Bài giảng cai nghiện thuốc lá bằng thuốc Bệnh viện Bạch Mai

?

?

?

CAI THUỐC LÁ BẰNG THUỐC


NỘI DUNG

1. CƠ CHẾ NGHIỆN THUỐC LÁ
2. CÁC THUỐC CAI THUỐC LÁ
3. CA LÂM SÀNG
4. KẾT LUẬN


1. CƠ CHẾ NGHIỆN THUỐC LÁ




Hút thuốc lá thì sau 7
giây nicotine đã lên
tới nồng độ cao nhất
gây cho người hút có
cảm giác hưng phấn
kích thích, vui vẻ…
Nếu thiếu nicotine thì
sẽ gây ra cảm giác
khó chịu, bứt rứt…

hay còn gọi là đói
thuốc.


TÁC ĐỘNG CỦA NICOTINE LÊN NGƯỜI HÚT THUỐC LÁ
Mất ngủ

An tâm
Sảng khoái
yêu đời

Trầm cảm,
hưng phấn

Thư giãn

Tăng mức độ
thức tỉnh

Cáu gắt
KHI

+

CÓ
THIẾU

–

Bối rối, lo

âu

NICOTINE
Tăng mức tập
trung chú ý

Khó tập
trung

Tăng hiệu quả
hoạt động trí óc

Ớn lạnh, sốt
Giảm cân

Thèm ăn


QUÁ TRÌNH TRỞ NÊN NGHIỆN THUỐC LÁ
Bắt đầu hút

Hút mỗi tuần

(19.4 tháng)

Hít nguyên hơi (1.5 tháng)
Hít cả điếu (2.5 tháng)

Hút mỗi ngày (23.1tháng)

Hút mỗi tháng (8.8 tháng)
0

3

6

9

12

15

18

21

24

27

Dung nạp thuốc (13.0 tháng )
Hội chứng cai thuốc
Nghiện về thể chất (5.4 tháng)
Cảm giác đói thuốc ( 4.5 tháng)
Nghiện về tư tưởng (2.5 tháng)

(11.0 tháng)

30

33

36

39

42

45

tháng →

Nghiện thực sự
(40.6 tháng)


ĐỊNH NGHĨA NGHIỆN THUỐC LÁ


Nghiện thuốc lá là một trạng thái tâm thần – thể chất xuất
hiện do tương tác giữa cơ thể với nicotine trong thuốc lá.



Nghiện thuốc lá biểu hiện bằng một cảm giác thôi thúc dữ dội
buộc người nghiện phải hút thuốc lá.



Hành vi hút thuốc lá giúp người nghiện có được cảm giác
sảng khoái và tránh được cảm giác khó chịu vì thiếu thuốc.



Hành vi hút thuốc lá tiếp tục ngay cả khi người nghiện biết rõ
hay thậm chí là bị các tác hại do thuốc lá gây ra.

Jean Perriot, Tabacologie et sevrage tabagique - 2003


CAI NGHIỆN & TÁI NGHIỆN THUỐC LÁ






Cai nghiện thuốc lá là sự từ bỏ hoàn toàn thuốc lá.


Giảm số lượng điếu thuốc lá không gọi là cai thuốc lá.



Cai thuốc lá thành công khi thời gian cai ít nhất 12 tháng.

Tái nghiện thuốc lá.


Là việc hút trở lại thuốc lá sau khi cai thuốc lá.



Tái nghiện thuốc lá không phải là thất bại trong cai thuốc lá mà
chỉ là một bước quá độ cần có trong tiến trình cai thuốc lá.

Không có khái niệm thất bại trong cai thuốc lá mà chỉ
có khái niệm cai thuốc lá chưa thành công

Jean Perriot, Tabacologie et sevrage tabagique - 2003


2. CÁC THUỐC CAI THUỐC LÁ



NICOTINE THAY THẾ: dán và nhai



BUPROPION: viên uống



VARENICLINE: viên uống


CÁC VỊ TRÍ TÁC ĐỘNG ĐIỀU TRỊ
Nicotine

Vaccins
Nicotine thay thế

Thụ thể nicotine

Varenicline

?
Bupropion :
ZYBAN®
Điều trị
nhận thức hành vi.
Châm cứu, thôi
miên.

?

