BÀI TIỂU LUẬN Cơ sở Thiết kế máy MỐI GHÉP REN

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ

----

BÀI TIỂU LUẬN
Bộ Môn: Cơ sở Thiết kế máy

MỐI GHÉP REN

GVHD: Cô Thùy Anh
Nhóm sinh viên thực hiện:
Phan Minh Tân
Đỗ Văn Tài
Vũ Văn Phú
Lê Hồng Quân
Phạm Đức Việt
Hà Nội, 03/2013
1


I-

ĐỊNH NGHĨA

Ghép bằng ren là loại ghép có thể tháo được .Các chi tiết máy được ghép lại với nhau
nhờ các chi tiết co ren như: bulong và đai ốc,vít…Tùy thuộc vào vít xiết ta có:mối ghép
bulong (hình 1a),mối ghép bằng vít (hình 1b) và mối ghép bằng vít cấy(hình 1c).

Hình 1:các dạng mối ghép ren
a)mối ghép bulong ; b)mối ghép bằng vít ; c)mối ghép bằng vít cấy

Ghép bằng ren được dùng rất nhiều trong nghành chế tạo máy.Các chi tiết có ren chiếm
trên 60% tổng số chi tiết trong các máy hiện đại bao gồm:các chi tiết mối ghép ren(bulong ,đai
ốc,vít…) đa số các chi tiết thân máy cần xiết bằng vít,các trục có ren để cố định và điều chỉnh
ổ hoặc chi tiết quay…Mối ghép ren còn được dung nhiều trong các cần trục và các kết cấu
thép dung trong viêc xây dựng,vì nhờ chúng mà kết cấu được chế tạo và lắp ghép dễ dàng.
Vít xiết thuộc vào loại có chi tiết có ứng suất cao,có nhiều trường hợp hỏng máy lien
quan đến các chi tiết mối ghép ren quan trọng.Để đảm bảo độ tin cậy thích hợp ta cần kiểm tra
lực xiết ban đầu và dùng các phương pháp lỏng đai ốc.
Mối ghép ren được dùng nhiều vì có những ưu điểm:
-

Cấu tạo đơn giản
Có thể tạo lực dọc trục lớn
2


- Có thể cố định các chi tiết ghép ở bất kỳ vị trí nào nhờ khả năng tự hãm
- Dễ tháo lắp
- Giá thành tương đối thấp do được tiêu chuẩn hóa và được chế tạo bằng các phương
pháp có năng suất cao.
Nhược điểm chủ yếu của mối ghép ren là có tập trung ứng suất tại chân ren,do đó làm
giảm độ bền mỏi của mối ghép.
Ren được hình thành trên cơ sơ đường xoắn ốc trụ hoặc côn.Cho một hình phẳng quét
theo đường xoắn ốc và luôn nằm trong mặt phẳng qua trục OO (hình3),hình phẳng sẽ quét
thành mối ren.Hình phẳng có thể là tam giác,hình vuông ,hình bán nguyệt…sẽ tạo nên ren tam
giác ,ren vuông,ren hình thang,ren hình bán nguyệt…

II-

PHÂN LOẠI VÀ CÁC THÔNG SỐ HÌNH HỌC CỦA REN

1. Phân loại ren
Nếu đường xoắn ốc nằm trên mặt cơ sở là mặt trụ,ta có ren hình trụ,nếu đường xoắn ốc
là mặt côn ta có ren hình côn.Ren hình trụ được dùng phổ biến hơn,ren hình côn thường chỉ
được dùng để ghép các ống ,các bình dầu,nút dầu…
Theo chiều xoắn ống ren thì ren được chia thành ren trái và ren phải.Ren phải có đường
xoắn ống đi lên bên phải,ren trái có đường xoắn ống đi lên bên trái.
Theo số đầu mối ren ta có ren một mối,hai mối và ba mối,…Ren một mối thường được
dùng phổ biến.
Các dang ren chủ yếu theo công dụng và theo hình dạng tiết diện ,có thể phân loại như
sau:
Ren ghép chặt: dùng để ghép chặt các chi tiết máy lại với nhau.Ren ghép chặt gồm các
loại ren:ren hệ mét(hình 2a) ren ống (hình 2d) ren tròn ,ren vít gỗ.
Ren ghép chặt kín: ngoài dùng để ghép chặt các chi tiết còn dùng để giữ không cho chất
lỏng chảy qua ren(ren nối đường ống và phụ tùng nối ống).Ren có dạng tam giác nhưng không
có khe hở hướng tâm và đỉnh được bo tròn.
Ren của cơ cấu vít:dùng đê truyền chuyển động hoặc để điểu chỉnh.Ren của cơ cấu vít có
các loai:ren vuông,ren hình thang cân(hình 2b) ren hình răng cưa (hình 2c)
Ren hệ mét: có tiết diện là tam giác đều,góc ở đỉnh ∝=60°.Để dễ gia công cũng như để
giảm bớt tập trung ứng suất ở chân ren và dập xước đỉnh ren,đỉnh ren và chân ren không được
hợt bằng hoặc tạo góc lượn và bo tròn.Bán kính bo tròn chân ren r=H/6=0,144p.Theo tiêu
chuẩn quốc tế ISO thì bán kính góc lượn đối với ren ngành hang không và vũ trụ r=(0,15÷
0,18)p.
Chiều cao ren H tam giác ban đầu:

3


Chiều cao làm việc của ren h:

Bảng 1.Đường kính và bước ren hệ mét
(xem trong sgk)
Ren hệ Anh có tiết diện hình tam giác,góc ở đỉnh ∝=55°.Đường kính được đo bằng hệ
đơn vị Anh (1inch=25,4mm) bước ren được đặc trưng bởi số ren trên chiều dài 1inch.
Ren ống dùng để ghép các ống với đường kính 1/16’’ đến 6’ (1,5875÷152,4mm).Ren
ống là ren hệ anh có bước nhỏ,có biên dạng được bo tròn và không có khe hở theo đỉnh và đáy
để tăng độ kín khít.Kích thước chủ yếu của ren này là đường kính trong ống ren.
Ren tròn được dùng chủ yếu trong các bulong,vít chịu tải va đập lớn hoặc trong các chi
tiết máy làm việc trong môi trương bẩn và cần thiết phải nối.Ren tròn được dùng trong các chi
tiết máy có vỏ mỏng hoặc trong các vật phẩm đúc bằng gang hoặc chất dẻo.Biên dạng ren tròn
là các cung tròn được nối với nhau bằng các đoạn thẳng ,góc ở đỉnh 30°.Do bán kính cung tròn
lớn nên có ít sự tập trung ứng suất.
Ren vuông có tiết diện là hình vuông, ∝=0,nên hiệu suất cao.Trước đây loại ren này
được dùng nhiều trong các cơ cấu vít,nhưng hiện nay ít dùng và được thay thế bằng ren hình
thang vì khó chế tạo,độ bền không cao,khó khắc phục khe hở dọc trục sunh ra do mòn.
Ren hình thang cân có độ bền cao hơn ren vuông.Ren này có độ bền cao hơn ran tam
giác,thuận tiện chế tạo và có độ bền cao hơn ren hình vuông.Ren hình thang cân có góc ở đỉnh
∝=30°,chiều cao làm việc h=0,5p khe hở hướng tâm 0,15÷1mm phụ thuộc vào đường kính
ren.Ren hình thang cân tiêu chuẩn hóa có đường kính d1=8÷640mm,có thể sử dụng với ren
bước lớn,trung bình và nhỏ.Ren hình thang cân được dùng trong truyền động chịu tải theo hai
chiều.
Ren đỡ được dùng trong truyền động chịu tải một chiều (trong kích vít,máy ép…).Góc
lượn chân ren của vít được tăng lên để giảm sự tập trung ứng suất.Chiều cao làm việc h=0,75p
Ren côn đảm bảo độ không thâm thâu và không cân dùng thêm vòng đệm kín.Chúng
được sử dụng để nối các đường ống ,nút vít,nút tháo dầu…Độ không thẩm thấu đạt được bằng
cách ép sát các biên dạng theo đỉnh.Xiết ren côn có thể bủ trừ độ mòn và tạo độ dôi cần
thiết.Theo độ côn ta phân biệt được ren côn có ba dạng với độ côn 1:16:
- Ren mét với góc ở đỉnh 60°
- Ren ống với góc ở đỉnh 55°
- Ren hệ Anh với góc ở đỉnh 60°

Ren vít bắt gỗ hoặc ghép các vật liệu có độ bên thấp,có tiết diện tam giác,chiêu rộng rãnh
lớn hơn nhiều so với chiều dày ren,để đảm bảo độ bền đều(về cắt) của ren vít thép và ren của
vật liệu được bắt vít.

