Hiệu quả kinh tế sản xuất dưa hấu tại xã nghĩa sơn, huyện nghĩa đàn, tỉnh nghệ an

Khóa luận tốt nghiệp
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
KHOA KINH TẾ & PHÁT TRIỂN

tế
H

uế

---   ---

in

h

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

cK

HIỆU QUẢ KINH TẾ SẢN XUẤT DƯA HẤU
TẠI XÃ NGHĨA SƠN, HUYỆN NGHĨA ĐÀN

NGUYỄN THỊ HẠNH

Tr

ườ

ng

Đ
ại

họ

TỈNH NGHỆ AN

Huế, tháng 5 năm 2013
SVTH: Nguyễn Thị Hạnh

0


Khóa luận tốt nghiệp
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
KHOA KINH TẾ & PHÁT TRIỂN

tế
H

uế

---   ---

h

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

in

HIỆU QUẢ KINH TẾ SẢN XUẤT DƯA HẤU

cK

TẠI XÃ NGHĨA SƠN, HUYỆN NGHĨA ĐÀN

Tr

ườ

ng

Đ
ại

họ

TỈNH NGHỆ AN

Sinh viên thực hiện:

Giáo viên hướng dẫn:

Nguyễn Thị Hạnh

ThS. Nguyễn Văn Lạc

Lớp K43 BKTNN
Niên khóa 2009-2013

Huế, tháng 5 năm 2013
SVTH: Nguyễn Thị Hạnh

1


Khóa luận tốt nghiệp

tế
H

uế

Lời Cảm Ơn

Khóa luận tốt nghiệp này là kết quả học tập và nghiên cứu của tôi trong bốn
năm học tại giảng đường trường Đại học Kinh tế Huế. Để hoàn thành khóa luận
này, ngoài sự nỗ lực cố gắng của bản thân, tôi đã nhận được nhiều sự quan tâm

h

giúp đỡ của các thầy cô giáo, các tập thể, cá nhân, trong và ngoài trường Đại

in

học Kinh tế Huế.

cK

Trước hết tôi xin chân thành cảm ơn quý thầy cô giáo trong và ngoài
trường Đại học Kinh tế Huế, đã tận tình truyền đạt kiến thức cho tôi trong suốt

họ

thời gian qua.

Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy giáo, Ths. Nguyễn Văn
Lạc, người đã trực tiếp hướng dẫn, chỉ bảo tận tình để tôi hoàn thành khóa luận

Đ
ại

tốt nghiệp này.

Tôi xin trân trọng cám ơn các cô chú, anh chị làm việc ở UBND xã Nghĩa
Sơn, cùng toàn thể các hộ gia đình đã giúp đỡ, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho

ng

tôi trong suốt quá trình thực tập và thực hiện khóa luận này.

ườ

Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè đã nhiệt tình giúp

đỡ, động viên tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện khóa luận này.

Tr

Một lần nữa tôi xin chân thành cảm ơn!
Huế, tháng 5 năm 2013
Sinh viên thực hiện
Nguyễn Thị Hạnh

SVTH: Nguyễn Thị Hạnh

2


Khóa luận tốt nghiệp

MỤC LỤC
-----  -----

uế

LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................................ i

MỤC LỤC .....................................................................................................................ii

tế
H

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU..................................................v
DANH MỤC BẢNG BIỂU .........................................................................................vi
ĐƠN VỊ QUY ĐỔI ......................................................................................................vii

h

TÓM TẮT NGHIÊN CỨU ...................................................................................... viii

in

PHẦN I:ĐẶT VẤN ĐỀ .................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài ..............................................................................................1

cK

2. Mục tiêu nghiên cứu....................................................................................................2
3. Phương pháp nghiên cứu.............................................................................................2

họ

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...............................................................................4
PHẦN II:NỘI DUNG NGHIÊN CỨU.........................................................................5
CHƯƠNG 1:TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU........................................5

Đ
ại

1.1.CƠ SỞ LÝ LUẬN.....................................................................................................5
1.1.1.Hiệu quả kinh tế .....................................................................................................5
1.1.1.1. Khái niệm hiệu quả kinh tế ................................................................................5

ng

1.1.1.2. Bản chất hiệu quả kinh tế ...................................................................................6
1.1.2. Các phương pháp xác định hiệu quả kinh tế .........................................................6

ườ

1.1.3. Lợi nhuận ..............................................................................................................7
1.1.4. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá hiệu quả và kết quả sản xuất dưa hấu ........................8

Tr

1.1.4.1. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá kết quả sản xuất.......................................................8
1.1.4.2. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sản xuất.....................................................8
1.2. ĐẶC ĐIỂM VÀ GIÁ TRỊ CÂY DƯA HẤU...........................................................9
1.2.1. Đặc điểm sinh học của cây dưa hấu ......................................................................9
1.2.2. Kỹ thuật canh tác.................................................................................................12
1.2.3. Vị trí, giá trị của cây dưa hấu ..............................................................................13

SVTH: Nguyễn Thị Hạnh

3


Khóa luận tốt nghiệp
1.2.4. Nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất dưa hấu.............................................14
1.2.4.1. Nhóm nhân tố về điều kiện tự nhiên ................................................................14
1.2.4.2. Nhóm nhân tố về điều kiện kinh tế - xã hội .....................................................15
1.3. CƠ SỞ THỰC TIỄN ..............................................................................................17

uế

1.3.1. Tình hình sản xuất dưa hấu trên thế giới.............................................................17
1.3.2.Tình hình sản xuất dưa hấu ở việt nam ................................................................18

tế
H

1.3.3.Tình hình sản xuất dưa hấu ở Nghệ An................................................................19
CHƯƠNG 2: KẾT QUẢ VÀ HIỆU QUẢ KINH TẾ SẢN XUẤT DƯA HẤU Ở
XÃ NGHĨA SƠN, HUYỆN NGHĨA ĐÀN, TỈNH NGHỆ AN .................................21
2.1. ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN, KINH TẾ XÃ HỘI ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU............21

in

h

2.1.1. Điều kiện tự nhiên ...............................................................................................21
2.1.1.1. Vị trí địa lý và địa hình.....................................................................................21

cK

2.1.1.2. Khí hậu, thủy văn .............................................................................................21
2.1.2. Điều kiện kinh tế xã hội ......................................................................................23
2.1.2.1. Tình hình phát triển kinh tế ..............................................................................23

họ

2.1.2.2. Đặc điểm dân số và lao động ...........................................................................24
2.1.2.3. Tình hình sử dụng đất đai.................................................................................26

Đ
ại

2.1.3. Tình hình phát triển kinh tế, ngành nghề ............................................................28

2.1.3.1. Tăng trưởng kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế .........................................28
2.1.3.2. Phát triển các nghành nghề...............................................................................28

ng

2.1.4. Thực trạng phát triển cơ sở hạ tầng.....................................................................29
2.1.5. Đánh giá chung về tình hình cơ bản của xã ........................................................30

ườ

2.1.5.1. Thuận lợi ..........................................................................................................30
2.1.5.2. Khó khăn ..........................................................................................................31

