KG bai 13 dap an phuong phap giai bai tap este lipit

Khóa h c luy n thi Qu c gia PEN-C: Môn Hóa h c (Th y V Kh c Ng c)

PH

NG PHÁP GI I CÁC BÀI TOÁN

PP gi i các bài toán đ c tr ng v Este-Lipit

C TR NG V ESTE - LIPIT

( Áẫ ÁN BÀI T P T LUY N)
(Tài li u dùng chung cho các bài gi ng s : 15, 16, 17 thu c chuyên đ này)

Giáo viên: V KH C NG C
Các bài t p trong tài li u này đ c biên so n kèm theo bài gi ng “Ph ng pháp gi i các bài toán đ c tr ng v este
– lipit (Ph n 1 + Ph n 2 + Ph n 3)” thu c Khóa h c luy n thi Qu c gia PEN-C: Môn Hóa h c (Th y V Kh c
Ng c) t i website Hocmai.vn đ giúp các B n ki m tra, c ng c l i các ki n th c đ c giáo viên truy n đ t trong
bài gi ng t ng ng.
s d ng hi u qu , B n c n h c tr c bài gi ng “Ph ng pháp gi i các bài toán đ c tr ng
v este – lipit (Ph n 1 + Ph n 2 + Ph n 3)” sau đó làm đ y đ các bài t p trong tài li u này.

H

NG D N GI I

D ng 1: Bài t p v ph n ng đ t cháy este ậ lipit
1. B
2. A
3. D
4. C
5. D

6. B
7. A
8. C
9. D
10. A
11. D
12. B
13. A
Câu 3:
Ph n ng xà phòng hóa t o ra mu i có kh i l ng l n h n este  g c r u c a este ph i có M < 23 
ch duy nh t đáp án D th a mãn.
Câu 4:
2 este no, đ n ch c, m ch h  lo i B.
Thu phân t o 1 mu i và 2 ancol đ ng đ ng liên ti p  2 este no đ n ch c m ch h là đ ng đ ng k ti p
 lo i D.
Câu 5:
X tác d ng đ c v i dung d ch NaOH đun nóng  lo i B.
X tác d ng đ c v i dung d ch AgNO3 trong NH3  lo i A.
Câu 6:
T là CH4 (M = 16)  Y là CH3COONa.
Áp d ng đ nh lu t b o toàn kh i l ng cho ph n ng đ t cháy Z, ta có:
5,04
mCO2 + mH2O = m Z + mO2 = 4,8 + 32 
= 12 gam
22, 4
M t khác: mCO2 - mH2O = 1,2 gam

 gi i h ph ng trình, ta có: mCO = 6,6 gam hay 0,15 mol vµ mH O = 5, 4 gam hay 0,3 mol
2

2

 nH2O = 2nCO2  Z lµ CH4O  X lµ CH3COOCH3
Câu 7:
n X = nNaOH = 0,04; nancol = 0,015< nX. 1 axit và 1 este c a axit đó. C n H2 n O2  n CO2 + n H2O, 44x+18x
=6,82.
x= 0,11. n = nCO2/nX = 2,75 ; n.(0,04-0,015) +m.0,015 = 2,75.0,04 ; n= 2 (CH3COOH) và m =
4(CH3COOC2H5)
Câu 9 :
CnH2nO2, nCa = 0.22  nOH= 0.44, v n thu k t t a  nC < 2. nCa nC= 0.44  s C < hay = 4, este
thu h n h p 2 ch t h u c có s mol b ng nhau  s C ch n  2C hay 4 C  % O = 53.33% hay
36.36% mà không có ph n ng tráng b c  lo i 2C  36.36%
Câu 10 :
t công th c c a X là CnH2n – 2kO2 , k ≤ 1
Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

- Trang | 1 -


Khóa h c luy n thi Qu c gia PEN-C: Môn Hóa h c (Th y V Kh c Ng c)

