Khả năng hội nhập vào hệ thống tài chính, tiền tệ quốc tế của hệ thống ngân hàng thương mại việt nam

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG
KHOA KINH TE NGOẠI THƯƠNG

FOREIGN TIĨADE CINIVERSIIỴ

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
(ĐỀ tài:

KHẢ NĂNG HỘI NHẬP
VÀO HỆ THỐNG TÀI CHÍNH, TIÊN TỆ Quốc TẾ CỦA
HỆ THỐNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM

Sinh viên thực hiện

: BÙI THỊ T H U H Ư Ơ N G

Lớp

: A N H 7 - K40B - K T N T

Giáo viên hướng dẫn

: GS. Đ I N H X U Â N T R Ì N H

T H ư VIÊN Ị

H À N Ộ I - 2005


MỤC LỤC

LỜI MỞ ĐẦU
DANH MỤC C Á C T Ừ VIẾT TẤT
DANH MỤC C Á C BẢNG BIỂU
CHƯONG ì: HỆ THỐNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM VÀ NHỮNG
V Â N Đ Ể C ơ BẢN VẾ KHẢ N Ă N G HỘI NHẬP V À O HỆ THỐNG TÀI CHÍNH,
TIẾN TỆ QUỐC TẾ CỦA HỆ THỐNG N G Â N H À N G T H Ư Ơ N G MẠI MỘT
QUỐC GIA

Ì

L I , H ệ thống Ngán hàng thương mại Việt N a m

Ì

1.1.1. Tổng quan về sự ra đời và quá trình phát triển của Hệ thống
Ngân hàng Việt Nam

/

1.1. Ì. Ì. Sự ra đời của Hệ thống Ngân hàng Việt Nam

Ì

1.1.1.2. Quá trình phát triển của Hệ thống Ngân hàng Việt Nam

Ì

1.1.2. Hệ thống Ngăn hàng thương mại Việt nam

3

1.1,2.1. Sự ra đời của Hệ thống Ngân hàng thương mại Việt Nam

3

1.1.2.2. Khái niệm Hệ thống N H Í M theo Pháp luật Việt Nam

3

1.1.2.3. Các hình thức tổ chức của các N H T M Việt Nam

5

1.2. H ộ i nhập tài chính, tiền tệ quốc tê và hoạt động ngân hàng trong
bôi cảnh hội nhập

7

1.2.1. Toàn cẩu hoa và tính tất yêu phải hội nhập guốc tế vé tài chính,
tiền tệ

7

1.2.1.1 Bối cảnh kinh tế thế giới và những thách thức đối với các nước
đang phát triển

7

1.2.1.2. Tính tất yếu phải hội nhập quốc tế về tài chính tiền tệ

9

1.2.2. Đặc trưng của hoạt động ngán hàng trong điều kiện hội nhập., li
1.3. M ộ t sôi nội dung cơ bản về nâng cao k h ả năng hội nhập vào hệ
thống tài chính tiền tệ quốc tê của hệ thống N H T M một quốc gia

14

/. 3.1. Chủ trương, đường lối của Nhà nước về vấn đề hội nhập tài
chính, tiền tệ

15

1.3.2 Đảm bảo sức mạnh nội tại c
a bản thân hệ thống ngân hàng.... 15
1.3.2.1 Tiềm lực tài chính

15

1.3.2.2. Tiềm lực công nghệ:

17

1.3.2.3. Nguồn nhân lực

17

1.3.2.4. Hệ thống kênh phân phối và mức độ đa dạng hoa các dợch vụ
cung cấp
1.3.2.5. Hệ thống giám sát và hỗ trợ hoạt động ngân hàng

18
19


1.3.3. Đảm bảo môi trường kinh doanh thuận lợi cho hoạt động ngân
hàng

20

1.3.3.1. Môi trường kinh tế vĩ m ô

20

1.3.3.2. Các yếu tố môi trường khác có liên quan đến khả năng hội nhập
của hệ thống Ngân hàng

21

CHƯƠNG li: THỰC TRẠNG VẾ KHẢ NĂNG HỘI NHẬP VÀO HỆ THỐNG TÀI
CHÍNH, TIẾN TỆ QUỐC TẾ CỦA HỆ THỐNG N G Â N H À N G T H Ư Ơ N G MẠI
VIỆT NAM

23

n.l. Q u á trình hội nhập với hệ thống tài chính, tiền tệ quốc tế của Việt
Nam...

'.

.'

23

li.1.1. Chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước đối với hội nhập
kinh tế, tài chính quốc tế.

