tai lieu on thi cd mon dia li 7

Tài liệu ôn thi CD&DH môn
Địa lý 2011
VẤN ĐỀ 3: PHÁT TRIỂN CÔNG NGHIỆP
Câu 1: Chứng minh cơ cấu ngành công nghiệp nước ta
đa dạng và đang có nhiều chuyển biến lớn.
* Cơ cấu ngành công nghiệp nước ta đa dạng:
Hiện nay trong cơ cấu ngành công nghiệp nước ta đã
hình thành được gần đầy đủ các ngành công nghiệp gồm các
ngành công nghiệp nặng (nhóm A), các ngành công nghiệp nhẹ
(nhóm B) .... tất cả các ngành có thể được gộp làm thành 4
nhóm chính sau đây:
- Nhóm ngành công nghiệp nhiên liệu năng lượng gồm
CN khai thác than, dầu khí và sản xuất điện năng...
- Nhóm ngành công nghiệp sản xuất công cụ lao động
gồm: công nghiệp cơ khí, điện từ (điện tử dân dụng, điện tử kỹ
thuật ).


- Nhóm ngành công nghiệp sản xuất vật liệu gồm công
nghiệp luyện kim, công nghiệp hóa chất và công nghiệp sản
xuất vật liệu xây dựng (xi măng, kính, vật liệu mới...).
- Nhóm ngành công nghiệp chế biến gồm 2 nhóm ngành
chính, đó là nhóm ngành công nghiệp chế biên nông, lâm, thuỷ
hải sản và nhóm ngành sản xuất hàng tiêu dùng, mà mỗi phân
nhóm ngành này gồm nhiều ngành công nghiệp khác nhau...
Qua chứng minh trên ta thấy cơ cấu ngành công nghiệp
nước ta đã khá đa dạng nhưng vẫn còn có khả năng đa dạng
hơn nữa là nhờ vào sự tiến bộ của KHKT công nghệ và sự phát
hiện thêm nhiều nguồn tài nguyên thiên nhiên mới.
* Sự chuyển biến (sự đổi mới) của cơ cấu ngành công
nghiệp thể hiện như sau:

- Cơ cấu ngành công nghiệp nước ta được chuyển biến
theo xu thế trước tiên là cơ cấu ngành công nghiệp ngày càng
được tiếp tục đa dạng hơn với tổng số 18-19 ngành công
nghiệp và được gộp làm 4 nhóm công nghiệp chính như nêu
trên.
- Cơ cấu ngành công nghiệp được chuyển biến về cơ cấu
giá trị sản lượng công nghiệp. Sự chuyên biến này được thể
hiện qua các số liệu sau:
Cơ cấu giá trị sản lượng công nghiệp đơn vị %


Năm

198
0

198
8

199
0

199
5

199
8

Nhóm A

37,8

32,7

28,9

44,7

45,1

Nhóm B

62,2

67,3

71,1

55,3

54,9

Nhận xét: Qua chứng minh số liệu trên ta thấy năm 1990
giá trị sản lượng công nghiệp nhóm A vừa chiếm tỉ trọng nhỏ
vừa có xu thế giảm dần vì trước năm 1990 sự nghiệp đổi mới
chưa mạnh mẽ, nên trong thời kỳ này nước ta chỉ chú trọng
phát triển 3 chương trình kinh tế trọng điểm mà 3 chương
trình này đều thuộc các ngành công nghiệp nhóm B.. Sau 1990
giá trị sản lượng công nghiệp nhóm A chiếm tỉ trọng lớn và bắt
đầu tăng dần, vì sau 1990 ta bắt đầu thực hiện mạnh mẽ công

nghiệp hoá, hiện đại hoá để ưu tiên các ngành công nghiệp
nặng, đặc biệt là các ngành CN có kỹ thuật tinh xảo như điện tử,
dầu khí, điện năng.
- Cơ cấu công nghiệp cứu theo ngành còn được chuyển
biến theo cơ cấu sản phẩm công nghiệp. Sự chuyển biến này
thể hiện là trong công cuộc đổi mới kinh tế xã hội theo cơ chế
thị trường thì sản xuất công nghiệp mục đích chính là để làm
thoả mãn nhu cầu của thị trường về các sản phẩm công nghiệp.
Cho nên, sản phẩm công nghiệp mà khó tiêu thụ, khó cạnh
tranh với hàng nước ngoài như máy bào, máy tiện, máy điezen