Tr

2.2. TÌNH HÌNH CHUNG VỀ SẢN XUẤT DƯA HẤU .............................................31
2.2.1. Tình hình sản xuất dưa hấu của xã ......................................................................31
2.2.2. Tình hình gieo trồng một số cây hằng năm khác ở xã qua 3 năm 2010-2012 ....32
2.3. NĂNG LỰC CỦA CÁC HỘ ĐIỀU TRA ..............................................................34
2.3.1. Tình hình nhân khẩu và lao động của hộ ............................................................34
2.3.2. Tình hình trang thiết bị, kỹ thuật phục vụ sản xuất của các hộ điều tra..............35

SVTH: Nguyễn Thị Hạnh

4


Khóa luận tốt nghiệp
2.4. KẾT QUẢ VÀ HIỆU QUẢ SẢN XUẤT DƯA HẤU...........................................38
2.4.1. Tình hình sản xuất dưa hấu của các hộ điều tra ..................................................38

2.4.2. Chi phí sản xuất...................................................................................................39
2.4.3. Một số chỉ tiêu phản ánh kết quả sản xuất dưa hấu ............................................42

uế

2.4.4. Hiệu quả sản xuất dưa hấu ..................................................................................44
2.4.4.1. Các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả sản xuất dưa hấu ............................................44

tế
H

2.4.4.2. So sánh kết quả và hiệu quả kinh tế giữa dưa hấu và ngô vàng.......................45
2.5. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KẾT QUẢ VÀ HIỆU QUẢ SẢN XUẤT

DƯA HẤU Ở XÃ NGHĨA SƠN....................................................................................... 46
2.5.1. Ảnh hưởng của chi phí trung gian ......................................................................46

in

h

2.5.2. Ảnh hưởng của quy mô ruộng đất............................................................................. 48
2.5.3. Ảnh hưởng của thời tiết.......................................................................................50

cK

2.5.4. Vận dụng hàm sản xuất Cobb-Douglas nghiên cứu mối quan hệ của các yếu tố đầu vào
với năng suất dưa hấu ............................................................................................................... 50

2.6. PHÂN TÍCH CHUỖI CUNG DƯA HẤU .................................................................. 53

họ

2.6.1. Chuỗi cung các yếu tố đầu vào trong sản xuất dưa hấu ......................................53
2.6.2. Chuỗi cung yếu tố đầu ra của dưa hấu ................................................................54

Đ
ại

CHƯƠNG 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP ............................................................ 57
3.1.Phương hướng phát triển việc trồng dưa hấu ở xã Nghĩa Sơn................................57
3.2. Một số giải pháp để phát triển dưa hấu ở xã Nghĩa Sơn ........................................58

ng

3.2.1.Giải pháp về kỹ thuật ...........................................................................................58
3.2.1.1.Giải pháp về giống ............................................................................................58

ườ

3.2.1.2.Giải pháp về phân bón.......................................................................................58
3.2.1.3.Giải pháo về thời vụ ..........................................................................................59

Tr

3.2.1.4.Giải pháp về khâu làm đất.................................................................................59
3.2.1.5.Giải pháp về phòng bệnh...................................................................................59
3.2.2.Các giải pháp về cơ chế chính sách của nhà nước ...............................................60
3.2.2.1.Giải pháp về vốn ...............................................................................................60
3.2.2.2.Giải pháp về đất đai............................................................................................60

3.2.2.3.Giải pháp cơ sở hạ tầng .....................................................................................61

SVTH: Nguyễn Thị Hạnh

5


Khóa luận tốt nghiệp
3.2.2.4.Giải pháp về khuyến nông.................................................................................62
3.2.2.5.Giải pháp về thị trường tiêu thụ ........................................................................62
3.2.2.6.Giải pháp về khoa học kỹ thuật.........................................................................63
PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ....................................................................... 64

uế

1. Kết luận ............................................................................................................................... 64
2. Kiến nghị ............................................................................................................................ 65

tế
H

2.1.Đối với Nhà nước ....................................................................................................65
2.2.Đối với chính quyền xã ...........................................................................................66
2.3.Đối với hộ sản xuất .................................................................................................66

Tr

ườ

ng

Đ
ại

họ

cK

in

h

TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................................. 67

SVTH: Nguyễn Thị Hạnh

6


Khóa luận tốt nghiệp

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU

Giải thích

BQ

Bình quân

BQC

Bình quân chung

DT

Diện tích
Đơn vị tính

GO

Giá trị sản xuất

IC

in

h

ĐVT

NK

Lao động

Nhân khẩu
Năng sất

họ

NS

Chí phí trung gian

cK

LĐ

Nuôi trồng thủy sản

SL

Sản lượng

TC

Tổng chi phí

Đ
ại

NTTS

TTCN

Tiểu thủ công nghiệp

UBND

Ủy ban nhân dân

VA

XDCB

Giá trị gia tăng
Xây dựng cơ bản

Tr

ườ

ng

tế
H

Chữ viết tắt

uế

-----  -----

SVTH: Nguyễn Thị Hạnh

7


Khóa luận tốt nghiệp

DANH MỤC BẢNG BIỂU

uế

-----  -----

Bảng 1: Diện tích, năng suất, sản lượng dưa hấu các nước trên thế giới năm 2011 ..... 17

tế
H

Bảng 2: Tình hình dân số, lao động trên địa bàn xã Nghĩa Sơn năm 2012 .................... 25
Bảng 3: Tình hình sử dụng đất đai tại địa bàn nghiên cứu giai đoạn 2010-2013 .......... 27
Bảng 4: Tình hình sản xuất dưa hấu của xã qua 3 năm 2010-2012 ..............................31
Bảng 5: Tình hình diện tích gieo trồng một số cây hằng năm 2010-2012...................... 32

h

Bảng 6: Tình hình nhân khẩu, lao động, thông tin của các hộ điều tra .........................34

in

Bảng 7: Tình hình trang bị vật chất- kỹ thuật của các nông hộ điều tra ................................ 36
Bảng 8: Diện tích, năng suất, sản lượng sản xuất dưa hấu trên địa bàn xã .................... 38

cK

Bảng 9: Chi phí sản xuất dưa hấu ở xã Nghĩa Sơn tính bình quân cho một sào ............ 40
Bảng 10: Chỉ tiêu phản ánh kết quả sản xuất dưa hấu ở xã Nghĩa Sơn .......................... 42

họ

Bảng 11: Chỉ tiêu phản ánh hiệu quả sản xuất dưa hấu .................................................... 44
Bảng 12: So sánh kết quả và hiệu quả kinh tế giữa dưa hấu và ngô vàng ...................... 45
Bảng 13: Ảnh hưởng của chi phí trung gian đến kết quả, hiệu quả sản xuất dưa hấu .. 47

Đ
ại

Bảng 14: Ảnh hưởng của quy mô đến kết quả và hiệu quả sản xuất dưa hấu ................ 48

Tr

ườ

ng

Bảng 15: Kết quả hàm hồi qui .............................................................................................. 51

SVTH: Nguyễn Thị Hạnh

8


Khóa luận tốt nghiệp

ĐƠN VỊ QUY ĐỔI

-----  -----

uế

1 sào = 500m2

Tr

ườ

ng

Đ
ại

họ

cK

in

h

tế
H

1 ha = 10.000m2

SVTH: Nguyễn Thị Hạnh

9

Khóa luận tốt nghiệp
TÓM TẮT NGHIÊN CỨU
1. Tên đề tài: “Hiệu quả kinh tế sản xuất dưa hấu ở xã Nghĩa Sơn huyện
Nghĩa Đàn tỉnh Nghệ An”
2. Mục tiêu nghiên cứu

uế

+ Hệ thống hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn về hiệu quả kinh tế; biện pháp
nâng cao hiệu quả kinh tế nói chung và phát triển ngành sản xuất dưa hấu nói riêng.

tế
H

+ Đánh giá đúng hiệu quả sản xuất dưa hấu của địa phương trong thời gian qua.

