Tài liệu slide kinh tế vĩ mô (8)

10

TI N VÀ GIÁ C

TRONG DÀI H N

29

H th ng Ti n t
Bài gi ng c a TS Ph m Th Anh


Copyright © 2004 South-Western

KHÁI NI M V TI N

Các ch c n ng c a ti n

• Ti n là t p h p các tài s n trong n n kinh t mà
con ng i th ng xuyên s d ng mua hàng
hoá và d ch v .

• Ti n có ba ch c n ng trong n n kinh t :
• Ph ng ti n trao
•
n v h ch toán
• D tr giá tr

i

Copyright © 2004 South-Western

Copyright © 2004 South-Western

Các ch c n ng c a ti n

Các ch c n ng c a ti n

• Ph

•

ng ti n trao

i

• Ph ng ti n trao i là cái mà
i mua tr
ng i bán khi mu n mua hàng hoá và d ch v .
• Ph ng ti n trao i là b t c th gì
c ch p
nh n trong thanh toán.

Copyright © 2004 South-Western

n v h ch toán
•

n v h ch toán là
y t giá và ghi n .

c o con ng

i s d ng

• D tr giá tr
• D tr giá tr là cái mà
i có th s d ng
chuy n s c mua trong hi n t i sang t ng lai.

Copyright © 2004 South-Western

1


Các ch c n ng c a ti n

Các lo i ti n

• Tính thanh kho n

• Ti n hàng hoá # d ng m"t hàng hoá nào ó v i
giá tr n"i t i.

• Tính thanh kho n là s d dàng chuy n i thành
ph ng ti n thanh toán c!a m"t tài s n nào ó trong
n n kinh t .

• Ví d : Vàng, b c, thu c lá.

• Ti n pháp l nh là ti n

nh c!a chính ph!.

c s d ng theo quy

• Nó không có giá tr n"i t i.
• Ví d : Ti n xu, ti n m$t, ti n g i có th vi t séc.

Copyright © 2004 South-Western

Copyright © 2004 South-Western

Figure 1 Three Measures of the Money Stock in the Euro Area

Ti n trong n n kinh t
• Ti n m t là ti n gi y và ti n xu n%m trong tay
công chúng.
• Ti n g i có th rút theo nhu c u là s & '
các tài kho n mà
i g i ti n có th rút b%ng
cách vi t séc.

Copyright © 2004 South-Western

Hình 1 Ti n trong n n kinh t M

Copyright
© 2004 South-Western
Copyright©2003
Southwestern/Thomson
Learning

TÌNH HU NG: T t c ti n m t n m ! "#?

T
M2

$5.455

• Ti n g i ti t ki m
• Ti n g i nh k nh
• Các qu th
ng ti n t
• M t s lo i không
áng k khác
($4,276 t )

$1.179

0

M1
• Ti n g i rút theo nhu c u
• Séc du l’ch
• Ti n g i vi t séc khác
($599 billion)
• Ti n m t
($580 t )

• Trong n m 2001 có kho ng 580 t( )*+ ,n
m$t.

• T c là có $2.734 trung bình m"t ng

i.

• Ai gi t t c * ng ti n m$t này?
• Ti n m$t
• Ti n m$t

c gi #
c ngoài
c gi b#i các t ch c phi pháp

•T ng M1
($1.179 billion)

Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning

Copyright © 2004 South-Western

2


VAI TRÒ C$A NGÂN HÀNG TRUNG % & NG

VAI TRÒ C$A NGÂN HÀNG TRUNG % & NG

• Ngân hàng trung ng là m"t t ch c có ch c
n ng giám sát h th ng ngân hàng và qu n lý
l ng ti n trong n n kinh t .
• B t c khi nào n n kinh t còn d a vào ti n

pháp nh thì ph i có m"t t ch c nào ó qu n
lý h th ng này.

