Đánh giá hiệu quả kinh tế sản xuất dưa hấu tại xã nghĩa yên, huyện nghĩa đàn, tỉnh nghệ an

Khóa luận tốt nghiệp

tế

H

uế

ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
KHOA KINH TẾ & PHÁT TRIỂN


in

h

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

Đ
ại

họ

cK

ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ KINH TẾ SẢN XUẤT
DƯA HẤU TẠI XÃ NGHĨA YÊN – HUYỆN
NGHĨA ĐÀN – TỈNH NGHỆ AN

Sinh viên thực hiện:

Hồ Thị Mai
Lớp K41B-KTNN

Giáo viên hướng dẫn:
ThS. Lê Thị Hương Loan

Huế, 05/2011

SVTH: Hồ Thị Mai - Lớp: K41B KTNN

I-1


Khóa luận tốt nghiệp

Lôøi Caûm Ôn
Sau một thời gian học tập và rèn luyện tại trường Đại học Kinh tế
Huế và thời gian thực tập tốt nghiệp tại xã Nghĩa Yên, huyện Nghĩa Đàn,

uế

tỉnh Nghệ An tôi đã hoàn thành đề tài “Đánh giá hiệu quả kinh tế sản xuất
dưa hấu tại xã Nghĩa Yên, huyện Nghĩa Đàn, tỉnh Nghệ An”.

H

Để đạt được kết quả này tôi xin chân thành cảm ơn ban giám hiệu
trường Đại học Kinh tế Huế, ban chủ nhiệm khoa Kinh tế và Phát triển

tế

cùng các thầy cô giáo trong trường đã dìu dắt, giúp đỡ tôi trong suốt quá
trình học tập tại trường

h

Đặc biệt tôi xin bày tỏ tấm lòng biết ơn sâu sắc tới cô giáo ThS. Lê Thị

in

Hương Loan đã tận tình giúp đỡ, hướng dẫn tôi hoàn thành khóa luận này.

cK

Xin cảm ơn UBND xã Nghĩa Yên, huyện Nghĩa Đàn, tỉnh Nghệ An và
nhân dân xã Nghĩa Yên đã tạo điều kiện thuận lợi và cung cấp cho tôi
những số liệu cần thiết nhất phục vụ cho việc nghiên cứu đề tài.

họ

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến những người than trong gia đình và
bạn bè đã giúp tôi hoàn thành khóa luận này.

Đ
ại

Cuối cùng một lần nữa tôi xin cảm ơn và mong muốn tiếp tục nhận
được những ý kiến đóng góp để đề tài nghiên cứu hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn!
Huế, tháng 05 năm 2011

Sinh viên thực hiện
Hồ

SVTH: Hồ Thị Mai - Lớp: K41B KTNN

Thị

Mai

I-2


Khóa luận tốt nghiệp

MỤC LỤC
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ.......................................................................................................... I-1
PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ...................................................................................... 4
CHƯƠNG I. TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ...................................................... 4
1.1. CƠ SỞ LÍ LUẬN................................................................................................................. 4
1.1.1. Hiệu quả kinh tế................................................................................................................ 4

uế

1.1.1.1. Khái niệm về hiệu quả kinh tế ....................................................................................... 4
1.1.1.2. Bản chất của hiệu quả kinh tế........................................................................................ 5

H

1.1.2. Phương pháp xác định hiệu quả kinh tế............................................................................ 6
1.2. ĐẶC ĐIỂM VÀ GIÁ TRỊ CỦA CÂY DƯA HẤU............................................................. 7

tế

1.2.1. Đặc điểm sinh học của cây dưa hấu ................................................................................. 7
1.2.2. Kỹ thuật canh tác .............................................................................................................. 8

h

1.2.3. Giá trị kinh tế của cây dưa hấu ....................................................................................... 10

in

1.2.4. Giá trị khác của cây dưa hấu .......................................................................................... 11
1.2.4.1. Giá trị dinh dưỡng ....................................................................................................... 11

cK

1.2.4.2. Giá trị về mặt y học ..................................................................................................... 11
1.2.5. Các nhân tố ảnh hưởng tới hiệu quả sản xuất dưa hấu ................................................... 11
1.3. CƠ SỞ THỰC TIỄN ......................................................................................................... 14

họ

1.3.1. Tình hình sản xuất dưa hấu trên thế giới nói chung và ở Việt Nam nói riêng ............... 14
1.3.2. Tình hình sản xuất dưa hấu ở Nghệ An .......................................................................... 16

Đ
ại

1.4. ĐẶC ĐIỂM CỦA ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU................................................................... 17

1.4.1. Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên ................................................................. 17
1.4.1.1. Điều kiện tự nhiên ....................................................................................................... 17
1.4.1.2. Các nguồn tài nguyên .................................................................................................. 18
1.4.2. Thực trạng môi trường.................................................................................................... 19
1.4.3. Thực trang phát triển kinh tế xã hội của xã Nghĩa Yên.................................................. 19
1.4.3.1. Tăng trưởng kinh tế ..................................................................................................... 19
1.4.3.2. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế ......................................................................................... 19
1.4.3.3. Thực trạng phát triển các ngành kinh tế ...................................................................... 21
1.4.4. Dân số, lao động, việc làm và thu nhập.......................................................................... 22
1.4.4.1. Dân số .......................................................................................................................... 22

SVTH: Hồ Thị Mai - Lớp: K41B KTNN

i


Khóa luận tốt nghiệp
1.4.4.2. Lao động và việc làm................................................................................................... 22
1.4.5. Thực trang phát triển cơ sở hạ tầng ................................................................................ 22
1.4.5.1. Năng lượng .................................................................................................................. 22
1.4.5.2. Giao thông ................................................................................................................... 22
1.4.5.3. Giáo dục đào tạo .......................................................................................................... 23
1.4.5.4. Y tế .............................................................................................................................. 23
1.4.5.5. Thủy lợi ....................................................................................................................... 23
1.4.5.6. Văn hóa xã hội............................................................................................................. 23

uế

1.4.6. Đánh giá chung về điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội .................................................... 24
1.4.6.1. Những lợi thế ............................................................................................................... 24

H

1.4.6.2. Những hạn chế............................................................................................................. 24
CHƯƠNG II. KẾT QUẢ VÀ HIỆU QUẢ SẢN XUẤT DƯA HẤU Ở XÃ NGHĨA YÊN .... 25

tế

2.1. Tình hình sản xuất dưa hấu và một số cây trồng hàng năm ở xã Nghĩa Yên............................ 25
2.2. Năng lực sản xuất của các hộ được điều tra ...................................................................... 27

h

2.2.1. Tình hình về nhân khẩu, lao động và diện tích canh tác của các hộ............................... 27

in

2.2.2. Tình hình trang bị vật chất kỹ thuật của các hộ được điều tra........................................ 29

cK

2.3. Kết quả sản xuất dưa hấu................................................................................................... 31
2.3.1. Chi phí sản xuất, kết cấu chi phí sản xuất ...................................................................... 31
2.3.1.1. Chi phí trung gian ........................................................................................................ 31

họ

2.3.1.2. Chi phí tự có ................................................................................................................ 33
2.3.1.3. Khấu hao và chi phí khác ............................................................................................ 35
2.3.2. Diện tích, năng suất, sản lượng của các hộ điều tra ....................................................... 35

