THỰC TRẠNG SỬ DỤNG CÁC PHƯƠNG TIỆN TRÁNH THAI LÂM SÀNG TẠI HÀ NỘI VÀ HÒA BÌNH NĂM 2010

B ̀
TR

̀

̀

̀

NG Đ I H C THĂNG LONG

---o0o---

KHÓA LU N T T NGHI P
Đ TÀI:

TH C TR NG S D NG CÁC PH
NG TI N TRÁNH THAI
LÂM SÀNG T I HÀ N I VÀ HÒA BÌNH NĂM

SINH VIÊN TH C HI N

LÊ PH

NG LIÊN

MÃ SINH VIÊN

: A12851

CHUYÊN NGÀNH

: Y T CÔNG C NG

HÀ N I 2012


B ̀
TR

̀

̀

̀

NG Đ I H C THĂNG LONG

---o0o---

KHÓA LU N T T NGHI P
Đ TÀI:

TH C TR NG S D NG CÁC PH
NG TI N TRÁNH THAI
LÂM SÀNG T I HÀ N I VÀ HÒA BÌNH NĂM

G

ng d n

: TS. Ph m Ng c Hùng
L P

Sinh viên th c hi n

L

Mã sinh viên

: A12851

Chuyên ngành

: Y t Công c ng

HƠ N i - 2012

Thang Long University Library


L IC M

N

Trong quá trình th c hi n khóa lu n t t nghi p C nhơn Y t công c ng nƠy, tôi
đư nh n đ c r t nhi u s quan tơm c ng nh giúp đ c a các th y cô, gia đình vƠ b n
bè.
L i đ u tiên, Tôi xin trân tr ng c m n
ng u , Ban Giám hi u tr ng i h c
Th ng Long, B môn Khoa Y t Công c ng, B môn d ch t h c ậ tr ng H c vi n

Quân y đư giúp đ và t o đi u ki n thu n l i cho tôi h c t p và hoàn thành khoá lu n.
Tôi xin bày t lòng kính tr ng, bi t n sơu s c t i TS. Ph m Ng c Hùng, ng i
th y đư dành nhi u th i gian và công s c t n tâm h ng d n tôi, đư g i m cho tôi
nh ng Ủ t ng nghiên c u, và t o m i đi u ki n đ tôi ti n hành nghiên c u.
Tôi xin g i l i c m n đ n các th y, các cô trong khoa Y t Công c ng vƠ đ n t t
c các th y cô đư gi ng d y và trang b ki n th c đ tôi hoàn thành b n khóa lu n này.
Cu i cùng đ có đ c k t qu này, tôi xin bày t lòng bi t n đ n B m tôi cùng
toàn b gia đình, ng i thân và b n bè tôi, nh ng ng i đư luôn khích l , đ ng viên và
giúp đ tôi trong su t quá trình h c t p và th c hi n khoá lu n.
M t l n n a tôi xin chân thành c m n!
Hà N i, ngƠy 16 tháng 7 n m 2012
Sinh viên

Lê Ph

ng Liên


DANH M C CH

VI T T T

STT
1

Ph n vi t t t
BPTT

Ph n vi t đ y đ
Bi n pháp tránh thai

2

KHHG

K ho ch hóa gia đình

3

TCTT

Thu c c y tránh thai

4

TTTT

Thu c tiêm tránh thai

5

VTT

Vòng tránh thai

Thang Long University Library


M CL C
TV N

CH NG 1: T NG QUAN TÀI LI U ......................................................................... 1
1.1 M t s khái ni m....................................................................................................1
1.1.1 K ho ch hóa gia đình .....................................................................................1
1.1.2 Bi n pháp tránh thai ........................................................................................1
1.2 L ch s phát tri n c a các bi n pháp tránh thai trên th gi i .................................2
1.3 Tình hình s d ng các bi n pháp tránh thai t i Vi t Nam .....................................3
1.4 Các bi n pháp tránh thai lâm sàng ph bi n và m t s nghiên c u v s d ng các
bi n pháp tránh thai lâm sàng t i Vi t Nam .................................................................5
1.4.1 Các bi n pháp tránh thai lâm sàng ph bi n t i Vi t Nam .............................5
1.4.2 M t s k t qu nghiên c u v s d ng các bi n pháp tránh thai lâm sàng t i
Vi t Nam ...................................................................................................................8
CH NG 2:
IT
NG VÀ PH NG PHÁP NGHIÊN C U ............................ 11
2.1 i t ng, đ a đi m, th i gian nghiên c u ..........................................................11
2.1.1 i t ng nghiên c u ....................................................................................11
2.1.2 a đi m nghiên c u ......................................................................................11
2.1.3 Th i gian nghiên c u .....................................................................................12
2.2 Ph ng pháp nghiên c u......................................................................................12
2.2.1 Thi t k nghiên c u ........................................................................................12
2.2.2 Ph ng pháp ch n m u và cách xác đ nh c m u ........................................12
2.3 Ph ng pháp thu th p thông tin ...........................................................................13
2.3.1 Công c thu th p thông tin ............................................................................13
2.3.2 K thu t thu th p thông tin ............................................................................13
2.3.3 Ng i thu th p thông tin: đi u tra viên. ........................................................14
2.3.4 T ch c thu th p thông tin t i đ a ph ng ....................................................14
2.4 Các ch s , bi n s nghiên c u .............................................................................14
2.5 Ph ng pháp x lý s li u....................................................................................15
2.6 V n đ đ o đ c trong nghiên c u ........................................................................15
2.7 Các bi n pháp kh ng ch sai s ...........................................................................15

2.8 H n ch c a nghiên c u .......................................................................................15
CH NG 3: K T QU NGHIÊN C U ..................................................................... 17
3.1 Th c tr ng s d ng các BPTT lâm sàng t i Hà N i và Hòa Bình .......................17
3.2 M t s y u t nh h ng vƠ tác đ ng đ n vi c s d ng các BPTT lâm sàng .....21
CH NG 4: BÀN LU N ............................................................................................ 27
4.1 Thông tin chung v đ i t ng: .............................................................................27
4.2 Bàn lu n v th c tr ng s d ng các BPTT lâm sàng t i Hà N i và Hòa Bình ....27
4.2 M t s y u t nh h ng đ n vi c s d ng các BPTT lâm sàng .........................29
K T LU N .................................................................................................................. 31
KHUY N NGH .......................................................................................................... 32
TÀI LI U THAM KH O
PH L C


DANH M C CÁC B NG
B ng
Tên b ng
Trang
B ng 1.1: T l ph n 15-49 tu i hi n có ch ng đang s d ng bi n pháp tránh thai
chia theo nhóm tu i, Vi t Nam 1998-2008 ....................................................4
B ng1.2: S ng i m i ch p nh n tính theo bi n pháp giai đo n 1998-2007 ................4
B ng 2.1: a bàn nghiên c u .......................................................................................12
B ng 3.1: Phân b đ i t ng nghiên c u theo nhóm tu i và các bi n pháp tránh thai
lâm sàng .......................................................................................................17
B ng 3.2: T l s d ng các bi n pháp tránh thai lâm sàng theo khu v c ....................17
B ng 3.3: T l s d ng các bi n pháp tránh thai lâm sàng theo t nh nghiên c u ........18
B ng 3.4: Phân b đ i t ng nghiên c u theo các bi n pháp tránh thai đang s d ng
và s con hi n có .........................................................................................18
B ng 3.5: T l s d ng các bi n pháp tránh thai lơm sƠng theo đi u ki n kinh t ......19
B ng 3.6: a đi m đư th c hi n các bi n pháp tránh thai lâm sàng ...........................19