• Cung ti n là * ng ti n có trong n n kinh t .
• M"t trong 10 Nguyên lý Kinh t h-c gi i thi uu
#
1 ó là giá
. , ó quá nhi u ti n
c in ra.
• M"t nguyên lý khác c/ng cho r%ng xã h"i ph i
i m$t v i s ánh i trong ng0n h n gi a
l m phát và th t nghi p.
• Do v y vi c ki m soát cung ti n là m"t nhi m
v c c kì quan tr-ng.

Copyright © 2004 South-Western

VAI TRÒ C$A NGÂN HÀNG TRUNG % & NG
• Chính sách ti n t là t p h p các hành "ng c!a
ngân hàng trung ng nh%m thay i cung ti n.

Copyright © 2004 South-Western

Copyright © 2004 South-Western

NGÂN HÀNG TRUNG % & NG CHÂU ÂU VÀ
H TH NG TI N T CHÂU ÂU
• Ngân hàng Trung
ng Châu Âu (ECB) là
ngân hàng trung ng chung cho 12 qu c gia

tham gia vào Liên Minh Ti n T Châu Âu.
• ECB chính th c
c thành l p vào ngày 1
tháng 6 n m 1998 và có tr s# # Frankfurt.
• Nó '+ i do 12 qu c gia c!a Liên Minh Châu
Âu quy t nh tham gia vào Liên Minh Ti n T
Châu Âu và dùng chung 1ng ti n.

Copyright © 2004 South-Western

NGÂN HÀNG TRUNG % & NG CHÂU ÂU VÀ
H TH NG TI N T CHÂU ÂU

NGÂN HÀNG TRUNG % & NG ANH

• M c tiêu chính c!a ECB là
ng s n
nh giá c trong toàn khu v c châu Âu.
• M"t $c tính quan tr-ng c!a ECB và H th ng
Ti n T Châu Âu là s "c l p c!a nó.
• H th ng Ti n T Châu Âu (Eurosystem) là h
th ng
c thành l p b#i ECB và các ngân
hàng trung ng c!a 12 qu c gia tham gia. Liên
minh các ngân hàng trung ng c!a 12 qu c gia
c g-i là Liên Minh Ti n T Châu Âu
(European Monetary Union).

• Bank of England (BoE) là ngân hàng trung
ng c!a V ng qu c Anh.

• BoE
c thành l p n m 1694, tuy nhiên s
"c l p c!a nó trong vi c thi t l p lãi su t ch2
b0t 3u vào n m 1997.
• Nhi m v chính c!a BoE là n nh giá c , tuy
nhiên không gi ng nh ECB, BoE không có
c s t do trong vi c nh ngh4a hàm ý c!a
s n nh giá c . Vi c này
c th c hi n b#i
chính ph! UK.

Copyright © 2004 South-Western

Copyright © 2004 South-Western

3


H TH NG D' TR( LIÊN BANG
• H th ng D tr Liêng bang (Federal Reserve Fed) là ngân hàng trung ng c!a M4.
• Fed
c thành l p vào n m 1914.
• Nó
c i u hành b#i H"i 1ng Th ng c,
bao g1m 7 thành viên
c b nhi m b#i T ng
th ng M4.

H TH NG D' TR( LIÊN BANG
• Fed có vai trò là ngân hàng trung

qu c gia.

ng c!a

• Nó giám sát h th ng ngân hàng.
• Nó qu n lý l ng ti n trong n n kinh t

Copyright © 2004 South-Western

H TH NG D' TR( LIÊN BANG
• Fed
c thành l p n m 1914, sau hàng lo t s
s p
c!a các ngân hàng, Qu c h"i tin r%ng
n c M4 c3n có m"t ngân hàng trung ng
nh%m m b o s lành m nh c!a h th ng ngân
hàng qu c gia.