Đ
ại

2.3.3. Kết quả sản xuất ............................................................................................................. 36
2.3.4. Hiệu quả sản xuất dưa hấu.............................................................................................. 37
2.3.5. So sánh hiệu quả sản xuất dưa hấu với cây mía trên địa bàn xã Nghĩa Yên ............................ 39
2.4. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KẾT QUẢ VÀ HIỆU QUẢ SẢN XUẤT DƯA
HẤU ......................................................................................................................................... 40
2.4.1. Ảnh hưởng của chi phí trung gian tới kết quả sản xuất .................................................. 40
2.4.2. Ảnh hưởng quy mô đất đai đến kết quả.......................................................................... 40
2.4.3. Ảnh hưởng của các nhân tố đầu vào tới năng suất dưa hấu ........................................... 42
2.4.3.1. Ảnh hưởng của phân vi sinh tới năng suất của dưa hấu .............................................. 46
2.4.3.2. Ảnh hưởng của đạm tới năng suất dưa ........................................................................ 46

SVTH: Hồ Thị Mai - Lớp: K41B KTNN

ii


Khóa luận tốt nghiệp
2.4.3.3. Ảnh hưởng của phân lân tới năng suất dưa hấu........................................................... 47
2.4.3.4. Ảnh hưởng của kali tới năng suất dưa hấu .................................................................. 47
2.4.3.5. Ảnh hưởng của NPK đến năng suất của dưa ............................................................... 47
2.4.3.6. Ảnh hưởng của giống tới năng suất của dưa ............................................................... 47
2.4.3.7. Ảnh hưởng của phân chuồng tới năng suất dưa hấu.................................................... 48
2.4.3.8. Ảnh hưởng của vôi bột đến năng suất dưa hấu............................................................ 48
2.4.3.9. Công lao động ảnh hưởng tới năng suất dưa ............................................................... 48
2.5. Tình hình tiêu thụ dưa hấu của các hộ được điều tra......................................................... 49

uế

CHƯƠNG III. GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SẢN XUẤT DƯA HẤU TRÊN ĐỊA
BÀN XÃ NGHĨA YÊN............................................................................................................ 51

H

3.1. Định hướng phát triển nông nghiệp của xã Nghĩa Yên ..................................................... 51
3.2. Một số giải pháp để phát triển dưa hấu ở xã Nghĩa Yên ................................................... 51

tế

3.2.1. Hỗ trợ thông tin thị trường ............................................................................................. 51
3.2.2. Giải pháp về kỹ thuật...................................................................................................... 52

h

3.2.3. Giải pháp về vốn............................................................................................................. 54

in

3.2.4. Giải pháp về cơ sở hạ tầng ............................................................................................. 55

cK

3.2.5. Giải pháp về bảo hiểm nông nghiệp ............................................................................... 55

Đ
ại

họ

PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................ 57

SVTH: Hồ Thị Mai - Lớp: K41B KTNN

iii


Khóa luận tốt nghiệp

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

: Bình quân

BQC

: Bình quân chung

BVTV

: Bảo vệ thực vật

C

: Chi phí

ĐVT

: Đơn vị tính

GO

: Giá trị sản xuất

H

: Hiệu quả kinh tế

IC

: Chi phí trung gian

LN

H

tế

h

cK

NĐ-CP

: Lao động

in

LĐ

uế

BQ

: Lợi nhuận
: Nghị định chính phủ

VA

: Giá trị gia tăng

Q

: Kết quả thu được
: Tổng chi phí

UBND

: Ủy ban nhân dân

Đ
ại

họ

TC

SVTH: Hồ Thị Mai - Lớp: K41B KTNN

iv


Khóa luận tốt nghiệp

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ

Đ
ại

họ

cK

in

h

tế

H

uế

Sơ đồ: Kênh phân phối sản phẩm dưa hấu tại xã Nghĩa Yên........................................49

SVTH: Hồ Thị Mai - Lớp: K41B KTNN

v

Khóa luận tốt nghiệp

BẢNG QUY ĐỔI

= 10.000m2

1 tạ

= 100kg

1 tấn

= 1.000kg

Đ
ại

họ

cK

in

h

tế

H

uế

1ha

SVTH: Hồ Thị Mai - Lớp: K41B KTNN

vi


Khóa luận tốt nghiệp

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 1: Một số chỉ tiêu phát triển kinh tế xã hội xã Nghĩa Yên năm 2010 ............................. 20

uế

Bảng 2: Tình hình về diện tích gieo trồng cây hàng năm ở xã Nghĩa Yên .............................. 26
Bảng 3: Tình hình lao động, nhân khẩu, diện tích của các hộ điều tra..................................... 28

H

Bảng 4: Tình hình trang bị vật chất kỹ thuật BQ/hộ ................................................................ 30
Bảng 5: Tình hình về chi phí sản xuất dưa của các hộ điều tra ................................................ 34

tế

Bảng 6: Diện tích, năng suất, sản lượng của các hộ điều tra .................................................... 35
Bảng 7: Kết quả sản xuất dưa của các hộ điều tra tính trên m2 ................................................ 37

h

Bảng 8: Hiệu quả sản xuất dưa của các hộ điều tra .................................................................. 38

in

Bảng 9: Kết quả và hiệu quả sản xuất cây dưa hấu so với cây mía năm 2010......................... 39
Bảng 10: Ảnh hưởng của chi phí trung gian tới kết quả sản xuất ............................................ 40

cK

Bảng 11: Ảnh hưởng của quy mô đất đai hiệu quả sản xuất dưa ............................................. 41
Bảng 12: Kết quả hàm hồi quy ................................................................................................. 43

Đ
ại

họ

Bảng 13: Năng suất cận biên của các yế tố sản xuất ................................................................ 44

SVTH: Hồ Thị Mai - Lớp: K41B KTNN

vii


Khóa luận tốt nghiệp

TÓM TẮT NGHIÊN CỨU
1.

Mục đích nghiên cứu:
+ Hệ thống hóa cơ sở lí luận và thực tiễn của vấn đề nghiên cứu.
+ Đánh giá hiệu quả sản xuất dưa hấu của xã Nghĩa Yên trong năm 2010.
+ Đề ra giải pháp để nâng cao năng suất dưa hấu
+ Hướng mới cho tiêu thụ (tìm đầu ra ổn định).
Dữ liệu phục vụ nghiên cứu:

uế

2.

H

Trong quá trình nghiên cứu thực hiện đề tài tôi đã sử dụng những nguồn tài liệu
sau:

tế

- Số liệu từ UBND xã Nghĩa Yên

- Một số trang web
Phương pháp nghiên cứu

cK

- Điều tra thu thập số liệu

in

3.

h

- Thu thập từ quá trình điều tra phỏng vấn các hộ sản xuất

- Phương pháp chuyên gia chuyên khảo
- Phương pháp ước lượng hồi quy

họ

4. Kết quả đạt được

- Đánh giá thực trạng sản xuất, kết quả và hiệu quả sản xuất dưa ở xã Nghĩa

Đ
ại

Yên, huyện Nghĩa Đàn, tỉnh Nghệ An.
- Đánh giá được những thuận lợi cũng như những khó khăn của người dân trong

việc đẩy mạnh phát triển sản xuất dưa tại xã Nghĩa Yên, huyện Nghĩa Đàn, tỉnh Nghệ
An.

