QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN MẶT TRẬN DÂN TỘC THỐNG NHẤT VIỆT NAM

I, QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN MẶT TRẬN DÂN TỘC THỐNG NHẤT
VIỆT NAM
Ngay từ Chính cương vắn tắt và Sách lược vắn tắt được thông qua tại Hội nghị thành lập Đảng
Cộng sản Việt Nam do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc chủ trì đã vạch ra sự cần thiết phải xây dựng
một Mặt trận Dân tộc thống nhất nhằm đoàn kết các giai tầng trong xã hội, các tổ chức chính trị,
các cá nhân phát huy truyền thống yêu nước, sức mạnh mọi nhân tố của dân tộc phấn đấu cho sự
nghiệp chung giải phóng dân tộc.
Qua phong trào cách mạng phản đế, phản phong sôi nổi trong cả nước mà đỉnh cao là Xô viết
Nghệ Tĩnh, các tổ chức chính trị với các hệ tư tưởng khác nhau nhưng gặp nhau ở mục tiêu giải
phóng dân tộc lần lượt xuất hiện với sự tham gia của nhiều tầng lớp, nhiều dân tộc. Quá trình này
cũng khẳng định năng lực cách mạng của các giai tầng trong xã hội, khẳng định vị trí đặc biệt và
hệ tư tưởng của giai cấp công nhân với việc định hướng cho cuộc cách mạng giải phóng dân tộc.
Quá trình này cũng khẳng định khối liên minh công nông là cơ sở của Mặt trận Dân tộc thống
nhất do Đảng chủ xướng. Trong Án nghị quyết về vấn đề phản đế tại Hội nghị Ban Chấp hành
Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương tháng 10 năm 1930 đã nêu rõ sự cấp thiết phải thành
lập Mặt trận Thống nhất phản đế. Ngày 18/11/1930 Ban Thường vụ Trung ương Đảng Cộng sản
Đông dương đã ra Chỉ thị thành lập Hội Phản đế đồng minh hình thức đầu tiên của Mặt trận Dân
tộc thống nhất dưới sự lãnh đạo của Đảng. Mặt trận Phản đế đồng minh ra đời đã gây được cao
trào phản đế mạnh mẽ trong cả nước, đã giúp quần chúng đấu tranh với địch, giành được quyền
lợi thiết thực. Phong trào phản đế đã ăn sâu vào các tầng lớp quần chúng công-nông và tiểu tư
sản, xây dựng được khối công - nông liên minh chặt chẽ, mở đầu trang sử vẻ vang của Mặt trận
Dân tộc thống nhất Việt Nam.
Tháng 11/1936, Đảng ta chủ trương tạm thời chưa đối đầu với Pháp và quyết định thành lập
Mặt trận thống nhất nhân dân phản đế Đông Dương; đến tháng 3/1938 đổi thành Mặt trận thống
nhất dân chủ Đông dương, gọi tắt là Mặt trận dân chủ Đông Dương. Với mục tiêu nhằm chống
chủ nghĩa phát xít, chống chiến tranh, đòi tự do, cơm áo và hoà bình. Bằng hoạt động khôn khéo
và linh hoạt của mình, Mặt trận đã phát động được phong trào quần chúng rầm rộ, rộng rãi trong
nhiều tầng lớp nhân dân lúc bấy giờ đứng lên chống phát xít.
Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ, Đảng ta xác định nhiệm vụ hàng đầu của cách mạng
Đông Dương là giải phóng dân tộc nên tháng 11/1939 đã chủ trương thành lập Mặt trận dân tộc
thống nhất phản đế Đông dương, nhằm tập hợp lực lượng chống đế quốc và tay sai, lôi kéo

những phần tử tiến bộ trong giai cấp địa chủ.
Nhận rõ sự chuyển biến lớn của tình thế cách mạng trong giai đoạn này, Chủ tịch Hồ Chí
Minh đã triệu tập Hội nghị trung ương lần thứ 8 (tháng 5/1941) xác định cách mạng Việt Nam
lúc này là Cách mạng dân tộc giải phóng và quyết định thành lập Việt Nam độc lập đồng minh
hội, gọi tắt là Mặt trận Việt Minh. Đây là thời kỳ chính sách mặt trận được đề ra cụ thể, được áp
dụng rộng và có kinh nghiệm phong phú nhất. Nhờ chính sách mặt trận đúng đắn, phong trào lan
rộng, cơ sở Mặt trận được tổ chức mạnh mẽ từ nông thôn đến thành thị. Khi thời cơ đến, Việt
Minh đã ra lệnh tổng khởi nghĩa giành chính quyền về tay nhân dân.