thì giảm sản xuất đi 30% không tiếp tục sản xuất nữa. Mặt
khác, lại đầu tư đẩy mạnh sản xuất thêm nhiều mặt hàng mới
có nhu cầu của thị trường lớn như mỹ phẩm cao cấp và nhiều
loại tân dược mạnh, việc đổi mới như vậy là để thực hiện nhu
cầu của nền kinh tế hàng hóa thị trường ngày càng cao.
- Cơ cấu công nghiệp theo ngành còn được chuyển biến
theo xu thế là hình thành nhiều ngành công nghiệp mũi nhọn,
mà điển hình là cơ khí, điện tử, chế biến nông, lâm, thuỷ hải
sản, sản xuất hàng tiêu dùng dầu khí... vì các ngành này có khả
năng thu hút nhiều nguồn lao động, tạo ra nhiều nguồn hàng
xuất khẩu quan trọng.
- Cơ cấu công nghiệp theo ngành còn được chuyển biến
theo xu thế là đổi mới về các thành phần kinh tế công nghiệp.
Trước đây chỉ có 2 thành phần công nghiệp chính là quốc
doanh và tập thể thì ngày nay đã hình thành nhiều thành phần
kinh tế công nghiệp tư nhân. Đến 1993 cả nước ta chỉ có 2268
xí nghiệp quốc doanh, nhưng có tới 374837 xí nghiệp ngoài
quốc doanh...

Việc đổi mới cơ cấu công nghiệp như vậy là để tạo ra
nhiều việc làm, thu hút nhiều nguồn lao động phát huy mọi khả
năng sáng tạo của người lao động Việt Nam.


- Về cơ cấu lãnh thổ công nghiệp cũng được chuyển biến
theo xu thế là sự phân bố công nghiệp ngày càng hợp lý hơn,
hình thành nhiều cơ sở công nghiệp mới có kỹ thuật hiện đại có
quy mô lớn và kết hợp với việc mở rộng các cơ sở công nghiệp
cũ để tiết kiệm vồn đầu tư, tận dụng nguồn lao động đã được
đào tạo và giải quyết việc làm tại chỗ cho người dư thừa. Như
vậy, cơ cấu công nghiệp theo ngành của nước ta vẫn cần tiếp
tục được đổi mới mạnh mẽ hơn nữa, để ngày càng thích ứng
với cơ chế thị trường, với nền kinh tế hàng hóa nhiều thành
phần.

Câu 2: Hãy nêu các ngành công nghiệp trọng điểm ở
nước ta và các cơ sở khoa học để khẳng định các ngành đó
là trọng điểm. Những phương hướng để tiếp tục hoàn thiện
cơ cầu ngành công nghiệp nước ta hiện nay.
* Các ngành công nghiệp trọng điểm hiện nay ở nước ta
là:
- Công nghiệp cơ khí
- Công nghiệp chế biến nông lâm thuỷ hải sản
- Công nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng


- Điện tử; Hoá chất; Dầu khí; Điện năng
* Các cơ sở khoa học để (+) các ngành công nghiệp trên
là trọng điểm như sau:

- Trước hết các ngành công nghiệp trọng điểm phải là
những ngành thoả mãn các điều kiện sau đây:
+ Phải là những ngành có thế mạnh lâu dài nghĩa là các
sản phẩm của nó tạo ra luôn luôn cần thiết đối với đời sống của
con người, ngày càng tăng cả về số lượng lẫn chất lượng.
+ Phải là những ngành có nguồn nguyên liệu phong phú
sẵn có ở trong nước, mà rất hạn chế phải nhập nguyên liệu từ
nước ngoài.
+ Phải là những ngành có khả năng thu hút nhiều nguồn
lao động dư thừa cùng với tạo ra là nhiều việc làm đa dạng.
+ Phải là những ngành luôn luôn cho hiệu quả kinh tế
cao.
+ Phải là những ngành mà khi phát triển, nó sẽ kích thích
những ngành khác phát triển theo.
- Đối với các ngành chế biến nông lâm thuỷ hải sản và
sản xuất hàng tiêu dùng thì cơ sở khoa học để (+) 2 ngành này
là trọng điểm như sau:


Trước hết 2 ngành công nghiệp trên đều có thế mạnh lâu
dài vì các sản phẩm của chúng tạo ra luôn cần thiết với đời
sống của con người như LTTP, đồ gỗ, sản phẩm dệt may.
+ Nguyên liệu của 2 ngành công nghiệp này ở nước ta rất
phong phú, rất đa dạng, mà 1 số liệu đang có xu hướng tăng
dần về năng suất sản lượng đó là sản lượng LTTP ngày càng
cao (hiện nay đạt 30 tr tấn lương thực). Sản lượng hiện nay
trên 50 tr tấn/năm, sản lượng thịt 1,2 tr tấn/năm, sản lượng cá
biển 700000 tấn/năm.
+ Khi phát triển ngành công nghiệp trên, sẽ tạo ra nhiều
việc làm đa dạng cho nguồn lao động dư thừa, vì sản xuất

nguyên liệu và phân bố các nhà máy chế biến khắp ở nhiều nơi,
cả miền núi lẫn đồng bằng, cho nên các cơ sở sản xuất này để
tạo ra nhiều việc làm đa dạng cho người lao động ở mọi miền
đất nước.
+ Phát triển công nghiệp chế biến nông, lâm, thuỷ sản,
sản xuất hàng tiêu dùng có khả năng thu hút nhiều nguồn vốn
đầu tư nước ngoài, nhiều công nghệ hiện đại và tạo ra nhiều
nguồn hàn xuất khẩu. Vì các nguồn Ng/l và sản phẩm chế biến
của các ngành này hầu hết là những sản phẩm nhiệt đới đặc sản
như cà phê, cao su, tiêu, Điều… rất hấp dẫn với thị trường các