- Đưa ra những giải pháp về thị trường tiêu thụ.

SVTH: Hồ Thị Mai - Lớp: K41B KTNN

viii

Khóa luận tốt nghiệp

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ

Việt Nam là một nước sản xuất nông nghiệp với hơn 60% dân số hoạt động
trong lĩnh vực nông nghiệp. Trong những năm qua sản xuất nông nghiệp nước ta đã có
những bước tiến vượt bậc. Chúng ta không những đã giải quyết được phần lớn nhu cầu
trong nước mà còn xuất khẩu. Để đạt được điều này ngoài những yếu tố khách quan,
những người nông dân nước ta đã có những thay đổi lớn trong nhận thức và trình độ

uế

sản xuất của họ. Họ đã tìm tòi, áp dụng những công nghệ mới, thay đổi cây trồng thích
hợp và chuyển đổi cơ cấu cây trồng hợp lí.

H

Điều đó không riêng ở một vùng nào mà ở xã Nghĩa Yên, huyện Nghĩa Đàn,

tế

tỉnh Nghệ An cũng vậy. Nghĩa Yên là một xã miền núi có tổng diện tích tự nhiên
tương đối lớn 3.453,52ha, trong đó cơ cấu diện tích sản xuất nông nghiệp là

h

3.139,28ha chiếm 90,90%, trong đó đất nông nghiệp là 2.267,69ha; đất lâm nghiệp

trong xã là lúa, rau màu và mía.

in

842.99ha; diện tích nuôi trồng thủy sản là 28,60ha. Cây trồng chính của người dân

cK

Những năm gần đây nông dân trong xã đã bắt đầu chuyển đổi đất từ trồng mía,
trồng lúa sang sản xuất dưa hấu. Cây dưa hấu được đưa vào xã sản xuất đã khá lâu

họ

nhưng 2 năm trở lại đây diện tích dưa hấu được mở rộng và đã mang lại lợi nhuận cho
nông dân khá cao. Năm 2008 tổng diện tích trồng dưa của xã là 31,5ha; năm 2009 diện
tích trồng dưa là 81ha; đến năm 2010 tổng diện tích trồng dưa của cả xã là 297ha. Điều

Đ
ại

này chứng tỏ rằng cây dưa hấu là cây có giá trị kinh tế cao. Phát triển cây dưa hấu đã
góp phần tạo công ăn việc làm cho người lao động, nâng cao thu nhập, cải thiện mức
sống cho người dân, từ đó tạo điều kiện cho phát triển kinh tế xã hội, không những thế
nó còn góp phần sử dụng hợp lí và có hiệu quả tài nguyên đất sản xuất nông nghiệp
của địa phương. Sản phẩm dưa hấu của xã có chất lượng khá tốt và được tiệu thụ rông
rãi ở thị trường trong nước.
Bên cạnh những thuận lợi như vậy thì việc sản xuất dưa hấu của xã cũng gặp
một số khó khăn như vốn đầu tư cao, tốn nhiều công lao động nên khó khăn trong việc
mở rộng diện tích sản xuất, đặc biệt là vấn đề đầu ra (chưa có thị trường tiêu thụ cụ

SVTH: Hồ Thị Mai - Lớp: K41B KTNN

1


Khóa luận tốt nghiệp

thể, chủ yếu là bán cho tư thương), vấn đề áp dụng giống mới, kỹ thuật mới để nâng
cao năng suất, sản lượng và giảm chi phí. Để giải quyết tốt những trở ngại cùng với
thực tế nghiên cứu, xem xét và đánh giá khách quan, chính xác về hiệu quả của cây
dưa hấu mang lại cho người nông dân tôi đã chọn đề tài: “Đánh giá hiệu quả kinh tế
sản xuất dưa hấu tại xã Nghĩa Yên, huyện Nghĩa Đàn, tỉnh Nghệ An” nghiên cứu làm
khóa luận tốt nghiệp của mình.
* Mục tiêu và đối tượng nghiên cứu

uế

- Mục tiêu nghiên cứu
+ Hệ thống hóa cơ sở lí luận và thực tiễn của vấn đề nghiên cứu.

H

+ Đánh giá hiệu quả sản xuất dưa hấu của xã Nghĩa Yên trong năm 2010.
+ Đề ra giải pháp để nâng cao năng suất dưa hấu

tế

+ Hướng mới cho tiêu thụ (tìm đầu ra ổn định).
- Đối tượng nghiên cứu

h

Đề tài đánh giá hiệu quả kinh tế cây dưa hấu nên đối tượng nghiên cứu là các

in

hộ nông dân sản xuất dưa hấu trên địa bàn xã Nghĩa Yên.

cK

* Phương pháp nghiên cứu
- Điều tra thu thập số liệu:

+ Mẫu điều tra gồm 90 hộ, được chọn ngẫu nhiên, không lặp lại. Số hộ điều tra

họ

thuộc 5 xóm: Đồng Song, xóm Nhâm, xóm Chong, xóm 13A, xóm Mới.
+ Thu thập số liệu

Đ
ại

Số liệu thứ cấp: Những số liệu được thu thập từ phòng nông nghiệp huyện
Nghĩa Đàn, số liệu từ UBND xã Nghĩa Yên về vấn đề nghiên cứu, và số liệu liên quan
khác từ các tài liệu tham khảo.
Số liệu sơ cấp: Tất cả số liệu mà tôi đã điều tra các hộ nông dân của xã Nghĩa

Yên trong tháng 1 đến tháng 3 năm 2011.
- Phương pháp tổng hợp, phân tích số liệu
- Phương pháp phân tổ thống kê

Căn cứ đặc điểm, điều kiện sản xuất của các hộ thuộc các xóm trong xã, tôi chia
thành 2 nhóm để ngiên cứu đánh giá. Nhóm I gồm 2 xóm: Đồng Song và xóm 13A,
nhóm II gồm 3 xóm: xóm Nhâm, xóm Chong và xóm Mới.
SVTH: Hồ Thị Mai - Lớp: K41B KTNN

2


Khóa luận tốt nghiệp

Nhóm I là nhóm sản xuất dưa trên đất đen chuyển từ đất trồng mía sang.
Nhóm II là nhóm sản xuất dưa trên đất đỏ Bazan, trồng dưa đã khá lâu.
- Phương pháp chuyên gia chuyên khảo
- Phương pháp ước lượng hồi quy
* Phạm vi nghiên cứu đề tài
- Về không gian: Điều tra đánh giá hiệu quả kinh tế sản xuất dưa hấu của các hộ
nông dân ở xã Nghĩa Yên.

uế

- Về thời gian: Phân tích thực trạng sản xuất dưa hấu của các hộ năm 2010 và
giai đoạn 2008-2010.

