Hiện tượng tôn giáo mới ở một số tỉnh đồng bằng bắc bộ hiện nay

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-----------------------------

VŨ VĂN CHUNG

"HIỆN TƯỢNG TÔN GIÁO MỚI"
Ở MỘT SỐ TỈNH ĐỒNG BẰNG BẮC BỘ HIỆN NAY
Chuyên ngành: CNDVBC & CNDVLS
Mã số: 62 22 03 02

LUẬN ÁN TIẾN SĨ TRIẾT HỌC
Chủ tịch hội đồng:

Người hướng dẫn khoa học:

GS.TS.NGND. Nguyễn Hữu Vui

GS.TS. Đỗ Quang Hưng

Hà Nội - 2016

1


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu
của riêng tôi. Các số liệu trong luận án là trung
thực, có nguồn gốc rõ ràng. Các kết luận khoa
học của luận án chưa từng được công bố trên bất

kỳ công trình nào khác.
Tác giả luận án

Vũ Văn Chung

2


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .................................................................................................................. 1
Chương 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ..................................... 5
1.1. Nghiên cứu về “hiện tượng tôn giáo mới” trên thế giới và Việt Nam ..... 5
1.1.1. Nghiên cứu về “hiện tượng tôn giáo mới” trên thế giới .......................... 5
1.1.2. Nghiên cứu về “hiện tượng tôn giáo mới” ở Việt Nam ..................Error!
Bookmark not defined.
1.2. Nghiên cứu về “hiện tượng tôn giáo mới” ở vùng đồng bằng Bắc Bộ
............................................................................. Error! Bookmark not defined.
1.2.1. Các đề tài, công trình nghiên cứu các cấpError!
Bookmark
not
defined.
1.2.2. Tài liệu điền dã khảo sát về “hiện tượng tôn giáo mới” ở đồng bằng
Bắc Bộ. ............................................................ Error! Bookmark not defined.
1.3. Nghiên cứu về thái độ, cách thức ứng xử đối với hiện tượng tôn giáo
mới ở trong và ngoài nước ................................ Error! Bookmark not defined.
1.4. Các vấn đề nghiên cứu đặt ra, khung lý thuyết và một số khái niệm
công cụ nghiên cứu ............................................ Error! Bookmark not defined.
1.4.1. Các vấn đề nghiên cứu đặt ra ................. Error! Bookmark not defined.
1.4.2. Khung lý thuyết nghiên cứu .................. Error! Bookmark not defined.
1.4.3. Một số khái niệm công cụ của luận án .. Error! Bookmark not defined.

Chương 2: “HIỆN TƯỢNG TÔN GIÁO MỚI” TRÊN THẾ GIỚI VÀ
VIỆT NAM............................................................ Error! Bookmark not defined.
2.1. “Hiện tượng tôn giáo mới” trên thế giới .. Error! Bookmark not defined.
2.1.1. Sự ra đời và phát triển của “hiện tượng tôn giáo mới” trên thế giới
......................................................................... Error! Bookmark not defined.
2.1.2. Sự phân loại, đặc trưng của “hiện tượng tôn giáo mới” trên thế giới
......................................................................... Error! Bookmark not defined.
2.1.3. Một số “hiện tượng tôn giáo mới” trên thế giớiError! Bookmark not
defined.
2.2. “Hiện tượng tôn giáo mới” ở Việt Nam .... Error! Bookmark not defined.
2.2.1. Sự ra đời và phát triển của “hiện tượng tôn giáo mới” ở Việt Nam
......................................................................... Error! Bookmark not defined.

3


2.2.2. Phân loại và đặc trưng của “hiện tượng tôn giáo mới” ở Việt Nam
......................................................................... Error! Bookmark not defined.
Tiểu kết chương 2: ............................................. Error! Bookmark not defined.
Chương 3: THỰC TRẠNG VÀ TÁC ĐỘNG CỦA “HIỆN TƯỢNG TÔN
GIÁO MỚI” Ở ĐỒNG BẰNG BẮC BỘ HIỆN NAYError! Bookmark not
defined.
3.1. Điều kiện ra đời và phát triển của “hiện tượng tôn giáo mới” ở đồng
bằng Bắc Bộ hiện nay ........................................ Error! Bookmark not defined.
3.1.1. Đồng bằng Bắc Bộ tồn tại nhiều hình thức tín ngưỡng thờ cúng dân
gian, đặc biệt là tín ngưỡng thờ Mẫu ............... Error! Bookmark not defined.
3.1.2. Đồng bằng Bắc Bộ là nơi tồn tại nhiều tôn giáo đặc biệt là Phật giáoError!
Bookmark not defined.
3.1.3. Tâm thức của cư dân đồng bằng Bắc Bộ nói riêng và cư dân Việt nói
chung với tín ngưỡng, tôn giáo là đa phức, nên một bộ phận dễ tiếp nhận hiện

tượng tôn giáo mới ........................................... Error! Bookmark not defined.
3.2. Thực trạng “hiện tượng tôn giáo mới” ở một số tỉnh thành đồng Bằng
Bắc Bộ hiện nay ................................................. Error! Bookmark not defined.
3.2.1. Thực trạng “hiện tượng tôn giáo mới” nội sinhError! Bookmark not
defined.
3.2.2. Thực trạng “hiện tượng tôn giáo mới” ngoại nhậpError!

Bookmark

not defined.
3.3. Tác động của “hiện tượng tôn giáo mới” tới đời sống ở một số tỉnh đồng
bằng Bắc Bộ hiện nay ........................................ Error! Bookmark not defined.
3.3.1. Tác động tới đời sống chính trị - xã hội Error! Bookmark not defined.
3.3.2. Tác động tới đời sống kinh tế ................ Error! Bookmark not defined.
3.3.3. Tác động tới đời sống văn hóa, đạo đức Error! Bookmark not defined.
Tiểu kết chương 3:................................................. Error! Bookmark not defined.
Chương 4: DỰ BÁO XU HƯỚNG CỦA “HIỆN TƯỢNG TÔN GIÁO MỚI”
Ở ĐỒNG BẰNG BẮC BỘ HIỆN NAY VÀ MỘT SỐ KHUYẾN NGHỊ ..Error!
Bookmark not defined.
4.1. Cơ sở dự báo xu hướng biến đổi “hiện tượng tôn giáo mới” ở một số
tỉnh thành đồng bằng Bắc Bộ hiện nay ........... Error! Bookmark not defined.
4.2. Xu hướng biến đổi của “hiện tượng tôn giáo mới” ở một số tỉnh đồng
bằng Bắc Bộ hiện nay ........................................ Error! Bookmark not defined.

