14 cacbohidrat

Gv: Hà Thành Trung

Bài 14: CACBOHIDRAT (GLUXIT)
Định nghĩa : Cacbonhidrat là những hợp chất hữu cơ tạp chức, đa số có công thức chung là
Cn(H2O)m
Phân loại :
Monosaccarit : là nhóm cacbohidrat đơn giản nhất, không thể thủy phân được : glucozo, fructozo.
Đisaccarit : là nhóm cacbohidrat khi thủy phân mỗi phân tử sinh ra 2 phân tử monosaccarit : saccarozo,
mantozo.
Polisaccarit : là nhóm cacbohidrat phức tạp, khi thủy phân đến cùng mỗi phân tử sinh ra nhiều phân tử
monosaccarit : tinh bột, xenlulozo.

A- GLUCOZO (đường nho) C6H12O6 M = 180
I. Tính chất vật lí, trạng thái tự nhiên :
- Chất rắn, không màu, tan nhiều trong nước , có vị ngọt ( kém đường mía)
- Có trong các bộ phận của cây, trong mật ong chứa 30%, trong máu chứa 0,1%
II. Cấu tạo phân tử :

CH2OH-[CHOH]4-CH=O

Tồn tại chủ yếu ở dạng mạch vòng :

và

 Pư chứng tỏ glucozo tồn tại ở dạng mạch vòng là : CH3OH/HCl
III. Tính chất hóa học :
1. Tính chất của ancol đa chức :
 Tác dụng với kết tủa Cu(OH)2 tạo dd xanh thẫm :
2C6H12O6

+

Cu(OH)2

→ (C6H11O6)2 Cu

+ 2H2O

 Tác dụng với anhidrit axit tạo este :
C6H12O6

+

5(CH3CO)2O

→ C6H7O(OCOCH3)5

+ 5CH3COOH

2. Tính chất của andehit :
 Tác dụng với H2/Ni,to :
CH2OH[CHOH]4CHO

+

H2 →

CH2OH[CHOH]4CH2OH
1

Sobit / Sorbitol

Gv: Hà Thành Trung
 Tác dụng với dd AgNO3 trong NH3 :
CH2OH[CHOH]4CHO + 2AgNO3 +3NH3 + H2O → CH2OH[CHOH]4COONH4 + 2Ag + 2NH4
NO3

Amoni gluconat

Hi n tư ng: xu t hi n lớ

ạc ám vào thành ng nghi m

 Tác dụng với dd Br2 :
CH2OH[CHOH]4CHO

+

Br2

→ CH2OH[CHOH]4COOH

+

HBr

Hi n tư ng: m t màu dung d ch Brom
 Tác dụng với Cu(OH)2/NaOH ở nhi t độ cao :
CH2OH[CHOH]4CHO + Cu(OH)2 + NaOH → CH2OH[CHOH]4COONa + Cu2O + 3H2O
Natri gluconat

Hi n tư ng: xu t hi n kết tủa đỏ gạch
3. Tính chất riêng :
C6H12O6

→

2C2H5OH + 2CO2

C6H12O6

→

2CH3-CH(OH)-COOH axit lactic

IV. Điều chế :(C6H10O5)n +

nH2O

→

nC6H12O6

V. Ứng dụng :
Làm thuốc tăng lực, vitamin C, pha huyết thanh
Trong công nghiệp : tráng ruột phích, tráng gương, sx rượu etylic
VI. Đồng phân : FRUCTOZO
CH2 – CH – CH – CH – C – CH2

CTCT

OH

OH OH

OH

O OH

ructozo có tính chất hh tương tự glucozo:
Fructozo

→

Glucozo
Nhận biết fructozo và glucozo : dùng dd Br2

2


Gv: Hà Thành Trung

B- SACCAROZO, TINH BỘT, XENLULOZO
I. Saccarozo : C12H22O11 ( đường mía)
1. Tính chất vật lí :
Chất rắn kết tinh, không màu, vị ngọt, dễ tan trong nước.
2. Cấu tạo phân tử :
Gồm 1 nhóm

liên với với nhau qua nguyên tử O

và 1 nhóm

 không có nhó

–C

trong phân tử ( h ng có tính hử

3. Tính chất hóa học :
 Không có pư tráng bạc, không tham gia pư với dd Br2
 Không khử Cu(OH)2/NaOH ở nhiệt độ cao
 Tác dụng với Cu(OH)2 tạo dd xanh thẫm :
2C12H22O11 + Cu(OH)2 → (C12H21O11)2 Cu + 2H2O
 Tác dụng với Ca(OH)2 (vôi sữa) : vôi sữa tan hết; dẫn khí CO2 vào dd đục trở lại.

4. Pư thủy phân :

→

C12H22O11 sacarozo + H2O

C6H12O6

glucozo

+ C6H12O6 fructozo

5. Ứng dụng :
Làm thức ăn; sx bánh kẹo, nước giải khát; sx thuốc viên, thuốc nước ; sx gương soi, phích.
6. Đồng phân : MANTOZO

liên kết với nhau qua nguyên tử oxi.

Gồm 2 gốc

 c nh

–CHO t on

h n tử c t nh hử

 tham gia tất cả phản ứng giống glucozo
 để nhận iết saccarozo và mantozo ta dùng dd Brom.
C12H22O11 mantozo + H2O →

2C6H12O6

glucozo

II. Tinh bột :
1. Tính chất vật lí :
Chất rắn (bột) vô định hình, màu trắng, không tan trong nước lạnh
Tan trong nước nóng tạo hồ tinh bột.
3


Gv: Hà Thành Trung
2. Cấu trúc phân tử :
liên kết với nhau tạo thành 2 dạng : amilozo (cấu tạo mạch không

Gồm nhiều gốc

phân nhánh) và amilopectin (cấu tạo mạch phân nhánh).
3. Tính chất hóa học :
a. Pư thủy hân :

(C6H10O5)n + nH2O

→

nC6H12O6 glucozo

. Pư màu với Iot : Hồ tinh bột + dd I2  có màu xanh tím

 để nhận iết : dùng hồ tinh ột
III. Xenlulozo :
1. Tính chất vật lí :
Chất rắn, dạng sợi, màu trắng, không mùi vị, không tan trong nước và các dung môi nhưng tan
trong dd Svayde [ Cu(OH)2 + NH3]
2. Cấu trúc phân tử :
Gồm nhiều gốc

liên kết với nhau.

3. Tính chất hóa học :
 Pư thủy hân :
(C6H10O5)n + nH2O

→

nC6H12O6 glucozo

 Pư với axit nitric :
[C6H7O2(OH)3]n + 2nHNO3 →

[C6H7O2(ONO2)2OH]n + 2n H2O
Xenlulozo đinitrat

[C6H7O2(OH)3]n + 3nHNO3 →

[C6H7O2(ONO2)3]n

+ 3n H2O

Xenlulozo trinitrat
 Pư với anhidrit axetic :
[C6H7O2(OH)3]n + 2n(CH3CO)2O

→

[C6H7O2(OCOCH3)2OH]n + 2nCH3COOH
Xenlulozo điaxetat

[C6H7O2(OH)3]n + 3n(CH3CO)2O

→

[C6H7O2(OCOCH3)3]n

+ 3n CH3COOH

Xenlulozo triaxetat
4. Ứng dụng :Sx giấy, đ/c tơ nhân tạo như tơ visco, tơ axetat, chế tạo thuốc súng không khói…
4