B ng 3.7: T l các bi n pháp tránh thai đư t ng đ c s d ng tr c đơy ...................21
B ng 3.8: T l có v n đ s c kh e liên quan đ n bi n pháp tránh thai lơm sƠng đang
s d ng ........................................................................................................21
B ng 3.9: T l th t b i khi s d ng các bi n pháp tránh lâm sàng .............................. 22
B ng 3.10: Lý do l a ch n bi n pháp tránh thai hi n t i ..............................................24
B ng 3.11: a đi m phù h p đ th c hi n bi n pháp tránh thai lâm sàng...................23
B ng 3.12: Lý do không s d ng các bi n pháp tr c ..................................................25
B ng 3.13: Liên quan gi a lý do b và các bi n pháp tránh thai s d ng tr c ...........26

Thang Long University Library


DANH M C CÁC BI U
Bi u đ
Bi
Bi
Bi
Bi
Bi
Bi

uđ
uđ
uđ
uđ
uđ
uđ

Tên bi u đ

Trang

3.1: Nhu c u s d ng các bi n pháp tránh thai lâm sàng .................................20
3.2: T l các bi n pháp tránh thai hi n đang đ c s d ng ...........................20
3.3: Ng i quy t đ nh s d ng các bi n pháp tránh thai hi n t i ....................22
3.4: S hƠi lòng đ i v i bi n pháp tránh thai lơm sƠng đang s d ng .............23
3.5: Lý do không mu n s d ng các bi n pháp tránh thai lâm sàng ...............24
3.6: Hi u bi t v đ a đi m th c hi n các bi n pháp tránh thai lâm sàng .........25


TV N
Vi t Nam lƠ n

c có t l t ng dơn s hƠng n m x p x 1,2% [1].

gi m t l

t ng dơn s , chính ph Vi t Nam đư u tiên hƠng đ u cho công tác k ho ch hóa gia
đình đ c bi t là trong công tác v n đ ng và khuy n khích s d ng các ph ng ti n
tránh thai. Nh s n l c không ng ng đó, t l ch p nh n s d ng các bi n pháp tránh
thai t ng t 75,5% vƠo n m 2001 lên 79,5% vƠo n m 2008 góp ph n làm gi m m c
sinh v i t ng t su t sinh t 2,25 con (2001) gi m xu ng 2,08 con (2008), t su t sinh
thô t 18,6ề (2001) gi m d n xu ng 16,7ề (2008) [5]. Quan tr ng h n n a ng i
dân đư quen v i vi c thay th ph ng th c cung c p ph ng ti n tránh thai mi n phí
b ng hình th c t nguy n mua các ph

ng ti n tránh thai. ơy đ

c coi nh m t thành

qu đáng m ng cho công cu c k ho ch hóa gia đình n c ta.
Tr c th p k chín m i c a th k XX, khi nói đ n các bi n pháp k ho ch
hóa gia đình, ng i ta ch ngh vƠ bi t đ n bi n pháp đ t vòng tránh thai. Bi n pháp
này chi m t tr ng cao trong c c u s d ng các bi n pháp tránh thai. T i Vi t Nam
n m 1988, vòng tránh thai chi m 62,4% trong khi thu c viên u ng tránh thai và bao
cao su ch đ t 0,8% vƠ 2,2% trong c c u s d ng bi n pháp tránh thai [28].
giúp
cho ng i s d ng có thêm c h i l a ch n nh ng bi n pháp tránh thai phù h p,
khuynh h ng hi n nay quan tr ng nh t trong nghiên c u tránh thai trên th gi i lƠ đa
d ng hóa các bi n pháp tránh thai. Trong nh ng n m g n đơy m t s bi n pháp tránh
thai lơm sƠng nh thu c tiêm tránh thai, thu c c y tránh thai đ c áp d ng tuy nhiên
chi m t l r t th p: thu c tiêm tránh thai ch chi m t 0,9% (2003) đ n 1,1% (2008)
còn thu c c y tránh thai ch chi m 0,2% n m 2007 [5]. M t khác t n m 1998 đ n
nay, t l s d ng bi n pháp tránh thai lâm sàng có tác d ng lâu dài và hi u qu tránh
thai cao lƠ đ t vòng tránh thai có xu h ng gi m t : 61,6% n m 1998 xu ng còn
55,8% vƠo n m 2008 [5]. Vì v y, v n đ đ t ra là c n có các nghiên c u đánh giá th c
tr ng s d ng các ph ng ti n tránh thai lâm sàng. T đó lƠm c s khoa h c cho vi c
đ xu t các chính sách và th c thi ch

ng trình dơn s K ho ch hoá Gia đình m t

cách có hi u qu .
Xu t phát t th c t trên tôi ti n hành nghiên c u đ tƠi: “Th c tr ng s
d ng các ph ng ti n tránh thai lâm sàng t i Hà N i và ảòa Bình n m 2010” v i
m c tiêu:
1. Mô t th c tr ng s d ng các ph
Hà N i và t nh Hòa Bình n m 2010.
2. Nh n xét m t s

nh h

ng ti n tránh thai lâm sàng t i Thành ph

ng đ n vi c s d ng các ph

ng ti n tránh thai lâm

sàng t i các đ a đi m trên.

Thang Long University Library


CH

NG 1

T NG QUAN TÀI LI U
1.1 M t s khái ni m:
1.1.1 K ho ch hóa gia đình: [19]
K ho ch hóa gia đình là n l c c a NhƠ n

c, xã h i đ m i cá nhân, c p v

ch ng ch đ ng quy t đ nh s con, th i gian sinh con và kho ng cách gi a các l n sinh
nh m b o v s c kh e, nuôi d y con có trách nhi m, phù h p v i chu n m c xã h i và
đi u ki n gia đình.
Ph m vi c a K ho ch hóa gia đình (KHHG ) không đ ng ngh a v i ki m soát
và h n ch sinh đ mà còn bao g m n i dung đi u ch nh kh n ng sinh s n, gi i quy t
v n đ vô sinh đ i v i các c p v ch ng do có nh ng v n đ thu c b máy và ch c
n ng sinh s n. Tuy nhiên hi n nay ch ng trình KHHG

n c ta m i ch đ c p đ n
m t s n i dung có liên quan đ n vi c ki m soát và h n ch sinh.
Nguyên t c c a KHHG :
- Có s k t h p gi a 4 y u t : T nguy n, l a ch n khi đư đ y đ thông tin, có
đ y đ các BPTT, đ c cung c p d ch v an toàn và thu n ti n.
- Khách hàng có quy n t quy t đ nh s d ng BPTT.
- Kín đáo và tôn tr ng khách hàng, không phân bi t tôn giáo, thành ph n xã
h i, tu i hay hoàn c nh kinh t .
c cung c p d ch v tránh thai an toàn, có ch t l