CnH2n – 2kO2 +

n

PP gi i các bài toán đ c tr ng v Este-Lipit

3n  k  2
O2 
 nCO2 + (n – k) H2O
2

6 3n  k  2
x
7
2

 2n = 3k + 6. Vì k ≤ 1 nên n ch có th b ng 3 v i k = 0

Công th c phân t c a X là C3H6O2. Công th c c u t o là RCOOR’. R ch có th là H ho c CH3
RCOOR’ + KOH 
 RCOOK + R’OH
x

x

x mol

KOH d =0,14 – x mol
(R + 83)x + 56(0,14 – x) 12,88 => x 

5,04
R  27

V i R = 1 thì x = 0,18 > 0,14 lo i  R = 15 thì x = 0,12  m = 0,12.74 = 8,88g
Câu 11:

ẫhân tích đ bài:
- Ph n ng v i Ca(OH)2 d ch t o ra k t t a CaCO3  kh i l ng c a dung d ch ch c ch n ph i gi m
(cái này th y t ng gi i thích r t nhi u l n)  lo i ngay 2 đáp án B và C.
*
Ch xét riêng y u t này đã có th ch n 50 : 50.
bài cho r t nhi u ch t nh ng ta có th th y ngay là chúng có chung CTTQ d ng CnH2n-2O2 và có s
li u v CO2  ngh đ n chuy n dùng ph ng pháp C trung bình.
- Do đ b t bão hòa (k) c a các ch t = 2  n hh = nCO2 - n H2O

bài có 2 s li u  ta có quy n đ t t i 2 n, 2 n đó s là: s mol h n h p và s C trung bình.
ẫh ng pháp thông th ng:
D dàng nh m đ c nCO2 = nCaCO3 = 0,18 mol , thay vào s đ ph n ng, ta có:



nCO2

(14n + 30) gam

n mol

3,42 gam

0,18 mol

C n H 2n 2 O2

 n hh =

3, 42

= 0,03 mol
14  6 + 30



14n + 30
n
=
0,18
3,42



n =6

 n H2O = n CO2 - n hh = 0,18 - 0,03 = 0,15 mol

Ho c:
G i s mol c a h n h p là a, ta có h ph ng trình:
m hh = (14n + 30)a = 3,42 gam
 n = 6
 

a = 0,03 mol
 n CO2 = na = 0,18 mol
T đó có mgi¶m = m - (mH2O + mCO2 ) = 18 - (18  0,15 + 44  0,18) = 7,38 gam

ẫh ng pháp Ệinh nghi m:
- Ph n ng v i Ca(OH)2 d ch t o ra k t t a CaCO3  kh i l ng c a dung d ch ch c ch n ph i gi m
(cái này th y t ng gi i thích r t nhi u l n)  lo i ngay 2 đáp án B và C.

- Do đ b t bão hòa (k) c a các ch t = 2
3, 42
 n hh = n CO2 - n H2O = 0,18 - n H2O <
 n H2O  0,1325 mol
72
(s mol h n h p l n nh t khi h n h p g m toàn b là C3H4O2)
- mgi¶m = m - (mH2O + mCO2 ) < 18 - (18  0,1325 + 44  0,18) = 7,695 gam
Trong 2 đáp án A và D, ch có D th a mãn.
Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

- Trang | 2 -


Khóa h c luy n thi Qu c gia PEN-C: Môn Hóa h c (Th y V Kh c Ng c)

Câu 12 :
nM = 0,5 mol , nCO2 = 1,5 mol

PP gi i các bài toán đ c tr ng v Este-Lipit

x + y = 0,5 ;

4x + ky/2 = 1,4

 X và Y đ u có 3C trong phân t .
1,2

Vì 0,5 > y > 0,25
 Công th c c a ancol C3H7OH, c a axit C3HkO2 => y  8  k ;
G i s
mol c a X là x, c a Y là y
 k = 4; y = 0,3 và x = 0,2
(0,5>y>0,5/2=0,25)
Vì s mol c a ancol nh h n s mol c a axit
C3H7OH
3CO2 + 4H2O
nên tính theo s mol c a ancol.
x
C3HkO2