4


Ren vít được vặn vào các chi tiêt có độ bền thâp có biên dạng tam giác,chiều dày ren
theo đường kính trung bình nhỏ hơn nửa bước ren một cách đáng kể để độ bền với chi tiết mà
nó vặn vào.
Cấp chính xác đường kính ren có khe hở:vít có cấp chính xác 3÷ 9 và đai ốc 4÷8,Tương
ứng miền dung sai đối với vít h,g,f,e,d và đối với đai ốc H,G,F,E.
Miền dung sai đề nghị cho mối ghép ren cho trong bảng:tra SGK

Hình 2.các dạng ren chủ yếu
2. Các thông số hình học

5


Hình 3 các thông số hình học của mối ghép ren
Ren (hình trụ) được đặc trưng bởi các thông số hình học chủ yếu sau đây(hình 3)
d- đường kính ngoài của ren,là đường kính hình trụ bao đỉnh ren ngoài(bulong,vít) đường
kính này là đường kính danh nghĩa của ren.Đối với đai ốc đường kính ngoài D
d1- Đường kính trong của ren, là đường kính trụ bao đỉnh ren trong. Đối với đai ốc là D1
d2- Đường kính trung bình, là đường kính hình trụ phân đôi tiết diện ren, trên đó chiều
rộng ren bằng chiều rộng rãnh. Đối với các ren tam giác có đường kính trong và đường kính
ngoài cách đều đỉnh tam giác của ren và rãnh ren, và đối với ren vuông:
d2 = (d + d1 )/2
h – chiều cao tiết diện làm việc của ren.

P – bước ren là khoảng cách giữa 2 mặt song song của 2 den kề nhau,đo theo phương dọc
trục bu long hay vít.
𝑝𝑧 - bước đường xoắn ốc, đối với ren 1 mối 𝑝𝑧 = p , đối với ren có 𝑧1 mối :
𝑝𝑧 = 𝑧1 p
∝ -góc tiết diện ren(góc ở đỉnh)

6


𝛾 –góc nâng ren ( tham khảo chương trục vít ) là góc hợp bởi tiếp tuyến của đường xoắn
ốc ( trên hình trụ trung bình) với mặt phẳng vuông góc với trục của ren:

Các thông số hình học và dung sai kích thước của phần lớn các loại ren đã được tiêu
chuẩn hóa.

III- CÁC TIÊU CHUẨN KỸ THUẬT CỦA REN
1. Vật liệu chế tạo:
Các vật liệu thường dùng để chế tạo ren là thép cacbon thường, cacbon chất lượng
cao, thép hợp kim( C35, C45, 38CrA, 30CrMnCA, 40CrNiMnA, 18Cr2Ni4VA…)

7


Bảng các ren tiêu chuẩn chủ yếu
IV- CÁC PHƯƠNG PHÁP GIA CÔNG REN
Có 4 phương pháp chế tạo ren: tiện, phay, cán và mài.



TIỆN:

1. Cắt ren bằng dao tiện
a. Dao tiện ren ( Hình2.5):
- Vật liệu làm dao tiện ren có thể là thép gió hoặc hợp kim, góc giữa các lưỡi cắt ( góc mũi
dao) phải phù hợp với góc đỉnh ren (60o đối với ren hệ mét, 55o đối với ren hệ Anh). Trong
quá trình gia công dao có thể mở rộng góc rãnh ren vì thế góc mũi dao có thể được mài nhỏ đi
so với lý thuyết, tùy theo vật liệu làm dao ta có: Dao thép gió thì mài góc mũi dao nhỏ đi
khoảng 10 – 20’, dao hợp kim thì mài góc mũi dao nhỏ đi khoảng 20 – 30’.
- Thông thường góc trước dao tiện ren bằng không, góc sau cả hai bên bằng 3 – 5o.
- Khi cắt ren có bước xoắn lớn thì người ta thường mài góc sau phía tiến dao lớn hơn một
lượng bằng góc nâng của ren.
- Để tăng năng suất cắt, người ta có thể dùng dao cắt ren răng lược, dao răng lược có thể là dao
lăng trụ hoặc dao đĩa.

Dao đơn.

