09 qua trinh hinh thanh loai phan 2 TLBG

Khoá h c LTQG PE N-C: Môn Sinh h c (Th y Nguy n Quang Anh)

Quá trình hì nh thành loài (Ph n 2)

QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH LOÀI (PH N 2)
(TÀI LI U BÀI GI NG)

Giáo viên: NGUY N QUANG ANH
ây là tài li u tóm l

c các ki n th c đi kèm v i bài g i ng Quá trình hình thành loài (Ph n 2) thu c khóa h c LTQG

PEN-C: Môn Sinh h c (Th y Nguy n Quang Anh) t i website Hocmai.vn.

có th n m v ng ki n th c ph n Quá

trình hình thành loài, B n c n k t h p xem tài li u cùng v i bài g i ng này.

I. Hình thành cùng khác khu v c đ a lý
1. Khái quát quá trình hình thành loài cùng khu v c đ a lý
Các c ch cách li tr c h p t có cách li t p tính, cách li c h c, cách li th i gian…Cách li sau h p t là
nh ng cách li v m t di truy n, các cá th giao ph i v i nhau nh ng con lai s b ch t giai đo n h p t ,
con lai có kh n ng s ng sót nh ng ch t tr

c tu i tr

ng thành, con lai có th s ng đ n tu i tr

ng thành

nh ng b t th …

Loài m i ch hình thành khi có s cách li sinh s n. B n ch t c a quá trình ti n hóa là s thay đ i v t n s
alen và thành ph n ki u gen c a qu n th .
Hai qu n th cùng loài, cùng s ng trong m t khu v c đ a lí. Vì lí do nào đó đ t bi n xu t hi n và ph bi n
qu n th này nh ng không xu t hi n trong q u n th khác. D i tác đ ng c a ch n l c t nhiên d n đ n
nh ng bi n đ i sâu s c trong thành ph n ki u gen  bi n đ i v ki u hình  hình thành loài m i.
 Các cá th cùng loài, cùng s ng trong m t đi u ki n đ a lí gi ng nhau v n có th hình thành loài m i.
2. Hình thành loài b ng con đ

ng cách li t p tính

Vào mùa sinh s n con đ c có nh ng đ c đi m đ thu hút con cái, nh ng đ c đi m này là đ c tr ng cho
loài.
M i loài có t p tính sinh s n riêng, con đ c nh n bi t đ
và ng c l i.
Ví d : Hai loài cá trong m t h

c nh ng d u hi u sinh s n c a con cái c ùng loài

Châu Phi gi ng nhau v đ c đi m hình thái nh ng ch khác nhau v màu

s c:
+ M t loài màu xám.
+ M t loài màu đ .
Chúng s ng chung nh ng không giao ph i v i nhau.
Hai loài cá này nuôi trong b khi chi u ánh sáng đ n s c: Có kh n ng giao ph i sinh ra con cái (do ánh
sáng đ n s c làm cho chúng trông cùng màu v i nhau).
Gi i thích: Hai loài cá này ti n hóa t m t loài ban đ u b ng cách sau: Ban đ u xu t hi n các cá th đ t
bi n có màu s c khác nhau  thay đ i t p tính giao ph i (các cá th cùng màu thích giao ph i v i nhau).
Lâu d n, các cá th này cách li t p tính giao ph i  Cách li sinh s n  Loài m i.
K t lu n: N u trong qu n th xu t hi n m t đ t bi n. Các cá th c a 1 qu n th do đ t bi n có đ c ki u

gen nh t đ nh làm thay đ i 1 s đ c đi m liên quan t i t p tính giao ph i thì nh ng cá th đó s có xu
h ng giao ph i v i nhau t o nên qu n th cách li v i qu n th g c. Lâu d n, s khác bi t v v n gen do
giao ph i không ng u nhiên c ng nh các nhân t ti n hoá khác cùng ph i h p tác đ ng có th s d n đ n
s cách li sinh s n và hình thành nên loài m i.
2. Hình thành loài b ng con đ ng sinh thái
Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

- Trang | 1 -


Khoá h c LTQG PE N-C: Môn Sinh h c (Th y Nguy n Quang Anh)

Quá trình hì nh thành loài (Ph n 2)

Ví d :

- Hai qu n th c a cùng m t loài s ng trong 1 khu v c đ a lí nh ng hai sinh thái khác nhau thì lâu d n
có th d n đ n cách li sinh s n và hình thành loài m i.
- Hình thành loài b ng con đ ng sinh thái là ph ng th c th ng g p th c v t và đ ng v t ít di đ ng xa
nh thân m m, sâu b .
3. Hình thành loài b ng con đ

ng t đa b i

- T qu n th 2n, dùng cônsixin t o ra qu n th cây 4. V y qu n th cây 4n có ph i là loài m i hay không?
Tr l i: Qu n th cây t b i là loài m i vì các cây t b i v n có kh n ng lai v i cây l ng b i cho ra con

lai tam b i. Tuy nhiên con lai tam b i l i b b t th do có s r i lo n trong quá trình gi m phân. Nh v y
qu n th cây t b i cách li sinh s n v i qu n th l

ng b i nh c ch cách li sau h p t .

- Trong m t s tr ng h p c th 2n gi m phân b r i lo n hình thành giao t 2n.
- N u 2n x 2n  4n. Loài 4n có kh n ng sinh s n h u tính, con lai h u th d n đ n hình thành loài m i.
Loài 4n cách lu sinh s n v i loài 2n nh c ch cách li sau h p t .
Loài 4n x 2n  3n. C th 3n th
b ng h gen.

ng b t th do r i lo n phân li trong phân bào gi m phân s làm m t cân

4. Hình thành loài b ng con đ ng d đa b i
- Lai xa là phép lai gi a 2 cá th thu c 2 loài khác nhau, h u h t cho con lai b t th .

Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

- Trang | 2 -


Khoá h c LTQG PE N-C: Môn Sinh h c (Th y Nguy n Quang Anh)

- C th lai xa th

Quá trình hì nh thành loài (Ph n 2)

ng không có kh n ng sinh s n h u tính (b t th ) do c th lai xa mang b NST đ n

b i c a 2 loài b , m không t o các c p t
th ng.

ng đ ng quá trình ti p h p và gi m phân di n ra không bình

- Lai xa và đa b i hóa t o c th lai mang b NST l

ng b i c a c 2 loài b m t o đ

c các c p NST

t ng đ ng quá trình ti p h p và gi m phân di n ra bình th ng con lai có kh n ng sinh s n h u tính.
C th lai t o ra cách li sinh s n v i 2 loài b m , n u đ c nhân lên t o thành m t qu n th ho c nhóm
qu n th và có kh n ng t n t i nh m t khâu trong h sinh thái loài m i hình thành.
Ví d :

- Lai xa và đa b i hóa là con đ
95% d

ng x ) nh ng ít g p

ng nhanh chóng đ t o nên loài m i

th c v t (75% th c v t có hoa và

đ ng v t.
Giáo viên : Nguy n Quang Anh

Ngu n :

Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

Hocmai.vn

- Trang | 3 -