ng đ phòng tránh các

nguy c , trong đó có c nguy c m c b nh lây truy n qua đ ng tình d c.
- Khuy n khích trách nhi m c a nam gi i (ch ng ho c m ch ng) và nh ng nhà
lưnh đ o c ng đ ng vƠo ch ng trình KHHG .
- Tuyên truy n, giáo d c đ khách hàng và c ng đ ng hi u v nh ng l i ích
đáng k v m t s c kh e c ng nh l i ích khác ngoài l i ích tránh thai c a công tác
KHHG .
1.1.2 Bi n pháp tránh thai
Bi n pháp tránh thai (BPTT) là các bi n pháp can thi p tác đ ng lên cá nhân
nh m ng n c n vi c th thai ng i ph n . Các BPTT th ng áp d ng là thu c, hóa
ch t, thi t b đ a vƠo c th , các th thu t ngo i khoa c t đ t đ ng đi, ng n c n tinh
trùng g p tr ng, ho c các n l c c a các cá nhân nh m tránh th thai. Bi n pháp tránh
thai giúp cho cá nhân và các c p v ch ng th c hi n KHHG .
Phân lo i các BPTT:
Các nhà qu n lỦ KHHG th ng phân BPTT thành 2 lo i:
- BPTT hi n đ i là bi n pháp có s can thi p c a khoa h c k thu t g m có:
vòng tránh thai (VTT) hay còn g i là d ng c t cung, thu c viên tránh thai, thu c
1

tiêm tránh thai (TTTT), thu c c y tránh thai (TCTT), bao cao su, mƠng ng n ơm đ o,
tri t s n nam và n , thu c di t tinh trùng.
- BPTT truy n th ng là các bi n pháp không có s can thi p c a khoa h c k
thu t g m có: tính vòng kinh, xu t tinh ngoƠi ơm đ o, vô kinh do con bú.
Trong th c t ng i ta còn phân lo i BPTT lâm sàng và BPTT phi lâm sàng.
- BPTT lâm sàng là các BPTT có s can thi p c a cán b y t g m có: vòng
tránh thai, tri t s n n , tri t s n nam, thu c tiêm tránh thai, thu c c y tránh thai.
- BPTT phi lâm sàng là các BPTT không c n có s can thi p c a cán b y t
g m có: viên u ng tránh thai, thu c di t tinh trùng, bao cao su.
Bên c nh đó các BPTT còn đ

c phân lo i theo hi u qu tránh thai theo th i

gian:
- Các BPTT v nh vi n: nh tri t s n nam, tri t s n n . Bi n pháp này ch s
d ng cho nh ng c p v ch ng đư có đ s con mong mu n và không có nhu c u sinh
thêm con. Tr c khi ti n hành tri t s n, các c p v ch ng ph i đ c cung c p đ y đ
thông tin, t v n k vƠ đ m b o các đi u ki n ch đ nh, ch ng ch đ nh v m t y t , v
các m t khác nh v n hóa, xư h i đ tránh r i ro và h n ch nhu c u tái h i sinh s n.
- Các BPTT t m th i: nh vòng tránh thai, thu c viên tránh thai, thu c u ng
tránh thai, thu c c y tránh thai.
1.2 L ch s phát tri n c a các bi n pháp tránh thai trên th gi i: [29] [30] [31]
K thu t tránh thai đư đ

c s d ng t r t lâu. M t trong nh ng cách tránh thai

đ u tiên đ c ghi nh n là do ph n Ai C p c đ i s d ng. H bôi phân cá s u vào
ơm đ o nh m t ch t di t tinh trùng. Ph ng pháp nƠy đư đ c khoa h c hi n đ i gi i
thích v s t o thành lactic acid - m t ch t có kh n ng di t tinh trùng.

Tr c khi các BPTT hi n đ i đ c phát minh và s d ng r ng rãi, ph n s ng
trong các n n v n hóa đư s d ng nhi u ch t khác nhau có trong t nhiên ho c các lo i
th o d c có tác d ng tránh thai ho c gây s y thai. Tuy v y hi u qu tránh thai c a các
ph ng pháp c đi n này không ch c ch n vƠ đôi khi gơy nguy hi m, th m chí gây
ch t ng i.
Bao cao su xu t hi n l n đ u tiên th k 16, nhà gi i ph u ng i Italy tên là
Fallopius đư mô t vi c s d ng bao b ng lanh đ ng n ng a s lây nhi m c a b nh
giang mai trong quan h tình d c. Nó không đ c bi t ph bi n, c ng không có hi u qu
cao nh các lo i bao cao su latex hi n đ i, nh ng đư đ c s d ng nh lƠ m t bi n
pháp tránh thai c ng nh cho hy v ng tránh giang mai, t ng là m t ch ng b nh ghê
g m tr c khi các lo i thu c kháng sinh đ c tìm ra. Bao cao su làm b ng ru t c u
đ

c m t bác s ng

bao cao su đ

i Anh s ng trong th i đ i vua Charles II phát minh. N m 1884,

c b t đ u s d ng r ng rưi nh lƠ m t bi n pháp tránh thai.
2

Thang Long University Library


D ng c t cung (DCTC) đư đ

c phát minh d a trên kinh nghi m c a ng

i

R p và Th i c đ i. H đ a nh ng hòn đá nh , nh n vào trong t cung c a nh ng con
l c đƠ cái đ tránh cho nh ng con l c đƠ nƠy có thai trong nh ng hành trình dài xuyên
sa m c. N m 1838, mƠng ng n ơm đ o b ng cao su đ c m t bác s ng i
c phát
minh. N m 1860, m c t cung ra đ i, ngay sau đó đ c s d ng r ng rãi châu Âu,
tuy nhiên cu i nh ng n m 1980 m i đ c ch p nh n s d ng t i M .
N m 1960, thu c tránh thai ra đ i vƠ đ c s d ng r ng rãi M t n m 1965.
Th p k 1980, thu c tránh thai kh n c p đ c s d ng r ng rãi châu Âu cho c m c
đích tránh thai vƠ phá thai. VƠo n m 1998 đư đ

c ch p nh n s d ng t i M .

1.3 Tình hình s d ng các bi n pháp tránh thai t i Vi t Nam:
T th p k 1980 tr l i đơy, các BPTT tr nên r t ph bi n

n

c ta. Theo

đi u tra bi n đ ng dân s và k ho ch hóa gia đình 1/4/2010, dân s Vi t Nam là 86,7
tri u ng i, n m 2010 chúng ta đư g n đ t m c sinh thay th (2,11 con/ph n ) gi m
2/3 so v i n m 1960 [21]. Vi c s d ng BPTT t ng đáng k , ph n l n m c t ng nƠy lƠ
t ng t l s d ng các BPTT hi n đ i. Theo niêm giám th ng kê y t c a B y t n m
2004 t l ng i s d ng các BPTT hi n đ i (84,3%) cao g p 5 l n t l ng i s d ng
các BPTT truy n th ng trong đó t l s d ng VTT là cao nh t đ t t i 57% [5].
Báo cáo ki m đi m 5 n m th c hi n Chi n l c Dân s Vi t Nam giai đo n
2001-2010 đư ch ra r ng t tr ng s d ng vòng tránh thai gi m xu ng còn 55,7% n m
2001 vƠ 55,3% vƠo n m 2005, trong khi đó hai bi n pháp thu c u ng tránh thai và bao
cao su t ng t ng ng v i các th i đi m trên là 10,0% và 12,5%, 7,8% và 9,7%. Tuy

nhiên đình s n nam vƠ đình s n n l i có xu h ng gi m t 8,3% n m 2001 xu ng
6,6% n m 2005.
i v i bi n pháp tri t s n, n u nh bình quơn m i n m giai đo n
1996-2000 có h n 12 v n ng i m i tri t s n thì n m 2004 ch có 3,5 v n ng i tri t
s n gi m 3,5 l n. Nh v y xu th s d ng các BPTT khác nhau theo t ng giai đo n và
c s không đ đ duy trì v ng ch c xu th gi m sinh [2].
Theo k t qu đi u tra bi n đ ng dân s 1/4/2008 cho th y mô hình s d ng các
BPTT theo đ tu i lƠ t ng đ i gi ng nhau, m c đ s d ng các BPTT t ng d n theo
đ tu i vƠ đ t c c tr t i nhóm tu i 35-39 chi m t i 89,8% trên t ng s ng i s d ng
[21].