Este thu đ

4x mol
3CO2 + k/2 H2O

y

c có công th c là: C2H3COOC3H7

mE = 0,2.0,8.114 = 18,24g

ky/2 mol

D ng 2: H ng s cân b ng c a ph n ng este hóa và th y phân este
Câu 1:
Cân b ng c a t t c các ph n ng este hóa có th s đ hóa m t cách đ n gi n nh sau:


 E(este) + H2 O
A(axit) + R(r­îu) 

T gi thi t, ta d dàng có: K cb =

 E H2O
 A R

2 
= 3
 13 

2

2

=4

Chú ý, trong tr ng h p này không đ c b qua s có m t c a H2O trong bi u th c tính Kcb.
G i s mol C2H5OH c n dùng khi hi u su t c c đ i là x, cân b ng khi đó là:

 E(este) + H2O
A(axit) + R(r­îu) 


*

Tr c cân b ng:
1 mol
Ph n ng:

0,9 mol
Sau phân ly:
0,1 mol
Thay vào bi u th c tính Kcb, ta có:
2
E  H2 O
0,9 


K cb =
=
=4
 A R 0,1 x - 0,9 

x mol
0,9 mol
(x – 0,9) mol


0 mol
0,9 mol
0,9 mol

0 mol
0,9 mol
0,9 mol

x  2, 925 mol

D ng 3: Bài toán liên quan t i ph n ng th y phân và xà phòng hóa

1. B
2. C
3. D
4. B
5. D
6. D
7. B
11. B
12. B
13. C
14. D
15. A
16. C
17. A
21. D
22. B
23. A
24. C

8. B
18. B

9. B
19. D

Câu 9:
ẫhân tích đ bài: Nh n th y 2 este này là đ ng phân c a nhau  có cùng M và d dàng tính đ
H ng d n gi i:
66, 6
Ta có n este =

= 0,9 mol = n r­îu
74

10. B
20. C

c s mol.

o

H2 SO4 , 140 C
 1Ete + 1H2 O
Ph n ng tách n c t o ete có t l : 2R­îu 
1
Do đó, n H2O = n r­îu = 0,45 mol  m = 18  0,45 = 8,1g (giá tr này có th nh m đ
2
Câu 10 :

Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

c)

- Trang | 3 -


Khóa h c luy n thi Qu c gia PEN-C: Môn Hóa h c (Th y V Kh c Ng c)

PP gi i các bài toán đ c tr ng v Este-Lipit

nX = 2nH2 = 0,6 mol ; Các ch t trong X ph n ng v i nhau v a đ => S mol c a ancol = s mol c a axit
= 0,6/2 = 0,3 mol => n este = 0,3 mol; CnH2n + 1COOCH3
ME = 25/0,3 = 83,3  14n + 60 = 83,3  n = 1,66  2 axit là CH3COOH và C2H5COOH
Câu 11 :
n etylenglicol=0,2 mol. Các ph n ng đ c vi t d i d ng:
1 r u + 2 axit => sp 1 este + 2 n c.
n n c = 0.2*2=0.4 => m n c = 7,2 g
theo dih luat bao toan thi m axjt = m este +m n c- m ancol= 32+7,2-12,4=26,8 g.
M axit = 26.8/(0.2*2)=67 .
2 axit la CnH2nO2 =67; n=2,5 => axit l n l t là: CH3COOH và C2H5COOH.
Câu 12:
X có CTPT C4H6O2
X1: (COOH)2
mcrkhan=mNaOHd +m(COONa)2=17,4
ADBTKL => meste=17,7
Meste=118
do nNaOH/neste=2
X là este c a phenol
gi s X có CTCT : RCOOC6H5
R=15 (CH3)
CTPT c a X : C8H8O2
df : CH3COOC6H5 HCOOC6H4−CH3
Câu 13:
Do sinh ra h n h p mu i  Lo i A, D  n(Y) = 0,1 mol.
Cách 1: Ph ng pháp b o toàn kh i l ng .
MY = [(16 + 8) – 17,8]/0,1 = 62  Y là HO-CH2-CH2-OH.
(Nên tính nh m m t s giá tr , thay vì th c hi n phép tính liên hoàn:

MY = [(160*0,1 + 100*8%) – 17,8]/0,1 = 62 s r t d m c sai sót).
Cách 2: Ph ng pháp t ng – gi m kh i l ng
mt ng = 17,8 – 16 = 1,8g (nh m)  Mt ng = 1,8/0,1 = 18 (nh m)  Mg c r u = 23*2 – 18 = 28
 -CH2-CH2 X là CH3COO-(CH2)2-OOCC2H5.
Câu 14:
ẫhân tích đ bài: ây là “bài toán xuôi” r t đ n gi n vì đ bài đã cho s mol NaOH và ph n ng x y ra
v a đ  đi m m u ch t là ph i xác đ nh đ c đúng CTCT c a este ban đ u.
H ng d n gi i:
ieste c a etylen glicol v i 2 axit đ n ch c có d ng: RCOO-CH2-CH2-OCO-R’ v i s nguyên t O = 4
 s nguyên t C = 5 và CTCT c a este X là: CH3COO-CH2-CH2-OCO-H.
1
1 10
 m = M este  n NaOH = 132  
= 16,5 gam
2
2 40
Câu 17:
HOOC-CH2-CH2-COOH +CH3OH--------->HOOC-(CH2)2-COOCH3 +H20
x-----------------------------------x--------------------x
HOOC-CH2-CH2-C00H +2CH3OH----------->CH3C00-(CH2)2-COOCH3 +2H2O
y----------------------------------2y--------------------y
c 1 mol r u p 100%
0,72mol<------------72%
ta có h :x+2y=0,72 và 132x=1,81.146y==>x=0,36 và y=0,18==>mF=26,28g
Câu 20:
n(NaOH) / n(ancol) =3
v y este 3 ch c ta lo i đ p án A và C
n(mu i) có th là 0,3 mol(n u là ancol 3 ch c) và 0,1 mol(n u là axit 3 ch c)
Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

- Trang | 4 -


Khóa h c luy n thi Qu c gia PEN-C: Môn Hóa h c (Th y V Kh c Ng c)

PP gi i các bài toán đ c tr ng v Este-Lipit

TH1 0,3 mol
M(mu i)= 24,6 /0,3 =82 v y CH3COONa
este ch a 3 g c axit CH3COOH
Câu 21:
X + 2 NaOH => mu i + 2 r u.
0,1 ---> 0,2 ------> 0,1 ---> 0,2.
=> M mu i = 13,4/0,1 = 134 => NaOOC-COONa.
M trung b nh c a 2 r u = 9,2/0,2 = 46 => CH3OH và C3H7OH.
=> CH3OOC-COOCH2CH2CH3.
Câu 22:
C7H10O4 => là este không no
M(X) = 158
nX = 0.1 mol
mNaOH = 8 gam => nNaOH = 0.2 mol
RCOO - R'' - OOCR' + 2NaOH = RCOONa + R'COONa + R''(OH)2
b o toàn kh i l ng:
m r u = mX + mNaOH - m mu i = 15.8 + 8 - 17.6 = 6.2 gam
=> M r u = 6.2 / 0.1 = 62
=> R'' = 28 => R'' là - (CH2 - CH2) m mu i = 0.1*(R+67) + 0.1*(R'+67) = 17.6