8


Dao đĩa

Dao lăng trụ.
Hình 2.5: Dao tiện ren.

b. Điều chỉnh máy để tiện ren bằng dao:
- Để cắt ren trên máy tiện được chính xác thì cần xác định chính xác xích truyền động giữa
trục chính và bàn xe dao: Chi tiết gia công quay một vòng thì dao phải dịch chuyển một đoạn
bằng bước xoắn (với ren một đầu mối là bước ren). Dao dịch chuyển nhờ vào cơ cấu vít đai ốc.
(Hình 2.6)
- Khi trục vít quay một vòng thì dao dịch chuyển một đoạn ( bước xoắn):

S = Svm x nvm
Trong đó:
- S: bước xoắn gia công (mm)
- Svm : Bước ren của trục vít ( một đầu mối) (mm)
- nvm : số vòng quay của trục vít trong một phút.
- Để có bước ren, bước xoắn chính xác thì ta phải có mội quan hệ giữa trục chính và trục
vít :
nvm = ntc . i
Trong đó:
- ntc : số vòng quay trong một phút của trục chính (tốc độ)
- i : tỉ số truyền động giữa trục chính và trục vít.
Để có thể thay đổi tỉ số truyền động giữa trục chính và trục vít chính xác, người ta chia làm
nhiều cấp tỉ số truyền động:
i = i1 + i2 + i3
Trong đó:
+ i1 : tỉ số truyền động ở bộ bánh răng đảo chiều. (Phía sau hộp trục chính)
+ i2 : tỉ số truyền động ở bộ bánh răng thay thế. ( Hộp bánh răng thay thế)
+ i3 : tỉ số truyền động ở hộp tiến dao ( bước tiến).
+ Trên máy tiện thông thường i1 và i3 là cố định.
+ Đối với các bước ren tiêu chuẩn thì người ta có thể tiện được đúng bước ren bằng cách
điều chỉnh các tay gạt theo bảng trị số bước tiến gắn trên máy.
+ Đối với ren không tiêu chuẩn thì để tiện được đúng bước ren thì người ta phải tính toán và
lắp lại các bánh răng thay thế sao cho đúng tỉ số truyền động i.
9


Hình 2.6: Sơ đồ cắt ren bằng dao tiện
c. Các phương pháp lấn dao khi cắt ren ( Hình 2.7):
- Lấn dao ngang: Để cắt hết biên dạng ren thì người ta thực hiện lấn dao sau mỗi lượt cắt
bằng cách quay tay quay của bàn dao ngang một lượng bằng chiều sâu cắt (phương pháp này

dễ thực hiện, thường dùng để cắt ren tam giác có bước nhỏ)
- Lấn dao theo sườn ren: Để cắt hết biên dạng ren thì người ta thực hiện lấn dao sau mỗi lượt
cắt bằng cách quay tay quay của ổ dao trên đã được xoay một góc bằng nữa góc đỉnh ren
(phương pháp này cũng dễ thực hiện, thường dùng để cắt ren có bước trung bình).
- Lấn dao kết hợp: Để cắt hết biên dạng ren thì người ta thực hiện lấn dao sau mỗi lượt cắt
bằng cách luân phiên quay tay quay của bàn dao ngang và ổ dao trên (thực hiện lấn dao ngang
và lấn dao dọc). Phương pháp này khó thực hiện, thường dùng để cắt ren có bước lớn hoặc ren
có biên dạng đặc biệt: ren thang, ren vuông, . .

10


Hình 2.7: các phương pháp lấn dao khi tiện ren.

Hình 2.8: Lấn dao khi tiện ren vuông và ren thang.
d. Các phương pháp lùi dao khi cắt ren.
- Khi cắt ren người ta phải thực hiện nhiều lượt cắt mới dạt được chiều sâu ren. Sau mỗi lượt
cắt phải thực hiện lùi dao về để cắt lượt kế tiếp. Tùy theo mối quan hệ giữa bước ren gia công
và bước ren của trục vít me trên máy mà ta có hai phương pháp lùi dao:
a) Lùi dao bằng cách thả đai ốc hai nữa và quay bàn dao dọc trở về. Phương pháp này thực
hiện được khi quan hệ giữa bước ren gia công và bước ren của trục vít me trên máy là bội số
hoặc ước số. Cách này rất dễ thực hiện, nhưng chú ý phải lùi dao ra theo hướng ngang trước
11


khi lùi dao dọc.
b. Lùi dao bằng cách đảo chiều quay của máy ( đảo chiều quay của động cơ).
Phương pháp này thực hiện khi bước ren gia công không là ước số hay bội số của bước ren
trục vít me của máy. Cách này khó thực hiện hơn vì khi thao tác phải canh thời điểm tắt động
cơ cho hợp lý để dao không lấn vào các phần khác của chi tiết và đồng thời phải lùi dao theo