+ Đề ra những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất dưa hấu trên địa
bàn xã Nghĩa Sơn- Nghĩa Đàn- Nghệ An.

h

3. Phương pháp nghiên cứu

in

+ Phương pháp điều tra chọn mẫu
+ Phương pháp tổng hợp, phân tích tài liệu

+ Phương pháp chuyên gia

cK

+ Phương pháp phân tích kinh tế

họ

+ Phương pháp phân tổ thống kê

+ Phương pháp thống kê so sánh

4. Các kết quả nghiên cứu đạt được

Đ
ại

+ Thấy rõ được cơ sở thực tiễn của quá trình sản xuất dưa hấu ở trên địa bàn xã
+ Phân tích, đánh giá được tình hình sử dụng các yếu tố đầu vào cho sản xuất dưa
hấu của các hộ đồng thời chỉ ra kết quả và hiệu quả sản xuất dưa hấu trên địa bàn xã.

ng

+ Nghiên cứu, phân tích mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đầu vào đến năng suất

dưa hấu thông qua phương pháp toán kinh tế.

ườ

+ Đề ra một số giải pháp nhằm hạn chế những khó khăn mà sản xuất dưa hấu

đang gặp phải, đồng thời đề xuất một số kiến nghị với chính quyền địa phương và các

Tr

cấp trong việc đưa ra các chính sách, chương trình về giải quyết việc làm cho người
dân địa phương mình.

SVTH: Nguyễn Thị Hạnh

10


Khóa luận tốt nghiệp

PHẦN I
ĐẶT VẤN ĐỀ

uế

1. Tính cấp thiết của đề tài

tế
H

Với 70% dân số hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp cùng với điều kiện tự

nhiên thuận lợi, Việt Nam đã trở thành một trong những quốc gia phát triển mạnh về
nông nghiệp. Từ một nước thiếu lượng thực nay đã trở thành một trong những nước
nhất, nhì về xuất khẩu gạo và một số mặt hàng nông nghiệp khác.

h

Nông nghiệp là một ngành sản xuất đóng vai trò hết sức quan trọng trong sự phát

in

triển của xã hội loài người. Sản xuất nông nghiệp cung cấp những sản phẩm thiết yếu
cho đời sống con người như: lương thực, thực phẩm và các sản phẩm khác có nguồn

cK

gốc nguyên liệu từ lâm sản, thủy sản, đảm bảo cho sự phát triển xã hội, cung cấp
nguồn nguyên liệu chính cho ngành công nghiệp chế biến, góp phần tăng kim ngạch

họ

xuất khẩu đem lại nguồn thu ngoại tệ cao, đảm bảo phát triển bền vững cho đất nước.
Trong chủ trương phát triển kinh tế xã hội nước ta đã đề cao vai trò của ngành
trồng trọt. Đây là một trong những ngành quan trọng, chiếm tỉ trọng lớn trong cơ cấu phát

Đ
ại

triển chung của ngành nông nghiệp nói riêng và trong phát triển kinh tế nói chung.
Nghệ An là tỉnh thành có diện tích lớn nhất cả nước, có khí hậu nhiệt đới gió mùa,
đây là thế mạnh cho việc phát triển ngành trồng trọt. Trong những năm gần đây, ở

ng

Nghệ An nói chung và ở xã Nghĩa sơn, huyện Nghĩa Đàn nói riêng sản xuất dưa hấu
diễn ra khá phổ biến với quy mô lớn và có sự tập trung. Hằng năm hoạt động này đã

ườ

đem lại nguồn thu nhập không nhỏ cho người lao động nông thôn. Tuy nhiên, việc sản
xuất dưa hấu ở xã trong thời gian gần đây gặp nhiều khó khăn trong việc thiếu đất sản

Tr

xuất do sự thu hồi đất của công ty cổ phần sữa TH. Vì vậy, người nông dân phải đi
thuê đất ở những vùng khác thậm chí ở Thanh Hóa để sản xuất, điều này làm tăng chi
phí đi lại, giảm hiệu quả sản xuất của người dân. Do đất trồng dưa hấu chủ yếu là đất
thuê nên người trồng chưa có ý thức bảo vệ môi trường, làm đất sản xuất bị ô nhiễm,
dịch bệnh gia tăng. Một đặc điểm khác biệt của cây dưa hấu là một khi đã nhiễm bệnh

SVTH: Nguyễn Thị Hạnh

1


Khóa luận tốt nghiệp
nếu không phát hiện kịp thì sẽ dẫn đến nguy cơ mất trắng. Thị trường tiêu thụ chưa
được giải quyết hiệu quả, dưa hấu chủ yếu bán cho các tư thương nên giá cả không
đồng nhất. Chính vì vậy mà việc nghiên cứu và tìm ra giải pháp cho những vấn đề trên là
rất ý nghĩa góp phần nâng cao thu nhập cho hộ nông dân cũng như mở rộng mô hình sản

uế

xuất dưa hấu. Đây chính là lý do tôi chọn đề tài: “Hiệu quả kinh tế sản xuất dưa hấu tại
xã Nghĩa Sơn, huyện Nghĩa Đàn, tỉnh Nghệ An” làm đề tài nghiên cứu của mình.

tế
H

2. Mục tiêu nghiên cứu

- Hệ thống hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn về hiệu quả kinh tế; biện pháp nâng
cao kết quả, hiệu quả kinh tế nói chung và phát triển ngành sản xuất dưa hấu nói riêng.
- Đánh giá đúng kết quả, hiệu quả sản xuất dưa hấu của các hộ nông dân ở địa

in

h

phương trong thời gian qua.

- Đề ra những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất dưa hấu trên địa
3. Phương pháp nghiên cứu

cK

bàn xã Nghĩa Sơn- Nghĩa Đàn- Nghệ An.

+ Số liệu thứ cấp:

họ

 Phương pháp thu thập số liệu

Số liệu thu thập từ các báo cáo tình hình kinh tế xã hội của UBND xã Nghĩa Sơn;

Đ
ại

niên giám thống kê của xã qua các năm.