4


4.2.1. Tính tất yếu của sự đa dạng hóa “hiện tượng tôn giáo mới” ..............Error!
Bookmark not defined.
4.2.2. Cải biến những yếu tố cực đoan, phản văn hóa, đạo đức để tồn tại

......................................................................... Error! Bookmark not defined.
4.2.3. Sự mở rộng địa bàn hoạt động của “hiện tượng tôn giáo mới” ở một số
tầng lớp nhân dân ............................................. Error! Bookmark not defined.
4.3. Một số vấn đề đặt ra và khuyến nghị đối với “hiện tượng tôn giáo mới”
ở đồng bằng Bắc Bộ hiện nay ........................... Error! Bookmark not defined.
4.3.1. Một số vấn đề đặt ra............................... Error! Bookmark not defined.
4.3.2. Một số khuyến nghị ............................... Error! Bookmark not defined.
Tiểu kết chương 4 .............................................. Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN ............................................................ Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ CÓ LIÊN QUAN
ĐẾN LUẬN ÁN ..................................................... Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 6
PHỤ LỤC
DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 3.1. Nguyên nhân theo đạo của tín đồ Ngọc Phật Hồ Chí Minh và Bà Điền ở
một số tỉnh đồng bằng Bắc Bộ. .............. Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.2. Ý kiến của địa phương về nguyên nhân theo đạo bà Điền và Ngọc Phật
Hồ Chí Minh tại một số tỉnh đồng bằng Bắc BộError! Bookmark not
defined.
Bảng 3.3. Ý kiến của địa phương về tác động tiêu cực của đạo bà Điền và Ngọc
Phật Hồ Chí Minh tại một số tỉnh đồng bằng Bắc BộError! Bookmark
not defined.
Bảng 3.4. Ý kiến của địa phương về tác động tích cực của đạo bà Điền và Ngọc
Phật Hồ Chí Minh tại một số tỉnh đồng bằng Bắc BộError! Bookmark
not defined.
Bảng 3.5. Ý kiến của tín đồ về tác động tích cực của đạo bà Điền và Ngọc Phật Hồ
Chí Minh tại một số tỉnh đồng bằng Bắc Bộ.Error!
defined.
5

Bookmark

not


Bảng 3.6. Ý kiến của tín đồ về mức tiền đóng góp cho các hoạt động của đạo bà
Điền và Ngọc Phật Hồ Chí Minh tại một số tỉnh đồng bằng Bắc Bộ
............................................................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.7. Ý kiến của tín đồ về tôn giáo đã tin trước khi theo đạo bà Điền và Ngọc
Phật Hồ Chí Minh tại một số tỉnh đồng bằng Bắc BộError! Bookmark
not defined.
Bảng 3.8. Ý kiến của tín đồ về mức độ tham gia sinh hoạt thờ cúng đạo bà Điền và
Ngọc Phật Hồ Chí Minh tại một số tỉnh đồng bằng Bắc Bộ ..........Error!
Bookmark not defined.
Bảng 3.9. Ý kiến của tín đồ về tổ chức hoạt động của đạo bà Điền và Ngọc Phật
Hồ Chí Minh tại một số tỉnh đồng bằng Bắc BộError! Bookmark not
defined.
Bảng 3.10. Ý kiến của tín đồ đạo bà Điền và Ngọc Phật Hồ Chí Minh về đời sống
kinh tế - xã hội tại một số tỉnh đồng bằng Bắc BộError! Bookmark not
defined.
Bảng 3.11. Ý kiến của tín đồ đạo bà Điền và Ngọc Phật Hồ Chí Minh về điều kiện
để nhà nước thừa nhận hoạt động tại một số tỉnh đồng bằng Bắc Bộ
............................................................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.12. Ý kiến của tín đồ đạo bà Điền và Ngọc Phật Hồ Chí Minh về nhận thức
trách nhiệm công dân của mình tại một số tỉnh đồng bằng Bắc Bộ Error!
Bookmark not defined.

Biểu đồ 1: Nguyên nhân theo đạo ............................... Error! Bookmark not defined.
Biểu đồ 2. Yếu tố để được Nhà nước thừa nhận tư cách pháp nhân ............................. 148

6


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
“Hiện tượng tôn giáo mới” xuất hiện từ nửa cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX
ở nhiều nước trên thế giới. Ở Việt Nam, từ thập niên 90 của thế kỷ XX đến nay
cũng đã có hơn 70 – 80 hiện tượng tôn giáo mới, chúng hiện hữu trong đời sống tín
ngưỡng, tôn giáo nước ta. Hiện nay, các hiện tượng tôn giáo mới rất đa dạng, với
những hoạt động hết sức phức tạp gây ảnh hưởng xấu không chỉ đến đời sống tín
ngưỡng, tôn giáo mà còn tạo nên những hệ lụy về kinh tế-xã hội và chính trị. Tất
cả những hiện tượng tôn giáo mới xuất hiện ở nước ta đều chưa được thừa nhận tư
cách pháp nhân hoạt động, việc nhận diện hoạt động của chúng còn rất khó khăn.
Đồng bằng Bắc Bộ là vùng kinh tế trọng điểm lớn của cả nước có điều kiện
địa lí, tự nhiên, kinh tế xã hội khá thuận lợi. Khu vực này gồm 11 tỉnh thành với thủ
đô Hà Nội là trái tim của cả nước, trung tâm kinh tế, văn hóa, chính trị, khoa học kỹ
thuật và công nghệ... quan trọng. Thời gian qua, ở nhiều tỉnh thành trong vùng cũng
xuất hiện các hiện tượng tôn giáo mới như: Long Hoa Di Lặc, Ngọc Phật Hồ Chí
Minh, Thanh Hải Vô Thượng Sư, Chân Không, đạo Mẫu Lạc Hồng Âu Cơ, đạo
Hoàng Thiên Long, Pháp Luân Công... Các “hiện tượng tôn giáo mới” phát triển nơi
đây cho thấy rằng: trào lưu tôn giáo mới gắn với những biến động của thế giới cũng
đã xuất hiện ở nước ta nói chung và đồng bằng Bắc Bộ nói riêng. Mặc dù mới chớm
nở, nhưng số các “hiện tượng tôn giáo mới” có tới vài chục tên gọi khác nhau, biểu
hiện hỗn tạp. Cho đến nay, chưa có sự thống kê đầy đủ nào về các đạo lạ và số lượng người tin theo. Tên gọi của từng “hiện tượng tôn giáo mới” ở mỗi địa bàn lại
khác nhau dù chúng chỉ là một, gây ra những nhầm lẫn trong thống kê số lượng các
đạo lạ từ các địa phương, cơ sở. Các đạo lạ này đều không được chính quyền các
cấp công nhận, do tính chất và tiêu chí hoạt động tôn giáo không rõ ràng, thường lén
lút tụ tập sinh hoạt bất hợp pháp, trong đó, có một số “hiện tượng tôn giáo mới” có
thể coi là tà đạo. Đặc biệt, ở khu vực đồng bằng Bắc Bộ, các “hiện tượng tôn giáo
mới” xuất hiện đều có những đặc trưng riêng so với các khu vực miền Trung và

miền Nam. Miền Bắc có rất nhiều “hiện tượng tôn giáo mới” có nguồn gốc từ tín
ngưỡng dân gian, đặc biệt là từ các hình thức của Đạo Mẫu.

