80 mm, không nên doa lỗ quá lớn và lỗ
không tiêu chuẩn (trong trờng hợp đó mài trong có nhiều u điểm hơn)
- Không nên doa lỗ ngắn. lỗ không thông, lỗ có rãnh. Vì lỗ ngắn sẽ không có khả
năng định hớng dao doa và lỗ gia công dễ bị lay rộng. Lỗ không thông thì không gia
công hết đợc còn với lỗ có rãnh thì lỗ gia công sẽ bị méo.
- Không nên doa lỗ trên vật liệu quá cứng hoặc quá mềm.
Dao doa đắt và phải đi theo bộ với khoan, khoét nên chỉ sử dụng có hiệu quả
trong trờng hợp sản xuất lớn. Còn trong sản xuất đơn chiếc thì thay thế bằng Tiện
trong.
Để nâng cao độ chính xác khi doa thờng thực hiện khoan, khoét, doa trên một lần
gá. Về phơng diện gá đặt, sự kết hợp này sẽ làm giảm sai số gá đặt, đồng thời tạo
điều kiện lợng d khi doa đồng đều.


4. Tarô
Tarô là phơng pháp gia công ren trong tiêu chuẩn có đờng kính trung bình và nhỏ. Bằng
phơng pháp này có thể tarô đợc ren trụ, ren côn thông hoặc không thông. Trong một số
trờng hợp đặc biệt, tarô còn có thể gia công đợc ren tiết diện hình thang, hình vuông.
Cắt ren nào thì phải dùng loại tarô tơng ứng.
Dụng cụ để tarô ren là tarô. Có hai loại tarô: tarô tay và ta rô máy.

Mũi tarô máy

Mũi ta rô năng suất cao
Mũi tarô tay

Tarô tay thờng đợc chế tạo theo bộ, tuỳ theo đờng kính ren mà một bộ có 2-3 con để
cắt thô, bán tinh và tinh (còn để giảm công suất cắt). Còn với ta rô máy thì chỉ có một
con dùng cho cả cắt thô và tinh.


Ta rô có thể thực hiện bằng tay hay bằng máy. Có thể ta rô trên máy khoan, máy tiện
hay máy chuyên dùng.

Tarô trên máy tiện

Tarô bằng tay

- Vận tốc cắt ren bằng tarô thấp (5 ữ 15 m/ph), độ chính xác không cao (IT8, IT7). Sở
dĩ nh vậy vì khi gia công có nhiều lỡi cắt tham gia cùng một lúc, điều kiện thoát phoi và
bôi trơn khó khăn nên dễ cháy đỉnh ren khi cắt với vận tốc cao.
- Độ chính xác của ren gia công phụ thuộc vào vật liệu và độ chính xác chế tạo tarô,
biện pháp thực hiện khi cắt ren.


Lỗ ren khi ta rô dễ bị nghiêng, khi đó độ chính xác của nó càng giảm và dễ gãy mũi
tarô do bị kẹt. Để tránh hiện tợng trên, khi gia công ren lỗ trên máy phải thực hiện trên
máy phải thực hiện cả khoan và tarô trên cung một lần gá. Nếu khoan và ta rô trên
hai lần gá phải dùng đầu tự lựa để định vị ta rô theo lỗ đã khoan.
Năng suât tarô nói chung là thấp vì vận tốc cắt thấp và phải có hành trình chạy không
ngợc lại để lấy mũi tarô ra. Để nâng cao năng suất tarô trên máy thì sử dụng các loaị
tarô chuyên dùng nh tarô cong, tarô tự bóp lại trong hành trình chạy không.