23

IU.2. Một số thành tựu đạt được trong quá trình Hội nhập tài chính,
tiền tệ của NHTM

Việt Nam

24

li. 1.2.1. Đ ổ i mối hoạt động tiền tệ, ngân hàng phù hợp với xu thế hội
nhập

25

li. Ì .2.2. M ở cửa, hội nhập quốc tế về hoạt động ngân hàng
n.2. Thực trạng về khả năng hội nhập của hệ thống N H T M Việt Nam

28
31

11.2.1. Các yếu tố sức mạnh nội tại của HTNH.

31

Q.2.1.1. Thực trạng năng lực tài chính

31

II.2.1.2. Thực trạng năng lực công nghệ

45

II.2.1.3. Thực trạng nguồn nhân lực

47

II.2. Ì .4. Thực trạng chất lượng bộ máy tổ chục và quán lý

50

II.2.1.5. Thực trạng mạng lưới chi nhánh và mục độ đa dạng hoa sản
phẩm dịch vụ

52

II.2.1.6. Công tác kiểm tra, kiểm toán nội bộ

55

II.2.1.7. Thực trạng tình hình cạnh tranh và hợp tác giữa các NHTM.. 56
11.2.2. Các nhân tố môi trường kinh doanh có ảnh hưởng tới khả năng
hội nhập của Hệ thống NHTM

Việt Nam

57

II.2.2.1. Các nhân tố kinh tế vĩ m ô

57

II.2.2.2. Môi trường chính trị - xã hội và luật pháp

60

II.3. Nhận xét về k h ả năng hội nhập của Hệ thông N H T M Việt nam.. 61
113.1. Những thành công chủ yêu

61

113.2. Những thách thức và hạn chế, tồn tại

63

II.3.2.1. Những thách thục đối với hệ thống N H T M Việt Nam khi hội
nhập với hệ thống tài chính, tiền tệ quốc tế

63

li.3.2.2. Những hạn chế, tồn tại của hệ thống N H T M Việt Nam khi hội
nhập hệ thống tài chính, tiền tệ quốc tế

64

11.33. Nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế

67
67
68

H.3.3.1. Nguyên nhân thuộc về bản thân H Ĩ N H
II.3.3.2. Nguyên nhân từ phía nền kinh tế và cơ chế chính sách

C H Ư Ơ N G HI: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM N Â N G CAO KHẢ N Ă N G HỘI NHẬP
V À O HỆ THỐNG TÀI CHÍNH, TIẾN TỆ QUỐC TÊ CỦA HỆ THỐNG N G Â N
71
H À N G VIỆT NAM
III.l Mục tiêu phát triển, định hướng hội nhập của hệ thống N H T M
Việt nam

71

III.l.l. Mục tiêu phát triền của hệ thống NHTM

Việt Nam giai đoạn

hiện nay và tẩm nhìn đến năm 2020

71

HI.1.2. Định hướng hội nhập của Hệ thống ngân hàng Việt Nam

72

m.2. Gi
i pháp nâng cao kh
năng hội nhập của hệ thông N H T M Việt
Nam

74

UI.2.1. Nhóm giải pháp nâng cao năng lực nội tại của các NHTM

Việt

Nam

74

III.2.1.1. Các giải pháp tăng cường tiềm lực tài chính

74

III.2. Ì .2. Các giải pháp nâng cao năng lực công nghệ

85

III.2. Ì .3. Các giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực

87

III.2.1.4. Các giải pháp nâng cao chất lượng bộ máy quân lý và tăng

cường nguyên tắc thị trường trong hoạt động ngân hàng

89

III.2.1.5. Các giải pháp đa dạng hoa sản phẩm

91

III.2.1.6. Các giải pháp củng cố hệ thống kiểm toán nội bộ, xây dựng
chiến lược phát triển

92

111.2.2. Nhóm giải pháp góp phần tạo lập môi trường kinh doanh thuận
l
i hỗ tr
các NHTM

Việt Nam nâng cao khả năng hội nhập

UI.2.2. Ì. Xây dựng các chính sách tài chính, tiền tệ phù hợp
OI.2.2.2. Xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp lý

93
93
94

m.2.2.3. Hoàn thiện chế độ kế toán, thực hành kiểm toán và h
trợ cải
cách ngân hàng

96

in.2.2.4. Phát triển hệ thống thông tin kinh tế công khai chất lượng cao... 97
HI.2.2.5. Phát triển hệ thống giám sát ngân hàng trong nước và tăng
cường hợp tác giám sát quốc tế.