Ngoài ra đề tài còn thu thập và sử dụng số liệu trên Internet, thông tin đại chúng,
kết hợp tìm đọc và tham khảo một số tài liệu liên quan khác.
+ Số liệu sơ cấp:

ng

Điều tra phỏng vấn trực tiếp 60 hộ gia đình thuộc xã Nghĩa Sơn- huyện Nghĩa

Đàn- tỉnh Nghệ An ở 2 vùng. Tại vùng Thượng Sơn với 3 xóm là xóm Sơn Đông 10

ườ

hộ, Sơn Tây 10 hộ, Sơn Bắc 10 hộ và vùng Hạ Sơn với 3 xóm Sơn Nam 10 hộ, Sơn
Đoài 10 hộ, Sơn Liên 10 hộ.

Tr

Bảng câu hỏi được thiết kế để thu thập các thông tin cần thiết cho nghiên cứu như:

trình độ, kinh nghiệm sản xuất, quy mô gia đình, quy mô đất đai, diện tích trồng dưa hấu,
chi phí các yếu tố đầu vào cho sản xuất dưa hấu. Sau khi xử lý, số liệu sẽ được sử dụng để
đánh giá kết quả, hiệu quả và các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất dưa hấu.
 Phương pháp phân tổ thống kê
Đây là phương pháp hệ thống hóa và phân tích các tài liêu tìm ra, từ đó tìm ra mối
SVTH: Nguyễn Thị Hạnh

2


Khóa luận tốt nghiệp
liên hệ giữa các yếu tố của quá trình sản xuất. Trên cơ sở đó đánh giá mức độ ảnh
hưởng của các nhân tố đến kết quả và hiệu quả của quá trình sản xuất.
 Phương pháp chọn điểm và chọn hộ điều tra
Nghĩa Sơn là một xã thuộc vùng núi và để đảm bảo tính hợp lý, chính xác tôi chon

uế

điều tra ở hai vùng: Hạ Sơn và Thượng Sơn. Đây là hai vùng đại diện cho địa bàn của xã.
Sau khi tiến hành lựa chọn địa điểm nghiên cứu đại diện, việc chọn hộ điều tra

tế
H

được thực hiện bằng phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên không lặp lại theo khoảng
cách cho trước tại 6 xóm được chọn.
 Phương pháp chuyên gia

Trong quá trình thực hiện đề tài tôi đã trao đổi, tham khảo ý kiến của các chuyên

h

gia, các cán bộ chuyên môn, người trồng dưa hấu, tham khảo ý kiến, kinh nghiệm của

in

một số bà con nông dân, các hộ sản xuất giỏi tại địa phương nhằm bổ sung, hoàn thiện

cK

nội dung nghiên cứu và kiểm chứng kết quả nghiên cứu của đề tài.
 Phương pháp thống kê so sánh

Xác định mức độ biến động của các xu hướng, mức độ biến động của các chỉ tiêu

họ

phân tích. Kết quả và hiệu quả kinh tế của hoạt động sản xuất được tính toán, thống kê
qua các chỉ tiêu: GO, IC, VA…Khi đánh giá mức độ đạt được về mặt kết quả và hiệu

Đ
ại

quả cần so sánh các chỉ tiêu đó qua thời gian, qua không gian và giữa các chỉ tiêu đó
với nhau, từ đó đưa ra nhận xét và kết luận.
 Phương pháp toán kinh tế

ng

Trong quá trình thực hiện đề tài, chúng tôi đã tiến hành xử lý số liệu điều tra trên
chương trình Excel 5.0. Phương pháp thống kê, mô tả, so sánh được áp dụng để tính

ườ

toán và so sánh mức độ sử dụng đầu vào bình quân và hiêu quả sản xuất dưa hấu của
các hộ. Hàm sản xuất Cobb-Douglas được sử dụng để ước lượng các hệ số hồi quy

Tr

biểu thị ảnh hưởng của một số yếu tố đầu vào đến kết quả sản xuất của hộ. Kết quả sản
xuất được kiểm định bằng phương pháp T-kiểm định và F- kiểm định.
Trong đề tài chúng tôi sử dụng hàm sản xuất Cobb-Douglas có dạng mô hình sau:
Y=A0.X1α1.X2α2.X3α3.X4α4.X5α5.eα6x6
Logarits hóa hai vế ta có phương trình:
LnY = LnA + a1LnX1 + a2LnX2 + a3LnX3 + a4LnX4 + a5LnX5
SVTH: Nguyễn Thị Hạnh

3


Khóa luận tốt nghiệp
+a6X6
Trong đó: Y là năng suất dưa hấu của các nông hộ (kg/sào)
X1 là chi phí giống (1000đ/sào)
X2 là chi phí phân chuồng (1000đ/sào)

X4 là chi phí lao động (1000đ/sào)

D=0: không tập huấn

tế
H

X5 là chi phí thuốc bảo vệ thực vật (1000đ/sào)

uế

X3 là chi phí phân NPK (1000đ/sào)

D=1: có tập huấn

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

Vấn đề nghiên cứu chúng ta có thể xem xét ở nhiều góc độ và phạm vi khác nhau.

in

h

Tuy nhiên với năng lực có hạn của sinh viên nên đề tài chỉ giới hạn vào những khía

+ Đối tượng nghiên cứu:

cK

cạnh sau:

Các hộ nông dân sản xuất dưa hấu tại xã Nghĩa Sơn- Nghĩa Đàn- Nghệ An
+ Phạm vi nghiên cứu:

họ

Phạm vi không gian: địa bàn xã Nghĩa Sơn- Nghĩa Đàn- Nghệ An
Phạm vi thời gian: phân tích thực trạng của các nông hộ tại thời điểm năm 2012

Tr

ườ

ng

Đ
ại

và của địa bàn xã giai đoạn 2010 - 2012.

SVTH: Nguyễn Thị Hạnh

4


Khóa luận tốt nghiệp

PHẦN II
NỘI DUNG NGHIÊN CỨU

TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

tế
H

1.1.CƠ SỞ LÝ LUẬN

uế

CHƯƠNG 1

1.1.1.Hiệu quả kinh tế
1.1.1.1. Khái niệm hiệu quả kinh tế

h

Hiệu quả kinh tế không chỉ là mối quan tâm của các nhà sản xuất, của các doanh

in

nghiệp mà còn của toàn xã hội. Trong sản xuất kinh doanh, các cá nhân và tổ chức
luôn có mong muốn tạo ra lợi ích tối đa với chi phí tối thiểu.

cK

Hiệu quả sản xuất trong nông nghiệp đã được nhiều tác giả bàn đến như Farrell
(1957), Schultz (1964), Rizzo (1979) và Ellis (1993). Các nhà học giả trên đi đến

bổ, hiệu quả kinh tế.

họ

thống nhất là cần phân biệt ba khái niệm về hiệu quả: hiệu quả kĩ thuật, hiệu quả phân