phương ngang.
e. Cắt ren nhiều đầu mối:
- Trong một số mối ghép ren cần tháo xiết nhanh mà yêu cầu số ren tham gia trong mối ghép
lớn người ta dùng ren nhiều đầu mối.
- Ren nhiều đầu mối gồm nhiều đường ren triển khai trên các đường xoắn ốc cách đều nhau
trên mặt cơ sở. Lúc này ta có bước xoắn bằng k lần bước ren ( k là số đầu mối).
- Để cắt ren nhiều đầu mối về kỹ thuật cơ bản thì cũng tương tự như cắt ren một đầu mối.
Người ta tuần tự cắt từng đường ren, các đường ren giống nhau và cách đều nhau. Để phân độ
khi cắt ren nhiều đầu mối người ta có nhiều cách:
i.
Phân độ bằng cách địch chuyển dao dọc trục.
+ Nguyên lý: Tuần tự cắt từng đường ren sau mỗi lần dịch chuyển dao dọc trục một lượng
bằng bước ren nhờ vào tay quay ổ dao trên.
+ Đặc điểm:
- Phương pháp này đơn giản, dễ thực hiện.
Dễ sinh ra sai số, nhất là ren có bước không chẵn.
- Dùng trong gia công chi tiết đơn lẽ.
+ Kỹ thuật:
- Dao ren gá thẳng.
- Cắt một đường ren tương tự như cắt ren một đầu mối có bước là bước xoắn..
- Quay tay quay ở ổ dao trên cho dao địch chuyển dọc trục một đoạn bằng bước ren cần tiện. (
Ổ dao trên được bố trí dọc theo hướng chạy dao, Giá trị dịch chuyển được xác định nhờ vào du
xích trên tay quay ổ dao trên). Người ta cũng có thể địch chuyển dao nhờ vào bàn dao dọc,
lượng dịch chuyển có thể xác định bằng du xích trên tay quay dao dọc hoặc bằng các dụng cụ
đo như : Thước cặp, Panme, Căn mẫu, Căn lá.
- Thực hiện cắt đường ren thứ hai tương tự như cắt đường ren đầu.
- Thực hiện chu trình trên cho các đường ren còn lại.
ii.
Phân độ bằng cách xoay vị trí ăn khớp của bánh răng thay thế.
Nguyên lý: Tuần tự cắt từng đường ren sau mỗi lần xoay chi tiết ( không ăn khớp với trục vít

me) một góc bằng cách thay đổi vị trí ăn khớp của bộ bánh răng thay thế.
Đặc điểm
- Phương pháp này có độ chính xác cao với mọi bước ren.
- Thực hiện phương pháp này phức tạp, không thực hiện trong trường hợp số răng của cả hai
bánh răng trong hộp bánh răng thay thế không là bội số của số đầu mối.
- Dùng để gia công chi tiết đơn lẻ.
Kỹ thuật
- Dao ren gá thẳng.
- Cắt một đường ren tương tự như cắt ren một đầu mối có bước là bước xoắn..
- Mở nắp che hộp bánh răng thay thế, đánh dấu vị trí ăn khớp của bộ bánh răng thay thế, tháo
12


mốt bánh răng có số răng là bội số của số đầu mối và xoay một góc, lắp lại cho hai bánh răng
ăn khớp.
- Tiếp tục tiện đường ren kế tiếp.
Cứ như thế thực hiện tất cả các đầu mối.
iii.
Phân độ bằng dụng cụ phân độ.
Nguyên lý: Tuần tự cắt từng đường ren sau mỗi lần xoay chi tiết một góc nhờ vào một đĩa chia
độ gá trên tục chính.
Đặc điểm:
- Phương pháp này có độ chính xác cao. Dễ thực hiện.
- Quá trình thực hiện phức tạp.
- Dùng trong chế tạo hàng loạt.
Kỹ thuật
- Dao ren gá thẳng.
- Chi tiết được gá trên bộ phận kẹp chi tiết của đĩa chia độ.
- Cắt một đường ren tương tự như cắt ren một đầu mối có bước là bước xoắn..
- Nới lỏng kẹp của đĩa chia độ, xoay bộ phận kẹp phôi của đĩa chia độ một góc dựa theo số lỗ