Copyright © 2004 South-Western

H TH NG D' TR( LIÊN BANG
• C c u c!a Fed:
• Các b" ph n c b n c!a Fed là:
• 1) H"i 1ng Th ng c (7 thành viên)
• 2) Các ngân hàng trung ng khu v c (12)
• 3) Ban Th ' ng M#

Copyright © 2004 South-Western

H th ng D) tr* Liên bang

Copyright © 2004 South-Western

C+ c u T ch c c a Fed
• Ban Th ' ng M# c!a Fed (FOMC)
• Là b" ph n ho ch nh chính sách chính c!a H
th ng D tr Liên bang.
• H-p kho ng 6 tu3n m"t l3n xem xét n n kinh t .

Copyright
© 2004 South-Western
Copyright©2003
Southwestern/Thomson
Learning

Copyright © 2004 South-Western

4


C+ c u T ch c c a Fed

C+ c u T ch c c a Fed

• Ban Th ' ng M# c!a Fed (FOMC) bao g1m
nh ng thành viên sau:

• Chính sách ti n t
tr ng M# c!a Fed.

• Ch! t ch và 6 thành viên khác c!a H"i 1ng Th ng
c.
• Ch! t ch c!a Ngân hàng Trung ng New York.
• Các ch! t ch c!a các Ngân hàng Trung ng khu
v c khác (4 ch! t ch luân phiên hàng n m).

c th c hi n b#i Ban Th

• Chính sách ti n t là vi c thi t l p cung ti n b#i các
nhà ho ch nh chính sách c!a ngân hàng trung
ng.
• Cung ti n ph n ánh l ng ti n có trong n n kinh t .

Copyright © 2004 South-Western

Ban Th

ng M! c a Fed

Copyright © 2004 South-Western

Ban Th

• Ba ch c n ng chính c!a Fed

ng M! c a Fed

• Ho t "ng Th ' ng M#

• Qu n lý các ngân hàng m b o sao cho chúng tuân

th! nh ng i u lu t liên bang nh%m t ng tính an
toàn và hi u qu c!a ho t "ng ngân hàng.
• Ho t "ng nh m"t ngân hàng c!a ngân hàng, cho
vay i v i các ngân hàng và là
i cho vay cu i
cùng.
• Th c hi n chính sách ti n t thông qua vi c ki m
soát cung ti n.

• Cung ti n là * ng ti n có trong n n kinh t .
• Bi n pháp c b n mà Fed có th +5 i cung ti n
ó là thông qua ho t "ng th ' ng m#.
• Fed mua và bán trái phi u chính ph! M4.

Copyright © 2004 South-Western

Ban Th

Copyright © 2004 South-Western

CÁC NGÂN HÀNG VÀ CUNG TI N

ng M! c a Fed

• Ho t "ng Th ' ng M#
•

6 ,n, Fed mua trái phi u chính ph! t7
công chúng.
•

giam cung ti n, Fed bán trái phi u chính ph!
cho công chúng.

Copyright © 2004 South-Western

• Các ngân hàng có th tác "ng n l
g i và cung ti n trong n n kinh t .

ng ti n

Copyright © 2004 South-Western

5


Vai trò c a các ngân hàng
i v,i cung ti n

M t vài khái ni m s+ b

• Cung ti n b%ng v i l ng ti n m$t c"ng v i
các kho n ti n g i có th rút theo yêu c3u
(tài kho n có th vi t séc) :
M = C + D
• Do cung ti n bao g1m c các kho n ti n g i
có th rút theo yêu c3u nên h th ng ngân
hàng óng m"t vai trò quan tr-ng.

• D tr (R ): là ph3n ti n g i mà ngân hàng không
cho vay.

•

i v i m"t ngân hàng, tài s n n bao g1m các
kho n ti n g i, tài s n có bao g1m d tr và các
kho n cho vay

• ngân hàng có 100% d tr : là h th ng trong ó
các ngân hàng gi toàn b" ti n g i nh n
cd i
d ng d tr .
• ngân hàng d tr m t ph n:
là h th ng trong ó các ngân hàng gi m"t ph3n
ti n g i d i d ng d tr .