1


Sự xuất hiện của “hiện tượng tôn giáo mới” ở khu vực đồng bằng Bắc Bộ
trong những năm gần đây, phần nào cũng là liều thuốc tinh thần cho một số người,
nhóm người có hoàn cảnh khó khăn, éo le, rủi ro tìm được bệ đỡ về niềm tin, an ủi
trong đời sống xã hội. Tuy nhiên, những tác động tiêu cực của “hiện tượng tôn
giáo mới” tới đời sống kinh tế, chính trị, văn hóa, trật tự an toàn xã hội là rất đáng
kể. Đặc biệt là, hiện nay, cùng với việc cả nước đang bước vào thời kỳ mở cửa, hội
nhập vào thế giới với sự chi phối của kinh tế thị trường, xu hướng biến đổi của các
“hiện tượng tôn giáo mới” trong cả nước nói chung và khu vực đồng bằng Bắc Bộ
là rất khó đoán định, đặt ra nhiều vấn đề khó khăn cho công tác quản lý và hoạch
định chính sách tôn giáo của Đảng và Nhà nước ta. Vì vậy, việc nghiên cứu, tìm
hiểu tôn giáo mới về lý luận và thực tiễn là rất cần thiết, hữu ích.
Chính vì những lý do nêu trên, bằng phương pháp tiếp cận từ chuyên
ngành CNDVBC & CNDVLS, chúng tôi chọn vấn đề: “Hiện tượng tôn giáo
mới” ở một số tỉnh đồng bằng Bắc Bộ hiện nay làm đề tài nghiên cứu cho luận
án của mình.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu.
Mục đích nghiên cứu: Phân tích sự hình thành, thực trạng và những tác động
của các “hiện tượng tôn giáo mới” ở một số tỉnh thành phố vùng đồng bằng Bắc
Bộ hiện nay để từ đó nhận thức được những đặc trưng cơ bản của nó và nêu ra
những quan điểm, khuyến nghị nhằm xây dựng chính sách ứng xử phù hợp với
chúng.
Nhiệm vụ nghiên cứu: Để thực hiện được mục đích trên, luận án này có ba
nhiệm vụ được đặt ra cần giải quyết:
Một là, tổng quan chung về “hiện tượng tôn giáo mới” và vùng đổng bằng

Bắc Bộ hiện nay.
Hai là, phân tích thực trạng, tác động của “hiện tượng tôn giáo mới” vùng
đồng bằng Bắc Bộ hiện nay.
Ba là, dự báo về xu hướng biến động, một số vấn đề đặt ra và khuyến nghị
đối với “hiện tượng tôn giáo mới” ở đồng bằng Bắc Bộ hiện nay.

2


3. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
Cơ sở lý luận: Luận án được thực hiện dựa trên lý luận Mác - Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh, nhân học, xã hội học, văn hóa học về tôn giáo.
Phương pháp nghiên cứu: Luận án sử dụng một số phương pháp nghiên cứu
liên ngành trong khoa học xã hội nhân văn như: Triết học và Tôn giáo học, phương
pháp DVBC&DVLS, thống nhất lôgíc – lịch sử, phân tích và tổng hợp tài liệu,
phương pháp xã hội học: điền dã, phỏng vấn và điều tra… về “hiện tượng tôn giáo
mới”. Luận án cũng sử dụng kết quả của các công trình nghiên cứu đã công bố có
liên quan đến đề tài.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: Luận án xác định đối tượng nghiên cứu là một số
“hiện tượng tôn giáo mới” ở khu vực đồng bằng Bắc Bộ hiện nay.
Phạm vi nghiên cứu: Về không gian, luận án lựa chọn một số tỉnh thành phố
tiêu biểu ở khu vực đồng bằng Bắc Bộ có xuất hiện những “hiện tượng tôn giáo
mới” như: Hà Nội, Hải Dương, Hải Phòng, Nam Định. Về thời gian, luận án tìm
hiểu về các “hiện tượng tôn giáo mới” từ năm 1990 cho đến nay. Về mẫu điển
hình: Nhóm tôn giáo mới liên quan đến thờ cúng Hồ Chí Minh, Long Hoa Di Lặc,
Pháp Luân Công và Thanh Hải Vô Thượng Sư.
5. Đóng góp của luận án
Phân tích điều kiện và các tiền đề xuất hiện, phân loại, đặc trưng và nêu thực
trạng hoạt động của một số “hiện tượng tôn giáo mới” trên thế giới và Việt Nam

nói chung, ở một số tỉnh thành phố của đồng bằng Bắc bộ hiện nay nói riêng.
Trên cơ sở đó luận án đánh giá những tác động của chúng đối với đời sống xã
hội, xu hướng biến động, những vấn đề đặt ra và đề xuất một số khuyến nghị ứng
xử từ hoạt động của “hiện tượng tôn giáo mới” ở đồng bằng Bắc Bộ hiện nay.
Luận án có thể làm tài liệu tham khảo cho việc hoạch định chính sách tôn
giáo của Đảng và Nhà nước ta đối với tôn giáo nói chung, “hiện tượng tôn giáo
mới” nói riêng. Luận án còn có thể làm tài liệu cho việc nghiên cứu và giảng
dạy về “hiện tượng tôn giáo mới” trên thế giới và Việt Nam.

3


6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án
Ý nghĩa lý luận: Dựa trên những tư liệu, nghiên cứu của các học giả, quan
điểm, chính sách của Đảng và Nhà nước Việt Nam về tôn giáo nói chung và “hiện
tượng tôn giáo mới” nói riêng, luận án phân tích, rút ra các đặc trưng và nhận diện
về “hiện tượng tôn giáo mới” hiện nay.
Ý nghĩa thực tiễn: Luận án khảo sát thực trạng hoạt động, đánh giá tác
động của một số “hiện tượng tôn giáo mới” ở khu vực đồng bằng Bắc Bộ và
đưa ra xu hướng biến động, những vấn đề đặt ra, đề xuất khuyến nghị ứng xử
nhằm hạn chế những tác động tiêu cực của “hiện tượng tôn giáo mới” đối với
đời sống xã hội ở Việt Nam.
7. Kết cấu luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội
dung của luận án gồm 4 chương 12 tiết.