có trên đĩa chia. Kẹp chặt bộ phận kẹp chi tiết lại.
- Tiếp tục tiện đường ren kế tiếp.
Cứ như thế thực hiện tất cả các đầu mối.
2. Cắt ren bằng dao định hình
Thông thường , cắt ren tiêu chuẩn có kích thước nhỏ người ta thường dùng dao định hình, các
loại dao định hình thông dụng là Ta rô, bán ren, dao răng lược.
a. Cắt ren bằng Bàn ren: Cắt ren trên trục bằng một dụng cụ cắt ren định hình được gọi
là bàn ren. Bàn ren thực ra là một bộ gồm nhiều dao cắt ren được ghép nối tiếp dọc trục và có
vị trí ngang giữa các dao cách nhau một khoảng bằng chiều sâu cắt. Bàn ren có kết cấu như là
một chiếc đai ốc làm bằng thép dụng cụ hoặc thép gió, trên bàn ren được khoan từ 3 – 8 lỗ để
tạo các thông số cắt cho các lưỡi cắt, lưỡi cắt ở hai đầu được vát côn để quá trình cắt được bắt
đầu dễ dàng hơn, phần trụ còn lại là phần sửa đúng gồm 5 – 6 vòng ren. Bàn ren được sử dụng
bằng cả hai mặt như nhau.
Khi cắt ren bằng bàn ren người ta có thể gá bàn ren lên ụ động hoặc ổ dao
i.
Gá bàn ren trên ụ động: Bàn ren được kẹp chặt trong một giá kẹp bàn ren có thể
trượt dọc trên một thân có chuôi côn để lắp vào ụ động. Quay tay quay ụ động để đưa bàn ren
vào bắt đầu cắt, sau khi bàn ren đã cắt được 2 – 3 vòng ren thì bàn ren sẽ tự động được kéo
vào mà không xoay theo chi tiết nhờ vào một chốt trượt. Cách gá này cho phép cắt ren có
chiều dài ren giới hạn.
ii.
Gá bàn ren trên ổ dao: Bàn ren được lắp vào tay quay bàn ren gá trên một giá có thể
trượt trong một thân kẹp chặt trên ổ dao. Để chống xoay cho bàn ren người ta bố trí một thanh
tì chặn vào một đầu của tay quay. Tương tự như khi gá trên ụ động, ta quay tay quay của bàn
xe dao để đưa bàn ren vào vị trí cắt, sau khi bàn ren đã cắt được 2 – 3 vòng ren thì bàn ren sẽ
tự động được kéo vào mà không cần phải tiến bàn xe dao. Cách gá này cho phép ta cắt ren dài
vô tận.
Chú ý:
13

- Cần vát cạnh đầu phôi để bàn ren có thể bắt đầu cắt dễ hơn.
- Khi cắt ren bằng bàn ren, chi tiết được tiện với kích thước bé hơn kích thước danh nghĩa và
khi cắt ren bằng tay, để bù trừ sự nén vật liệu.
b. Cắt ren bằng Ta rô: Cắt ren trong lỗ bằng một dụng cụ cắt ren định hình có dạng là
một con vít được gọi là Ta rô. Tương tự như bàn ren, ta rô thực sự là một bộ gồm nhiều dao
cắt ren được ghép nối tiếp dọc trục và có vị trí ngang giữa các dao cách nhau một khoảng bằng
chiều sâu cắt. Trên thân Ta rô có ghi ký hiệu mác vật liệu làm ta rô và loại ren. Ngoài ra, để
phân biệt thứ tự các cây tao rô trong bộ người ta ký hiệu bằng số vạch hoặc số vòng ở cán
Khi cắt ren bằng ta rô người ta có thể dùng tay quay ta rô hoặc trục gá ta rô.
i.
Gá ta rô bằng tay quay: Ta rô được kẹp vào tay quay ở phần chuôi vuông, Ta rô được
đỡ bằng mũi chống tâm vào lỗ tâm ở cuối chuôi của ta rô. Cán tay quay sẽ được đỡ bằng thanh
tì gá trên ổ dao. Khi cắt, người ta quay tay quay ụ động để cho mũi tâm lúc nào cũng tì nhẹ lên
chuôi ta rô.
ii.
Gá ta rô bằng trục gá: Để đảm bảo độ đồng trục giữa ta rô và lỗ cần gia công, người
ta thường dùng trục gá tự lựa( ta rô có khả năng lắc lư) lắp ở nòng ụ động bằng chuôi côn. Khi
bắt đầu cắt, ta quay tay quay ụ động để đưa ta rô từ từ vào lỗ gia công. Sau khi cắt được hai ba
vòng ren thì ta rô sẽ tự tiến vào để cắt hết lỗ ren.
c. Cắt ren bằng dao răng lược: Dao răng lược thực ra là một bộ gồm nhiều dao cắt ren
được ghép nối tiếp dọc trục, các dao thành phần cách nhau một khoảng bằng bước ren.
Để đơn giản trong việc mài sắc dao, người ta dùng phổ biến dao răng lược hình lăng trụ và
hình đĩa. Khi mài lại, chỉ cần mài lại mặt trước của dao.
Kỹ thuật gia công ren bằng dao răng lược tương tự như cắt bằng dao cắt ren thông thường,
nhưng số lượt cắt sẽ ít đi rất nhiều hoặc chỉ một lượt cắt là đủ.