Copyright © 2004 South-Western

Copyright © 2004 South-Western

Tình hu ng 2: Ngân hàng v,i 100% d) tr*

Tình hu ng 1: Không có ngân hàng

• Ban 3u

Khi không có ngân hàng,
D = 0 và M = C = $1000.

C = $1000, D = $0, M = $1000.

• Bây gi gi s các h" ,+ ình g i $1000 vào

“Ngân hàng th nh t”
B ng cân

ic a

NGÂN HÀNG TH

Tài s n có
d tr $1000

NH T

Tài s n n
ti n g i $1000

Copyright © 2004 South-Western

Tình hu ng 3: Ngân hàng d) tr* m t ph n
• Gi s các ngân hàng gi 20% ti n g i d
d ng d tr , và cho vay ph3n còn l i.

i

• Ngân hàng th nh t s9 cho vay $800.
Cung ti n bây gi là
B ng cân i c a
$1800:
NGÂN HÀNG TH

Tài s n có

dd tr
$200
tr $1000
cho vay $800

NH T

Tài s n n
ti n g i $1000

Ng i g i ti n v8n
có $1000 ti n g i có
th rút theo yêu c3u,
tuy nhiên gi ây
ng i i vay có $800
ti n m$t.
Copyright © 2004 South-Western

Sau khi g i ti n,
C = $0,
D = $1000,
M = $1000.

• Ngân hàng v i 100%
d tr không có tác
"ng gì n quy mô
c!a cung ti n.
Copyright © 2004 South-Western

Tình hu ng 3: Ngân hàng d) tr* m t ph n

Do v y, trong h th ng ngân hàng d
tr m t ph n, các ngân hàng t o ti n.
B ng cân

ic a

NGÂN HÀNG TH

Tài s n có
d tr $200
cho vay $800

NH T

Tài s n n
ti n g i $1000

Cung ti n bây gi là
$1800:
Ng i g i ti n v8n
có $1000 ti n g i có
th rút theo yêu c3u,
tuy nhiên gi ây
ng i i vay có $800
ti n m$t.
Copyright © 2004 South-Western

6

Tình hu ng 3: Ngân hàng d) tr* m t ph n
• Gi s ng i i vay g i $800 vào Ngân hàng th
hai.
• Ban 3u, b ng cân i c!a Ngân hàng th hai có
d ng
• Tuy nhiên Ngân
B ng cân

ic a

NGÂN HÀNG TH

Tài s n có
d trtr
$800
$160
cho vay $0
$640

hàng th hai s9
cho vay 80%
l ng ti n g i này

HAI

Tài s n n
ti n g i $800

• và b ng cân i

c!a nó s9 th này:

Tình hu ng 3: Ngân hàng d) tr* m t ph n
• N u $640 này cu i cùng l i
c g i vào Ngân hàng th
ba,
• thì Ngân hàng th ba s9 gi 20% d tr , và cho vay ph3n
còn l i:
B ng cân

ic a

NGÂN HÀNG TH

Tài s n có
d trtr
$128
$640
$512
cho vay $0

BA

Tài s n n
ti n g i $640

Copyright © 2004 South-Western

Tìm t ng l -ng ti n:

Quá trình t o ti n c a h th ng ngân hàng

Ti n g i ban 3u
= $1000
+ Ngân hàng th nh t cho vay = $ 800
+ Ngân hàng th hai cho vay = $ 640
+ Ngân hàng th ba cho vay = $ 512
+

Copyright © 2004 South-Western

và…

T ng cung ti n = (1/rr ) × $1000
trong ó rr = t( l d tr trên ti n g i

H th ng ngân hàng d tr m"t ph3n
có th t o ti n, tuy nhiên nó không t o
ra c!a c i:
các kho n cho vay c!a ngân hàng mang
l i cho ng i i vay nh ng kho n ti n
m i và m"t kho n n m i t ng ng.