Phóng thích dopamine
Vùng nóc bụng
(Aire tegmentale ventrale)
Và thụ thể của endocannabinoides
hệ TKTU

Rimonabant :
Acomplia®


CƠ CHẾ TÁC DỤNG CỦA CÁC THUỐC ĐIỀU TRỊ CAI
NGHIỆN THUỐC LÁ



Giảm nhẹ và đi đến loại bỏ các củng cố (-) cho
hành vi hút thuốc lá



Giảm nhẹ và đi đến loại bỏ các củng cố (+) cho
hành vi hút thuốc lá



Góp phần tăng hiệu quả tư vấn nhưng không thay
thế cho tư vấn được


NICOTINE THAY THẾ - CƠ CHẾ TÁC DỤNG
Nicotine
huyết tương

thuốc lá
Ngưỡng
sảng khóai

viên nhai
miếng dán
Ngưỡng
thèm thuốc

Thời gian


BUPROPION – CƠ CHẾ TÁC DỤNG
1.

2.

3.


Thụ thể dopamin  ức chế
tái hấp thu dopamin làm
tăng nồng độ dopamin tại
synapse.
Thụ thể noradrenaline  ức
chế tái hấp thu
noradrenaline làm tăng nồng
độ tại synapse của
noradrenaline.
Thụ thể nicotine  cạnh
tranh với nicotine.
Hội chứng cai nghiện giảm


VARENICLINE – CƠ CH Ế TÁC D ỤNG
Thụ thể nicotine/ trung tâm thưởng

Thuốc lá

Varenicline

Bình thường
Thụ thể
nicotine
Neurone phóng
thích dopamin

Thuốc ức chế thụ
thể song vẫn kích
thích tiết dopamin

Phóng thích dopamin


CHỈ ĐỊNH & CHỐNG CHỈ ĐỊNH & CÁCH DÙNG
THUỐC CAI NGHIỆN THUỐC LÁ




Điều kiện cần:


Muốn cai thuốc lá



Nghiện thực thể từ (nhẹ) trung bình đến nặng



Không có chống chỉ định thuốc cai thuốc lá

Điều kiện đủ:


Liều lượng / phối hợp thuốc phù hợp mức độ nghiện



Thời gian kéo dài điều trị phù hợp quá trình nghiện



Không xem nhẹ hay bỏ qua tư vấn kết hợp


CHỈ ĐỊNH ĐƠN TRỊ LIÊÊU
 Chỉ


định:

Nicotine thay thế, Bupropion , Varenicline chỉ định rộng
rãi cho mọi người nghiện thuốc lá muốn cai thuốc lá

 Mục

tiêu:



Giảm hội chứng cai thuốc lá (nicotin, bupropion,
varenicline)



Giảm hưng phấn khi hút thuốc lá (varenicline)

 Vị


trí:

Thành tố then chốt trong cai nghiện thuốc lá, tăng gấp
đôi hiệu quả tư vấn nhưng không thay thế tư vấn được.
Treating Tobacco Use and Dependence - Clinical Practice Guideline 2008 update


CHỈ ĐỊNH PHỐI HỢP TRỊ LIÊÊU



NghiêÊn thực thể năÊng (không cai nổi, tái nghiêÊn
sớm, tái nghiêÊn nhiều lần)



NghiêÊn thuốc lá + nguy cơ cao ( bêÊnh nhân

COPD, Hen suyễn, Ung thư, chờ ghép phổi)

Amsterdam – ERS 2011


CHỐNG CHỈ ĐỊNH ĐIỀU TRỊ THUỐC
 Nicotine:


Tuyệt đối: phụ nữ có thai, cho con bú;



Tương đối: bệnh nhân tim mạch nguy cơ cao (vừa NMCT).

 Bupropion:


Tuyệt đối: động kinh / tiền căn động kinh; rối lọan hành vi ăn
uống; dùng MAO (-) trong 14 ngày trước; suy gan nặng.



Tương đối: phụ nữ có thai, cho con bú.