=> 0.1(R+R') = 4.2
=> R + R' = 42
do este là không no => có 1 g c là - (CH2 = CH) =>g c còn l i là (CH3)Câu 24:
ẫhân tích đ bài: Nh n th y đây là “bài toán xuôi” r t đ n gi n vì đ bài đã cho s mol ch t đ u và ph n
ng x y ra v a đ  đi m m u ch t là ph i xác đ nh đ c đúng t l ph n ng.
H ng d n gi i:
Trong công th c c a asprin v a có 1 nhóm ch c axit (-COOH) tác d ng v i KOH theo t l 1:1, v a có 1
nhóm ch c este c a phenol (-COO-C6H4-) tác d ng v i KOH theo t l 1:2.
Do đó, t l ph n ng t ng c ng là asprin : KOH = 1 : 3.
43, 2
 n KOH = 3n aspirin = 3 
= 0,72 mol  V = 0,72 lÝt
180
Nh n xét:
Câu h i này khá d , tuy nhiên, h c sinh c ng c n có ki n th c t ng đ i v ng vàng đ không b “ng p”
tr c cái tên “r t kêu” c a aspirin ho c công th c “có v ph c t p” c a nó vì n u xác đ nh sai t l ph n
ng thì các em s d r i vào đáp án nhi u, trong đó, đáp án 0,48 ( ng v i t l 1:2) là đáp án nhi u d m c
ph i nh t.
Ngoài ra, đ i v i các b n đang trong quá trình ôn t p thì có th l u ý thêm v ph n ng este hóa b ng
anhiđrit axit đ i v i nhóm ch c –OH phenol.
D ng 4: Hi u su t c a ph n ng este hóa
1. B
2. A
Câu 1:
D dàng nh m ra X g m 0,05 mol m i ch t, hay là 0,1 mol axit  M trung bình = 53
Chú ý là đây, s mol C2H5OH là 0,125 mol nên l ng ph n ng ph i tính theo các axit.
M = (53 + 46 – 18)*0,1*0,8 = 6, 48 (các giá tr 53, 46, 18 là ph i thu c ho c tính nh m đ c)
E(este) + H2O do đó, kh i l ng este sinh ra
Ph n ng este hóa có d ng: A(axit) + R(r­îu) ฀
ph i nh h n t ng kh i l ng r u và axit ban đ u  lo i D.

Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

- Trang | 5 -


Khóa h c luy n thi Qu c gia PEN-C: Môn Hóa h c (Th y V Kh c Ng c)

PP gi i các bài toán đ c tr ng v Este-Lipit

D ng 5: Bài t p v các ch s c a ch t béo
1. C
2. D
3. A
Câu 3:
200 g ch t béo đó có d ng là : (RCOO)3 C3H5 và R'COOH
Ch s axit là s mg KOH dùng đ trung hòa axit t do có trong 1g ch t béo.
Ch s axit = kh i l ng KOH (mg) / kh i l ng ch t béo (g)
Ph

ng trình ph n ng:

(RCOO)3C3H5 + 3NaOH -> C3H5(OH)3 + 3 RCOONa
.... .......................... a mol a/3 mol
R'COOH + NaOH -> H2O + R'COONa (*)
v y 207,55 h n h p mu i khan thu đ c chính là RCOONa và R'COONa
T công th c ch s axit ta có m KOH = 7 * 200=1400 mg =1.4 g

=> n KOH = n NaOH = 1.4/56 = 0,025 mol = n H2O pt (*)
Áp d ng đ nh lu t b o toàn kh i l ng ta có:
m ch t béo + m NaOH = m C3H5(OH)3 + m H2O+ m h n h p khan
200 + mNaOH = a/3 * 92 + 0,025 * 18 + 207,55
m NaOH - 92a/3 = 8
( 0,025 + a ) *40 - 92a/3 = 8
28a / 3 = 7
a = 3/4
V y t ng s mol c a NaOH là 0,775 ==> m NaOH = 31 (g)

Giáo viên: V Kh c Ng c
Ngu n:

Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

Hocmai.vn

- Trang | 6 -