4


Chương 1:

TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
1.1. Nghiên cứu về “hiện tượng tôn giáo mới” trên thế giới và Việt Nam
1.1.1. Nghiên cứu về “hiện tượng tôn giáo mới” trên thế giới
Nghiên cứu về “hiện tượng tôn giáo mới” trên thế giới là mảng đề tài được
giới học giả phương Đông và phương Tây khá chú trọng. Là một vấn đề phức tạp
và nhạy cảm, vì vậy, có nhiều quan điểm khác nhau, các tranh luận sôi nổi khi đưa
ra khung lý thuyết về “hiện tượng tôn giáo mới”. Có thể kể đến một số tư liệu tiêu
biểu được viết bằng cả tiếng Anh và tiếng Việt của các tác giả sau đây:
- Bryan Wilson và Jamie Cresswell (2001): New Religious Movements Challenge and response (Phong trào tôn giáo mới – thách thức và phản ứng), In
association with the Institue of Oriental Philosophy European Centre, London and
New York. Cuốn sách này được viết bằng tiếng Anh, tập trung vào phân tích
những phản ứng không chỉ của cá nhân, mà đặc biệt là các thể chế của xã hội
đương đại đối với những tác động của hiện tượng tôn giáo mới, ảnh hưởng và hậu
quả xã hội của các tôn giáo mới. Các tôn giáo mới rất thành công trong việc gây
ảnh hưởng rộng lớn để được nhiều người biết đến, nhưng là một thực thể tôn giáo
phi chính thống, tôn giáo mới phải mất một thời gian dài để được cộng đồng nói
chung chấp nhận. Không chỉ dừng lại ở việc xem xét quan niệm ủng hộ của những
người theo tôn giáo mới và những phản ứng phê phán tôn giáo mới, cuốn sách còn
đề cập đến một vấn đề lớn đó là mối quan hệ giữa các tôn giáo mới với các thể chế
chính của xã hội đương đại.
- Mary Farrell Bednarowski (1989), New Religion and the Theological
Imagination in America (Tôn giáo mới và tư tưởng thần học của chúng ở Mỹ),
Indiana University press Bloomington and Indianapolis. Được viết bằng tiếng Anh,
nội dung cập đến những khía cạnh thần học trong các tôn giáo mới ở Mỹ. Đây là
một trong những nghiên cứu mang tính đột phá của tác giá trong vấn đề so sánh
nghiên cứu các phong trào tôn giáo mới ở Mỹ, đánh giá một cách khoa học và
khách quan về những tư tưởng thần học của các phong trào tôn giáo mới. Tác giả
rất nghiêm túc và có nhiều nỗ lực nghiên cứu vấn đề này dựa vào những trải
5

TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng Việt
1.

Lê Thị Vân Anh (2014), Tín ngưỡng, tôn giáo ở Vĩnh Phúc - thực trạng, đặc
điểm và những vấn đề đặt ra, Luận án Tiến sĩ Tôn giáo học, Học viện Khoa học
xã hội, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam.

2.

Bách khoa tri thức (2015), "Tôn giáo mới (Phong trào tôn giáo mới)",
/>
3.

Ban Dân vận Trung ương, Vụ công tác Tôn giáo (2007), Hỏi đáp một số vấn
đề về Đạo lạ ở nước ta hiện nay, NXB Tôn giáo, Hà Nội.

4.

Ban Dân vận Trung ương, Vụ công tác tôn giáo (2003), Cơ sở xã hội của sự
xuất hiện một số đạo lạ ở nước ta trong những năm gần đây và giải pháp,
(Đề tài Ban Dân vận Trung ương), Hà Nội.

4.

Ban Dân vận Trung ương (1995), Tư tưởng dân vận của Chủ tịch Hồ Chí
Minh, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.

6.

Ban Tôn giáo chính phủ (1995), Các văn bản của Nhà nước về hoạt động tôn
giáo, NXB Tôn giáo, Hà Nội.

7.

Ban tôn giáo chính phủ (1998), Các văn bản pháp luật về tôn giáo, NXB
Chính trị Quốc gia, Hà Nội.

8.

Ban Tôn giáo chính phủ (2001), Các văn bản pháp luật quan hệ đến tín
ngưỡng tôn giáo, NXB Tôn giáo, Hà Nội.

9.

Ban tôn giáo Chính phủ (2003), Các văn bản pháp luật liên quan đến tôn
giáo tín ngưỡng, NXB Tôn giáo, Hà Nội.

10. Ban Tôn giáo Chính phủ (2006), Tôn giáo và chính sách tôn giáo ở Việt
Nam, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
11. Ban Tôn giáo Chính phủ (2015), Tôn giáo và chính sách tôn giáo ở Việt
Nam, NXB Tôn giáo, Hà Nội.
12. Ban tôn giáo tỉnh Hải Dương (2002), Sự xâm nhập, phát triển của các tà đạo,
đạo lạ trên địa bàn tỉnh, những vấn đề xã hội cần quan tâm, Đề tài khoa học
cấp tỉnh, Hải Dương.

6

13. Ban Tư tưởng văn hóa Trung ương (2000), Vấn đề tôn giáo và chính sách tôn
giáo của Đảng Cộng sản Việt Nam, NXB Giáo dục, Hà Nội.
14. Lưu Bành (2009), Tôn giáo Mỹ đương đại, NXB Tôn giáo và Từ điển Bách
khoa, Hà Nội.
15. Trác Tân Bình (Trần Nghĩa Phương dịch) (2007), Lý giải tôn giáo của, NXB
Hà Nội, Hà Nội.
16. Thiện Cẩm (2012), "Bàn về chuyện tôn giáo mới ở Việt Nam", Nguyệt san
Công giáo và Dân tộc (210), tr. 3-15.
17. Trương Chí Cương (2007), Tôn giáo học là gì?, NXB Tổng hợp thành phố
Hồ Chí Minh.
18. Ngô Văn Cử (2003), Những hiện tượng tôn giáo mới ở Hà Nội hiện nay, vấn
đề đặt ra từ khía cạnh quản lý Nhà nước, Luận văn tốt nghiệp Lý luận chính
trị cao cấp khóa IV (2001-2003), Hà Nội.
19. Franoise Champion (2001), "Nhóm tôn giáo thiểu số, nhóm tôn giáo bên lề
trường hợp của các phong trào tôn giáo mới", Tạp chí Nghiên cứu Tôn giáo
(5), tr.13 - 19.
20. Lê Thị Chiêng (2008), Tìm hiểu các điện thờ tư gia Hà Nội, Luận án Tiến sĩ
Triết học, chuyên ngành Tôn giáo học, Viện Khoa học Xã hội Việt Nam.
21. Hoàng Văn Chung (2014), “Ứng xử của một số nhà nước trên thế giới đối với
hiện tượng tôn giáo mới”, Tạp chí Nghiên cứu Tôn giáo (09), tr.39 - 59.
22. C. Mác - Ph. Ăngghen (1994), “Lời nói đầu “Phê phán triết học pháp
quyền của Heghen” 1843-1844, Toàn tập, T.1, NXB Chính trị quốc gia,
Hà Nội.
23. C.Mác – Ph.Ăngghen (1995), “Hệ tư tưởng Đức”, Toàn tập, T.3, NXB Chính
trị Quốc gia, Hà Nội.
24. C.Mác – Ph.Ăngghen (1995), “Brunô Bauơ và đạo Cơ Đốc khởi thủy”, Toàn
tập, T.19, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
25. C.Mác – Ph.Ăngghen (1995), “Chống Đuyrinh”, Toàn tập, T.20, NXB Chính
trị Quốc gia, Hà Nội.