Hiệu quả kĩ thuật: là số lượng sản phẩm có thể đạt được trên một đơn vị chi phí

Đ
ại

đầu vào hay nguồn lực sử dụng vào sản xuất trong những điều kiện cụ thể về kĩ thuật

hay công nghệ áp dụng vào nông nghiệp. Hiệu quả kĩ thuật được sử dụng phổ biến
trong kinh tế vi mô khi xem xét tình hình sử dụng nguồn lực cụ thể. Hiệu quả này

ng

thường được phản ánh trong mối quan hệ về hàm sản xuất. Hiệu quả kĩ thuật liên quan
đến phương tiện vật chất của sản xuất. Nó chỉ ra rằng một đơn vị nguồn lực dùng và

ườ

sản xuất tạo ra bao nhiêu đơn vị sản phẩm.
Hiệu quả kĩ thuật của việc áp dụng các nguồn lực được thể hiện thông qua mối

Tr

quan hệ giữa đầu vào - đầu ra, giữa các đầu vào với nhau và giữa các sản phẩm khi
nông dân ra quyết định sản xuất. Hiệu quả kĩ thuật phụ thuộc vào bản chất kỹ thuật và
công nghệ áp dụng trong sản xuất nông nghiệp, kỹ năng của người sản xuất cũng như
môi trường kinh tế - xã hội khác mà trong đó kĩ thuật được áp dụng.
Hiệu quả phân bổ: là chỉ tiêu hiệu quả trong các yếu tố giá sản phẩm và giá đầu
vào được tính để phản ánh giá trị sản phẩm thu thêm trên một đồng chi phí chi thêm về
SVTH: Nguyễn Thị Hạnh

5


Khóa luận tốt nghiệp
đầu vào hay nguồn lực. Thực chất của hiệu quả phân bổ là hiệu quả kĩ thuật có tính
đến các yếu tố về giá trị của đầu vào và giá trị của đầu ra. Việc xác định hiệu quả phân
bổ giống như việc xác định lý thuyết biên để đạt lợi nhuận tối đa, nghĩa là doanh thu

biên phải bằng chi phí của yếu tố đầu vào được sử dụng trong sản xuất.

uế

Hiệu quả kinh tế: là phạm trù kinh tế mà trong đó việc sản xuất đạt cả hiệu quả
phân bổ và hiệu quả về kĩ thuật. Có nghĩa là cả yếu tố về vật chất và giá trị đều được

tế
H

tính khi xem xét sử dụng các yếu tố đầu vào.

Để đạt được hiệu quả kinh tế cao mỗi đơn vị sản xuất không ngừng đổi mới về
công nghệ, con người, quy mô vốn. Mỗi đơn vị sản xuất tùy thuộc vào điều kiện của
mình mà ra quyết định sản xuất cái gì? Bao nhiêu? Sản xuất như thế nào? Để xác định

tố đầu ra: số lượng, sản phẩm, giá trị sản xuất.

cK

1.1.1.2. Bản chất hiệu quả kinh tế

in

h

hiệu quả kinh tế cần có hai yếu tố là yếu tố đầu vào: chi phí trung gian, lao động; yếu

Bản chất hiệu quả kinh tế là nâng cao năng suất lao động xã hội và tiết kiệm lao
động xã hội. Đây là hai mặt có quan hệ chặt chẽ với vấn đề hiệu quả kinh tế gắn liền

họ

quy luật tương ứng của nền sản xuất xã hội với quy luật năng suất lao động. Yêu cầu
của việc nâng cao hiệu quả kinh tế là đạt kết quả tối đa với chi phí nhất định hoặc đạt

Đ
ại

được kết quả nhất định với chi phí tối thiểu.
Như vậy hiệu quả kinh tế có ý nghĩa rất quan trọng đối với yêu cầu tăng trưởng
nói riêng và phát triển kinh tế nói chung.

ng

1.1.2. Các phương pháp xác định hiệu quả kinh tế
+ Phương pháp 1: Hiệu quả kinh tế được xác định bằng tỷ số giữa kết quả thu

ườ

được với chi phí bỏ ra.

Tr

Trong đó:

H = Q/C
H: là hiệu quả kinh tế
Q: là kết quả thu được
C: là chi phí bỏ ra

Phương pháp này phản ánh hiệu quả sử dụng tổng hợp nguồn lực của cả quá trình
kinh doanh nhất định, trên cơ sở đó người ta xem xét đánh giá hiệu quả kinh tế giữa
các đơn vị sản xuất với nhau, giữa các ngành sản phẩm khác nhau và qua các thời kỳ
SVTH: Nguyễn Thị Hạnh

6


Khóa luận tốt nghiệp
khác nhau.
+ Phương pháp 2: Hiệu quả kinh tế được xác định bằng tỷ số giữa kết quả tăng
thêm với chi phí tăng thêm để đạt được kết quả tăng thêm đó.
H = ∆Q/∆C
H: là hiệu quả kinh tế

uế

Trong đó:

∆Q: là kết quả tăng thêm

tế
H

∆C: là chi phí tăng thêm

Phương pháp này được sử dụng trong nghiên cứu đầu tư theo chiều sâu, đầu tư
thâm canh, đầu tư cho tái sản xuất mở rộng. Nó xác định được lượng kết quả thu thêm
trên một đơn vị chi phí tăng thêm.

in

h

1.1.3. Lợi nhuận

Với sự cạnh tranh gay gắt trong sản xuất, để có thể tồn tại đòi hỏi tất yếu là các nhà

cK

sản xuất phải kinh doanh có hiệu quả cụ thể là phải có lợi nhuận. Vậy lợi nhuận là gì?
Lợi nhuận trong kinh tế học là phần tài sản nhận thêm sau khi trừ đi các khoản chi
phí liên quan đến hoạt động sản xuất bao gồm cả chi phí cơ hội; là phần chênh lệch

họ

giữa tổng doanh thu và tổng chi phí.

Lợi nhuận kinh tế lớn hơn 0 khi mà chi phí bình quân nhỏ hơn chi phí biên, cũng

Đ
ại

tức là nhỏ hơn giá bán. Lợi nhuận kinh tế sẽ bằng 0 khi mà chi phí bình quân bằng chi
phí biên, tức là bằng giá bán. Một doanh nghiệp trên thị trường muốn tối đa hoá lợi
nhuận sẽ chọn mức sản lượng mà tại đó doanh thu biên bằng chi phí biên. Có nghĩa là

ng

doanh thu có thêm khi bán thêm một đơn vị sản phẩm bằng phần chi phí thêm vào khi
làm thêm một đơn vị sản phẩm.