3


B ng 1.1: T l ph n 15-49 tu i hi n có ch ng đang s d ng bi n pháp tránh thai
chia theo nhóm tu i, Vi t Nam 1998-2008
n v : ph n tr m (%)
T l s d ng các bi n pháp tránh thai

Nhóm tu i

1998

2003

2005

2008

15-19

19,3

23,2

23,3

29,4

20-24

49,3

51,1

51,0

55,0

25-29

71,8

71,3

72,3

72,7

30-34

82,9

82,1

83,5

84,3

35-39

86,1

86,3

88,3

89,8

40-44

81,0

84,1

87,9

89,9

45-49

56,6

70,7

70,5

77,8

Toàn qu c

71,9

75,3

76,8

79,5

Ngu n: i u tra bi n đ ng dân s , ngu n lao đ ng và k ho ch hóa gia đình
1/4/2008: Nh ng k t qu ch y u, Nhà xu t b n th ng kê, Hà N i 2009 [21].
V i vi c đa d ng hóa các BPTT, c c u các BPTT đ c c i thi n r t nhi u theo
đó s ng i ch p nh n s d ng các bi n pháp tránh thai c ng s t ng lên.
B ng1.2: S ng i m i ch p nh n tính theo bi n pháp giai đo n 1998-2007
n v : nghìn
Bao
cao su

Thu c
tiêm

Thu c
c y

Tri t
s n
n

Tri t
s n
nam

Khác

T ng

N m

VTT

Viên
u ng

1998

1621

364

431

31,5

1,2

92

13

995

3548,7

1999

1641

392

465

35,0

1,5

97

13

986

3630,5

2000

1661

419

500

38,0

1,7

102

14

975

3710,7

2001

1677

444

536

41,5

2,1

106

15

961

3782,6

2002

1695

468

574

44,4

2.3

112

16

946

3857,7

2003

1710

488

612

46,9

2,6

116

17

928

3920,5

2004

1724

507

653

49,1

2,9

122

18

908

3984

2005

1736

524

694

51,0

3,2

127

19

886

4040,2

2006

1753

536

740

52,8

3,6

134

21

863

4103,4

2007

1771

549

786

54,7

3,9

141

22

840

4147,6

Ngu n: Nhu c u ph ng ti n tránh thai và qu n lý h u c n t i Vi t Nam giai đo n
1998-2007, Báo cáo k thu t UNFPA 2000 [24].
4

Thang Long University Library


Theo s li u c a cu c đi u tra bi n đ ng dân s vƠ KHHG 1/4/2010, trong s
nh ng ph n hi n đang không s d ng các BPTT, lý do mu n có con chi m 42,9%,
lỦ do đang mang thai chi m 12,9%. Trong s các lý do khác (44,2%) lý do không s
d ng các BPTT do đư mưn kinh c ng chi m t l khá l n 18,1%, đ c bi t là nh ng ph
n đư l n tu i. Các lý do không bi t ho c b ch ng ph n đ i chi m t tr ng khá nh ,
v i t l t ng ng 1,5% và 1,1%. Nghiên c u m i quan h c a t l không s d ng
BPTT gi a lý do không s d ng và nhóm tu i c a ph n nh n th y có 2 xu h ng đ i
l p nhau. Ph n càng tr thì t l không s d ng BPTT theo các nguyên nhơn đang
mang thai và mu n có con cƠng cao. Ng

c l i, v i các nguyên nhơn khác nh khó th

thai/ đư mưn kinh, s c kh e y u thì t l không s d ng BPTT th p h n
tr vƠ t ng d n theo đ tu i [21].

nhóm tu i

Theo World Contraceptive Use 2008, t l s d ng các BPTT Vi t Nam là
75,7% cao h n so v i t l s d ng BPTT chung c a toàn th gi i lƠ 63,0%, cao h n
h n so v i khu v c chơu Á Thái Bình D ng lƠ 60%. Trong đó bi n pháp có hi u qu
cao tri t s n l i có t l s d ng r t th p đ c bi t là tri t s n nam (0,5%) trong khi
nh ng bi n pháp đ c đánh giá lƠ kém hi u qu l i chi m t l cao h n (14,8%), đó lƠ
m t trong nh ng nguyên nhân d n đ n t l n o phá thai
nhi u n c khác [27].

n

c ta cao h n so v i

1.4 Các bi n pháp tránh thai lâm sàng ph bi n và m t s nghiên c u v s d ng
các bi n pháp tránh thai lâm sàng t i Vi t Nam:
1.4.1 Các bi n pháp tránh thai lâm sàng ph bi n t i Vi t Nam: [7] [15] [6] [4]
Vòng tránh thai - D ng c t cung (VTT) là m t BPTT s d ng m t v t nh đ t
vào t cung ch m t l n nh ng có tác d ng tránh thai kéo dài trong nhi u n m.
C u t o c a VTT:
Các lo i VTT đ c s d ng ph bi n hi n nay đ u làm b ng ch t d o, m t s
lo i xung quanh qu n đ ng. Ngoài ra có lo i VTT ch a n i ti t t (progestin) tránh
thai, n i ti t t đ c gi i phóng d n trong t cung c a ng i ph n lƠm t ng hi u qu
tránh thai.
C ch tác d ng c a VTT ch a đ c bi t đ y đ . M t s tác d ng ch y u là

ng n c n s làm t c a tr ng đư th tinh, thay đ i ch t nh y, môi tr ng c , bu ng t
cung ng n c n s thâm nh p c a tinh trùng vào bu ng t cung, vòi tr ng. Ngoài ra nó
còn có tác d ng thay đ i nhu đ ng c a vòi tr ng làm gi m kh n ng di chuy n c a
tr ng.
Các lo i VTT ph bi n n c ta hi n nay:
- Multiload (MLcu375) đ c s n xu t b ng polyethylene b c đ ng t 1974.
Multiload v i hai cánh có th g p vƠo thơn, thơn đ c cu n 375mm dơy đ ng, chân có
5


hai s i dơy monofilament mƠu đen. Multiload có 2 c : MLCu chu n cho t cung có
chi u sơu ≥ 7cm, MLCu ng n cho t cung có chi u sâu 5 -6cm. Vòng Multiload đ
s d ng r ng rãi Vi t Nam đ c bi t là các t nh phía Nam.

c

- TCu380A đ c s n xu t b ng polyethylene v i bari sunfat (đ c n quang), có
hình ch T v i m t dơy đ ng 314mm cu n quanh thân, hai cành ngang c a T có hai lá
đ ng dài 33mm, chân T có dây không màu th t nút t o thƠnh dơy đôi. Vòng TCu380A
đ c s d ng trong ch ng trình Dơn s -KHHG
Vi t Nam t n m 1991, có tác
d ng tránh thai trong 8 n m, cao h n các lo i vòng tránh thai khác.
u đi m:
- Hi u qu tránh thai cao (97-99%), có tác d ng tránh thai trong nhi u n m.
- V kinh t : giá thành r h n so v i các BPTT khác.
- Thao tác đ t, tháo ra d dàng.
- Thích h p, ti n l i không gây phi n hà khi giao h p.
- T ng khoái c m vì h t c m giác s b có thai.
- S d ng ti n l i, d có thai l i sau khi tháo.
- Không nh h ng đ n s a nên có th dùng t t cho ph n đang cho con bú.

