Sức khỏe sinh sản vị thành niên

NGOAÏI KHOAÙ



CHUYÊN ĐỀ
SỨC KHỎE SINH SẢN VỊ THÀNH NIÊN
I. Sức khỏe sinh sản
II. Sức khỏe sinh sản vị thành niên
III. Tuổi vị thành niên


I. Sức khỏe sinh sản
Theo chương trình hành động của hội nghị quốc tế
về dân số và phát triển năm 1994, sức khỏe sinh
sản ( SKSS) là trạng thái sức khỏe hoàn hảo về
thể chất, tinh thần và xã hội trong mọi khía cạnh
liên quan đến hệ thống, chức năng và quá trình
sinh sản, chứ không đơn thuần là không có bệnh
và không tàn tật.
Do vậy SKSS hàm ý rằng mọi người đều có thể có
một cuộc sống tình dục an toàn và thỏa mãn,
đồng thời có thể sinh đẻ và tự do quyết định việc
có con, có con khi nào….


I. Sức khỏe sinh sản
SKSS bao gồm nhiều nội dung khác nhau:
- Kế hoạch hóa gia đình.
- Mang thai, sức khỏe bà mẹ và trẻ em.
- Bệnh lây truyền qua đường tình dục.
- HIV / AIDS.

- Tình dục / thông tin và tư vấn về tình dục.
- SKSS vị thành niên.
- Bình đẳng giới : Loại trừ tình trạng bạo lực giới và
phân biệt đối xử phụ nữ và em gái.
- Ngăn ngừa và quản lí nạo phá thai không an toàn.
- Vô sinh.
- Mãn kinh và tuổi già.


Hội nghị Quốc tế về dân số và phát triển cũng thu hút
sự chú ý đến những nhu cầu về SKSS vị thành niên đã
và đang bị các dịch vụ SKSS hiện hành ở phần lớn các
nước bỏ quên. Chương trình hành động của hội nghị
tuyên bố: Cần phải cung cấp rộng rãi các thông tin và
dịch vụ cho vị thành niên để giúp họ hiểu được các nhu
cầu tình dục của bản thân và bảo vệ họ trước nguy cơ
có thai ngoài ý muốn, các bệnh lây truyền qua quan hệ
tình dục có thể dẫn đến nguy cơ vô sinh.


- Làm mẹ khi tuổi còn quá trẻ thì người mẹ có nguy cơ
tử vong cao hơn rất nhiều so với mức bình thường và
tăng rủi ro đau ốm bệnh tật và tử vong cho con cái họ.
- Xét về tổng thể, đối với phụ nữ trẻ, hôn nhân và làm
mẹ sớm gây hạn chế rất lớn các cơ hội học hành và việc
làm, và có thể tác động lâu dài và bất lợi tới chất lượng
cuộc sống của chính bản thân và con cái họ.
- Vị thành niên, cả trai và gái, sớm bất đầu quan hệ
tình dục càng dễ gặp rủi ro lây và truyền các bệnh lây
truyền qua quan hệ tình dục kễ cả HIV/ AIDS. bởi họ

thường không được ai chỉ bảo cách bảo vệ mình như
thế nào.


III. Tuổi vị thành niên
1. Tuổi vị thành niên (tuổi VTN)
- Tuổi VTN: là một giai đoạn phát triển đặc biệt và
mạnh mẽ trong đời của mỗi con người. Đây là giai
đoạn chuyển tiếp từ trẻ con thành người lớn và được
đặc trưng bởi sự phát triển mạnh mẽ cả về thể chất
lẫn tinh thần, tình cảm và khả năng hòa nhập cộng
đồng.
- Tuổi VTN được hiểu là giai đoạn từ 10 đến 19 tuổi
và nằm trong khoảng thời gian từ lúc dậy thì đến tuổi
trưởng thành.
- Tuổi thanh niên: là độ tuổi 15 đến 24.