7


26. Cơ quan thông tin lý luận chính trị, nghiệp vụ của Đảng ủy và Bộ công an
(2013), Số chuyên đề tháng 7, công tác đấu tranh xóa bỏ “tà đạo Hà Mòn”,
Tạp chí Công an nhân dân (2), tr3 - 120.
27. Nguyễn Hồng Dương (2004), Tôn giáo trong mối quan hệ văn hóa và phát
triển ở Việt Nam, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội.
28. Nguyễn Hồng Dương (2010), “Một số vấn đề về tôn giáo ở Việt Nam”, Tạp
chí Nghiên cứu Tôn giáo (8), tr. 20 – 26.
29. Nguyễn Hồng Dương (2012), Quan điểm đường lối của Đảng về tôn giáo và
những vấn đề tôn giáo ở Việt Nam hiện nay, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
30. Phùng Thị Minh Dương (2013), "Chính sách an sinh xã hội đối với nông dân
ở nước ta hiện nay", distributio
31. Đảng Cộng sản Việt Nam (1998), Văn kiện Hội nghị lần thứ V, NXB. Chính
trị Quốc gia, Hà Nội.
32. Đảng Cộng sản Việt Nam (1999), Nghị quyết Hội nghị lần thứ VII, NXB
Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
33. Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đảng toàn tập, T.12, NXB Chính
trị Quốc gia, Hà Nội.
34. Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần
thứ IX, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
22. Đảng Cộng sản Việt Nam (2003), Văn kiện Hội nghị lần thứ 7, khoá IX, NXB
Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
35. Đảng Cộng sản Việt Nam (2006), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần
thứ X, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
36. Đảng Cộng sản Việt Nam (2008), Văn kiện Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp
hành Trung ương khoá X, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
37. Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ
XI, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.

38. Hoàng Minh Đô (2015), Hiện tượng tôn giáo mới ở Việt Nam hiện nay (qua
nhóm tà đạo và nhóm tôn giáo mới mang danh Hồ Chí Minh, Đề tài cấp cơ
sở, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội.

8


40. Lê Tâm Đắc (2014), Một số hiện tượng tôn giáo mới ở miền Bắc từ sau đổi
mới đến nay, Đề tài cấp bộ, Viện nghiên cứu Tôn giáo, Viện Hàn Lâm
KHXH Việt Nam.
41. Lê Tâm Đắc (2015), "Mấy đặc điểm về các hiện tượng tôn giáo mới ở miền
Bắc", Tạp chí Nghiên cứu Tôn giáo (4), tr.92 – 123.
42. Trần Bạch Đằng (1999), “Về vấn đề tôn giáo ở Việt Nam”, Tạp chí Nghiên
cứu Tôn giáo (1), tr.10 - 17.
43. Bruno Fouchereau (2001), “Giáo phái, tên biệt kích của Mỹ”, Tạp chí Nghiên
cứu Tôn giáo (5), tr.15 - 21.
44. Học viện an ninh nhân dân (2014), Hội thảo khoa học: Giải quyết vấn đề “tà
đạo” ở Việt Nam nhận thức và thực tiễn, thành phố Hồ Chí Minh.
45. Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh (2002), Tình hình và xu hướng tôn
giáo ở Việt Nam hiện nay, Những vấn đề đặt ra cho công tác quản lý và lãnh
đạo, Đề tài cấp Nhà nước, Hà Nội.
46. Trần Hà (1995), “Phong trào tôn giáo mới của xã hội đương đại”, Tạp chí
Nghiên cứu Tôn giáo học (3), tr. 13 - 18.
47. Mai Thanh Hải (2000), “Ngày tận thế và hiện tượng “các tôn giáo cực đoan”,
Tạp chí Nghiên cứu Tôn giáo (3), tr59 - 67.
48. Mai Thanh Hải (2002), Từ điển Tôn giáo, NXB Từ điển Bách khoa, Hà Nội.
49. Mai Thanh Hải (2008), “Các “đạo” của nông dân Châu thổ sông Cửu Long:
từ Bửu Sơn Kỳ Hương, Tứ Ân Hiếu Nghĩa đến Đạo Lành và Đạo Ông Nhà
Lớn”, Tạp chí Nghiên cứu Tôn giáo (1), tr.61- 67.
50. Vũ Văn Hậu (2006), "Quan hệ giữa dân tộc và tôn giáo trong bối cảnh toàn

cầu hoá", Tạp chí Nghiên cứu Tôn giáo (6), tr.9 - 17.
51. Vũ Văn Hậu (2013), “Nhận diện về hiện tượng tôn giáo mới trong bối cảnh
hiện nay”, Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam (2), tr. 46 - 56.
52. Trương Long Hoa (1998), “Phân tích nhân tố tâm lý của sự tồn tại đoàn thể tôn
giáo mới”, Tạp chí Nghiên cứu Tôn giáo học (1), Trung Quốc, tr. 126 – 130.

9


53. Hoàng Thiên Long (2005), Đại Pháp đoàn tràng tu gia cầu an Ất Dậu, Lưu
hành nội bộ.
54. Hoàng Thiên Long (2006), Đại Pháp đoàn tràng tu gia cầu an Bính Tuất,
Lưu hành nội bộ.
55. Hoàng Thiên Long (2011), Phục hồn liệt sĩ cầu siêu, Lưu hành nội bộ.
56. Hoàng Thiên Long (2014), Công trình Đại Việt hương ơn cách mạng chuyện
nói của quốc gia âm, Lưu hành nội bộ.
57. Đoàn Minh Huấn, Doãn Hùng, Nguyễn Thanh Xuân (2007), Một số chuyên
đề về tôn giáo và chính sách tôn giáo ở Việt Nam, NXB Tôn giáo, Hà Nội.
58. Samuel Hungtington (2005), Sự va chạm của các nền văn minh, NXB Lao
động, Hà Nội.
59. Đỗ Quang Hưng (2001), “Hiện tượng tôn giáo mới” mấy vấn đề lý luận và
thực tiễn", Tạp chí Nghiên cứu Tôn giáo (5), tr.3 - 10.
60. Đỗ Quang Hưng (2001), Những hiện tượng tôn giáo mới ở nước ta – Thực
trạng và xu hướng, Đề tài cấp Nhà nước, Trung tâm khoa học về tín ngưỡng
và tôn giáo, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội.
61. Đỗ Quang Hưng (2002), Những vấn đề cấp bách về tôn giáo các vùng dân
tộc thiểu số của nước ta hiện nay (Khảo sát ở Tây Nguyên và vùng núi phía
Bắc), Viện Nghiên cứu Tôn giáo, Hà Nội.
62. Đỗ Quang Hưng (2002), "Hồ Chí Minh và nền tảng luật pháp tôn giáo ở nước
ta", Tạp chí Nghiên cứu Tôn giáo (3), tr.3 - 15.