- Hi m có các tai bi n n ng.
H n ch :
- Thay đ i kinh nguy t, th ng g p
ra máu gi a k , đau khi hƠnh kinh.

3 tháng đ u: kinh ra dƠi h n, nhi u h n,

- Khách hàng ph i đ n c s y t đ đ t và tháo VTT.
- Cán b y t c n đ c t p hu n đ y đ v VTT m i đ c đ t và tháo.
- VTT không có tác d ng ng n ng a các b nh lây truy n qua đ ng tình d c và
ch a ngoài t cung.
- Ch đ nh và theo dõi nghiêm ng t sau khi đ t, đôi khi hay gơy tác d ng ph .
Thu c tiêm tránh thai (TTTT) [4]: có hai lo i, lo i ch có progestin và lo i có c
hai ho t ch t progestin và estrogen. TTTT hi n thông d ng n c ta là lo i n i ti t t
ch có progestin, m i m i tiêm có tác d ng trong vòng 3 tháng.
C ch tác d ng: hoocmon đ c phóng thích ch m t ch tiêm b p sâu có tác
d ng.
- LƠm đ c d ch nhày c t cung.
- c ch tr ng r ng.
- Làm m ng niêm m c t cung.
u đi m:
- Thu c có tác d ng tránh thai cao (99%), không ph i dùng hàng ngày.
- Có th s d ng cho ph n

m i l a tu i.
6

Thang Long University Library

- Phù h p v i ph n đang cho con bú vì không nh h
ch t l

ng s a.
- Không nh h

ng đ n s ti t s a và

ng đ n giao h p.

- Thích h p v i ng i có tác d ng ph ho c ch ng ch đ nh v i estrogen.
- Có th dùng ngay sau khi đ , sau khi n o hút thai.
- Có th giúp phòng ng a m t s b nh: u x t cung, ung th n i m c t cung,
ung th bu ng tr ng.
H n ch :
- LƠm thay đ i v kinh nguy t nh kinh không đ u, rong kinh ho c m t kinh
trong m t th i gian, đ c bi t trong n m đ u s d ng.
- Có th t ng cơn, ch m có thai tr l i sau khi ng ng s d ng.
- Ph i quay l i c s y t đ tiêm m i ti p theo.
- Gây m t s tác d ng ph nh : đau đ u, c ng vú, bu n nôn, tr ng cá
s ng i.
- Không có tác d ng phòng tránh các b nh lây truy n qua đ
HIV/AIDS.
Thu c c y tránh thai (TCTT): [4]
Hi n nay có hai lo i đang đ c s d ng

n

m t

ng tình d c và

c ta :

Thu c c y tránh thai d i da Norplant: là m t b g m sáu que nang m m ch a
progestin t ng t nh hoocmon t nhiên trong c th ng i ph n có đ ng kính
2,4mm, dài 34mm. C y các thanh nƠy d i da m t trong cánh tay không thu n, hình
nan qu t sau khi c y, que s phát huy tác d ng sau 24 ti ng và có tác d ng tránh thai
trong 5 n m. Trong que c y có ch a n i ti t t nên trong kho ng th i gian c y que
không c n s d ng đ n b t k BPTT nào khác.
Thu c c y tránh thai Implanont: g m 1 que nang m m ch a ch t
ethylenvinylace (EVA), không có silicone, dƠi 4cm, đ ng kính 2mm, không b phân
h y sinh h c. Iplanont đ
thai trong 3 n m.
u đi m:

cc yd

i da

m t trong c a cánh tay, có tác d ng tránh

- Hi u qu tránh thai cao và trong th i gian dài (3-5 n m).
- Không nh h ng đ n s ti t s a và ch t l ng s a do v y ph n cho con bú
có th s d ng đ c.
- Có th giúp phòng ng a m t s b nh: u x t cung, ung th n i m c t cung,
ung th bu ng tr ng.
-

i v i m t s ph n có th phòng tránh thi u máu do thi u s t.

- Gi m b t nguy c viêm nhi m ph n ph và ch a ngoài t cung.
7


H n ch :
- LƠm thay đ i v kinh nguy t nh kinh không đ u, ra máu th m gi t vào gi a
k kinh ho c m t kinh trong m t th i gian.
- Ph i đ n c s y t đ c y ho c l y nang thu c ra.
- M t s ng i có th g p các tác d ng ph nh đau đ u, chóng m t, c
bu n nôn, tr ng cá, t ng cơn.
- Không có tác d ng phòng tránh các b nh lây truy n qua đ
HIV/AIDS.

ng vú,

ng tình d c và

1.4.2 M t s k t qu nghiên c u v s d ng các bi n pháp tránh thai lâm sàng t i
Vi t Nam:
Vòng tránh thai:
Theo k t qu nghiên c u c a các tác gi t i h i ngh Cairo 9/1994 cho th y hi u
qu tránh thai c a các lo i DCTC mang đ ng th h m i là kho ng t 1- 1,1/100 ph
n /12 tháng, các lo i DCTC mang thu c tránh thai thì t l này còn th p h n [25]
“Nghiên c u đ an toàn và hi u qu c a d ng c t cung TCu 380A trên ph
n Vi t Nam” do D ng Th C ng, Lê i m, Nguy n Th M H ng vƠ c ng s
th c hi n n m 1995 [9] ti n hành trên 2029 đ i t
đ n 35 vƠ đ ng Ủ đ t d ng c t cung cho th y:

ng kh e m nh, đư có con, tu i t 18

- T l ti p t c s d ng sau 1 n m c a nhóm ph n đ c đ t d ng c t cung
sau chu k kinh nguy t bình th ng (nhóm 1) là 74% và nhóm ph n đ c đ t d ng
c t cung ngay sau khi hút đi u hòa kinh nguy t ho c đình ch thai nghén s m tr
12 tu n (nhóm 2) là 71%.
- Có 14 ca có thai khi đang mang DCTC, t l có thai d i 1%.

c

- Nh ng phàn nàn và tác d ng ph : 18,6% nhóm 1 và 11,7% nhóm 2 ch y u
th y kinh nguy t kéo dƠi, rong kinh vƠ đau chi m 20,3% và 12,7%. Ngoài ra còn viêm
ơm đ o, kinh nguy t nhi u hay ít.
- Nghiên c u v lỦ do đình ch cho th y: ch y máu vƠ đau lƠ lỦ do ch y u,
chi m 60% trong s các lỦ do đình ch . T l r i t t m t ph n DCTT kho ng 2% c
2 nhóm.
“Nghiên c u s ch p nh n c a ph n Vi t Nam đ i v i hai lo i vòng TCu 380
và Multiload – Cu 375SL 5 t nh/TP là Hà N i, Thái Bình, Hu , TP. H Chí Minh và
C n Th ” n m 1998 c a D ng Th C ng vƠ c ng s ti n hành trên 750 ph n dùng
TCu 380A và 750 ph n dùng Multiload ậ Cu375SL [8]. K t qu :
- T l s d ng vòng TCu 380A là 52,5% và vòng Multiload - Cu 375SL là
49,6%. T l đình ch hai lo i vòng trên v i s li u t

ng ng là 35,6% và 35%.