Trong ví d này, rr = 0,2, do v y M =
$5000
Copyright © 2004 South-Western

Copyright © 2004 South-Western

M t mô hình v cung ti n

Tìm cung ti n:
=

+

+

=

×

=

×

• ti n c s , B = C + R
ki m soát b i ngân hàng trung

ng

=

• t l d tr - ti n g i, rr = R/D
ph thu c vào nh ng quy
hàng

nh và chính sách c a ngân

=

• t l ti n m t - ti n g i, cr = C/D
ph thu c vào s

+
+
+

=

(
(

)+(
)+(

)
)

=

+
+

u thích c a các h gia ình
Copyright © 2004 South-Western

Copyright © 2004 South-Western

7

S nhân ti n
=

×

Bài t.p
=

+
+

• N u rr < 1, thì m > 1
• N u ti n c s# thay i m"t l
thì ∆M = m × ∆B
• m

ng ∆B,

=

nh tác "ng

i v i cung ti n.

2. Gi i thích hàm ý c!a k t qu .
Copyright © 2004 South-Western

L i gi i

Copyright © 2004 South-Western

Ba công c/ c a chính sách ti n t

Tác "ng c!a s gia t ng t( l ti n m$t - ti n g i
∆cr > 0.

1.1. Ho
ng thth trtr ng
#
Ho t t ""ng
ngmm#

1. S gia t ng c!a cr làm t ng m8u s c!a m theo

t( l nhi u h n so v i t s . Do v y m gi m,
khi n cho M c/ng gi m.

2.2. DD trtr bb0t
0t bu"
"c
bu
bu"c

2. N u các h" gia ình g i ti n ít i thì các ngân

3.3. Lãi
Lãisu
su t tchi

chi t tkh
kh uu

hàng không th cho vay nhi u, do v y h th ng
ngân hàng không có kh n ng “t o” nhi u ti n.

Copyright © 2004 South-Western

Ho t

ng th tr

+
+

Gi s các h" gia ình quy t nh gi
nhi u ti n m$t và ít ti n g i h n.
1. Xác

c g-i là s nhân ti n.

=

×

Copyright © 2004 South-Western

ng m!

•

nh ngh a:
Vi c mua ho$c bán trái phi u chính ph! c!a
ngân hàng trung ng.
• nó ho t ng th nào:
N u ngân hàng trung ng mua trái phi u t7
công chúng,
h- thanh toán b%ng nh ng 1ng ti n m i, làm
t ng B và do v y M.

Copyright © 2004 South-Western

D) tr* b0t bu c
•

nh ngh a:
Các quy nh c!a ngân hàng trung ng yêu
c3u các ngân hàng gi m"t t( l d tr - ti n
g i t i thi u.
• nó ho t ng th nào:
D tr b0t bu"c tác "ng n rr và m :
N u ngân hàng trung ng gi m d tr b0t
bu"c thì các ngân hàng có th cho vay nhi u
h n và “t o” nhi u ti n h n t7 m:i kho n
ti n g i.
Copyright © 2004 South-Western

8

Công c/ nào hay

Lãi su t chi t kh u
•

nh ngh a:
Lãi su t mà các ngân hàng ph i tr cho ngân
hàng trung ng khi vay ti n c!a h-.
• nó ho t ng th nào:
Khi các ngân hàng vay ti n t7 ;<=>, d tr
c!a h- t ng, cho phép h- cho vay nhi u h n và
“t o” nhi u ti n h n.
NHT> có th t ng B b%ng cách gi m lãi su t
chi t kh u, khi n cho các ngân hàng vay nhi u
d tr h n t7 ;<=>.

-c s d/ng nh t?

• Ho t "ng th tr ng m#:
c s d ng th ng xuyên nh t.
• Nh ng thay i v d tr b0t bu"c:
Ít
c s d ng th ng xuyên nh t.
• Thay i lãi su t chi t kh u:
Ch! y u mang tính t ng tr ng;
NHT> là “ng i cho vay cu i cùng”,
không th ng xuyên áp ng nhu c3u
vay ti n c!a các ngân hàng.

