Bai 22 este lipit phan 2 v1

Khóa h c LT ả ｋIT-Ｓ: ｍôn ảóa h c (Th y Ph m Ng c S n)

Este, lipit – Ph n 2

ESTE, LIPIT – PH N 2
(TÀI LI U BÀI ẢI NẢ)

Giáo viên: PH M NG C S N
ây là tài li u tóm l c các ki n th c đi kèm v i bài gi ng “Este, Lipit – Ph n 2” thu c Khóa h c LT H KIT-3:
Môn Hóa h c (Th y Ph m Ng c S n) t i website Hocmai.vn.
có th n m v ng ki n th c ph n “Este, Lipit” B n
c n k t h p xem tài li u cùng v i bài gi ng này.

Khái ni m : Lipit là nh ng este ph c t p bao g m ch t béo, sáp, steroit, photpholipit, có trong
c th s ng, không hoà tan trong n c nh ng tan trong các dung môi h u c không phân c c
nh : ete, clorofom, x ng d u.
Phơn lo i vƠ công th c chung
- Ch t béo :

LIPIT

CH2OCOR1
|
CHOCOR 2
|
CH2OCOR 3

- Sáp (este c a axit béo v i các monoancol cao : RCOOR’ (v i R,R’  16C).
- Steroit (este c a sterol v i các axit béo) :
CH2OPO2O RNH3
công th c ph c t p.

|
- Photpholipit : (este c a glixerol ch a 2 g c CHOCOR1
axit béo và m t g c photphat
|
h u c ).
2
CH OCOR
Tính ch t hoá h c
- Thu phân trong môi tr
1

CH2OCOR

|

+ o

CHOCOR 2 + 3H2O

H ,t

2

ng axit
CH2OH

|

CHOH

|

|

CH2OH

CH2OCOR 3

R1COOH

+ R 2COOH
R 3COOH

- Ph n ng xà phòng hoá
CH2OCOR1

|

+ o

H ,t

CHOCOR 2 + 3NaOH

CH2OH

|

CHOH

|

|

CH2OCOR 3

CH2OH

R1COONa

+ R 2COONa
R 3COONa

- Ph n ng hiđro hoá
CH2OCOC17H33
|
CHOCOC17H33 3H2
|
CH2OCOC17H33

o

Ni, t , p

CH2 OCOC17H35
|
CHOCOC17H 35
|
CH2OCOC17H 35

- Ph n ng oxi hoá : Liên k t đôi C=C g c axit không no c a ch t béo b oxi hoá ch m b i
oxi không khí t o thành peoxit, ch t này b phân hu thành anđehit có mùi khó ch u.
Khái ni m : Ch t gi t r a là nh ng ch t khi dùng cùng v i n c thì có tác d ng làm s ch các
ch t b n bám trên các v t r n mà không gây ra ph n ng hoá h c v i các ch t đó :
R COONa ( K) .
Phơn lo i vƠ công th c chung
- Xà phòng (h n h p các mu i natri/kali c a các axit béo) : R COONa ( K) .
CH T - Ch t gi t r a t ng h p (có tính ch t gi t r a t ng t xà phòng) :
GI T
R CH 2 OSO3 Na
R A
Tính ch t : Phân t ch t gi t r a có m t "đ u" a n c (nhóm COO-Na+) n i v i m t "đuôi” k
n c, a d u m (nhóm CxHy, th ng x 15). Khi gi t r a, "đuôi" a d u m c a phân t ch t gi t
Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

- Trang | 1 -


Khóa h c LT ả ｋIT-Ｓ: ｍôn ảóa h c (Th y Ph m Ng c S n)

r a thâm nh p vào v t b n, còn "đ u" a n
phân t n c.
S đ đi u ch : - Xà phòng:
R-CH2-CH2-R'
R-COOH+R'COOH
- Ch t gi t r a t ng h p:

RCOOH

Khö

RCH2OH

H2 SO4

Este, lipit – Ph n 2

c l i có xu h

ng kéo các phân t ch t b n ra phía các

R-COONa + R'-COONa.

RCH2OSO3H

NaOH

RCH2OSO3-Na+.

Mùi c a m t s este :
CH3COOCH2CH2CH(CH3)2 (isoamyl axetat ) : mùi chu i chín.
CH3CH2COOC6H5 (benzyl propionat) : mùi hoa nhài.
CH3CH2CH2COOC2H5 (etyl butirat) : mùi d a.
CH3 – CH(CH3) – CH2 – COOC2H5 (etyl isovalerat) : mùi táo.
BÀI T P V H N H P ESTE
- D a vào s n ph m ph n ng xà phòng hoá đ đ t công th c:
+ Thu đ c mu i c a 1 axit cacboxylic và 2 ancol: RCOOR ' .