8

Thang Long University Library


- T l đình ch khác nhau theo đ a bàn: cao nh t

Hu và C n Th lƠ 31,7%,

th p nh t Hà N i (11,3%). Sau 2 n m theo dõi th y nhóm dùng TCu 380A có 78,7%
ti p t c cao h n nhóm dùng Multiload - Cu 375SL v i 73,7%.
- T l th t b i đ i v i vòng TCu 380A là 5% và Multiload ậ Cu 375SL là
8,1%.
“Xác đ nh t l th t b i, b cu c và nhu c u s d ng các lo i vòng tránh thai
Vi t Nam giai đo n 1995-2000” lƠ m t kh o sát đ c ti n hành b i B Qu c phòng ậ
H c Vi n Quân y và y ban qu c gia Dân s / KHHG n m 2000 [3] đ c th c hi n
trên 4203 đ i t

ng. K t qu chính:

- Kho ng 13 lo i VTT đư đ
nghiên c u Vi t Nam.

c ch p nh n và s d ng t tr

c t i th i đi m

- L a ch n s d ng vòng ch y u v i các lý do: an toàn (43,8%), hi u qu tránh
thai cao (35,6%) và thu n l i (17,7%).
- Nhu c u s d ng VTT ch y u hi n t a là TCu 380A và Multiload ậ Cu
375SL. T l ph n trong đ tu i sinh đ s d ng vòng tránh thai là 36,2%.
Thu c tiêm tránh thai:
“ ánh giá tính an toàn hi u qu và kh n ng ch p nh n c a ph ng pháp
tránh thai b ng tiêm DMPA t i H i ả ng” đ c báo cáo vào tháng 1/1996 do Tr n
V n ng,
Ng c T n và c ng s th c hi n cho th y hi u qu tránh thai đ t 98,9%,

kh n ng có thai tr l i sau khi không tiêm thu c t 6 tháng đ n 1 n m đ t 50% [23].
Khi s d ng thu c gây m t s tác d ng ph : t ng ho c gi m cơn, đau đ u, c ng ng c,
rám da m t, u vú, khô ơm đ o. Tóm l i nghiên c u cho th y DMPA là thu c tránh thai
có hi u qu cao, tuy nhiên v i m t s cá nhân, s l a ch n DMPA đ tránh thai ch a
ph i là bi n pháp phù h p.
Nghiên c u c a Vi n Khoa h c Dân s , Gia đình vƠ Tr em n m 2004 th c
hi n t i 3 t nh: Yên Bái, Thanh Hóa vƠ
ng Tháp trên 671 ng i đư vƠ đang s d ng
thu c tiêm tránh thai lo i ch có progestin (DMPA) cho th y m c dù DMPA đư đ c
đ a vƠo s d ng vƠ đ c ch p nh n v i các y u t tác đ ng đ ph n tiêm DMPA
nh : d dàng và thu n l i khi s d ng (62%), hi u qu tránh thai cao (58%), không
nh h ng đ n quan h tình d c (39%). Song k t qu nghiên c u ch ra r ng DMPA là
BPTT có t l b cu c r t cao dao đ ng t 23,68% đ n 43,87% mà nguyên nhân
chính d n đ n s b cu c c a khách hàng là do tác d ng ph c a DMPA, vô kinh và
r i lo n kinh nguy t là hai tri u ch ng th ng g p và có t l b cu c cao nh t. Trong
đó vô kinh lƠ hi n t ng đ c nhi u ng i bi t đ n nh t vƠ ng i ph n tiêm DMPA
g p ph i nhi u nh t. Bên c nh đó đáng l u Ủ lƠ tri u ch ng khô ơm đ o làm gi m ham
mu n tình d c có t l bi t đ n lƠ 29% nh ng ch có 6% ph n đư t ng s d ng g p
ph i hi n t

ng này [12].
9


“Báo cáo nghiên c u đánh giá k t qu 5 n m tri n khai m r ng s d ng thu c
tiêm tránh thai DMPA 1997-2001” c a nhóm nghiên c u
Ng c T n, Nguy n M
H ng, Nguy n Th Lê t i 3 t nh Thanh Hóa, Yên Bái,
ng Tháp trên các đ i t ng
là ph n đang trong đ tu i sinh đ đư vƠ đang s d ng thu c tiêm DMPA đư đ a ra

k t qu : ph n l n đ i t ng s d ng thu c tiêm DMPA thu c nhóm tu i cao (34-44
tu i) chi m 72,8%, đư có nhi u con và t ng s d ng các BPTT khác nh ng th t b i.
S ch p nh n s d ng thu c tiêm DMPA nhóm tu i tr vƠ có ít con có xu h ng
t ng. T l ti p t c s d ng DMPA th p, t l b cu c sau 1 n m s d ng cao kho ng
20%, trong đó b cu c vì tác d ng ph chi m t i 80% ch y u là r i lo n kinh nguy t
và vô kinh [13].
Thu c c y tránh thai:
Nghiên c u hi u qu tránh thai, đ an toàn và s ch p nh n s d ng thu c c y
tránh thai Implanont ph n Vi t Nam c a đ i h c Y Hà N i n m 2000 cho th y
không có tr ng h p nào có thai trên t ng s đ i t ng tham gia nghiên c u sau 1 n m
c y thu c, t l này góp ph n ch ng t tính hi u qu tránh thai cao c a bi n pháp c y
tránh thai nói chung và thu c tránh thai Implanont nói riêng. Ngoài ra các tác d ng
ph ch quan trên các đ i t ng th ng g p là nh c đ u, chóng m t, bu n nôn, c ng
ng c, m n tr ng cá có khuynh h ng gi m d n theo th i gian. T l hài lòng và r t hài
lòng v i bi n pháp lên t i 82% đ ng th i ch có 4% đ i t ng b cu c vƠ 2% đ i
t ng không hài lòng v i bi n pháp vì các tác d ng ph c a thu c [22].
“Báo cáo k t qu nghiên c u s d ng thu c c y tránh thai Implanon t i 2 t nh
Hà Tây và Qu ng Ninh” do Ph m Bá Nh t, Mai Trung S n vƠ Lê Anh Tu n nghiên
c u n m 2004 cho th y hi u qu tránh thai sau khi c y Implanon đ t 100%, tuy nhiên
v n có 45 đ i t ng b cu c(15,4%) v i lý do rong kinh, rong huy t (53,3%), đau
b ng, hoa m t, tê tay (33,3%), vô kinh và mu n sinh con (6,7%) [17].
“Báo cáo tình hình th c hi n thu c c y tránh thai Ấmplanon sau 3 n m t nh Hà
Tây” c a S Y t t nh Hà Tây, tháng 8/2004 cho th y trên t ng s 260 ca đư c y
Implanon t i 2 huy n Thanh Oai vƠ Ch ng M ít có tai bi n x y ra, tai bi n n ng và
tr m tr ng là không có, x lý tác d ng ph đ n gi n, ch y u lƠ t v n, có thai l i bình
th

ng sau khi ng ng s d ng que c y kho ng 3 tháng [18].