PHAY REN

Đạt độ chính xác và năng suất cao. Gia công hàng loạt trên máy phay chuyên dùng. Phay
đoạn ren có chiều dài ngắn: nhỏ hơn 2-3 lần đường kính ren. Phay đoạn ren có chiều dài lớn:
phay ren ngoài, ren trong, ren thang, vuông và răng cưa có chiều dài lớn.

 CÁN REN
Gia công ren bằng biến dạng dẻo kim loại
2 quả cán, bàn cán hình vòng cung, 3 quả cán

cơ tính tốt, tuổi bền ren cao. Bàn cán phẳng,

14


 MÀI REN
Gia công tinh, yêu cầu độ chính xác cao và gia công bề mặt ren đã qua nhiệt luyện.

V- CÁC CHI TIẾT GHÉP CÓ MỐI GHÉP REN

 Bulong: thường là thanh kim loại hình trụ. Gồm hai phần: phần thân có ren để vặn
với đai ốc và phần Đầu bu lông hình 6 cạnh hay 4 cạnh đều để ta các chìa vặn xiết bu lông.
Ren trên bu lông được gia công bằng bàn ren, tiện ren ,hoặc cán ren .

15


bu lông dược phân ra: bu long thô, bu lông bán tinh, bu lông tinh , bu lông lắp có khe hở,
bu lông lắp không có khe hở. Bu lông có ren trái và bu lông có ren phải. Bu lông là chi tiết
máy được tiêu chuẩn hóa cao

 Đai ốc: là chi tiết dùng để vặn với bu lông hay vít cấy. Có các loại: 4 cạnh, 6 cạnh,

đai ốc xẻ rãnh, đai ốc tròn

 Vòng đệm: Là chi tiết lót dưới đai ốc, để khi vặn chặt đai ốc không làm hỏng bề mặt
của chi tiết bị ghép và thông qua vòng đệm, lực ép của đai ốc được phân bố một cách đều đặn.

 Vít cấy: Là chi tiết hình trụ, hai đầu đều có ren.Vít cấy được dùng lắp ghép những chi
tiết có độ dầy quá lớn hay vì lý do nào đó không dùng được bulông. Một đầu ren của vít cấy
vặn vào lỗ ren của chi tiết bị ghép, đầu ren kia vặn với đai ốc.
16


o Vít cấy có hai kiểu:
- Kiểu A: đầu vặn vào chi tiết không có rãnh thoát dao
- Kiểu B: đầu vặn vào chi tiết có rãnh thoát dao
o Vít cấy có 3 loại:
- Loại I: Vặn vào chi tiết bằng thép hay đồng: chiều dài đoạn ren
 Chốt chẻ: Là chi tiết được xâu qua lỗ của bu lông và rãnh của đai ốc, sau đó bẻ gập
hai nhánh của nó lại để khóa chặt đai ốc, không cho đai ốc lỏng ra vì chấn động.

 Vít: Dùng để ghép trực tiếp các chi tiết mà không cần dùng đến đai ốc.
Vít dùng cho kim loại có hai loại:
- Vít lắp nối: Dùng để ghép hai chi tiết với nhau.
- Vít định vị: Dùng để xác định vị trí
Theo hình dạng của đầu vít, có các loại: Vít đầu hình trụ, vít đầu chỏm cầu, vít đầu 6 cạnh, vít
đầu chìm, vít đầu nửa chìm.