- Tuổi dậy thì: diễn ra ở tất cả mọi người, là giai đoạn
đầu của tuổi VTN. Đây là thời gian xảy ra những biến đổi
lớn của cơ thể. Rất nhiều những thay đổi khác, như
những phát triển về tinh thần, tình cảm và khả năng hòa
nhập cộng đồng cũng diễn ra trong giai đoạn này. Tuổi
dậy thì đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong đời
con người. Là giai đoạn chuyển tiếp từ trẻ con lên người
lớn trưởng thành, thể hiện ở sự phát triển của các cơ
quan sinh dục và cơ thể chuẩn bị sẳn sàng cho hoạt
động sinh sản.
- Tuổi dậy thì có thể sớm hay muộn ở nam và nữ là
phụ thuộc vào nơi sống, múc sống, dinh dưỡng, thể

trạng sức khỏe, điều kiện địa lí…


Ở Việt Nam tuổi dậy thì thường kéo dài từ 3 dến 5
năm và có thể chia thành 2 giai đoạn nhỏ:
- Giai đoạn trước dậy thì từ 11 – 13 tuổi ở nữ và
13 – 15 tưổi ở nam.
- Giai đoạn dậy thì từ 13 – 15 tuổi ở nữ và 15 –
17 tưổi ở nam.


2. Những biến đổi về thể chất
*. Ở em gái.
Ngay trước khi bước vào tuổi dậy thì, cơ thể bắt đầu
phát triển nhanh hơn mức bình thường. Các em gái
cao rất nhanh và khi 18 tuổi có thể cao bằng người phụ
nữ trưởng thành. Ngoài ra tuyến vú bắt đầu phát triển,
mọc lông ở các bộ phận sinh dục và có thể xuất hiện
trứng cá.


Giai đoạn dậy thì chính thức:
- được dánh dấu bằng hành kinh lần đầu, báo hiệu
trứng đã bắt đầu rụng và có khả năng sinh con.
-Giai đoạn này diễn ra những biến đổi quan trọng cho
việc chuẩn bị làm mẹ sau này: tử cung lớn và dày hơn,
tuyến vú phát triển, xương hông rộng ra.
- Cơ thể em gái phát triển thành cơ thể một người phụ
nữ.

*. Ở em trai:
Phát triển mạnh mẽ về chiều cao giai đoạn 14 – 16
tuổi. Đến 17- 18 tuổi hầu hết các em đã đạt chiều
cao tối đa,
-xuất hiện ria mép, mọc lông ở bộ phận sinh dục và
nổi trứng cá.
-Thanh quản mở rộng, vỡ tiếng, cơ bắp ở ngực, vai
và đùi phát triển mạnh.
-Em trai bắt đầu có hình dáng đặc trưng của nam
giới.


3. Những biến đổi về tâm lí - tình cảm
- Cùng với sự biến đổi về thể chất thì đời sống về tinh
thần và tính cảm của tuổi VTN cũng trãi qua những
biến đổi sâu sắc.
- Khi bước vào tuổi dậy thì,các em đang bước tới
ngưỡng của người lớn. các em thường có cảm giác
sâu sắc rằng mình không còn là trẻ em nữa.
- Các em muốn đối xử như người lới, muốn thoát ra
khỏi những ”ràng buộc” của cha mẹ và gia đình. Ở giai
đoạn này thường xãy ra những xung đột giữa VTN và
cha mẹ vì họ vẫn coi các em là trẻ con.


-Các em muốn độc lập trong suy nghĩ và hành
động, muốn thử sức mình và khám phá những cái
mới để khẳng định mình là người lớn, các em thích
giao tiếp với bạn bè cùng lứa hay với người lớn

tuổi hơn và dễ dàng bộc bạch tâm sự với bạn bè. - Đây là đặc điểm mà người lớn cần biết để hiểu rỏ
những nhu cầu , những mối quan tâm, những
vướng mắc và những khát khao trong các em để
có thể cho những lời khuyên và phương hướng
giải quyết.


Cũng chính trong giai đoạn này VTN bắt đầu quan tâm
rất nhiều đến bạn khác giới và xuất hiện cảm xúc giới
tính mới lạ. Điều này khiến các em có ý thức về cơ thể,
giới của mình vá có những rung cảm khi nghĩ về bạn
khác giới , có lúc những rung cảm này trở nên quá
mảnh liệt và khi lí trí chưa đủ giúp các em làm chủ
được cảm xúc mới mẽ này, các em có thể có những
hành vi sai trái trong quan hệ với bạn khác giới.


4. Vị thành niên ở Việt Nam

Ở Việt Nam VTN chiếm 23% dân số. Đây là một bộ phận
lớn dân cư, nên bất kì một thay đổi nào về giáo dục,
hành vi, tuổi kết hôn và lối sống của VTN đều có ảnh
hưởng quan trọng tới xã hội nơi họ đang sống.
Mật dù giai đoạn VTN có tầm quan trọng, nhưng ít ngườ
hiểu biết về SKSS và thái độ hành vi liên quan đến sức
khỏe, cùng những nhu cầu hổ trợ xã hội của VTN ở Việt
Nam.