H

Số liệu điều tra từ tháng 01 đến tháng 03 năm 2011 làm nền tảng phân tích mối

Đ
ại

họ

cK

in

h

tế

tương quan ảnh hưởng của các nhân tố đến hiệu quả sản xuất của các hộ.

SVTH: Hồ Thị Mai - Lớp: K41B KTNN

3


Khóa luận tốt nghiệp

PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
CHƯƠNG I. TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1.1. CƠ SỞ LÍ LUẬN
1.1.1. Hiệu quả kinh tế
1.1.1.1. Khái niệm về hiệu quả kinh tế
Khi nói đến hiệu quả kinh tế có nghĩa là làm sao với một cơ sở vật chất kỹ

uế

thuật, tài nguyên và lực lượng lao động nhất định có thể sản xuất được một khối lượng
của cải vật chất, tinh thần nhiều nhất hay nói cách khác là làm sao đạt được lợi nhuận

H

cao nhất trong khả năng cho phép của mình.

Với xu thế hội nhập như hiện nay thì hiệu quả kinh tế không chỉ là mối quan

tế

tâm của các doanh nghiệp mà còn là mối quan tâm của toàn xã hội. Hiệu quả kinh tế
chính là thước đo trình độ về cách thức tổ chức, quản lí của các doanh nghiệp. Doanh

h

nghiệp muốn tồn tại, phát triển thì yêu cầu đặt ra là phải làm ăn có hiệu quả thì khi đó

in

mới tính đến những bước đi tiếp theo của doanh nghiệp.

cK

Hiện nay đã có rất nhiều quan niệm khác nhau về hiệu quả kinh tế chẳng hạn
theo tiến sĩ Nguyễn Tiến Mạnh cho rằng “hiệu quả kinh tế là phạm trù kinh tế khách
quan phản ánh trình độ lợi dụng các nguồn lực để đạt được mục tiêu xác định”. Tác giả

họ

Hồ Vinh Đào cho rằng “hiệu quả kinh tế là sự so sánh giữa chiếm dụng và tiêu hao
trong hoạt động kinh tế với thành quả có ích đạt được”. Nhưng theo quan niệm của các

Đ
ại

tác giả Farrell, Schultz, Rizzo và Ellis thì cho rằng khi nói đến hiệu quả kinh tế trong
sản xuất nông nghiệp thì phải phân biệt rõ ba khái niệm cơ bản về hiệu quả: Hiệu quả
kỹ thuật, hiệu quả phân phối, hiệu quả kinh tế.
Hiệu quả kỹ thuật: Là số lượng sản phẩm đạt được trên một đơn vị chi phí đầu

vào hay nguồn lực sử dụng sản xuất trong điều kiện cụ thể về kỹ thuật hay công nghệ
áp dụng vào nông nghiệp. Nó chỉ ra rằng một đơn vị nguồn lực dùng vào sản xuất đem
lại bao nhiêu đợn vị sản phẩm.
Hiệu quả phân bổ: Là chỉ tiêu hiệu quả trong đó các yếu tố giá sản phẩm và giá
đầu vào được đưa vào tính toán để phản ánh giá trị sản phẩm thu thêm trên một đơn vị

SVTH: Hồ Thị Mai - Lớp: K41B KTNN

4


Khóa luận tốt nghiệp

chi phí thêm về đầu vào hay nguồn lực. Thực chất của hiệu quả phân bổ là hiệu quả kỹ
thuật có tính đến các yếu tố về giá của đầu vào và giá của đầu ra.
Hiệu quả kinh tế: Là phạm trù kinh tế mà trong đó sản xuất đạt hiệu quả hiệu
quả kỹ thuật và hiệu quả phân bổ. Điều đó có nghĩa là cả yếu tố hiện vật và yếu tố giá
trị đều tính đến khi xem xét các nguồn lực. Chỉ khi nào việc sử dụng nguồn lực đạt
hiệu quả kỹ thuật và hiệu quả phân bổ thì khi đó sản xuất mới đạt hiệu quả kinh tế.
Như vậy có rất nhiều ý kiến khác nhau về hiệu quả kinh tế nhưng đều thống

uế

nhất ở bản chất của nó. Người sản xuất muốn thu được hiệu quả thì phải bỏ ra những
chi phí nhất định những chi phi đó có thể là nhân lực, vật lực, vốn... so sánh kết quả

H

đạt được với chi phí bỏ ra để đạt được kết quả đó thì sẽ có hiệu quả kinh tế. Tuy nhiên
cần phải thấy rằng kết quả đạt được nó tồn tại trên nhiều mặt, có thể trên phương diện

tế

tài chính kinh tế có thể trên phương diện xã hội như giảm bớt sự giàu nghèo thất
nghiệp, tạo ra công ăn việc làm. Do đó làm nảy sinh thêm về khái niệm hiệu quả kinh

h

tế mới bao gồm hiệu quả xã hội và hiệu quả kinh tế-xã hội.

in

Hiệu quả xã hội: Là tương quan so sánh giữa chi phí xã hội bỏ ra với kết qủa xã

cK

hội thu được như tăng thêm việc làm, cải tao môi trường sinh thái, cải thiện môi
trường sống, giảm khoảng cách giàu nghèo.
Hiệu quả kinh tế- xã hội: Là tương quan so sánh giữa chi phí bỏ ra với kết quả

họ

thu được cả về mặt kinh tế và xã hội. Mục tiêu cuối cùng của phát triển kinh tế là phát
triển xã hội. Phát triển kinh tế và phát triển xã hội có mối quan hệ mật thiết với nhau

Đ
ại

chúng là tiền đề của nhau. Do đó khi nói đến hiệu quả kinh tế chúng ta phải hiểu trên
quan điểm kinh tế xã hội.
Như vậy bản chất của hiệu quả kinh tế -xã hội là hiệu quả của lao động xã hội

và được xác định bằng tương quan so sánh giữa kết quả thu được với lượng hao phí
lao động xã hội, tiêu chuẩn của hiệu quả là tối đa hoá kết quả và tối thiểu hoá chi phí
trong điều kiện nguồn tài nguyên có hạn.
1.1.1.2. Bản chất của hiệu quả kinh tế
Bản chất của hiệu quả kinh tế là mối quan hệ giữa một bên là kết quả kinh tế đạt
được với một bên là chi phí bỏ ra. Kết quả đó có thể là doanh thu, lợi nhuận… còn chi
phí có thể là nhân lực, vật lực, vốn,… Sau mỗi chu kì sản xuất kinh doanh, người ta
SVTH: Hồ Thị Mai - Lớp: K41B KTNN

5


Khóa luận tốt nghiệp

tiến hành so sánh kết quả đạt được với chi phí bỏ ra, đại lượng tương đối đó càng lớn
chứng tỏ hiệu quả hoạt động càng cao và ngược lại. Như vậy, tiêu chuẩn để đánh giá
hiệu quả kinh tế đó là sự tiết kiệm nhân lực, tài lực, vật lực hay tiết kiệm lao động xã
hội bỏ ra trong quá trình sản xuất.
1.1.2. Phương pháp xác định hiệu quả kinh tế