Tháng 8-1945, cuộc tổng khởi nghĩa đã diễn ra và thắng lợi trên cả nước. Cuộc khởi nghĩa đó đã
mang tính nhân dân, tính dân tộc sâu sắc. Sức mạnh dân tộc của Việt Nam được phát huy mạnh
mẽ và triệt để trên cơ sở tư tưởng độc lập, tự do và chiến lược đại đoàn kết dân tộc Hồ Chí Minh
được tập hợp trong Mặt trận Việt Minh do chính Người sáng lập và lãnh đạo. Không chỉ có sĩ,
nông, công, thương, binh, mà cả vua quan triều Nguyễn cũng ngả theo cách mạng. Kẻ xâm lược
mất đi chỗ dựa ban đầu; kẻ thù trong nước bị tê liệt. Những người có tâm huyết với nước với dân
được thu phục và tận tụy đến cùng với cách mạng. Kết quả là chỉ với hơn 5 nghìn đảng viên và
hơn 20 triệu đồng bào đã kết thành một khối, dân tộc ta đã làm một cuộc cách mạng long trời, lở
đất, lật nhào chế độ phong kiến hàng nghìn năm, bẻ gẫy xiềng xích nô lệ ngót 100 năm của chủ
nghĩa thực dân, giành lại độc lập dân tộc, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ cộng hoà - nhà nước
công nông đầu tiên ở Đông Nam Á, đưa cách mạng sang trang sử mới.
Cách mạng tháng Tám thành công, chính quyền cách mạng non trẻ, thù trong, giặc ngoài tình thế
vô cùng hiểm nghèo và Đảng ta thấy cần phải có những hình thức và biện pháp mới để tăng
cường khối đại đoàn kết toàn dân làm hậu thuẫn cho cuộc đấu tranh để giữ vững chính quyền.
Theo sáng kiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh, tháng 5/1946, Hội liên hiệp quốc dân Việt Nam gọi
tắt là Hội Liên Việt được thành lập đã thu hút được thêm nhiều tầng lớp nhân dân kể cả một số
nhân sĩ, địa chủ yêu nước, một số người trong các tôn giáo, dân tộc thiểu số. Đến tháng 3/1951,
Đại hội thống nhất Việt minh - Liên Việt lấy tên là Mặt trận Liên Việt. Mặt trận Liên Việt đã góp
phần tích cực trong việc đưa đất nước ta thoát khỏi thế “ngàn cân treo sợi tóc” giai đoạn 1945 –
1946.

Đoàn kết trong Mặt trận Liên Việt, nhân dân ta đã làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ lừng lẫy
năm châu, chấn động địa cầu, báo hiệu sự sụp đổ của chủ nghĩa thực dân cũ trên toàn thế giới và
mở đường cho một phong trào giải phóng dân tộc quy mô lớn trên nhiều châu lục. Chiến thắng
Điện Biên Phủ dẫn tới việc ký kết Hiệp định Giơnevơ về chấm dứt chiến sự ở Đông Dương và
một tuyên bố chung công nhận độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam. Đất nước
tạm chia làm hai miền Nam - Bắc để đi đến một cuộc tổng tuyển cử. Miền Bắc hoàn toàn giải
phóng và chọn con đường phát triển đi lên chủ nghĩa xã hội. Trong lời kêu gọi sau khi Hội nghị
Giơnevơ thành công cũng như nhiều bức thư gửi đồng bào cả nước và nhiều bài nói, bài viết từ
sau giai đoạn này, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã xác định nhiệm vụ thiêng liêng của toàn dân ta là
đấu tranh để thống nhất Tổ quốc và vai trò quan trọng của khối đoàn kết dân tộc trên cả hai miền
đất
nước.
Để mở rộng khối đoàn kết dân tộc, đoàn kết cả những người thực sự yêu Tổ quốc, yêu hoà
bình, không phân biệt thuộc đảng phái nào, tôn giáo nào, tầng lớp nào và quá khứ họ đã hợp tác
với bên nào nhằm tập trung mũi nhọn đấu tranh của nhân dân ta chống Mỹ - Diệm để thực hiện
thống nhất Tổ quốc, Đại hội Mặt trận Liên Việt toàn quốc họp từ ngày 5-9 đến ngày 10-9-1955
tại Hà Nội quyết định thành lập Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, tiếp tục sự nghiệp đoàn kết toàn dân
của Mặt trận Liên Việt. Quan hệ giữa các tổ chức trong Mặt trận dựa trên nguyên tắc thương
lượng dân chủ đi đến thống nhất hành động, thân ái, hợp tác, giúp đỡ nhau cùng tiến bộ, tôn
trọng tính chất độc lập của mỗi tổ chức. Chủ tịch Hồ Chí Minh được Đại hội bầu làm Chủ tịch
danh dự của Mặt trận.
Cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của nhân dân miền Nam cũng đòi hỏi phải có một mặt
trận rộng lớn để đoàn kết rộng rãi các tầng lớp nhân dân nhằm đánh đuổi đế quốc và làm sụp đổ