10

Thang Long University Library


CH
IT
2.1

it

NG VÀ PH

NG 2
NG PHÁP NGHIểN C U

ng, đ a đi m, th i gian nghiên c u:

i t ng nghiên c u:
i t ng nghiên c u bao g m nh ng ph n t 15 đ n 49 tu i đang s d ng
các BPTT lơm sƠng vƠ đư t ng ho c không đang s d ng BPTT lâm sàng đang sinh
s ng 4 qu n/ huy n Thanh Xuân, C u Gi y, L ng S n, K S n t i Hà N i và Hòa
2.1.1

Bình .
2.1.2

a đi m nghiên c u:
Do ngu n l c có h n nên không th ch n đ a bƠn đ i di n cho các vùng mi n,

dân t c vì v y vi c l a ch n đ a bàn t nh đ c ch n có ch đ nh theo t l s ng i s

d ng các ph ng ti n tránh thai. Các t nh đ c ch n là nh ng t nh có t l s d ng các
BPTT lâm sàng cao và n đ nh trong m y n m li n đư đ c nhóm nghiên c u phân
tích trên ngu n s li u hƠng n m c a y ban Dân s , Gia đình vƠ Tr em t n m 2005
đ n h t n m 2008. NgoƠi ra còn d a theo báo cáo V dân s - T ng c c Dân s K
ho ch hóa gia đình tháng 12 n m 2008, có 02 t nh đ c ch n là: Hòa Bình và TP. Hà
N i. Hai t nh có v trí đ a lý khác h n m c dù r t g n nhau.
Hòa Bình là m t t nh thu c khu v c mi n núi, ph n l n di n tích c a T nh là
núi và r ng, xen k lƠ các thung l ng h p. H th ng giao thông liên huy n, liên xã, các
đ ng giao thông t i các b n làng mi n núi, vùng sâu, vùng xa còn nhi u khó kh n.
Trong khi đó dơn c phơn tán trên đ a bàn r ng, đi u đó d n t i đ i s ng kinh t , m c
thu nh p vƠ đ c bi t nh n th c c a ng i dân có s chênh l ch gi a các vùng. Hai
huy n tham gia nghiên c u lƠ L ng S n vƠ K S n có nhi u đ c đi m gi ng nhau v
qui mô dân s , s ph n trong đ tu i 15-49. Ngh nông là ch y u, không có công
nghi p. C hai huy n đ u có ng i dân t c sinh s ng.
Hà N i là m t t nh thu c đ ng b ng sông H ng, lƠ đô th lo i I, là trung tâm
v n hóa, chính tr , kinh t xã h i, tr ng h c, b nh vi n trung ng vƠ các ban ngƠnh
c a c n c. Hai qu n Thanh Xuân và C u Gi y đ u mang đ c các đ c tr ng c b n
c a thành th . Dơn c đông đúc, n i t p trung đông đ i ng trí th c, cán b công nhân
viên ch c nhƠ n c, có nhi u đi u ki n ti p xúc v i thông tin đ i chúng v các kênh
ti p th xã h i s d ng các bi n pháp tránh thai hi n đ i.

11


B ng 2.1:
T nh, Thành ph

a bàn nghiên c u

Qu n, Huy n

Thanh Xuân

Hà N i
C u Gi y
L

ng S n

Hòa Bình
K S n

Xã, Ph

ng

Thanh Xuân B c
Kh

ng Mai

Yên Hòa
Ngh a ô
C Yên
Hòa S n
Dân H
H p Thành

2.1.3 Th i gian nghiên c u:
- Thu th p s li u t tháng 2 đ n tháng 5 n m 2012.
- X lý s li u và vi t báo cáo k t qu t tháng 5 n m 2012 đ n tháng 7 n m

2012.
2.2 Ph

ng pháp nghiên c u:

2.2.1 Thi t k nghiên c u:
- Áp d ng ph ng pháp nghiên c u h i c u c a d ch t h c v i thi t k mô t
c t ngang h i c u s d ng ph ng pháp đ nh l ng k t h p đ nh tính.
- Ti n hành h i c u các cu c ph ng v n tr c ti p các đ i t ng nghiên c u qua
b công c là các phi u ph ng v n đ c c u trúc s n cho t ng đ i t ng: B ng h i
dƠnh cho nhóm đ i t ng ph n trong đ tu i sinh đ ch a s d ng ho c đang s
d ng ho c tr c kia đư s d ng nh ng hi n không đang s d ng BPTT lâm sàng t i
th i đi m đi u tra.
2.2.2 Ph ng pháp ch n m u và cách xác đ nh c m u:
Ph ng pháp ch n m u:
Áp d ng ph ng pháp ch n m u trong nghiên c u mô t theo các b c:
- Ch n qu n/huy n nghiên c u theo ph ng pháp ch n m u ng u nhiên đ n
(Simple Random Sampling) b ng cách l p danh sách t t c các qu n/huy n c a Hà N i
vƠ Hòa Bình. Sau đó ch n ng u nhiên l y hai qu n/huy n c a Hà N i vƠ Hòa Bình đ
nghiên c u, đó lƠ: qu n Thanh Xuân và C u Gi y (Hà N i), huy n L

ng S n vƠ

huy n Kì S n (Hòa Bình).

12

Thang Long University Library

- Ch n xã nghiên c u theo ph

ng pháp ch n m u ng u nhiên đ n (Simple

Random Sampling) b ng cách l p danh sách t t c các xã c a huy n. Sau đó ch n
ng u nhiên l y 2 xã c a huy n đ nghiên c u, đó lƠ: xã C Yên và xã Hòa S n (huy n
L

ng S n); xư Dơn H và xã H p Thành (huy n Kì S n); ph

và ph

ng Kh

ng Mai (qu n Thanh Xuơn); ph

ng Thanh Xuân B c

ng Yên Hòa vƠ ph

ng Ngh a

ô

(qu n C u Gi y).
- Ch n nh ng ph n
Bình theo ph

đ tu i t 15-49 tu i đang sinh s ng t i Hà N i và Hòa

ng pháp l y m u ch đích (purpossive sampling).

- C m u t i thi u cho m i t nh đ

c tính theo công th c tính c m u cho m t

nghiên c u mô xác đ nh m t t l :
Z21-/2x (1-p)
n =

-----------------------p 2

x DE

Trong đó:
- Z 1- /2 lƠ h s tin c y.
- p: T l

ng v i đ tin c y 95% thì Z 1- /2 = 1,96.

c đoán qu n th . Trong nghiên c u nƠy tôi

c đoán t l s d ng

Cac BPTT lơm sƠng c a ph n trong đ tu i sinh đ lƠ 0,68(Theo báo cáo c a V dơn
s n m 2008).
- : sai s t ng đ i cho phép, ch n = 0,1.
- n: C m u t i thi u.

ng

- DE: h s thi t k (Design effect), ch n DE = 1.2.
Áp d ng vƠo công th c ta có n = 217, trên th c t tôi nghiên c u 230
i/t nh.

2.3 Ph

ng pháp thu th p thông tin:

2.3.1 Công c thu th p thông tin:
B câu h i kh o sát bao g m
M u M2: Phi u ph ng v n ng i dơn đang s d ng BPTT lâm sàng (Vòng
tránh thai, thu c tiêm, thu c c y). Trong th c t , chúng tôi đư đi u tra đ c 291 ng i
thu c nhóm này.
M u M3: Phi u ph ng v n ng i dơn đang không s d ng BPTT lâm sàng.
Trong th c t chúng tôi đi u tra đ c 169 ng i nhóm này.
2.3.2 K thu t thu th p thông tin:
- T p hu n cho các đi u tra viên: các đi u tra viên đ

c làm vi c v i b câu h i

vƠ đi u tra th , sau đó ti n hành ch nh s a phi u đi u tra ch a h p lý.
13


- Kh o sát th c t t i đ a ph

ng, ph ng v n các đ i t

ng kh o sát b ng các b

câu h i thi t k s n.
- Th c tr ng tình hình s d ng các d ch v KHHG t i các c s y t .
2.3.3 Ng

i thu th p thông tin: đi u tra viên.

2.3.4 T ch c thu th p thông tin t i đ a ph ng:
- Liên h đ a ph ng nghiên c u: Ti p xúc tr c ti p v i chính quy n đ a
ph ng và lưnh đ o chi c c dân s KHHG t nh xin ý ki n v cu c đi u tra và xin
danh sách đ i t ng nghiên c u.
- G i gi y thông báo đ n các đ i t

ng đ đi u ki n tham gia ph ng v n.