Như chúng ta đã biết hiệu quả kinh tế là mối tương quan giữa kết quả thu được
và lượng chi phí bỏ ra trong một chu kỳ sản xuất. Do đó muốn xác định được hiệu quả

uế

kinh tế thì ta phải xác định được kết quả và chi phí bỏ ra.
Chi phí bỏ ra trong quá trình kinh doanh là chi phí cho các yếu tố đầu vào như:

H

đất đai, lao động, tiền vốn, nguyên vật liệu...Tuỳ theo mục đích phân tích và nghiên
cứu mà chi phí bỏ ra có thể tính toàn bộ hoặc có thể tính chi phí cho từng yếu tố.

tế

Sau khi đã xác định được kết quả sản xuất và chi phí bỏ ra chúng ta có thể tính
được hiệu quả kinh tế và có thể dùng những phương pháp sau:

in

Q
C

cK

H=

h

Phương pháp 1:

H: hiệu quả kinh tế

Q: kết quả thu được

họ

C: chi phí bỏ ra

Phương pháp này có ưu điểm là phản ánh rõ nét trình độ sử dụng các nguồn lực,

Đ
ại

xem xét được một đơn vị nguồn lực đã sử dụng đem lại bao nhiêu kết quả, do đó giúp
ta so sánh được hiệu quả ở các qui mô khác nhau.
Phương pháp 2: Hiệu quả kinh tế được xác định bằng cách so sánh phần tăng

thêm của kết quả thu được và phần tăng thêm của chi phí bỏ ra. Công thức được xác
định như sau:
H=

Q
C

H: hiệu quả kinh tế
Q : Phần tăng thêm của kết quả
C : Phần tăng thêm của chi phí

SVTH: Hồ Thị Mai - Lớp: K41B KTNN

6


Khóa luận tốt nghiệp

Phương pháp này được sử dụng trong nghiên cứu đầu tư theo chiều sâu, nó xác
định lượng kết quả thu thêm trên một đơn vị chi phí tăng thêm hay nói cách khác một
đơn vị chi phí tăng thêm đã tạo bao nhiêu kết qủa thu thêm.
Tuy cả hai phương pháp trên đều không cho biết được qui mô của hiệu quả kinh
tế nhưng đây cũng là vấn đề mà trong tất cả các doanh nghiệp đều rất quan tâm. Vì vậy
hiệu quả kinh tế còn được xác định bằng chênh lệch giữa kết quả thu được với chi phí
đã bỏ ra để đạt được kết quả đó.

uế

Với cách tính này nó sẽ cho ta biết được tổng thu nhập, tổng lợi nhuận đạt được
một cách chính xác cụ thể hơn và không thể so sánh được hiệu quả kinh tế của các

H

doanh nghiệp, các đơn vị sản xuất kinh doanh có qui mô khác nhau.

Như vậy theo như phân tích trên thì hiệu quả kinh tế có rất nhiều cách tính khác

tế

nhau mỗi cách tính đều phản ánh một khía cạnh nhất định về hiệu quả kinh tế. Do đó
tuỳ theo từng điều kiện của mỗi doanh nghiệp để chọn cho mình một cách tính phù

h

hợp.

in

1.2. ĐẶC ĐIỂM VÀ GIÁ TRỊ CỦA CÂY DƯA HẤU

cK

1.2.1. Đặc điểm sinh học của cây dưa hấu
Cây dưa hấu có tên khoa học là Citrullus lanatus (Thunberg), thuộc họ bầu bí
(Cucurbitaceae) nên xếp nó vào cây rau ăn trái. Cây dưa hấu có một số đặc điểm sinh

họ

học đặc trưng như sau:

* Đặc điểm sinh học:

Đ
ại

- Rễ: Cây dưa hấu có bộ rễ tương đối phát triển, trong điều kiện canh tác bình
thường rễ ăn rộng quanh gốc trong phạm vi 50 - 60cm, sâu 20 – 30cm.
- Thân: Thuộc loại thân thảo hằng niên, mềm, có góc cạnh, có nhiều lông ngắn,

dài trung bình 2-3m, bò hoặc có thể leo nhờ vòi bám. Thân có nhiều đốt, mỗi đốt mang
một lá, một chồi nách và một vòi bám.
- Lá: Cây dưa hấu thuộc loại lá mầm. Lá mầm hình trứng tương đối dày, chứa

nhiều chất dinh dưỡng để nuôi cây con khi mới hình thành.
- Hoa: Thuộc loại hoa đơn tính, trên một cây có cả hoa đực và hoa cái. Hoa mọc
đơn lẻ từng cái ở nách lá, gồm 5 lá đài màu xanh và 5 cánh hoa màu vàng dính vào
nhau. Hoa đực thường hình thành trước hoa cái 2-3 ngày.
SVTH: Hồ Thị Mai - Lớp: K41B KTNN

7


Khóa luận tốt nghiệp

- Trái: Trái dưa hấu tương đối lớn, nặng trung bình 2-3kg, có giống dưa cho trái
nặng từ 5-6kg, trái chứa nhiều nước. Trái có nhiều dạng: tròn, hình trứng hoặc bầu
dục.
* Nhu cầu sinh thái:
- Nhu cầu nhiệt độ: Dưa là cây trồng vùng nhiệt đới nên thích nhiệt độ cao,
nhiệt độ sinh trưởng thích hợp là 15-30oC; dưới 18oC hoặc trên 35oC cây sinh trưởng
bất thường.

uế

- Độ ẩm: Khí hậu khô ráo là điều kiện tốt nhất để trồng dưa, mặt đất khô cũng
thuận lợi cho dưa sinh trưởng. Nếu độ ẩm không khí cao (>65%) lá và trái dễ bị bệnh

H

thán thư, thân cũng dễ bị nứt.

- Ánh sáng: Dưa là cây ưa sáng, cần nhiều ánh sáng để sinh trưởng và kết trái.

tế

Số giờ chiếu sáng tối thiểu cần thiết cho dưa hấu là 600 giờ.

- Gió: Gió mạnh làm tốc dây, gãy ngọn, rụng nụ, hoa. Nên bố trí cho dưa bò

h

thuận chiều gió để dưa phát triển tốt nhất.

in

- Đất: Đất đai phù hợp cho cây dưa hấu sinh trưởng phát triển tốt là đất phù sa

cK

ven sông, đất thịt nhẹ hay cát pha, thoát hơi nước tốt, thoáng khí, độ pH thích hợp nhất
là 6-7.

- Nước: Dưa hấu yêu cầu nước nhiều, hút nước mạnh, trái chứa nhiều nước nên

họ

phải cung cấp đủ nước và chất dinh dưỡng trái dưa mới mau lớn. Dưa chịu úng kém,
úng nước gây thối rễ, vàng lá và chết cây.

Đ
ại

1.2.2. Kỹ thuật canh tác

* Thời vụ:

Do điều kiện khí hậu tương đối thuận lợi nên ở nước ta nhất là ở các tỉnh phía

Nam, dưa hấu có thể được trồng quanh năm.
+ Ở đồng bằng sông Cửu Long, có các vụ trồng chính như:
- Dưa hấu Noel: gieo từ 20/8-01/9 âm lịch.
- Dưa hấu tết: gieo từ 5-15/10 âm lịch thu hoạch vào dịp tết Nguyên Đán.
- Dưa hè thu: Tùy điều kiện đất và canh tác từng vùng, có thể gieo trồng từ
tháng 2 đến tháng 5.