+ Thu đ c mu i c a 2 axit cacboxylic và 1 ancol: RCOOR ' .
- Ph n ng đi u ch este:
+ Là ph n ng thu n ngh ch, do v y có th s d ng h ng s cân b ng.
+ H n h p este có nhi u ph n ng, KC tính cho t ng ph n ng, n u có các ch t gi ng nhau, n ng đ các
ch t đ c tính t ng.
Ví d 1: Cho a gam h n h p M g m hai este X, Y (nX = 3nY) tác d ng h t v i dung d ch NaOH thu đ c
2,82 gam mu i c a m t axit cacboxylic đ n ch c và h n h p N g m 2 ancol no, đ n ch c có kh i l ng
1,59 gam.
t cháy hoàn toàn N thu đ c 1,68 lít CO2 (đktc).
1) Tìm hai ancol.
2) Tính a.
3) Tìm công th c các este X và Y.
Ví d 2: un nóng h n h p g m 1 mol HCOOH, 1 mol CH3COOH và 2 mol C2H5OH toC (trong bình
kín dung tích không đ i) đ n tr ng thái cân b ng thì thu đ c 0,6 mol HCOOC2H5 và 0,4 mol CH3COOC2H5. N u đun nóng h n h p g m 1 mol HCOOH, 3 mol CH3COOH và a mol C2H5OH đi u ki n nh
trên đ n tr ng thái cân b ng thì thu đ c 0,8 mol HCOOC2H5. Giá tr a là
A. 12,88.
B. 9,97.
C. 5,6.
D. 6,64.
Tr ng h p 1: 1 mol HCOOH + 1 mol CH3COOH + 2 mol C2H5OH ---> 0,6 mol HCOOC2H5 và 0,4 mol
CH3COOC2H5.
Ph n ng 1: H-COOH + C2H5-OH ----> HCOO-C2H5 + H2O
: K1.
ban đ u:
1
ph n ng:
0,6
0,6
0,6
0,6

cân b ng:
0,4
0,6
0,6
Ph n ng 2: CH3-COOH + C2H5-OH ----> CH3-COO-C2H5 + H2O : K2.
ban đ u:
1
ph n ng:
0,4
0,4
0,4
0,4
cân b ng:
0,6
0,4
0,4
tr ng thái cân b ng : s mol H2O sinh ra = mol ancol ph n ng = 0,6 + 0,4 = 1.
==> mol ancol d = 2 - 1 = 1mol.
S mol HCOOH = 0,4 và mol CH3-COOH = 0,6 mol.
[HCOOC2 H 5 ][H 2O]
0,6.1
K1
1,5 .
[HCOOH].[C2 H 5OH] 0, 4.1
[CH 3COOC2 H 5 ][H 2O]
0, 4.1 2
K2
.
[CH 3COOH].[C2 H 5OH] 0,6.1 3
Tr ng h p 2: 1 mol HCOOH + 3 mol CH3COOH + a mol C2H5OH ---> 0,8 mol HCOOC2H5.

G i x là s mol CH3-COO-C2H5 sinh ra .
T ng t nh tr ng h p 1 ==> h ng s cân b ng K1, K2 không đ i
Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

- Trang | 2 -


Khóa h c LT ả ｋIT-Ｓ: ｍôn ảóa h c (Th y Ph m Ng c S n)

Ph n
Ban đ
Ph n
Cân b
Ph n
Ban đ
Ph n
Cân b

Este, lipit – Ph n 2

ng 1: H-COOH + C2H5-OH ----> H-COO-C2H5 + H2O ==> có h ng s cân b ng K1= 1,5.
u:
1
ng: 0,8---------------0,8------------------0,8-----------0,8
ng: 0,2-------------------------------------0,8-----------0,8
ng 2: CH3-COOH + C2H5-OH ---> CH3-COO-C2H5 + H2O ==> có h ng s cân b ng K2 = 2/3

u:
3
ng: x----------------------x------------------x-----------------x
ng:
3-x--------------------------------------x-----------------x

tr ng thái cân b ng :

H2O : 0,8 + x .
C2H5OH: a - 0,8 – x.
HCOOC2H5: 0,8 .

HCOOH: 1 - 0,8 = 0,2.
CH3COOC2H5: x.
CH3-COOH: 3 – x.
[HCOOC2 H 5 ][H 2O]
0,8.(0,8 x)
K1
1,5 (1).
[HCOOH].[C2 H 5OH] 0, 2.(a 0,8 x)
[CH 3COOC2 H5 ][H2 O]
x.(0,8 x)
2
K2
(2).
[CH 3COOH].[C2 H5 OH] (3 x).(a 0,8 x) 3
(1), (2) => x = 1,92; a = 9,97

Giáo viên: Ph m Ng c S n
Ngu n:

Hocmai.vn – Ngôi tr

ng chung c a h c trò Vi t

T ng đài t v n: 1900 58-58-12

Hocmai.vn

- Trang | 3 -