63. Đỗ Quang Hưng (2002), "Nhà nước và Giáo hội: Mấy vấn đề lý luận và thực
tiễn", Tạp chí Nghiên cứu Tôn giáo (5), tr. 3 - 21.
64. Đỗ Quang Hưng (2006), "Toàn cầu hóa tôn giáo: Khái niệm, biểu hiện và
mấy vấn đề đặt ra", Tạp chí Nghiên cứu Tôn giáo, (2), tr.3 - 15.
65. Đỗ Quang Hưng (2006), "Vấn đề Tôn giáo trong Văn kiện Đại hội X của
Đảng: Cái đã có và cái cần có", Tạp chí nghiên cứu Tôn giáo (5), tr. 3-7.
66. Đỗ Quang Hưng (2007), Nhà nước và Giáo hội, NXB Tôn giáo, Hà Nội.

10


67. Đỗ Quang Hưng (2008), Vấn đề tôn giáo trong cách mạng Việt Nam: Lý
luận và thực tiễn, NXB Lý luận chính trị, Hà Nội.
68. Đỗ Quang Hưng (2010), Nghiên cứu tôn giáo nhân vật và sự kiện, NXB.
Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh.
69. Đỗ Quang Hưng (2011), "Mối quan hệ giữa tín ngưỡng và “hiện tượng tôn
giáo mới”, mấy vấn đề lí thuyết và thực tiễn", Tạp chí Nghiên cứu Tôn giáo
(3), tr. 3 - 15.
70. Đỗ Quang Hưng (2011), "Mối quan hệ giữa tín ngưỡng và “hiện tượng tôn
giáo mới”, mấy vấn đề lý thuyết và thực tiễn", Tạp chí Nghiên cứu Tôn giáo
(4), tr. 20 - 27.
71. Đỗ Quang Hưng (2014), “Thách thức về mặt thể chế: luật pháp tôn giáo ở
Việt Nam và xu hướng đa dạng hóa tôn giáo”, Đời sống tôn giáo tín ngưỡng
Thăng Long - Hà Nội, NXB Hà Nội, tr. 60 -70.
72. Đỗ Quang Hưng (2014), Nhà nước – Tôn giáo – Luật pháp, NXB Chính trị
Quốc gia, Hà Nội.
73. Hội khoa học lịch sử Việt Nam (2006), Những vấn đề nhân học tôn giáo,
NXB Tạp chí xưa và nay - Khoa học xã hội, Hà Nội.
74. Nguyễn Kim Hiền (2000), Vấn đề “tôn giáo mới” ở châu Âu, một số những
biến chuyển của đời sống tôn giáo đương đại, Đề tài cấp viện, Viện Nghiên

cứu Tôn giáo, Hà Nội.
75. Nguyễn Duy Hinh (2007), "Tôn giáo với toàn cầu hoá và hiện đại hoá", Tạp
chí Nghiên cứu Tôn giáo (9), tr.12 - 17.
76. Nguyễn Duy Hinh (2007), "Tôn giáo với toàn cầu hoá và hiện đại hoá", Tạp
chí Nghiên cứu Tôn giáo (10), tr.9 - 21.
77. Sài Thiếu Khanh, Khổng Tường Đào (1998), “Thử bàn về mấy đặc điểm của
tà giáo đương đại”, Tạp chí Nghiên cứu Tôn giáo học (1), Trung Quốc, tr.
131 - 135.

11


78. Hoàng Thị Lan (2005), Ảnh hưởng của đạo đức tôn giáo với đạo đức con
người Việt Nam hiện nay, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
79. Catherine L.Albanese (2012), Các tôn giáo và tín ngưỡng ở Mỹ, NXB Thời
đại, Hà Nội.
80. Nguyễn Phú Lợi (2007), Hiện tượng tôn giáo mới ở các tỉnh đồng bằng Bắc
bộ hiện nay – Thực trạng và giải pháp, Đề tài cấp cơ sở, Học viện Chính trị
Quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội.
81. Nguyễn Đức Lữ, Lê Hữu Nghĩa (2003), Tư tưởng Hồ Chí Minh về tôn giáo
và công tác tôn giáo, NXB Tôn giáo, Hà Nội.
82. Nguyễn Đức Lữ (1992), Vấn đề tự do tín ngưỡng và tôn trọng quyền tự do tín
ngưỡng ở Việt Nam, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội.
83

Nguyễn Đức Lữ, Phạm Văn Dần, Hoàng Minh Đô (2007), Lý luận về tôn
giáo và chính sách tôn giáo ở Việt Nam, NXB Tôn giáo, Hà Nội.

84. V.I.Lênin (1979), Chủ nghĩa xã hội và tôn giáo, Toàn tập, T. 12, NXB Tiến
bộ Mat xcơva.

85. V.I.Lênin (1979), Về thái độ của đảng công nhân đối với tôn giáo, Toàn tập,
T. 17, NXB Tiến bộ Mat xcơva.
86. Ngô Văn Lệ (2013), “Về hướng tiếp cận nghiên cứu các hiện tượng tôn giáo
mới”, Tạp chí Dân tộc học (4), tr. 3 - 10.
87. Long Hoa Di Lặc (2014), Kinh Di Lặc Tôn Phật, Lưu hành nội bộ.
88. Long Hoa Di Lặc (2014), Thơ Kinh của Đức Di Lặc, Lưu hành nội bộ.
89. Long Hoa Di Lặc (2014), Kinh Ngọc Phật Giáng Bút, Lưu hành nội bộ.
90. Long Hoa Di Lặc (2014), Kinh Thờ Mẹ Mẫu, Lưu hành nội bộ.
91. Hồ Chí Minh (1995), Toàn tập, T.1, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
92. Hồ Chí Minh (1995), Toàn tập, T. 5, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
93. Quang Minh (2011), "Về tà đạo Thanh Hải Vô Thượng Sư", Báo điện tử Cần
Thơ, />94. Nguyễn Văn Minh (2009), Tôn giáo tín ngưỡng của người Ve ở Việt Nam,
NXB Khoa học xã hội, Hà Nội.