Copyright © 2004 South-Western

T i sao 123% không th ki m soát
chính xác M
=

×

=

Tình hu ng: S) s/p

c a h th ng
ngân hàng trong nh*ng n m 1930

T7 1929 n 1933,
• H n 9000 ngân hàng ã óng c a.
• Cung ti n gi m 28%.

+
+

• Các h" gia ình có th thay i cr,
khi n cho m và M thay i.
• Các ngân hàng th ng xuyên có d tr d th a
(d tr l n h n m c d tr b0t bu"c).
N u các ngân hàng thay i d tr d th7a c!a h-,
thì rr, m và M thay i.
Copyright © 2004 South-Western

B ng 18-1: Cung ti n và Các nhân t quy t

nh nó: 1929 và 1933

cr

Copyright © 2004 South-Western

45678 t lòng tin vào các ngân hàng

Copyright © 2004 South-Western

SS gigi mmsút
55'+
sútnày
nàyc!a
c!acung
cungtiti nncó
cól9l9 ?? @@
'+
Cu"c
Cu"c i iKh!ng
Kh!ngho
ho ng.
ng.
Ch0c
Ch0cch0n
ch0nnó
nólàm
làmnghiêm
nghiêmtr-ng
tr-ngthêm

thêmcu"c
cu"c
kh!ng
ho
ng.
kh!ng ho ng.
Copyright © 2004 South-Western

B ng 18-1: Cung ti n và Các nhân t quy t
nh nó: 1929 và 1933

rr t ng do các ngân hàng c9n tr:ng h+n, t ng
d) tr* 6 ;Copyright © 2004 South-Western

9


B ng 18-1: Cung ti n và Các nhân t quy t
nh nó: 1929 và 1933

Li u i u này có x y ra n*a không?
• Nhi u chính sách ã
c th c hi n k t7
nh ng n m 1930 ng n ch$n s s p
lan
r"ng t ng t c!a h th ng ngân hàng.

S) 5=
> 45? a cr và rr làm gi m s nhân ti n.

• Ví d : B o hi m ti n g i,
nh%m ng n ch$n s tháo ch y c!a ngân hàng
và nh ng bi n "ng m nh c!a t( l ti n m$t
- ti n g i.

Copyright © 2004 South-Western

Copyright © 2004 South-Western

K t lu.n

K t lu.n

• Thu t ng ti n ph n ánh tài s n mà m-i ng i
th ng xuyên s d ng mua hàng hoá và d ch
v .
• Ti n có ba ch c n ng trong n n kinh t : ph ng
ti n thanh toán,
A ho ch toán, và d tr giá
tr .
• Ti n hàng hoá là ti n có giá tr n"i t i.
• Ti n pháp nh là ti n không có giá tr n"i t i.

• C c D tr Liên bang, ngân hàng trung ng
c!a M4, qu n lý h th ng ti n t # M4.
• H- ki m soát cung ti n thông qua ho t "ng th
tr ng m# ho$c b%ng cách thay i d tr b0t
bu"c ho$c lãi su t chi t kh u.

Copyright © 2004 South-Western

K t lu.n

Copyright © 2004 South-Western

K t lu.n

1. Ngân hàng d tr m"t ph3n có th t o ti n b#i
m:i :la d tr có th t o ra nhi u ôla ti n
g i.
2. Cung ti n ph thu"c vào
ti n c s#
t( l ti n m$t - ti n g i
t( l d tr

3. NHT> có th ki m soát cung ti n v i

• Khi các ngân hàng cho vay ti n g i nh n
c,
h- làm t ng l ng ti n trong n n kinh t .
• Do Fed không th ki m soát
c l ng ti n
mà các ngân hàng l a ch-n cho vay ho$c l ng
ti n mà các h" ,+ ình l a ch-n g i vào các
ngân hàng, nên vi c ki m soát cung ti n c!a
Fed là không hoàn h o.

ho t "ng th tr ng m#
d tr b0t bu"c

lãi su t chi t kh u
Copyright © 2004 South-Western

Copyright © 2004 South-Western

10