Bài giảng ngân hàng thương mại chương (1)

NGÂN HÀNG VÀ HOẠT ĐỘNG
NGÂN HÀNG


CHƯƠNG I: TỔNG QUAN VỀ NGÂN
HÀNG VÀ HOẠT ĐỘNG NGÂN HÀNG
I.

Lịch sử hình thành và phát triển của NH

II.

Các dịch vụ ngân hàng

III.

Các loại hình ngân hàng

IV.

Hệ thống NH VN


1.1 Lịch sử hình thành


Hoạt động ngân hàng manh nha được hình thành
vào thế kỷ 18 TCN



Những dịch vụ ngân hàng đầu tiên không dành
cho đông đảo người dân bình thường



Ngân hàng là tổ chức tài chính nhận tiền gửi và
cung cấp các khoản vay. Những ngân hàng đầu
tiên được biết tới trong lịch sử nhân loại là các đền
thờ cổ đại


1.1 Lịch sử hình thành

-

-

Nơi cất trữ an toàn:
Khoảng 3000 năm TCN, hình thái ngân hàng đầu
tiên được hình thành trước khi con người phát
minh ra tiền tệ. Đó là các đền thờ
Ban đầu, “tiền” gửi tại ngân hàng là các loại ngũ
cốc, gia cầm, nông sản rồi đến vàng, kim loại quý.
Và đền thờ chính là hình thái ngân hàng đầu tiên,
cất giữ các tài sản này


1.1 Lịch sử hình thành

-

Tại Ai Cập và Mesopotamia, vàng được gửi vào các
đền thờ . Đến thế kỷ 18 TCN, tại Babylon, có dấu
hiệu cho thấy các thầy tu trông giữ đền bắt đầu cho
mượn tài sản cất trong đền. Khái niệm ngân hàng
ra đời.


1.1 Lịch sử hình thành

-

-

Hy Lạp và La Mã: thế kỷ thứ 4 TCN:
Các ngân hàng Hy Lạp vận hành đa dạng và
phức tạp hơn bất kỳ xã hội nào trước đó.
Các đền thờ, cá nhân và tổ chức thường sử dụng
các giao dịch tài chính như cho vay, gửi tài sản,
trao đổi tiền tệ và định giá tiền đúc


1.1 Lịch sử hình thành
-

-

-

Pythius là người đầu tiên lập ra và điều hành

ngân hàng tư nhân đầu tiên thế kỷ thứ 5 TCN.
Hoạt động tín dụng ngân hàng phát triển mạnh
mẽ tại vùng Mediterian trong thế kỷ thứ 4 TCN.
Khi Hy Lạp chinh phục Ai Cập, mạng lưới kho
chứa ngũ cốc hình thành ngân hàng ngũ cốc.


1.1 Lịch sử hình thành
-

-

Mạng lưới ngân hàng này hoạt động như hệ
thống tín dụng thương mại, việc thanh toán
được ghi sổ mà không cần chuyển tiền.
Cuối TK III TCN, khi La Mã chinh phục vùng
Mediterian, đảo Delos trở thành trung tâm Ngân
hàng của vùng với hóa đơn tín dụng được sử
dụng trong thanh toán.


1.1 Lịch sử hình thành






Nhà nước La Mã bổ nhiệm công chứng viên để
ghi nhận các giao dịch ngân hàng.

Tuy vậy, sự phát triển của hệ thống NH gặp phải
sự cản trở lớn do thói quen tiêu dùng tiền mặt
của người La Mã.
Khi La Mã suy vong, hoạt động thương mại
giảm sút, các NH bị cấm hoạt động tại Tây Âu và
chỉ được phục hồi sau các cuộc Thập tự chinh


1.1 Lịch sử hình thành




Đến TK thứ XIII, các NH phục hồi tại miền bắc
Italy với hoạt động truyền thống là cung cấp tiền
bạc chi người giàu có, các hoàng gia châu Âu.
Thanh toán bù trừ được áp dụng đầu tiên bởi
các ngân hàng tại Genoa.
Hoạt động ngân hàng phát triển tại Siena,
Lucca, Milan và Genoa nhưng Florence mới
thực sự thống lĩnh hệ thống tài chính quốc tế
nhờ đồng tiền nổi tiếng Florin.


1.1 Lịch sử hình thành




Đồng Florin được đúc đầu tiên vào năm 1252 và

nhanh chóng nhận được sự tín nhiệm rộng rãi.
Năm 1340, các ngân hàng Florence cho vua
Edward III vay 1.500.000 Florin để chiến tranh
với Pháp. Đến 1345, nhà vua vỡ nợ, các ngân
hàng Florence phá sản.


1.1 Lịch sử hình thành


Hoạt động ngân hàng đến thế kỷ XVI gặp nhiều
rủi ro do cho vay các Vương triều châu Âu để tài
trợ cho chiến tranh. Bên cạnh việc cho vay bên
chiến bại, rủi ro còn do việc sử dụng quá mức
của các hoàng gia. Năm 1557, hoàng gia Tây
Ban Nha tuyên bố phá sản kéo theo sự sụp đổ
của hàng loạt ngân hàng ở Đức, Italy.


1.1 Lịch sử hình thành


Năm 1587, Banco della Piazza di Rialto mở cửa
tại Venice với tư cách một sáng kiến của nhà
nước. Mục tiêu của nó là cất giữ an toàn các
khoản tiền của thương nhân và đảm bảo các
giao dịch tài chính giữa Venice và đối tác ở bất
kỳ đâu mà không thực hiện di chuyển vật lý của
tiền đúc.