ườ

Lợi nhuận được biểu thị bằng công thức:
LN = I - TC

Tr

Trong đó:
LN: Tổng lợi nhuận
I: Tổng thu nhập
TC: Tổng chi phí
Lợi nhuận mà người sản xuất đạt được có mối quan hệ chặt chẽ với các khoản thu

nhập thu được và chi phí bỏ ra trong kỳ.
SVTH: Nguyễn Thị Hạnh

7


Khóa luận tốt nghiệp
Như vậy lợi nhuận là một chỉ tiêu chất lượng tổng hợp để phản ánh kết quả toàn
bộ quá trình hoạt động sản xuất. Qua chỉ tiêu này người Sản xuất có thể đánh giá tổng
quát hiệu quả quá trình hoạt động của mình để từ đó khắc phục hạn chế phát huy ưu
điểm nâng cao hiệu quả sản xuất.
1.1.4.1. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá kết quả sản xuất

tế

H

Để thực hiện đề tài này tôi lựa chọn hệ thống các chỉ tiêu sau:

uế

1.1.4. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá hiệu quả và kết quả sản xuất dưa hấu

- Tổng chi phí sản xuất (TC) trên một sào: gồm chi phí trung gian và hao phí lao
động sống sử dụng trong quá trình sản xuất dưa hấu.

- Chi phí trung gian (IC) trên một sào: bao gồm chi phí về vật chất và dịch vụ

in

h

được sử dụng để sản xuất ra sản phẩm. Chi phí trung gian bao gồm: chi phí về giống,
phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, ni lông, chi phí cho việc cày bừa, phí thủy lợi và các

cK

chi phí khác.

- Giá trị sản xuất bình quân trên một đơn vị diện tích (sào): GO/ sào

ra bao nhiêu giá trị.

họ

Chỉ tiêu này cho biết trong một năm trung bình trên một đơn vị diện tích (sào) tạo

- Giá trị sản xuất bình quân ngày lao động: được tính bằng giá trị sản xuất bình

Đ
ại

quân trên sào chia cho số công lao động bỏ ra trên một sào.
GO/ngày lao động = GO/sào/số công lao động
- Giá trị gia tăng bình quân sào (VA/sào): là hiệu số giữa tổng giá trị sản xuất và

ng

chi phí trung gian trên một sào.

VA= GO-IC

ườ

- Giá trị gia tăng bình quân một ngày lao động: tỷ số giữa giá trị giă tăng và số

Tr

công lao động tính cho một sào.
VA/ngày lao động = VA/sào/số công lao động

1.1.4.2. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sản xuất
- Năng suất dưa hấu: chỉ tiêu này cho biết một đơn vị diện tích gieo trồng trong

một vụ tạo ra bao nhiêu đơn vị dưa hấu.

N=Q/S

SVTH: Nguyễn Thị Hạnh

8


Khóa luận tốt nghiệp
Trong đó:
N: năng suất dưa hấu
Q: tổng sản lượng, giá trị sản lượng thu được trong một vụ
S: diện tích trồng dưa hấu

uế

- Tổng giá trị sản xuất trên chi phí trung gian (GO/IC)
Chỉ tiêu này cho biết một đồng chi phí trung gian tạo ra cho bao nhiêu đồng giá trị

tế
H

sản xuất.
- Giá trị gia tăng trên chi phí trung gian (VA/IC)

Chỉ tiêu này cho biết một đồng chi phí trung gian tạo ra bao nhiêu đồng giá trị gia tăng.
- Lợi nhuận trên tổng chi phí (LN/TC)

in

h

Chỉ tiêu này cho biết một đồng chi phí bỏ ra thu về bao nhiêu đồng lợi nhuận.
1.2. ĐẶC ĐIỂM VÀ GIÁ TRỊ CÂY DƯA HẤU

cK

1.2.1. Đặc điểm sinh học của cây dưa hấu

Dưa hấu có tên khoa học là Citrullus lanatus là một loài thực vật nằm trong họ
bầu bí một loại cây có vỏ cứng và chứa nhiều nước. Dưa hấu là cây trồng của vùng

họ

nhiệt đới thích nhiệt độ cao và ưa sáng, nó cần nhiều ánh sáng để sinh trưởng và kết
trái. Dưa hấu được trồng trên nhiều loại đất nhưng thích hợp nhất là đất cát pha, thịt

Đ
ại

nhẹ, đất thịt trung bình có tầng canh tác dày (20 – 30 cm). Dưa hấu yêu cầu nước
nhiều, hút nước mạnh, chịu úng kém, úng nước gây thối rễ, vàng lá và chết cây.
+ Thời vụ: dưa hấu được gieo trồng quanh năm

ng

Dưa hấu Noel: gieo vào tháng 10 dương lịch, thu hoạch trong tháng 12 dương lịch.
Dưa hấu tết: gieo vào tháng 11 và đầu tháng 12 dương lịch thu hoạch vào dịp tết

ườ

Nguyên Đán.

Dưa lạc hậu: thu hoạch sau tết Nguyên Đán.

Tr

+ Giống: chọn các giống dưa hấu lai F1 thì năng suất và tính chống chịu mới tốt,

các giống tốt nhất cho vụ hè là: Hắc Mỹ Nhân, 229, 227, AT – 103, TN – Hắc Mỹ
Nhân 010, Hắc Mỹ Nhân 777.
+ Ngâm ủ hạt giống
Lượng giống gieo từ 20 – 25 gam/ sào, chọn hạt giống đủ tiêu chuẩn đem gieo,
phơi hạt ngoài nắng nhẹ 1 – 2 giờ (không được phơi trực tiếp trên sân xi măng), rồi
SVTH: Nguyễn Thị Hạnh

9


Khóa luận tốt nghiệp
đem ngâm trong nước ẩm 300C (2 sôi + 3 nguội) ngâm từ 4 đến 6 giờ, loại bỏ hạt lép
lửng, vớt ra rửa sạch, chà sạch lớp nhầy nhớt bám trên vỏ hạt, ủ trong cát ẩm và để nơi
nhiệt độ 280C – 320C. Thời gian ủ khoảng 25 – 32 giờ, khi hạt nứt nanh đem gieo.
+ Chọn đất và làm đất

uế

Làm đất: đất trồng dưa hấu yêu cầu tơi xốp, dễ thoát nước, cày bừa kỹ trước khi
lên luống, nếu đất chua thì xử lý vôi bột 15 – 20 kg/sào trước khi lên luống 5 – 7 ngày.

tế

H

Luống có thể làm đôi hay làm đơn để trồng một hàng hay 2 hàng tương ứng. Làm
luống đôi mặt luống rộng 5 – 5,5m, cao từ 25 – 30 cm, rãnh rộng 25 – 30 cm, luống

đánh thoải vào giữa và để rảnh thoát nước sâu ở trung tâm chia luống thành hai nửa
rộng 2,5m, phần mép luống lên cao để trồng cây, gieo hạt, rãnh chính không khoét sâu

+ Mật độ khoảng cách gieo trồng

in

h

quá. Làm luống đơn, mặt luống rộng 2,5m có rãnh tương tự làm luống đôi.

+ Phân bón và cách bón:

cK

Khoảng cách cây cách cây 50 cm, mật độ trồng trung bình 500 cây/sào.

Lượng phân bón cho một sào: phân chuồng 800 – 1500 kg; phân lân super 40 –

họ

50kg; đạm urê: 12 – 14kg; kali 15 – 17 kg.