 Varenicline:


Tuyệt đối: phụ nữ có thai, cho con bú;



Tương đối: suy thận nặng (Cl

Cr

< 30ml/phút)

Treating Tobacco Use and Dependence - Clinical Practice Guideline 2008 update


CHỐNG CHỈ ĐỊNH BUPROPION


Dị ứng với các thành phần của thuốc



Động kinh hoặc có tiền căn động kinh



U não



Đang điều trị cai nghiện rượu hoặc thuốc ngủ



Rối loạn tâm thần cuồng ăn, cuồng uống



Rối loạn tâm thần hưng trầm cảm



Đang sử dụng thuốc hướng thần nhóm IMAO



Suy chức năng gan nặng


CHỐNG CHỈ ĐỊNH NICOTINE TRÊN
BỆNH NHÂN TIM MẠCH?


Ngưng thuốc lá là một cấp cứu:


BN mạch vành tiếp tục hút thuốc lá:





Ích lợi trước mắt của việc cai thuốc lá:









Co thắt mạch máu lặp đi lặp lại.
HbCO máu càng cao, nguy cơ càng nhiều.
Khống chế tác dụng gây co mạch
Giảm nguy cơ huyết khối.
Máu lưu thông dễ dàng
Oxy hóa máu tốt hơn.

Dùng nicotine thay thế bao giờ cũng ít nguy hiểm hơn là
tiếp tục hút thuốc lá.
Nicotine thay thế:



Chỉ định trong trường hợp hút thuốc lá dai dẳng.
An toàn hơn nhiều so với hút thuốc lá.


CHỐNG CHỈ ĐỊNH NICOTINE TRÊN
PHỤ NỮ CÓ THAI






Nicotine thấm qua được nhau thai và tích tụ trong
nước ối của bào thai.
Vì vậy nên sử dụng biện pháp điều trị không dùng
thuốc cho phụ nữ có thai tiếp tục hút thuốc lá.
Trong trường hợp không cai được thuốc lá, nên cho
dùng chế phẩm nicotine thay thế, ưu tiên dùng viên
nhai và miếng dán nhưng phải tháo ra khi đi ngủ.
Không sử dụng nicotine về đêm tránh tích tụ nicotine
trong nước ối.


CÁC CHẾ PHẨM NICOTINE THAY THẾ
Miếng dán da Lớn

Vừa

Nhỏ

Nicorette

15mg/16g

10mg/16g 5mg/16g

Nicotinelle

21mg/24g

14mg/24g 7mg/24g

Nicopatch

21mg/24g

14mg/24g 7mg/24g

Habitrol

21mg/24g

14mg/24g 7mg/24g


CÁC CHẾ PHẨM NICOTINE THAY THẾ

Viên
nhai

Nicorette

2 và 4 mg Bạc hà, cam

Nicotinelle

2 và 4 mg Bạc hà, trái cây

Habitrol

2 và 4mg Trái cây, bạc hà

Nicorette microtab 2 mg

Viên
ngậm Niquitin

Bình thường

2 và 4 mg Bình thường



LIỀU KHỞI ĐẦU NICOTINE THAY THẾ
Số điếu /ngày

< 10

10 – 19

20 – 30

> 30

Sau thức dậy

(0)

(1)

(2)

(3)

Viên nhai

Miếng dán lớn

> 60 phút (0) Không điều trị

Viên nhai hay
không điều trị

31– 60 phút(1)

Viên nhai hay
không điều trị

Viên nhai

Miếng dán lớn

Miếng dán lớn
± viên nhai

6 – 30 phút (2)

Viên nhai

Miếng dán lớn

Miếng dán lớn
± Viên nhai

Miếng dán lớn
+ Viên nhai

Miếng dán lớn
± Viên nhai

Miếng dán lớn
+ Viên nhai

Miếng dán lớn
+ vừa + viên
nhai

< 5 phút (3) Miếng dán lớn


TRIỆU CHỨNG CHƯA ĐỦ LIỀU
1. Thôi thúc muốn hút thành đợt, kích thích bứt rứt.
2. Mấy ngày đầu rất khó tập trung, sau đó giảm dần
3. Tăng liều nicotine thay thế  giảm triệu chứng
cai nghiện rõ.
4. Cần theo dõi kỹ những triệu chứng này để điều
chỉnh tăng liều ngay những ngày đầu tiên.
5. Nếu các triệu chứng cai nghiện kéo dài, đặc biệt
trường hợp nghiện thực thể nặng (Fagerstrom>6)
 tăng liều ngay sau 48 giờ