nước ôn đới, và chính là cơ sở để mở rộng hợp tác liên doanh
quốc tế thu hút ngoại tệ và xuất khẩu.
+ Phát triển các ngành công nghiệp trên chắc chắn sẽ
đem lại hiệu quả công nghiệp rất cao vì nếu không có công
nghệ chế biến hiện đại thì các nguồn nguyên liệu nông lâm
thuỷ hải sản rất ít có giá trị kinh tế lớn, nhưng nếu có công
nghệ chế biến hiện đại thì những nguyên liệu đó sẽ trở thành
những mặt hàng xuất khẩu có giá trị cao ở thị trường ôn đới.
+ Khi phát triển công nghiệp chế biến nông lâm thuỷ hải
sản và hàng tiêu dùng, sẽ kích thích nhiều ngành khác cùng
phát triển điển hình là nông nghiệp, lâm nghiệp, cơ khí, hoá
chất...
* Tóm lại: Công nghiệp chế biến nông - Lâm - thuỷ hải
sản là sản xuất hàng tiêu dùng phải là 2 ngành công nghiệp
hàng đầu của nước ta.
- Đối với công nghiệp cơ khí và điện tử cũng là công
nghiệp trọng điểm vì 0cơ sở sau:
+ Trước hết công nghiệp cơ khí và điện tử cũng là những

ngành thoả mãn 5 điều kiện như 2 ngành công nghiệp chế biến
nông lâm thuỷ hải sản và sản xuất hàng tiêu dùng.
+ Ngoài ra: công nghiệp cơ khí điện từ còn là những
ngành cung cấp các công cụ lao động không thể thiếu được đối


với nền kinh tế cuả mỗi quốc gia, đồng thời sự phát triển cơ khí
điện tử là thể hiện trình độ văn minh công nghiệp của mỗi quốc
gia. Cho nên, nước ta muốn hội nhập với thế giới, muốn đảm
nhận được 1 dây chuyền công nghệ chung của thế giới và khu
vực thì buộc nước ta phải có công nghiệp cơ khí và điện tử phát
triển.
- Đối với công nghiệp hóa chất cũng là ngành trọng điểm
vì nguyên liệu hóa chất tạo ra những sản phẩm rất cần thiết đối
với phát triển mọi ngành công nghiệp và đời sống con người
như các loại muối, a xít, kiềm... Mặt khác, những nguồn nguyên
liệu của công nghiệp hóa chất lại rất hạn chế được nhập từ
nước ngoài, vì thế công nghiệp hóa chất cần phải được phát
triển mạnh trong nước để được đáp ứng cho nhu cầu ngày càng
cao.
- Công nghiệp dầu khí cũng là ngành trọng điểm vì công
nghiệp dầu khí tạo ra các sản phẩm tiêu dùng rất cần thiết với
đời sống con người và của sự phát triển công nghiệp, điển hình
như xăng dầu. Trong khi đó nguồn tài nguyên dầu khí của thế
giới đang có xu thế cạn kiệt nhanh mà nguồn tài nguyên này ở
nước ta khá phong phú lại mới bắt đầu khác. Chính vì thế, phát
triển công nghiệp dầu khí vừa là để đẩy mạnh công nghiệp hóa


vừa là cơ sở để mở rộng hợp tác liên doanh quốc tế và thu hút

ngoại tệ...
- Đối với công nghiệp điện năng: trước hết điện năng
được coi là động lực không thể thiếu được đối với sự nghiệp
công nghiệp hóa ở mỗi nước, cho nên muốn thực hiện công
nghiệp hóa hiện đại hóa nhanh chóng thì phải ưu tiên phát
triển công nghiệp điện đi trước 1 bước.
* Phương hướng tiếp tục hoàn thiện cơ cấu ngành công
nghiệp nước ta:
- Trước hết cần phải xây dựng 1 cơ cấu ngành công
nghiệp thật linh hoạt nghĩa là sao cho công nghiệp nước ta luôn
phát triển mạnh đạt hiệu quả cao thích ứng với mọi hoàn cảnh
diễn ra ở trong nước và thế giới..
- Cần phải ưu tiên phát triển mạnh các ngành công
nghiệp trọng điểm trong đó đặc biệt chú ý tới các ngành công
nghiệp chế biến điện tử, điện năng... để tạo ra động lực phát
triển chính tạo ra việc làm, thu hút nhiều ngoại tệ.
- Trong phát triển công nghiệp phải coi công nghiệp điện
năng được ưu tiên hàng đầu và phân bố công nghiệp phải chú ý
nhiều tới vấn đề thị trường và môi trường.
- Sự phát triển công nghiệp của nước ta ngày nay phải
chú ý nhiều tới công nghiệp ở miền núi trung du là để tạo điều