Ở Việt Nam cũng như hầu hết các nước trong khu

vực, trình độ văn hóa được nâng cao
Và những thay đổi lớn về giá trị văn hóa - kết quả
của sự thay đổi nhanh chống về kinh tế xã hội, toàn
cầu hóa, đô thị hóa, sự tiếp xúc và sử dụng rộng rải
công nghệ thông tin– qui mô gia đình giảm…. có
nhiều ảnh hưởng đến hành vi tình dục và SKSS ở
tuổi VTN.


Nhiều nghiên cứu cho thấy không ít thanh niên Việt
Nam đã có quan hệ tình dục, mà phần lớn là quan hệ
tình dục không an toàn trước hôn nhân. Hậu quả là
nguy cơ mang thai ngoài ý muốn và mắc các bệnh lây
truyền qua đường tình dục, bao gồm cả HIV/ AIDS
tăng lên nhanh chống ở thanh thiếu niên.
Các hậu quả do thiếu những hiểu biết cần thiết
không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng đối với bản thân
VTN mà còn gián tiếp ảnh hưởng tới nguồn lực xã hội,
sự phát triển kinh tế xã hội và cả tương lai đất nước.


5. VTN cần những thông tin gì?
- Cần cung cấp thông tin và giáo dục
SKSS để giúp thanh thiếu niên tự khám phá
những tính cách, các tiêu chuẩn và những
lựa chọn riêng mình,


Các bệnh lây truyền qua đờng tình dục.
Các bệnh lây truyền qua đờng tình dục rất đa dạng

bao gồm:
Các bệnh có biểu hiện viêm nhiễm ở bộ phận
sinh dục nh: bệnh lậu, bệnh giang mai, bệnh hạ
cam,bệnh Herpes sinh dục,bệnh sùi mào
gà,bệnh trùng roi sinh dục.
Các bệnh không có biểu hiện viêm nhiễm ở bộ
phận sinh dục nh: bệnh HIV/AIDS, viêm gan B


Hãy đến ngay các cơ sở y tế để khám và điều trị kịp thời
bệnh lây truyền qua đờng tình dục khi:
Đã có quan hệ tình dục không an toàn với ngời mắc bệnh dù
chỉ 1 lần.
Có biểu hiện khác thờng ở bộ phận sinh dục nh:
Ngứa đau rát ở bộ phận sinh dục.
Đái buốt đái khó.
Đau bụng dới đau khi giao hợp.
Dịch âm đạo ra nhiều có mùi hôi.
Ra mủ hoặc dịch nhầy ở lỗ liễu đạo.
Có vết loét, mụn nớc, sần nhỏ, u sùi ở bộ phận sinh dục, hậu
môn hoặc vị trí khác.
Sng hạch bẹn.
Sng đau ở bộ phận sinh dục.


Để tránh bị lạm dụng tình dục bạn hãy:
Cảnh giác khi có ai đó lai vãng nơi các bạn vui chơi,
cho bạn xem sách báo đồi trụy, động chạm vào chỗ
kín trên cơ thể bạn.
Không đi chơi 1 mình ở những nơi vắng vẻ, không

mặc hở hang và có cử chỉ khiêu gợi.
Nói không và bỏ đi khi bị ngời không quen biết dụ
dỗ, rủ rê và kể lại cho bố mẹ, ngời thân để đợc giúp
đỡ.


Để tránh mang thai ngoài ý muốn
bạn nên:
Biết yêu quí giữ gìn bản thân mình, tránh đi chơi chỉ
có 2 ngời với ngời khác giới, không nên uống rợu bia
và xem băng hình sách báo khiêu dâm, biết cách giải
toả cảm xúc để tránh chuyện ấy.
Thơng thuyết với bạn tình sử dụng bao cao su và sử
dụng đúng cách khi có chuyện ấy.


Để tránh các bệnh lây qua đờng tình dục và
HIV/AIDS bạn cần:
Trì hoãn chuyện ấy, luôn sử dụng bao
cao su đúng cách khi có chuyện ấy.
Chỉ sử dụng bơm, kim tiêm 1 lần.