SVTH: Hồ Thị Mai - Lớp: K41B KTNN

8


Khóa luận tốt nghiệp

+ Ở các tỉnh phía Bắc từ Hà Tĩnh trở ra, dưa hấu chủ yếu được trồng vào vụ
Xuân Hè.
* Giống:
Hiện nay có rất nhiều giống dưa được sử dụng, những giống dưa hấu phổ biến
như: Hắc Mỹ Nhân 1430, Hắc Mỹ Nhân 308, Tiểu Long, Trang Nông, Tiểu Long,
Tiểu Phụng, An Tiêm…
* Chuẩn bị đất trồng:

uế

Chọn đất trồng dưa hấu có tầng canh tác dày, không nhiễm phèn, nhiễm mặn,
dễ thoát nước trong mương tưới phải thấp hơn mặt liếp ít nhất 15cm. Lên liếp cao từ

H

30-40cm, khoảng cách giữa 2 tim mương là 4-4,5m hoặc 6-7m tùy theo vụ trồng.
Bón lót 50kg vôi + 1 tấn phân chuồng và 25kg NPK (16-16-8) cho 1.000m2.

tế

Nên sử dụng màng phủ nông nghiệp để hạn chế cỏ dại, sâu bệnh, giảm hao hụt phân
bón và tưới nước.

h

* Gieo hạt

in

Nên trộn hạt với Thirman 80 WP hoặc Benlate 50 WP trong 1-2 giờ để phòng

cK

các bệnh do nấm nhiễm khuẩn có sẵn trong hạt hoặc bên ngoài tấn công cây con lúc
mới gieo. Ngâm hạt trong nước ấm pha tỷ lệ 3 sôi 2 lạnh khoảng 2-3 giờ, chà rửa sạch
nhớt, sau đó ủ hạt từ 36-48 giờ. Gieo hạt trong bầu được xử lý thuốc để ngăn ngừa sâu

họ

bệnh tấn công. Khi cây con vừa nhú lá nhám (khoảng 7-10 ngày sau khi gieo) thì
chuyển cây con ra trồng.

Đ
ại

Dưa có thể trồng theo nhiều cách khác nhau: Khoảng cách trồng 50 x (60-70)
cm. Hoặc khoảng cách trồng 40 x (60-70) cm.
* Chăm sóc

Sau khi trồng 5-7 ngày thì tiến hành trồng dặm lại các cây bị hao hụt.
- Tưới nước: Vào mùa nắng phải tưới nước đầy đủ. Nếu khô hạn kéo dài thì nên

áp dụng phương pháp tưới rãnh (tưới thấm), tưới 1 lần/3-5 ngày. Tưới thấm vào rãnh
giúp tiết kiệm nước, không văng đất lên, giữ ẩm lâu, tăng hiệu quả sử dụng phân bón.
Trong mùa mưa cần chú ý thoát nước tốt, không để nước ứ đọng lâu.

SVTH: Hồ Thị Mai - Lớp: K41B KTNN

9


Khóa luận tốt nghiệp

- Sửa dây: Sau khi trồng được 20 ngày thì tiến hành sửa và cố định vị trí bò của
dây, giúp các dây bò có thứ tự, song song nhau trên khắp mặt liếp, không quấn chồng
lên nhau làm ảnh hưởng đến khả năng quang hợp của cây.
- Tỉa nhánh: Tiến hành tỉa nhánh lúc dây mới nhú ra 5-7cm, mỗi cây nên tỉa
chừa lại 1 thân chính và 1-2 dây nhánh phụ (dây chèo).
- Tuyển trái: Vì cho trái dưa to nên chỉ để lại 1 trái/dây.
- Bón phân: lượng phân bón cho 1000m2, chia làm 3 lần bón:

uế

Lần 1: lúc 20-25 ngày sau khi trồng, bón 45-50kg NPK (16-16-8).
Lần 2: Lúc 40-46 ngày sau khi trồng, bón 15kg NPK (16-16-8) + 2kg Nitrat

H

Canxi + 5kg Urea.

Lần 3 : lúc 48 ngày sau khi trồng, sử dụng 5kg NPK (16-16-8) để tưới gốc.

tế

* Thu hoạch

Tiến hành thu hoạch khi dưa đạt độ chín từ 80-90% (khoảng 60 ngày sau khi

in

vận chuyển và bảo quản được lâu.

h

trồng). Cần ngưng tưới nước 4-5 ngày trước khi thu hoạch, giúp dưa ngọt, ít dập bể khi

cK

1.2.3. Giá trị kinh tế của cây dưa hấu

Trong thời gian qua sản xuất rau quả đã trở thành ngành sản xuất chính đem lại
giá trị kinh tế cao cho người nông dân. Đặc biệt nó còn có vai trò cung cấp nguồn

họ

nguyên liệu cho sản xuất công nghiệp. Chẳng hạn, một số ngành công nghiệp sử dụng
nguyên liệu từ trái dưa hấu để sản xuất nước giải khát, ngành công nghiệp sản xuất hạt

Đ
ại

dưa… Người ta còn sử dụng dưa hấu để sản xuất rượu cồn, sản xuất hương liệu…
Chính nhờ vậy dưa hấu sản xuất ra rất dễ tiêu thụ, các hộ trồng dưa có thu nhập

khá cao từ 50 triệu đồng/ha, cao hơn nhiều so với trồng sắn chỉ 15 triệu đồng/ha, hay
trồng mía chỉ 35 triệu/ha. Ở nước ta dưa hấu còn là mặt hàng xuất khẩu, thu ngoại tệ
về cho đất nước. Dưa hấu góp phần đảm bảo sự thắng lợi của chủ trương chuyển đổi
cơ cấu cây trồng. Đa dạng hóa các sản phẩm nông nghiệp, góp phần tích cực trong kim
ngạch xuất khẩu rau quả của nước ta. Trên thế giới, 1 ha dưa hấu cho tổng giá trị thu
nhập dao động trong khoảng 4.000 – 4.300USD. Ở Việt Nam 1ha trồng dưa hấu cho
tổng giá trị sản lượng thu nhập dao động từ 40 – 50 triệu đồng.