- T ch c ph ng v n vào ngày cu i tu n đ các đ i t ng có th tham gia đ y đ .
- Hình th c ph ng v n: ph ng v n tr c ti p các đ i t ng b ng các b ng h i t ng
ng, đi u tra viên ph i t đi n thông tin do đ i t

ng cung c p vào phi u đi u tra.

2.4 Các ch s , bi n s nghiên c u:
M c tiêu

Bi n s /ch s

1. Mô t th c tr ng s - Tu i
d ng các ph ng ti n - Trình đ v n hóa
tránh thai lâm sàng t i - S con hi n có

Công c thu
th p s li u
Phi u đi u tra

Thành ph Hà N i và - Khu v c
t nh Hòa Bình n m - T nh/ thành ph đang sinh s ng
2010.
- i u ki n s ng
- a đi m đư th c hi n các BPTT lâm
sàng
- Hi u bi t v các BPTT lâm sàng
- Nhu c u s d ng các BPTT lâm sàng
- Các BPTT t ng s d ng tr c đơy
2. Nh n xét m t s

- S ph n th t b i khi s d ng BPTT Phi u đi u tra

y u t nh h ng đ n lâm sàng
vi c s d ng BPTT - a đi m phù h p đ th c hi n các
lâm sàng
BPTT lâm sàng
- S hài lòng c a đ i t ng nghiên c u
- Lý do không s d ng các BPTT
tr c đơy
- Lý do l a ch n các BPTT hi n t i
- M t s y u t nh h ng đ n s c
kh e khi đang s d ng BPTT hi n t i
14

Thang Long University Library

2.5 Ph

ng pháp x lý s li u:
- S li u đ c làm s ch tr c khi đ a vƠo phơn tích.
- Nh p s li u vào máy b ng ph n m m EPIINFO 6.04.
- X lý và phân tích s li u trên ph n m m STATA 12.0.

2.6 V n đ đ o đ c trong nghiên c u:
- Tr c khi ti n hƠnh đi u tra h i ý ki n vƠ đ c s đ ng ý c a đ i t ng
nghiên c u. Cung c p cho h m c đích, ph ng pháp c a nghiên c u và k t qu c a
nghên c u n u h có nhu c u mu n bi t.
-

it

it
thích lý do.

ng nghiên c u hoàn toàn t nguy n tham gia nghiên c u.
ng nghiên c u có th t ch i tham gia nghiên c u mà không c n gi i

- Trong quá trình đi u tra, ph ng v n đ i t ng đ c ph ng v n có quy n
ng ng ph ng v n b t c lúc nào.
- Nh ng thông tin v đ i t ng nghiên c u s hoƠn toƠn đ c gi bí m t.
ph

- Nghiên c u đ c s đ ng ý c a các c quan ch c n ng vƠ chính quy n đ a
ng cho phép ti n hành

2.7 Các bi n pháp kh ng ch sai s :
Sai s
Do đi u tra viên: sai s

Cách kh c ph c
do k

n ng T p hu n k

tr

c khi đi ph ng v n,

ph ng v n và ghi chép thông tin không th ng nh t các ý ki n v i nhau.
đ yđ .
Do đ i t

ng không tr l i.

S p x p l ch ph ng v n phù h p v i các
đ i t ng sao cho các đ i t
đ nđ yđ

Do đ i t

ng nghiên c u: không hi u rõ H i t
t

câu h i, không nh chính xác thông tin.

ng có th

t , v a h i v a g i Ủ cho đ i

ng hi u rõ và nh l i.

Sai s trong quá trình nh p, phân tích s Làm s ch s li u tr c khi nh p vào
li u: s li u ch a đ c làm s ch, nh p máy tính, phát hi n thi u s li u và s
li u vô lỦ, mư hóa tr

sai, nh p thi u thông tin.

c khi nh p.

2.8 H n ch c a nghiên c u:
Do kinh phí th c hi n đ tài có h n trong khi đ a bàn khu v c hai t nh/TP Hà
N i và Hòa Bình khá r ng và s ng i s d ng các BPTT lơm sƠng c ng m c cao và
ph bi n, bên c nh đó vi c ch p nh n s d ng các BPTT l i ch u nh h
y u t khác nhau nên không th l a ch n đ
di n.
15

c đ a bƠn vƠ đ i t

ng c a nhi u

ng nghiên c u đ đ i

Th i gian th c hi n nghiên c u ng n nên nghiên c u ch t p trung th c hi n
đ c v i các đ i t ng n s d ng các BPTT lâm sàng (vòng tránh thai, thu c c y
tránh thai, thu c tiêm tránh thai), mà b qua các đ i t ng khách hàng nam. Còn v i
vi c nghiên c u v các BPTT lâm sàng ch nghiên c u đ i v i vòng tránh thai, thu c
tiêm thu c c y, không nghiên c u các tr ng h p s d ng bi n pháp tri t s n. Tuy
nhiên các BPTT lâm sàng h u nh đ
b t đ c h n ch c a nghiên c u.

c áp d ng đ i v i n nên c ng ph n nào gi m

16

Thang Long University Library


NG 3

CH

K T QU NGHIÊN C U
3.1 Th c tr ng s d ng các BPTT lâm sàng t i Hà N i và Hòa Bình:
3.1.1 Nhóm đ i t ng hi n đang s d ng các BPTT lâm sàng (n=291):
B ng 3.1: Phân b đ i t ng nghiên c u theo nhóm tu i
và các bi n pháp tránh thai lâm sàng
Vòng tránh thai

Thu c tiêm tránh

Thu c c y tránh thai

(n=202)

thai (n= 61)

(n=28)

Nhóm tu i
S l

ng

T l %

S l

ng

S l

T l %

ng

T l %

15-19

0

0,0

0

0,0

0

0,0

20-24

8

4,0

7

11,7

6

21,4

25-29

26

12,9

17

28,3

7

25,0

30-34

48

23,7

11

18,3

10

35,7

35-39

52

25,7

16

26,7

4

14,3

40-44

41

20,3

7

11,7

1

3,6

45-49

27

13,4

2

3,3

0

0,0

202

100

60

100

28

100

T ng

K t qu b ng 3.1 cho th y:
i v i VTT, đ tu i t 30-39 tu i chi m t l s d ng cao nh t v i 49,4% sau
đó t l này gi m d n nhóm tu i trên 40 vƠ d i 30 tu i. Tuy nhiên đ i v i TTTT và
TCTT t l s d ng cao nh t l i nhóm tu i t 25-34 tu i: chi m 46,6% s ng i s
d ng TTTT và chi m 60,7% s ng i s d ng TCTT.
V i ph n
nhóm tu i t 15-19 tu i h u nh không s d ng BPTT lâm sàng
nào trong c ba bi n pháp nghiên c u VTT, TTTT và TCTT.
B ng 3.2: T l s d ng các bi n pháp tránh thai lâm sàng theo khu v c
Bi n pháp tránh thai
Vòng tránh thai

Thành th (n=153)

S l

ng

T l %

Nông thôn (n=138)
S l

ng

T l %

149

97,4

53

38,4

Thu c tiêm tránh thai

4

2,6

57

41,3

Thu c c y tránh thai

0

0

28

20,3

153

100

138

100

T ng

K t qu b ng 3.2 cho th y: T i khu v c thành th s ng

i s d ng VTT chi m

t l cao lên t i 97,4% còn t i khu v c nông thôn TTTT l i đ

c s d ng nhi u h n

17