Cách bón: sau khi lên luống xong, hạt giống ủ đã nứt nanh, bón lót toàn bộ phân

Đ
ại

chuồng +lân + 2 – 4 đạm urê + 4 – 5 kali trộn đều bón theo hốc hoặc rãnh, sau đó lấp
đất phủ kín, lấp đất làm phẳng mặt liếp và phủ màng nilông. Phủ mặt đen xuống dưới
mặt trắng bạc lên trên, màng phủ trùm xuống ½ chiều sâu của rảnh, lấy đất chèn mép

ng

của màng hoặc dùng ghim để giữ không để gió lật.
+ Chăm sóc: sau khi trồng 5 – 7 ngày tiến hành dặm lại những cây bị chết hoặc

ườ

không mọc.

Bón thúc:

Tr

Lần 1: kết hợp xới vun sau khi trồng 15 ngày, lượng bón 4 – 4,5 kg urê + 5 – 6 kg kali.
Lần 2: khi cây ra hoa rộ (cách lần 1 khoảng 15 ngày), lượng bón 3 – 4 kg urê +
4 – 5 kg kali.
Lần 3: sau đợt 2 từ 10 – 15 ngày khi cây đã có quả, bón toàn bộ lượng phân còn lại.
+ Tưới nước: vào mùa nắng phải tưới nước đầy đủ. Nếu khô hạn kéo dài thì nên

áp dụng phương pháp tưới rãnh (tưới thấm), tưới 1 lần/3-5ngày. Tưới thấm vào rãnh
SVTH: Nguyễn Thị Hạnh

10

Khóa luận tốt nghiệp
giúp tiết kiệm nước, không văng đất lên, giữ ẩm lâu, tăng hiệu quả sử dụng phân bón.
Trong mùa mưa cần chú ý thoát nước tốt, không để nước ứ đọng lâu.
+Sửa dây: sau khi trồng được 20 ngày thì tiến hành sửa và cố định vị trí bò của
dây, giúp các dây bò có thứ tự, song song nhau trên khắp mặt liếp, không quấn

uế

chồng lên nhau làm ảnh hưởng đến khả năng quang hợp của cây.
+Tỉa nhánh: tiến hành tỉa lúc dây mới nhú ra 5-7cm, mỗi cây nên tỉa chừa lại 1

tế
H

thân chính và 1-2 dây nhánh phụ (dây chèo).

+ Tuyển trái: vì cho trái dưa to nên chỉ để lại 1 trái/cây.
+ Thu hoạch:

Tiến hành thu hoạch khi dưa đạt độ chín từ 80-90%, (khoảng 60 ngày sau khi

bể khi vận chuyển và bảo quản được lâu

cK

Một số sâu bệnh thường gặp:

in

h

trồng). Cần ngưng tưới nước 4-5 ngày trước khi thu hoạch, giúp dưa ngon ngọt, ít dập

- Bọ trĩ: gây hại nặng cho cây dưa giai đoạn cây con đến ra hoa đậu quả. Có thể
dùng các loại thuốc để trị: Confidor 100SL, Actara 25wg, Regent 800 WP.

họ

- Sâu ăn tạp, sâu ăn lá, sâu ổ, sâu đàn: sâu non lúc nhỏ sống tập trung ở mặt dưới
phiến lá nên gọi là sâu ổ, khi lớn lên phân tán dần, mình có màu xám với khoang đen

Đ
ại

lớn ở trên phía lưng sau đầu, ăn lủng lá có hình dạng bất định. Nên thường xuyên thay
đổi loại thuốc và phun vào giai đoạn trứng sắp nở sẽ cho hiệu quả cao: Sumicidin
10EC, Cymbus 5EC, Karate 2.5EC, Fenbis 2.5 EC, Decis 2.5 EC...

ng

- Bệnh cháy dây (nấm Fusarium): dây héo vào buổi trưa, tươi lại buổi chiều và
sớm. Sau 5 – 7 ngày cây sẽ chết, khi tách phá gốc thân sẽ thấy mạch dẫn bị đen. Dùng

ườ

BAVISAN 500wp, Fusin 70% wp.
- Bệnh thối rễ, héo dây (nấm phytopthora SP và Pythium sp): Gây hại vào lúc dưa

Tr

có trái bằng nắm tay, nắng bị héo, chiều mát và sáng tỉnh lại, qua 5 – 6 ngày, dưa chết
thực sự, ở cổ rể có nhiều tơ nấm màu trắng, hạch nấm màu vàng rồi chuyển sang màu
nâu sẩm. Dùng FUSIN 70 wp + FORWANIL 75wp, NOMILDEW 25 wp.
- Bệnh sương mai: đọt dưa thun lại, lá dựng lên, các lá gần đọt bị dụm lại, có vết màu
nâu, thịt bị nứt và chảy nhựa, cây héo và chết. Dùng THANE – M 80wp, FUSIN 70 wp.

SVTH: Nguyễn Thị Hạnh

11


Khóa luận tốt nghiệp
1.2.2. Kỹ thuật canh tác
Thời vụ trồng
Do thời tiết khí hậu tương đối thuận lợi nên nước ta nhất là các tỉnh phía nam, dưa
hấu có thể trồng được quanh năm. Ngoài ra chủng loại giống cũng khá phong phú, có

uế

những giống có thể phát triển trong mùa mưa và chịu nhiệt độ tương đối thấp trong
mùa đông nên thời vụ trồng càng được mở rộng.

tế
H

Dưa hấu có thể trồng các vụ sau:

Vụ xuân hè là chính, gieo hạt cuối tháng 2 và đầu tháng 3, thu hoạch cuối tháng 5

và đầu tháng 6, tùy thời gian sinh trưởng của giống.

Vụ hè thu gieo hạt vào cuối tháng 5 thu hoạch vào cuối tháng 7.

vụ này chỉ áp dụng cho các tỉnh miền nam.

cK

Giống

in

h

Vụ đông xuân, gieo hạt vào tháng 11 thu hoạch trong táng giêng đầu tháng 2. Thời

Hiện nay trên thị trường có rất nhiều giống dưa hấu, ở một số vùng trong nước có
trồng một số giống địa phương như Đình Cao, Dưa Hường, Gò Công…. Song để phục

họ

vụ xuất khẩu thì các giống được sử dụng nhiều là: giống sugar baby, giống lai F1Tn
755, Tn 386, phù đổng, 229, 227, Hoàn Châu…

Đ
ại

Chuẩn bị đất trồng

Đất trồng dưa hấu yêu cầu tơi xốp, dễ thoát nước, độ PH là 6,2- 6,5. Cày bừa kỹ

trước khi lên luống. Có hai cách làm luống dưa: luống đơn, luống kép. Kích thước

ng

luống như sau: rộng 2,5 m, mặt luống là 2,2m rãnh rộng 0,3 m, chiều cao 0,2 – 0,25 m.
Gieo hạt trồng cây

ườ

Trước khi gieo, hạt ngâm vào nước ấm 300C -350C từ 4-6 giờ, sau đó đãi sạch ủ

với cát để nơi nhiệt độ ẩm 280C - 350C cho nứt nhanh rồi đóng bầu. Bầu đất nên dùng

Tr

túi PE đường kính 7 – 10cm, cao 12- 14cm. Vật liệu làm bầu gồm: phân chuồng hoai
mục, đất bột, mùn theo tỷ lệ 3:6:1. Mỗi bầu gieo 1-2 hạt.
Ruộng trồng dưa hấu cần phải bón ít nhất 20 tấn phân chuồng/ha (7 tạ/sào).