SVTH: Hồ Thị Mai - Lớp: K41B KTNN

10


Khóa luận tốt nghiệp

1.2.4. Giá trị khác của cây dưa hấu
1.2.4.1. Giá trị dinh dưỡng
Trong các loại quả thì dưa hấu chứa dịch quả phong phú nhất, hàm lượng nước

đạt trên 96%. Sản phẩm chính của trái dưa hấu chính là ruột, theo một số bài báo viết
thì trái dưa hấu chứa nhiều loại acid, khoáng chất và vitamin rất cần thiết cho cơ thể
của con người và dễ hấp thụ như: acid malic, acid glutamid, đường glucose,… kẽm,
sắt, đồng, magie, canxi… vitamin A, B6, B12, B3, vitamin C… Thông thường người ta

uế

thường sử dụng dưa hấu vào mùa hè để giải khát, giải nhiệt. Một số chuyên gia còn
cho rằng, hàm lượng dinh dưỡng trong trái dưa hấu không thua một loại trái cây nào,

H

tuy nhiên trong trái dưa hấu thường không có chất béo do vậy thích hợp cho người ăn
kiêng.

tế

1.2.4.2. Giá trị về mặt y học

Quả dưa hấu có tác dụng phòng chữa bệnh rất tốt, vì thế ông bà ta có câu “ngày

h

hè ăn 3 miếng dưa hấu, thuốc thang các loại không cần tới”. Có thể thấy tác dụng chữa

in

bệnh nhất định của dưa hấu đối với các chứng phế nhiệt, vị nhiệt, cảm nóng, sốt cao,

cK

tâm phiền, miệng khát, sưng hầu họng, viêm niêm mạc miệng, say rượu…
Y học hiện đại qua nghiên cứu chứng minh rằng chất đường, muối, acid hữu cơ
trong dưa hấu có tác dụng chữa trị viêm thận và làm hạ huyết áp.

họ

Vỏ dưa hấu vị ngọt tính hàn, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, giáng hỏa, trừ
phiền, chữa thấp, lợi tiểu tiện. Vào mùa thu, khí hậu hanh khô, dễ viêm họng và lở

Đ
ại

miệng lưỡi, việc ăn dưa hấu cũng có công hiệu nhất định.
Ngoài ra hạt dưa hấu còn có công hiệu làm mát phổi, tam đờm, nhuận tràng. Rễ

và lá dưa hấu vào mùa hè chữa được bệnh tiêu chảy, kiết lị…
1.2.5. Các nhân tố ảnh hưởng tới hiệu quả sản xuất dưa hấu
1.2.5.1. Nhóm nhân tố về điều kiện tự nhiên
Điều kiện tự nhiên là một nhân tố tác động rất lớn tới sản xuất nông nghiệp nói
chung và sản xuất dưa hấu nới riêng. Tuy nhiên, mỗi vùng thì có một đặc điểm riêng
biệt về thời tiết khí hậu, đất đai… Như vậy nhân tố về điều kiện tự nhiên có một phần
ảnh hưởng tới sự tồn tại và phát triển của cây dưa hấu.

SVTH: Hồ Thị Mai - Lớp: K41B KTNN

11


Khóa luận tốt nghiệp

- Về ánh sáng: Cây trồng có mối quan hệ rất mật thiết đối với ánh sáng, đây là
một nhu cầu không thể thiếu được đối với nó. Cây dưa hấu cũng không ngoại lệ, đây là
cây trồng nhiệt đới nên yêu cầu về ánh sáng cực kì cao, tất nhiên ở những thời kì khác
nhau thì nhu cầu về độ chiếu sáng và thời gian chiếu sáng khác nhau. Ở thời kì ra hoa
kết trái thì nhu cầu về cường độ chiếu sáng và thời gian chiếu sáng là nhiều nhất.
Về nhiệt độ: Cũng như ánh sáng thì nhiệt độ phải luôn được đảm bảo để đáp
ứng yêu cầu của dưa hấu. Thời kì cây nhỏ, nhiệt độ thích hợp từ 17-27oC. Thời kì ra

uế

hoa kết trái nhiệt độ thích hợp là 25oC, nếu quá nóng hoặc quá khô sẽ gây trở ngại cho
việc thụ phấn. Thời kì trái phát triển, nhiệt độ thích hợp là 27-30oC, nếu nhiệt độ thấp

H

thì sẽ ảnh hưởng không tốt tới việc phát triển trái, vỏ dày, màu thịt không đậm, phẩm
chất kém, sản lượng không cao.

tế

-Về ẩm độ: Dưa hấu là cây thích hợp khí hậu khô ráo. Mưa nhiều làm mặt đất
ẩm ướt, dưa sinh nhiều rễ bất định trên thân và hấp thụ nhiều nước, chất dinh dưỡng

h

làm cho lá phát triển mạnh, ảnh hưởng tới việc ra hoa kết trái. Đặc biệt, ẩm độ lớn

in

(>65%) còn làm cho trái và là dễ bị bệnh hán thư, thân dễ bị nứt.

cK

- Về gió: Đối với cây dưa hấu gió có ảnh hưởng làm tăng chế độ nhiệt và chế độ
nước. Gió làm thay đổi nhiệt độ đất, nhiệt độ không khí, ảnh hưởng tới quá trình sinh
trưởng và phát triển của cây dưa.

họ

1.2.5.2. Nhóm nhân tố về điều kiện kinh tế, văn hóa – xã hội
-Thị trường: thị trường chính là nơi điều tiết quan hệ cung cầu, giá cả, điều tiết

Đ
ại

lợi ích giữa người mua và người bán. Nó cũng là nhân tố ảnh hưởng tới hiệu quả dưa
hấu có vai trò quan trọng. Những tác động của thị trường có ảnh hưởng không nhỏ đến
hiệu quả kinh tế của dưa hấu. Ở đây ta thấy một sự thay đổi nhỏ về giá cả đã gây ra
một sự thay đổi lớn về thu nhập. Cho nên các ban ngành cần có những giải pháp hữu
hiệu để tối thiểu hóa rủi ro cho người nông dân.
-Nền văn hóa và trình độ của người dân nông thôn: Văn hóa của người dân
nông thôn trong lĩnh vực nông nghiệp, chính là tập quán canh tác, được hình và phát
triển từ lâu đời, bao gồm những kinh nghiệm sống được đúc kết lại từ những người đi
trước và truyền lại cho con cháu họ. Điều này cũng ảnh hưởng không nhỏ tới hiệu quả
sản xuất dưa.
SVTH: Hồ Thị Mai - Lớp: K41B KTNN

12

Khóa luận tốt nghiệp

Trình độ của người dân cũng vậy, nó ảnh hưởng tới việc tiếp thu khoa học kỹ
thuật của người dân, cho nên cũng ảnh hưởng tới hiệu quả sản xuất dưa.
1.2.6. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá kết quả và hiệu quả sản xuất dưa hấu
Để thực hiện nghiên cứu đề tài này, tôi đã sử dụng một số chỉ tiêu sau:
* Các chỉ tiêu phản ánh quy mô sản xuất dưa hấu là các chỉ tiêu biểu hiện
mức độ đầu tư vào sản xuất
- Diện tích gieo trồng, diện tích gieo trồng bình quân/hộ.

uế

- Mức độ đầu tư vốn cố định, vốn lưu động cho sản xuất trên một đơn vị diện tích
* Các chỉ tiêu phản ánh kết quả sản xuất

H

- Giá trị sản xuất bình quân/m2 (GO/m2)
GO/m2= KI*P

GO là giá trị sản xuất/m2

tế

Trong đó:

KI là năng suất bình quân/m2

h

P là đơn giá bình quân 1kg dưa hấu.

in

- Giá trị gia tăng bình quân trên m2 (VA/m2) và bình quân một ngày lao động

Trong đó:

cK

VA/m2 = GO – IC

IC là chi phí trung gian bình quân/m2

họ

- Lợi nhuận bình quân trên m2 (LN/m2)