12


95. Nguyễn Văn Minh (2009), “Tổng quan về tôn giáo mới trên thế giới và Việt
Nam”, Tạp chí Dân tộc học (6), tr.10 - 17.
96. Cao Sư Ninh (1999), “Thử bàn về hiện đại hóa với tôn giáo mới”, Tạp chí
Nghiên cứu Văn hóa Tôn giáo Thế giới (4), tr. 15 -22.
97. Nguyễn Xuân Nghĩa (2002), "Định nghĩa về tôn giáo và những hệ luận trong
nghiên cứu quá trình thế tục hóa", Tạp chí Nghiên cứu Tôn giáo (2), tr.12 - 19.
98. Nguyễn Xuân Nghĩa (2005), "Các chiều kích của tính tôn giáo", Tạp chí
Nghiên cứu Tôn giáo (1), tr.21 - 32.
99. Phạm Thị Bích Ngọc (2013), Nhất Quán Đạo - Hiện tượng tôn giáo mới ở
Thành phố Hồ Chí Minh, Luận văn Thạc sĩ Triết học, Đại học KHXH&NV,
ĐHQG thành phố Hồ Chí Minh.
100. Ngọc Phật Hồ Chí Minh (2014), Lời Tâm linh nguyện ước, Lưu hành nội bộ.
101. Ngọc Phật Hồ Chí Minh (2014), Kinh giỗ liệt sĩ nước Nam, Lưu hành nội bộ.

102. Ngọc Phật Hồ Chí Minh (2014), Kinh mừng ngày Quốc Khánh, Lưu hành
nội bộ.
103. Ngọc Phật Hồ Chí Minh (2014), Kinh giỗ Cha, Lưu hành nội bộ.
104. Ngọc Phật Hồ Chí Minh (2014), Kinh tạ mộ (cụ Hoàng Thị Loan), Lưu hành
nội bộ.
105. Ngọc Phật Hồ Chí Minh (2014), Kinh mừng ngày Quân đội nhân dân, Lưu
hành nội bộ.
106. Ngọc Phật Hồ Chí Minh (2014), Kinh mừng ngày Hội Quốc Phòng, Lưu
hành nội bộ.
107. Ngọc Phật Hồ Chí Minh (2014), Lời Phật Thánh Thần ban dân tu đạo, Lưu
hành nội bộ.
108. Ngọc Phật Hồ Chí Minh (2014), Thần lời Thánh giáng trần, Đáp nghĩa đền
công, Lưu hành nội bộ.
109. Pháp Luân Công (2010), Chuyển Pháp Luân, Lưu hành nội bộ.
110. Pháp Luân Công (2012), Pháp Luân Phật Pháp Đại Viên Mãn Pháp, Lưu
hành nội bộ.

13


111. Pháp Luân Công (2013), Pháp Luân Phật Pháp Tinh Tấn Yếu Chỉ, Lưu hành
nội bộ.
112. Pháp Luân Công (2014), Hồng Ngâm, Pháp Luân Đại Pháp và nguyên lý tu
Chân – Thiện – Nhẫn, Lưu hành nội bộ.
113. Phạm Văn Phóng, Nguyễn Văn Nhu (2008), “Nhìn nhận về “đạo lạ” ở nước
ta trong những năm gần đây”, Tạp chí Nghiên cứu Tôn giáo (09), tr. 44 - 46.
114. Aurelio Peccei Daisaku Ikeda (1993), Tiếng chuông cảnh tỉnh cho thế kỷ XXI,
NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
115. Ngô Quân (Phạm Thanh Hằng dịch) (2010), "Ý nghĩa hiện đại của đạo đức
tôn giáo Trung Quốc", Tạp chí Triết học (1), tr. 55 - 63.

116. Bùi Thị Kim Quỳ (2002), Mối quan hệ thời đại, dân tộc tôn giáo, NXB Khoa
học xã hội, Hà Nội.
117. Quốc Hội nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2002), Hiến Pháp
1992, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
118. Nguyễn Minh San (1998), Tiếp cận tín ngưỡng dân dã Việt Nam, NXB Văn
hoá dân tộc, Hà Nội.
119. Sở Nội vụ tỉnh Nam Định (2012), Báo cáo về hoạt động của các tổ chức liên
quan đến “tâm linh” Chủ tịch Hồ chí Minh, số 1492/BC-SNV, ngày 11 tháng
10, Nam Định.
120. Nguyễn Đức Sự (2001), C.Mác, Ph.Ăngghen, V.I. Lênin bàn về vấn đề tôn
giáo, NXB Tôn giáo, Hà Nội.
121. Tổ Tiên Chính Giáo Đại Đạo Sinh Tồn (2010), Kinh và Lễ (những quy định
về Bàn thờ, Đạo Kỳ, Thứ tự các bước hành lễ theo từng chủ đề: Nghi thức và
tang lễ, Giới luật...), Lưu hành nội bộ.
122. Tổ Tiên Chính Giáo Đại Đạo Sinh Tồn (2010), Yếu chỉ Đạo Tổ Tiên Chính
Giáo Đại Đạo Sinh Tồn – Quốc Đạo Việt Nam, Lưu hành nội bộ.
123. Tổ Tiên Chính Giáo Đại Đạo Sinh Tồn (2010), Tuyên Ngôn Quốc Đạo Tổ
Tiên Chính Giáo, Lưu hành nội bộ.
124. Tổ Tiên Chính Giáo Đại Đạo Sinh Tồn (2010), Đức lý tổ tiên truyền thống
dân tộc, Lưu hành nội bộ.

14


125. C.T (2003), "Bắt giữ trùm tà đạo “Chân đất” Lưu Văn Ty", Báo Người Lao
Động, (số ra ngày 15/3), tr.8-10.
126. Nguyễn Quốc Tuấn (2011), “Về hiện tượng tôn giáo mới”, Tạp chí Nghiên
cứu Tôn giáo (12), tr. 9 - 22.
127. Nguyễn Quốc Tuấn (2012), “Về hiện tượng tôn giáo mới”, Tạp chí Nghiên
cứu Tôn giáo (12), tr. 11 - 19.

128. Võ Minh Tuấn (2001), Bước đầu nghiên cứu “hiện tượng tôn giáo mới” và
xu thế hiện nay, Luận văn Thạc sỹ Triết học, chuyên ngành
CNDVBC&DVLS, Trường Đại học KHXH&NV, ĐHQG Hà Nội.
129. Nguyễn Ngọc Phương Trang (2012), “Tôn giáo mới ở Nhật Bản từ sau Chiến
tranh Thế giới II tới những năm 1990 và tác động xã hội của chúng”, Tạp chí
Nghiên cứu Tôn giáo (8), tr.60 - 70.
130. Trung tâm Nghiên cứu Tôn giáo (2012), Tọa đàm Tôn giáo mới ở Thành phố Hồ
Chí Minh lý luận và thực tiễn, Đại học KHXH& NV Thành phố Hồ Chí Minh.
131. Trung tâm nghiên cứu tôn giáo (2013), Quan điểm của các học giả Âu – Mỹ
về phong trào tôn giáo mới, NXB Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh.
132. Trung tâm Nghiên cứu Tôn giáo (2014), Chủ nghĩa hậu hiện đại và phong
trào tôn giáo mới ở Việt Nam và Thế giới. NXB Đại học Quốc gia thành phố
Hồ Chí Minh.
133. Trung tâm từ điển ngôn ngữ (1992), Từ điển Tiếng Việt, NXB Khoa học xã
hội, Hà Nội.
134. Trung tâm từ điển ngôn ngữ (1996), Từ điển tiếng Việt, NXB Đà Nẵng.
135. Tạ Chí Đại Trường (2006), Thần Người và Đất Việt, NXB Văn hóa Thông
tin, Hà Nội.
136. Thanh Hải Vô Thượng Sư (2010), Bí quyết tức khắc khai ngộ hiện đời giải
thoát, Lưu hành nội bộ.
137. Thanh Hải Vô Thượng Sư (2012), Thanh Hải Vô Thượng Sư trực tiếp câu
thông Thượng Đế, Lưu hành nội bộ.

