09 hệ thần kinh

Hệ thần kinh
TS.Ngô Duy Thìn


Mục tiêu học tập:
Mô tả đợc cấ u tạo của tuỷ sống.
Mô tả đợc cấ u tạo của tiểu não.
Kể tên các lớp và thành phần tế bào của vỏ
não.
Mô tả đợc cấ u tạo của màng não tuỷ.
Kể tên, nêu vị trí, đặc điểm cấ u tạo của
những tận cùng thần kinh vận động và cảm
giác.


i cng
Các nơron và các tế bào thần kinh đệm sắp xếp thành một hệ thống Hệ thần kinh.
Theo cấu tạo và định khu:
- Hệ thần kinh trung ơng và hệ thần kinh ngoại vi.
- Hệ thần kinh trung ơng gồm não và tuỷ sống, gọi là trục não-tuỷ.
- Hệ thần kinh ngoại vi là những phần tiếp theo của hệ thần kinh
trung ơng: hạch thần kinh, dây thần kinh và tận cùng thần kinh
ngoại vi.
Theo cơ chế hoạt động động:
- Hệ thần kinh động vật, hoạt động tự chủ
- Hệ thần kinh thực vật, hoạt động tự động
- HệTK ruột


1. Hệ thần kinh trung ơng

2 chõt c ban: chất xám và chất trắng.
- Chất xám: thân các nơron
- Chất trắng: các sợi thần kinh, phần lớn là sợi có myelin.
Các tế bào thần kinh đệm, mạch máu, có cả ở chất trắng và
chất
xám.


1.1 Tủy sống
1.1.1 Câu tạo vi thÓ : Chât xám, Chât trắng
A. Chât xám: H, trung tâm, các sừng xám: tríc, sau, bªn




MËt ®é chÊt x¸m nhiÒu nhÊt
khi c¾t qua ®èt sèng cæ 6,
th¾t lng 3 vµ cïng 2.


- NR tââp trung thành từng đám nhân
1. Nh©n c¶m gi¸c ë sõng sau;
2. Nh©n lng; 3. Nh©n gi÷a bªn;
4. Nh©n gi÷a trong;
5. Nh÷ng ®¸m nh©n vËn ®éng sõng tríc
6. ChÊt keo Rolando.


- Các loại NR
-

NR rễ: sợi trục dài, ra khỏi tủy sống
NR liên hợp (NR trung gian) sợi trục ngắn, không ra khỏi tủy
sống: NR nối, NR mép, NR bó, NR liên hiệp


B. Cht trng
Những sợi thần kinh có myelin tập trung thành
từng bó không rõ rệt:
- Những sợi có cùng chức: bó căn bản trớc, bên
và sau của các cột tuỷ trớc, bên, sau. - những
đờng liên lạc ngắn giữa các tầng trên và dới với
nhau, không ra khỏi tuỷ sống.
- Các đờng liên lạc dài giữa tuỷ và não: các
đờng vận động: bó tháp thẳng ở cột tuỷ trớc,
đờng cảm giác: bó Goll, bó Burdach ở cột tuỷ
sau, bó tiểu não thẳng ở cột tuỷ trớc bên.




1.2. TiÓu n·o
L¸ tiểu não - đơn vị cấu tạo
cơ bản của TN

1

1.2.1. ChÊt x¸m

2

ChÊt x¸m vá + c¸c nh©n x¸m
díi vá.
- Chất xám vá tiÓu n·o

Tõ ngoµi vµo trong, ba líp:
- Líp ph©n tö
- Hµng tÕ bµo Purkinje
- Líp h¹t

a

3

b


1.2.2 Chất trắng
Những sợi thần kinh có myelin, 2 loại:
- Sợi trục của tế bào Purkinje
- Sợi trục của các nơron từ những vùng khác nhau của trục não tuỷ đi
đến và tận cùng trong tiểu não: sợi rêu và sợi leo
Sợi rêu thờng tận cùng ở lớp hạt - tạo synap với các tế bào hạt.
Sợi leo tận cùng ở lớp phân tử - tạo synap với sợi nhánh của các tế
bào Purkinje và thân tế bào giỏ.


A

A

B

I
1
2 A
3

B
II

6


- Các nhân xám
Có bốn cặp nhân xám vùi trong chất trắng
của tiểu não:
- nhân răng
- nhân mái
- nhân cầu
- nhân nút.


1.3. Đại não
Lớn nhất hệ thần kinh trung ơng.
Chất xám bao phủ phía ngoài chất trắng - vỏ đại não thuỳ,
các hồi giới hạn bởi các khe, rãnh.Cht trng nm bờn trong
cht xỏm
1.3.1. Chất xám
Chất xám đại vỏ não + các nhân xám dới vỏ.
A. Vỏ đại não

Dày trung bình 3-4mm.
Sáu lớp từ ngoài vào trong dựa theo thành phần các loại tế
bào:
- Lớp phân tử, lớp hạt ngoài, lớp tháp ngoài, lớp hạt trong,
lớp tháp trong và lớp đa hình.
- ụõ day, thanh phõn TB cac vung khac nhau.


a
b

A

B

C

1. Líp ph©n tö; 2. Líp h¹t ngoµi; 3. Líp th¸p ngoµi;
4. Líp h¹t trong; 5. Líp th¸p trong; 6. Líp ®a h×nh;
a. B¨ng Baillarger ngoµi; b. B¨ng Baillarger trong; A.
Nhuém Nissl; B. Nhuém ngÊm b¹c; C. Nhuém thÓ
hiÖn sîi thÇn kinh.



A. Vỏ não vận động; B. Vỏ não tiền vận động; C. Vỏ não cảm
giác; D. Vỏ não cảm giác thị giác; E. Vỏ não nhận thức thị giác; I.
Lớp phân tử; II. Lớp hạt ngoài; III. Lớp tháp ngoài; IV. Lớp hạt
trong; V. Lớp tháp trong; VI. Lớp đa hình.

B. Nhõn xỏm di vo
-

Đồi thị: gồm ba nhân xám chứa những nơron đa cực, chúng
tiếp nhận thông tin từ những bó sợi thần kinh các nơi khác đến
để chuyển tiếp lên vỏ não, các sợi này phân bố dọc ngang
trong
đồi thị.
- Vùng dới đồi: gồm nhiều nhân xám, nơron của chúng có
khả năng chế tiết.
- Thể vân: gồm nhân đuôi, nhân đậu, nhận các sợi thần kinh
cảm giác hay vận động và những sợi từ đồi thị đi tới.



1.3.2. Chất trắng
Sợi thần kinh có myelin, chia làm
hai loại:
- Những sợi liên hiệp: nối các
vùng trong cùng một bán cầu
hoặc cả hai bán cầu (các mép
liên bán cầu nh thể trai, thể
tam giác)
- Những sợi chiếu: (dẫn truyền
cảm giác hoặc vận động) từ các
vùng chất xám khác nhau thuộc
phần dới đại não lên vỏ não
hoặc từ vỏ não đi xuống.

2. Hêệ TK ngoại vi