1.1 Lịch sử hình thành






Hình thức thanh toán không dùng tiền mặt có sự
đảm bảo của Nhà nước (Vernice) tạo điều kiện
cho sự ra đời của Cheque.
Việc thanh toán Cheque được đảm bảo bởi các
ngân hàng có cam kết nên phương thức này khá
an toàn.
Cheque được sử dụng rộng rãi từ cuối TK XVII.


1.1 Lịch sử hình thành




Với sự tham gia của chính phủ vào hoạt động
NH, các Ngân hàng quốc gia manh nha hình
thành để quản lý lưu thông tiền tệ.
Ngân hàng quốc gia đầu tiên là Bank of Sweden
thành lập năm 1668. Tiếp đó là sự ra đời của
Bank of England năm 1694.

1.1 Lịch sử hình thành




Năm 1661, Stockhom Banco được chính phủ cho
phép phát hành giấy tín dụng có thể trao đổi.
Giấy này được đổi thành tiền xu bằng bạc khi
đổi tại NH. Đây là hình thức tiền giấy đầu tiên
tại châu Âu.
Năm 1667, do phát hành quá nhiều tiền giấy,
nên Stockhom Banco phá sản.


Tiền giấy 1661


1.1 Lịch sử hình thành




Các hệ thống ngân hàng vẫn tiếp tục phát triển
cùng sự tiến bộ của xã hội loài người với vai trò và
ảnh hưởng ngày một quan trọng và sâu sắc hơn.
Cho tới thế kỷ 20 và 21, ngay cả khi nền kinh tế
toàn cầu đã đạt tới qui mô vô cùng lớn về giá trị
tiền tệ, và các thể chế chống độc quyền quốc tế
được áp dụng rộng khắp, hệ thống tài chính-ngân
hàng quốc tế về cơ bản vẫn nằm dưới sự kiểm soát

của một nhóm đại gia tộc kinh doanh tiền tệ


1.1 Lịch sử hình thành

-

-

Định nghĩa:
Luật Mỹ (90s): Ngân hàng là các tổ chức tài chính cung
cấp một danh mục các dịch vụ tài chính đa dạng nhất - đặc
biệt là tín dụng, tiết kiệm và dịch vụ thanh toán - và thực
hiện nhiều chức năng tài chính nhất so với bất kỳ một tổ
chức kinh doanh nào trong nền kinh tế.
Luật các tổ chức tín dụng VN: " Hoạt động ngân hàng là
hoạt động kinh doanh tiền tệ và dịch vụ ngân hàng với nội
dung thường xuyên là nhận tiền gửi và sử dụng số tiền này
để cấp tín dụng và cung ứng các dịch vụ thanh toán"


1.2 Lịch sử phát triển


Hình thức ngân hàng đầu tiên - NH của các thợ
vàng: cho vay với các cá nhân, nhằm mục đích phục
vụ tiêu dùng. Hình thức cho vay chủ yếu là thấu chi



Ngân hàng thương mại: tài trợ ngắn hạn (tài trợ
cho tài sản lưu động), thanh toán hộ, gắn liền với
quá trình luân chuyển của tư bản thương nghiệp.



Ngân hàng tiền gửi: không cho vay, chỉ thực hiện
giữ hộ, thanh toán hộ để lấy phí.


1.2 Lịch sử phát triển








Ngân hàng tiết kiệm: Huy động tiết kiệm, đầu tư
vào trái phiếu chính phủ
Ngân hàng phát triển: WB, ADB, NH phát triển
quốc gia: Tài trợ cho các mục tiêu phát triển, chính
sách cho vay ưu đãi(lãi suất thấp, thời gian dài, …)
Ngân hàng đầu tư: bảo lãnh phát hành, hùn vốn,
mua trái phiếu dài hạn…
Ngân hàng chính sách: Cho vay chính sách của
Chính phủ: đói nghèo, tạo công ăn việc làm

Mục tiêu kinh doanh
ngân hàng

TÀI
SẢN

Thu
nhập

Dự trữ
Tín dụng
và đầu tư

An
toàn lợi
nhuận
– phát
triển

Vốn huy
động

NGUỒN
VỐN

Vốn tự có

Chi
phí

1.2 Lịch sử phát triển
* Sự đa dạng của các loại hình ngân hàng và các hoạt
động ngân hàng.
-

Các loại hình NH đa dạng

-

Các nghiệp vụ mới ngày càng phát triển: Cho vay,
huy động, thanh toán, bao thanh toán……

-

Công nghệ ngân hàng góp phần thay đổi các hoạt
động cơ bản cuả ngân hàng.


1.2 Lịch sử phát triển



Qui mô của mỗi ngân hàng: Tích tụ và tập trung
vốn đã tạo ra các công ty ngân hàng cực lớn với số
vốn tự có hàng chục tỷ đô la Mỹ



Quá trình phát triển của ngân hàng đang tạo ra mối

liên hệ ràng buộc ngày càng chặt chẽ, sự phụ thuộc
lẫn nhau ngày càng lớn giữa chúng.


10 ngân hàng hàng đầu thế giới
2008Ngân(Forbes)
Xếp
hàng
Quốc gia Tổng tài sản Vốn hoá thị

hạng

(tỷ USD)

trường
(tỷ USD)
180.81

1

HSBC Holdings

Anh

2,348.98

3

Bank of America

Hoa Kỳ

1,715.75

4

JPMorgan Chase

Hoa Kỳ

1,562.15

136.88

10

Anh

3,807.51

76.64

13

Royal Bank of
Scotland
BNP Paribas

Pháp

2,494.41

81.90

21

Banco Santander Tây Ban Nha

1,332.72

113.27

24

Citigroup

Hoa Kỳ

2,187.63

123.44

25

Barclays

Anh

2,432.34

62.43

33

UniCredit Group

Italia

1,077.21

77.46

35

Mitsubishi UFJ
Financial

Nhật Bản

1,591.56

98.14

176.53