15


138 Thanh Hải Vô Thượng Sư (2014), Từ vũ trụ nguyên thủy đến thế giới của
chúng ta: Chân tính không đổi thay, Lưu hành nội bộ.
139. Ngô Hữu Thảo (2005), "Quyền tự do tín ngưỡng tôn giáo qua các Hiến pháp
Việt Nam- sự kế thừa và phát triển", Tạp chí Nghiên cứu Tôn giáo (2), tr. 3-8.

140. Ngô Hữu Thảo (chủ biên, 2014), Đạo lạ ở Hà Nội hiện nay và những vấn đề
đặt ra, NXB Lý luận chính trị, Hà Nội.
141. Đới Thị Kim Thoa (chủ biên, 2008), Hiện tượng tôn giáo mới ở Việt Nam
hiện nay – Thực trạng và giải pháp, Luận văn Thạc sỹ Tôn giáo, Học viện
Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội.
142. Thiều Quang Thắng (2001), "Về hiện tượng “tôn giáo mới” ở Việt Nam", Kỷ
yếu hội thảo về các hiện tượng tôn giáo mới, Viện Nghiên cứu Tôn giáo tổ
chức, Hà Nội, tr.46-52.
143. Nguyễn Tài Thư (chủ biên, 1997), Ảnh hưởng của các hệ tư tưởng và tôn giáo
đối với con người Việt Nam hiện nay, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
144. Phạm Xuân Tiên (2011), Đạo lạ Hoàng Thiên Long tại xã Hồng Quang,
huyện Ứng Hòa, thành phố Hà Nội – Thực trạng và giải pháp, Đề tài Viện
nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Hà Nội, Hà Nội.
145. Ủy ban thường vụ Quốc hội (2008), Pháp lệnh tín ngưỡng, tôn giáo, NXB
Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
146. Đặng Nghiêm Vạn (1998), Về tín ngưỡng tôn giáo Việt Nam hiện nay, NXB
Khoa học xã hội, Hà Nội.
147. Đặng Nghiêm Vạn (1998), Những vấn đề lý luận và thực tiễn tôn giáo ở Việt
Nam, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội
148. Đặng Nghiêm Vạn (1999), “Diễn trình tôn giáo qua lịch sử nhân loại”, Tạp
chí Nghiên cứu Tôn giáo (2), tr. 15-16.
149. Đặng Nghiêm Vạn (2001), Dân tộc Văn hóa Tôn giáo, NXB Khoa học xã
hội, Hà Nội.
150. Đặng Nghiêm Vạn (2001), Lý luận về tôn giáo và tình hình tôn giáo ở Việt
Nam, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.

16


151. Đặng Nghiêm Vạn (2006), "Về những điều mới xuất hiện trong đời sống tôn

giáo hiện nay", Tạp chí Nghiên cứu Tôn giáo (3), tr.3 - 10.
152. Hy Văn (1999), “Tôn giáo truyền thống, tôn giáo mới, tà đạo”, Tạp chí
Nghiên cứu Văn hóa Tôn giáo Thế giới (4), tr.18 - 19.
153. Viện Thông tin Khoa học xã hội, Trung tâm Khoa học xã hội và nhân
văn quốc gia (1998), Tôn giáo và đời sống hiện đại, T.2, NXB Khoa
học xã hội, Hà Nội.
154. Viện Nghiên cứu Tôn giáo, Viện Hàn Lâm Khoa học xã hội Việt Nam
(2011), Nghiên cứu Tôn giáo, tín ngưỡng, chặng đường 20 năm (1991-2011),
NXB Chính trị Quốc gia, Sự Thật, Hà Nội.
155. Viện Nghiên cứu Tôn giáo (1994), Những vấn đề tôn giáo hiện nay, NXB
Khoa học xã hội, Hà Nội.
156. Viện Nghiên cứu Tôn giáo (1996), Hồ Chí Minh về vấn đề tôn giáo, tín
ngưỡng, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội.
157. Viện Nghiên cứu Tôn giáo (1997), Tôn giáo và đời sống hiện đại, T.1, NXB
Thông tin Khoa học xã hội, Hà Nội.
158. Viện Nghiên cứu Tôn giáo (1997), Tôn giáo và đời sống hiện đại, T.2, NXB
Thông tin Khoa học xã hội, Hà Nội.
159. Viện nghiên cứu tôn giáo (2004), Về tôn giáo và tôn giáo ở Việt Nam, Sách
tham khảo, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
160. Max Weber (Bùi Văn Nam Sơn dịch) (2008), Nền đạo đức Tin Lành và tinh
thần của Chủ nghĩa tư bản, NXB Trí thức, Hà Nội.
161. Wikipedia (Bách khoa toàn thư mở), .
Tiếng Anh
162. Bryan Wilson và Jamie Cresswell (2001), New Religious MovementsChallenge and response, In association with the Institue of Oriental
Philosophy European Centre, London and New York.

17


163. Mary Farrell bednarowski (1989), New Religion and the Theological

Imagination in America, Indiana University press Bloomington and
Indianapolis.
164. Sung – Hae King and Iames Heisig (2008), Encounters The New Religions of
Korea and Christianity, The Royal Asiatic Society Korea Brach Souel.
165. E.G.Balagushkin (1996), "Novye religii sociokul’ turnyi deologi cheskij
fenomen", Onô (5), Russia, pp.90 - 100.
166. Christopher Patridge (2004), Handbook of the new religion, NXB Oxford
University.
167. John A.Saliba (2003), Understanding New religious movement, Alta Mira.
Press. USA.
168. Stephen J.Hunt (2002), Religion in Western Society, The Bristish Sociological
Association.
169. Irving Hexham and Karla Powe (1987), Understanding cults and New
religions, William B.Eerdmans publishing company, Grand Rapids,
Michigan.
170. Jams R.Lewis (2003), New religious moverments, The oxford handbook of,
Oxford, University Press.
171. Blackburn, Simon (2008). Oxford Dictionary of Philosophy, second edition
revised. Oxford: Oxford University Press.

18