VI- CÁC MỐI GHÉP BẰNG REN(BU LÔNG , VÍT CẤY ,VÍT)
1. Mối ghép bu lông
17

Để đơn giản, mối ghép bu lông được vẽ theo qui ước, các cung hypebôn của đầu bu lông
và đai ốc được thay thế bằng cung tròn như hình 4.22 đã hướng dẫn. Các kích thước của mối
ghép căn cứ vào đường kính ngoài của ren để tra trong bảng 4.43.Độ dài của bu lông tính theo
công thức.
L = b 1 + b 2 + H d +s + a + c
Sau khi tính được L cân đối chiếu với TCVN 1892 – 76 để xác định chính thức L đúng với
tiêu chuẩn qui định (bảng 4.43):Cũng có thể tính các kích thước của mỗi ghép theo các công
thức sau:d1 = 0,85 d,
R = 1,5d; r xác định khi vẽd2 = 1,1d,
R1 = d,D =
2d,
C = 0,15d,Dv = 2,2d,
Sv = 0,15d,Hđ = 0,8d,
L=
(1,5 ( 2)d.Hb = 0,7d,
a = (0,15 ÷ 0,25)d,

Ghi chú: Dấu x là loại bulông có ren trên suốt chiều dài thân
18


Mối ghép vít cấy
Các kích thước của mối ghép vít cấy cũng được tính theo đường kinh ngoài của vít cấy
theo TCVN 3068– 81. Đai ốc và vòng đệm tra trong bảng 4.44 và bảng 4.45 tương tự trong
mối ghép bu lông.Chiều dài đoạn ren cấy vào chi tiết phụ thuốc vào vật liệu chế tạo chi tiết bị
ghép để chọn cho thích hợp. Chiều dài vít cấy tính theo công thức:
L=b+s+Hd+a+c
Sau khi tính song phải đối chiếu với bảng tiêu chuẩn để xác định chính thức L đúng tiêu
chuẩn quy định.

Ghi chú: Không nên dùng những đai ốc có kích thước trong ngoặc đơn.

19


20


21


2. Mối ghép bằng vít
Dùng cho các mối ghép chịu tải trọng nhỏ. Đinh vít được vặn trực tiếp vào lỗ có rencủa
chi tiết bị ghép không cần đai ốc. Độ dài của vít được tính theo công thức:
L>b+l1–H
Trong đó:
b: Chiều dày của chi tiết ghép có lỗ trơn;
l1: Chiều dài của ren;
H: Chiều cao của rãnh chìm trên chi tiết ghép có lỗ trơn (Nếu đầu vít được vặn chìm vào
chi tiết ghép).

3. Ghép bằng ống nối
22


Để nối các đường ống (dẫn hơi, dẫn khí hoặc chất lỏng...) với nhau, người ta dùng phần
nối (Hoặc gọi là đầu nối) tiêu chuẩn được chế tạo bằng gang rèn theo quy định trong TCVN
1286 – 85. Đặc trưng của đường ống là "đường thông quy ước": Kích thước thực tế của
đường thông qui ước là đường kính lòng ống đo bằng milimét.
Ký hiệu của đường ống gồm có đường kính đường thông quy ước:

Dqư và số hiệu tiêu chuẩn qui định đường ống.
Ví dụ: ống 20 TCVN 1286 – 85–
Hình 4.38: Các loại đầu nối bằng gang rèn

QUY ƯỚC REN TRÊN BẢN VẼ KĨ THUẬT
1. Nét vẽ cho các loại ren
a. Ren thấy
- Ren ngoài (ren trục): Ren ngoài là ren được hình thành ở mặt ngoài của chi tiết.

VII-

23


-

Ren trong( ren lỗ ) :Ren trong là ren hình thành ở mặt trong của lỗ.

24


** Quy ước nét vẽ cho ren thấy:
-

Đường đỉnh ren được vẽ bằng nét liền đậm.

-

Đường chân ren được vẽ bằng nét liền mảnh..

-

Trên hình biểu diễn vuông góc với trục ren ,cung tròn chân ren được vẽ hở ¼ đường

tròn vị trí góc trên bên phải,đường đỉnh ren được vẽ đóng kín bằngnét liền đậm
-

Đường giới hạn ren được vẽ bằng nét liền đậm

-

Khi vẽ mặt cắt đối với ren trong, đường gạch gạch được kẻ đến đỉnh ren.

b. Ren khuất (ren bị che khuất)
Nếu ren bị che khuất thì ở trên bản vẽ, tấtcả cácđường: Đường đỉnh ren, chân ren, giới hạn
ren đều được vẽ bằng nét đứt.
25