Lượng phân hóa học tính cho một ha như sau:
Đạm Urê 250 kg, Kali 360 kg, NPK 600-700 kg
Cách bón: bón lót 10-12 tấn phân chuồng, 1/3 số phân hóa học. Nếu trồng trên
SVTH: Nguyễn Thị Hạnh

12


Khóa luận tốt nghiệp
màng phủ đất thì bón toàn bộ phân chuồng phân lân, một nửa đạm, kali.
Bón thúc đợt 1 kết hợp với vun xới khi cây 10- 15 ngày gồm số phân chuồng còn

lại và 1/3 số phân hóa học.
Bón thúc lần 2: khi cây ra hao rộ, cách đợt 1khoảng 20-25 ngày, 1/6 số phân hóa học.

uế

Bón thúc lần 3: dùng nốt số phân hóa học còn lại tưới cho cây, sau đó 5-7 ngày
dùng phân ngâm mục pha loãng tưới cho cây để giữ bộ lá giúp tăng trưởng quả.

tế
H

Thụ phấn nhân tạo

Mỗi cây để 1-2 quả (hoa thứ 2 hoặc 3) các hoa cái còn lại cắt bỏ để tập trung dinh
dưỡng nuôi các quả giữ lại.
Thu hoạch

và có thể thu hoạch

cK

Một số sâu bệnh thường gặp

in

h

Quả được 25-30 ngày tuổi vụ xuân và 30-35 ngày vụ đông khi cuống quả đã khô

Những loại bệnh thường gặp khi sản xuất dưa hấu như: bọ trĩ, bọ dưa, bệnh cháy

dây, bệnh thối thân, bệnh sương mai. Cần có nững biện pháp để kịp thời phát hiện và

họ

xử lý các loại sâu bệnh sớm để cây sinh trưởng tốt.
1.2.3. Vị trí, giá trị của cây dưa hấu

Đ
ại

- Giá trị dinh dưỡng: Sản phẩm chính của dưa hấu là ruột, trong quả dưa hấu
chứa rất nhiều loại vitamin cần thiết cho cơ thể con người như: A, B1, B6, C…và một
số khoáng chất cần thiết cho cơ thể như kẽm, sắt, đồng, canxi…Trong 100g phần ăn

ng

được của trái dưa hấu chứa 90% nước; 9% carbohydrate; 0,7% protein; 0,1% lipid;
300 IU vitamin A; 6 mg vitamin C; 8 mg Ca; 10 mg Mg; 14 mg P và 0,2 mg Fe. Giá trị

ườ

năng lượng tương đương 150 kJ/100g (Kỹ thuật trồng dưa hấu, Phạm Thị Thu Cúc,
NXB Nông nghiệp TP.Hồ Chí Minh)

Tr

Dưa hấu không chỉ cung cấp năng lượng chất dinh dưỡng cho cơ thể mà còn tạo

nên sự phong phú đa dạng và hấp dẫn trong các bữa ăn hàng ngày. Người Mỹ có món
salad trộn dưa hấu, người Ý có món tráng miệng là dưa hấu và kem tơi trộn…

- Đối với sản xuất công nghiệp: Dưa hấu không chỉ có tác dụng như là thức ăn bổ
dưỡng mà là nguồn nguyên liệu cho sản xuất công nghiệp. Một số ngành công nghiệp
sử dụng nguyên liệu là dưa hấu như: ngành công nghiệp chế biến nước giải khát, rượu,
SVTH: Nguyễn Thị Hạnh

13


Khóa luận tốt nghiệp
ngành công nghiệp sản xuất hạt dưa. Hiện nay người ta còn sử dụng hấu để sản xuất
hương liệu, sản xuất cồn…
- Đối với sản xuất nông nghiệp: trồng dưa hấu có ý nghĩa quan trọng trong việc
cải tạo đất, tạo sự cân bằng sinh thái nông nghiệp, nâng cao độ phì nhiêu cho đất. Nếu

uế

trồng dưa đúng kỹ thuật thì sẽ tồn đọng một lượng chất dinh dưỡng cần thiết cho vụ
sản xuất sau. Sản xuất dưa hấu tận dụng được đất đai, lao động, tư liệu sản xuất, tạo

tế
H

công ăn việc làm cho khu vực nông thôn.

Sản phẩm dưa hấu không chỉ tiêu thụ ở thị trường trong nước mà còn tham gia
xuất khẩu thu ngoại tệ về giúp nâng cao cuộc sống của người dân.

- Giá trị về mặt y học: Giá trị của quả dưa hấu đã được dân gian đúc kết qua câu:

in

h

“Nhiệt nhiên lưỡng khảm qua, dược vật bất dụng qua” (Trời nóng ăn hai quả dưa hấu
thì không cần phải uống thuốc) và coi dưa hấu là “Hạ quý thủy quả chi vương” (Vua

cK

của trái cây mùa hè).

Dưa hấu có tác dụng thanh nhiệt giải thủ, lợi tiểu tiện và được dùng để chữa nhiều

áp, say nắng, say rượu.

họ

chứng bệnh như mụn nhọt, viêm loét miệng, phù do viêm thận, tiểu đường, cao huyết

Vỏ dưa hấu vị ngọt tính hàn, có tác dụng giải độc, giáng hỏa trừ phiền. Ngoài ra

Đ
ại

hạt dưa hấu có công dụng làm mát phổi, tan đờm, nhuận tràng, lợi tiêu hóa.
1.2.4. Nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất dưa hấu
1.2.4.1. Nhóm nhân tố về điều kiện tự nhiên

ng

Thời tiết, khí hậu: có ảnh hưởng lớn đến việc xác định cơ cấu cây trồng, thời vụ

và hiệu quả sản xuất nông nghiệp của từng địa phương. Nhân tố điều kiện tự nhiên

ườ

quyết định đến sự tồn tại và phát triển của dưa hấu.
Nhiệt độ: dưa hấu là cây trồng thích nhiệt độ cao, cây sinh trưởng thích hợp ở

Tr

nhiêt độ 150C– 300C, dưới 180C hoặc trên 350C cây sinh trưởng bất bình thường. Ở
thời kỳ đâm hoa hình thành quả đây là thời kỳ quyết định đến năng suất sản lượng và
chất lượng dưa hấu vì vậy nhiệt độ thích hợp ở giai đoạn này là 300C – 320C.
Gió: gió mạnh sẽ làm tốc dây, gãy ngọn, rụng hoa vì vậy nên bố trí cho dưa bò
thuận chiều gió.
Đất đai: dưa hấu phát triển tốt trên nhiều loại đất, các loại đất có thành phần cơ
SVTH: Nguyễn Thị Hạnh

14