chế độ độc tài tay sai của Mỹ. Tháng 12/1960, Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam
ra đời với chương trình hành động 10 điểm mà nội dung cơ bản là đánh đổ chế độ thuộc địa trá
hình của đế quốc Mỹ và chế độ độc tài Ngô Đình Diệm, xây dựng một miền Nam Việt Nam độc
lập, dân chủ, hoà bình, trung lập, tiến tới hoà bình thống nhất Tổ quốc. Trong quá trình hoạt
động, Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam đã kịp thời đề ra nhiều chủ trương, chính

sách nhằm không ngừng mở rộng khối đại đoàn kết toàn dân. Đại hội lần thứ I (3/1962) quyết
định nhiều chính sách lớn về đối nội và đối ngoại như vấn đề hoà bình, trung lập, dân tộc, ruộng
đất, trí thức, tư sản, tôn giáo, ngoại kiều, chính sách đối với binh lính và nguỵ quyền miền Nam
tạo điều kiện đoàn kết rộng rãi, sẵn sàng bắt tay với những ai tán thành chống Mỹ, cứu nước.
Ngày 20/4/1968, trên cơ sở thắng lợi và khí thế của Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1968,
Liên minh các lực lượng dân tộc dân chủ và hoà bình Việt Nam ra đời với bản cương lĩnh thích
hợp để đoàn kết và tranh thủ một số người ở thành thị, mở rộng thêm một bước Mặt trận chống
Mỹ cứu nước.
Tháng 6/1969, Đại hội đại biểu quốc dân miền Nam Việt Nam đã bầu ra Chính phủ Cách mạng
lâm thời và Hội đồng cố vấn. Từ khi ra đời, Mặt trận đã làm một phần chức năng của chính
quyền dân chủ nhân dân và từ đây, Mặt trận trở thành vai trò trụ cột và hậu thuẫn cho chính
quyền cách mạng. Mặt trận không ngừng đẩy mạnh hoạt động trên cả ba mặt quân sự, chính trị
và ngoại giao, tiến tới cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa xuân 1975, giải phóng hoàn toàn
miền nam.
Chúng ta tự hào khẳng định: Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam là hình thức tổ
chức Mặt trận Dân tộc Thống nhất phát triển đến đỉnh cao, tổng hợp toàn bộ kinh nghiệm của
lịch sử Mặt trận, vận dụng hết sức sáng tạo vào điều kiện đấu tranh mới cực kỳ gian khổ, phức
tạp chống đế quốc Mỹ và tay sai, hoàn thành sứ mạng vô cùng quang vinh. Mặt trận Dân tộc giải
phóng miền Nam Việt Nam là một điểm sáng trong lịch sử đấu tranh chống ngoại xâm của dân
tộc ta. Những trang lịch sử Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam vô cùng phong
phú, sinh động, mang nhiều nét đặc thù và sẽ còn là đề tài vô cùng phong phú, hấp dẫn cho nhiều
thế hệ tìm tòi, nghiên cứu, là những kinh nghiệm quý báu trong lịch sử vẻ vang 80 năm Mặt trận
Dân tộc Thống nhất Việt Nam.
Sau khi thống nhất nước nhà, tháng 01/1977, Đại hội Mặt trận Dân tộc thống nhất Việt Nam
quyết định thống nhất 3 tổ chức Mặt trận ở hai miền lấy tên chung là Mặt trận Tổ quốc Việt
Nam. Đây là Đại hội lịch sử, biểu dương thắng lợi của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, là mốc
đánh dấu bước phát triển mới của Mặt trận dân tộc thống nhất trong giai đoạn mới của cách
mạng. Đại hội đã thông qua chương trình chính trị và điều lệ mới nhằm đoàn kết rộng rãi các
tầng lớp nhân dân, phát huy nhiệt tình cách mạng và tinh thần làm chủ, động viên nhân dân thi
đua lao động sản xuất, tích cực tham gia cải tạo XHCN và xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta,

tích cực góp phần vào sự nghiệp cách mạng của nhân dân thế giới. Đến nay, Mặt trận Tổ quốc
Việt Nam đã trải qua 8 kỳ Đại hội. Đại hội VIII Mặt trận Tổ quốc Việt Nam được tổ chức vào
các ngày 25, 26 và 27/9/2014 tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia Mỹ Đình, Thủ đô Hà Nội, Đại
hội đại biểu toàn quốc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam lần thứ VIII đã diễn ra trang nghiêm, trọng
thể với chủ đề: “Phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
trong tình hình mới, vì dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”.