LN là lợi nhuận của dưa hấu
TC là tổng chi phí sản xuất dưa hấu trên m2

Đ
ại

Trong đó:

LN/m2 = GO – TC

* Các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả sản xuất dưa hấu

Hiệu suất GO/IC: Thể hiện cứ một đồng chi phí trung gian được đầu tư tạo ra

bao nhiêu đồng doanh thu. Hiệu suất đó ngày càng lớn thì sản xuất càng có hiệu quả.
Hiệu suất VA/IC: Thể hiện cứ một đồng chi phí trung gian được đầu tư tạo ra
bao nhiêu đồng giá trị gia tăng (thu nhập).
Hiệu suất LN/IC: Thể hiện cứ một đồng chi phí đầu tư tạo ra bao nhiêu đồng lợi
nhuận.
- Ngoài ra tôi còn sử dụng mô hình hàm sản xuất Coob-Douglass, để phân tích
ảnh hưởng của các nhân tố thuộc mô hình sản xuất đến năng suất dưa hấu của các
SVTH: Hồ Thị Mai - Lớp: K41B KTNN

13


Khóa luận tốt nghiệp

nông hộ được điều tra trên phần mềm Excel. Để ước lượng mô hình, các số liệu được
thu thập qua bảng hỏi, phỏng vấn trực tiếp nông hộ.
Giả sử hàm sản xuất có dạng:
Y = A. X1 α1. X2 α2. X3 α3. X4 α4. X5 α5. X6 α6.X7 α7. X8 α8 .X9 α9
Trong đó:
A: Hệ số tự do; αi (i = 1- 9) là hệ số hồi qui
g/1000m2

X2 là lượng phân chuồng

kg/1000m2

X3 là lượng phân vi sinh

kg/1000m2

X 4 là lượng đạm

kg/1000m2

X 5 là lượng lân

kg/1000m2

tế

H

X1 là lượng giống

kg/1000m2

X 6 là lượng kali

kg/1000m2

in

h

X 7 là lượng Lân NPK
X 8 là lượng vôi bột

uế

Y là năng suất dưa hấu của các nông hộ: kg/1000m2

công/1000m2

cK

X 9 là số công lao động

kg/1000m2

Mô hình thì rất đơn giản nhưng vẫn cho phép đánh giá được sát thực với tình
hình sản xuất thực tế ở địa phương.

họ

1.3. CƠ SỞ THỰC TIỄN

1.3.1. Tình hình sản xuất dưa hấu trên thế giới nói chung và ở Việt Nam nói

Đ
ại

riêng

Cây dưa hấu lần đầu tiên được sản xuất ở vùng nhiệt đới khô và nóng của Châu

Phi và một phần của sa mạc Xahara, người ta phát hiện chúng cách đây từ hơn 40 thế
kỷ ở Ai Cập. Dưa hấu được phân bố chủ yếu ở các vùng nhiệt đới, nên dưa hấu là loại
cây trồng đòi hỏi nhiệt độ cao. Tuy nhiên, hiện nay do tiến bộ vượt bậc của công nghệ

chon tạo giống, ghép, lai cho ra đời nhiều giống dưa hấu có năng suất cao, phẩm chất
tốt, lại có khả năng thích nghi rộng với điều kiện đất đai, khí hậu. hàng năm trên thế
giới trồng khoảng 2 triệu ha, sản lượng ước tính đạt 30 triệu tấn. Khoảng 50% diện
tích trồng dưa hấu thuộc các nước Châu Á, trong đó Trung Quốc 331 nghìn ha; Đài
Loan 25 nghìn ha, Ấn Độ 251 nghìn ha…
SVTH: Hồ Thị Mai - Lớp: K41B KTNN

14


Khóa luận tốt nghiệp

Ngoài ra còn có một số nước có diện tích trồng dưa cũng khá lớn như Thổ Nhĩ
Kỳ 37 nghìn ha, Iran 115 nghìn ha, Mỹ 82 nghìn ha; Brazil 75 nghìn ha; Ai Cập 67
nghìn ha; Mexico 38 nghìn ha.
Nước ta nằm trong khu vực có khí hậu nhiệt đới gió mùa nên thích hợp cho cây
dưa hấu sinh trưởng, phát triển. Cây dưa hấu được đưa vào nước ta qua giao lưu văn
hóa, thương mại và được gieo trồng từ thời vua Hùng. Hiện nay dưa hấu được trồng
hầu hết ở các vùng trong cả nước. Ở miền Bắc, các tỉnh trồng nhiều dưa hấu như Hải

uế

Dương, Hưng Yên và các huyện ngoại thành Hà Nội. Ở miền Trung có các tỉnh như
Nghệ An, Quãng Nam, Quãng Ngãi, Phú Yên, Bình Đinh, Khánh Hòa… ở miền Nam

H

vào mùa khô thì hầu hết các tỉnh đều trồng dưa hấu như: Tiền Giang, Hậu Giang, Cần
Thơ, Sóc Trăng, Trà Vinh…

tế

Trước đây do trình độ khoa học kỹ thuật về nông nghiệp chưa cao và người dân
còn ít chú trọng đến việc đầu tư thâm canh nên năng suất của dưa hấu các năm trước đây

h

thấp và bấp bênh, sản phẩm chủ yếu được tiêu dùng nội địa. Trong thời gian gần đây,

in

với sự phát triển của khoa học kỹ thuật đã được áp dụng vào sản xuất nông nghiệp, cùng

cK

với nhu cầu của thị trường và hàng loạt chính sách chủ trương của Đảng và Nhà nước
nhắm khuyến khích sản xuất nông nghiệp. người nông dân cũng không ngừng nhận
thức, nhạy bén với cơ chế thị trường, vì vậy cơ chế thị trường đã được chú trọng. Ngày

họ

nay, dưa hấu là một trong những mặt hàng xuất khẩu có ý nghĩa chiến lược và thu ngoại
tệ rất lớn. Nhờ những tiến bộ khoa học kỹ thuật mà cây dưa hấu được gieo trồng nhiều

Đ
ại

thời vụ khác nhau ở nhiều vùng sinh thái như: Vụ Đông ở đồng bằng sông Cửu Long
(tháng 9 đến tháng 12), Nam Trung Bộ và đồng bằng sông Hồng (tháng 11 đến tháng 2
năm sau). Chính nhờ việc bố trí thêm thời vụ trồng dưa hấu, cho nên đã tạo ra một khối

kượng rất lớn, đóng góp tích cực vào kim ngạch xuất khẩu rau quả của nước ta. Hiện
nay, hàng năm diện tích trồng dưa hấu ở nước ta tăng lên rất nhiều, do mấy năm gần
đây, Trung Quốc tiêu thụ một lượng dưa hấu rất lớn của nước ta.
Theo thống kê, năm 2007 diện tích trồng dưa hấu trên cả nước ta là rất lớn, tỉnh
Tiền Giang có 1.011 ha, tỉnh Long An hơn 1.000 ha, Hậu Giang hơn 1.400 ha, Nghệ
An hơn 1.200 ha. Nhiều địa phương chuyên canh dưa hấu đã có những dự án, chính

SVTH: Hồ Thị Mai - Lớp: K41B KTNN

15