97

m.2.2.6. Hoạch định và thực thi tiến trình tự do hoa và hội nhập tài
chính, tiền tệ một cách phù hợp
KẾT LUẬN
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

100


Dơtá

ttănạ hội tít tập oài* hè thòng, tài chính, tun tệ quết' tế của kê tlừúttị ttạtĩii

lùttttị ttuúUtụ mại íờiêt Qỉxun

LỜI MỞ ĐẦU
ì. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỂ TÀI
Trong bối cảnh toàn cầu hoa nền kinh tế thế giới, tự do hoa và hội nhập
về tài chính, tiền tệ là xu hướng tất yếu và trở thành một nội dung quan trọng.
Hội nhập vào hệ thống tài chính quốc tế đang tạo ra nhiều tiềm năng to lớn,
đồng thểi cũng tạo ra nhiều thách thức nghiêm trọng cho hoạt động ngân hàng
của các nước đang phát triển. Quá trình tự do hoa và hội nhập tài chính, tiền tệ

đã làm thay đổi cấu trúc và hoạt động của hệthống ngân hàng trên thế giới
cũng như từng quốc gia. Đ ố i với các quốc gia có nền kinh tế đang chuyển đổi
và đang ở trong giai đoạn đẩu của quá trình hội nhập như Việt Nam, hoạt
động ngàn hàng đang bị chi phối rất lớn của các yếu tố bên ngoài như: Luật lệ,
chính sách, cạnh tranh, những biến động chính trị, kinh tế và tài chính quốc
tế... Từ đó, hoạt động ngân hàng đang trở nên ngày càng phức tạp và rất dễ bị
tổn thương nếu thiếu sự quản lý thận trọng và chính sách chậm được đổi mới.
Khi các điều kiện cần thiết cho hoạt động ngân hàng không vững chắc, hoạt
động của hệ thống ngân hàng rơi vào tình trạng không ổn định có thể dẫn tới
sự đổ vỡ mang tính hệ thống, đe doa nghiêm trọng đến an ninh quốc gia và sự
phát triển kinh tế - xã hội đất nước, thậm chí có thể là nguyên nhân của khủng
hoảng tài chính khu vực và thế giới.
Chủ trương của toàn ngành ngán hàng về vấn đề hội nhập là "chủ động
và khôn khéo tham gia quá trình hội nhập quốc tế, hợp tác hiệu quả với các trì
chức tiền tệ quốc tế và hệ thống ngân hàng trong khu vực và thế giới, phát huy
nội lực, tranh thủ ngoại lực, giữ vững độc lập chủ quyền và định hướng xã hội
chủ nghĩa". Tuy nhiên, nhìn nhận một cách thực tế, hệ thống ngân hàng
thương mạ; Việt Nam hiện nay đang phải đối mặt với rất nhiều khó khăn
thách thức, rủi ro khi mức vốn hiện nay của các ngân hàng trong nước thấp so
với các ngân hàng trong khu vực và thế giới; trình độ quản lý còn hạn chế; các
tiêu chuẩn về kiểm toán, kế toán chưa phù hợp với thông lệ và tiêu chuẩn quốc
xiintí

luận loi uị/iuệp -
ỈỈX4tKB XỠQtở


Oítiá tùknự hồi nhập

tùttì hệ thốtiụ tài chính, tiền tệ i/Ẩiôe tỉ của hê ittơnụ

ngân

ĩtàtií/ thtitíttụ mại l)ièt Qhun
f

tế; Trình độ công nghệ được áp dụng chưa hiện đại; Dịch vụ ngân hàng còn
nghèo nàn... Những thách thức này đã ảnh hưởng xấu đến khả năng hội nhập
vào hệ thống tài chính tiền tệ quốc tế của toàn hệ thống ngân hàng thương mại
Việt Nam, nhất là trong thời gian tới, Việt Nam tiếp tục đọy mạnh hội nhập
kinh tế quốc tế.
Nâng cao khả năng hội nhập của Hệ thống ngân hàng thương mại Việt
Nam đang là vấn đề được nhiều cấp, nhiều người quan tâm. Xuất phát từ nhận
thức về tầm quan trọng của vấn đề, dựa trên những luận cứ khoa học và qua
khao sát thực tiến của Việt Nam, em lựa chọn để tài nghiên cứu "Khả năng
hội nhập vào hệ thông tài chính, tiền tệ quốc tế của Hệ thông ngân hàng
thương mại Việt Nam" làm đề tài cho khoa luận tốt nghiệp của mình.
Đây là một đề tài lớn và phức tạp, đòi hỏi phải có sự nghiên cứu sâu sắc
và cọn trọng. Với khả năng và trình độ có hạn, sinh viên chỉ mong đưa ra được
một số ý kiến có ích đóng góp vào vấn đề rộng lớn và mang tính thời sự này.

li. MỤC ĐÍCH NGHIÊN cứu CỦA ĐỂ TÀI
-

Nghiên cứu cơ sở lý luận về hội nhập tài chính, tiền tệ và một số chì

tiêu đánh giá khả năng hội nhập của hệ thống ngân hàng một quốc gia.
-

Pnân tích và đánh giá thực trạng khả năng hội nhập tài chính, tiền tệ

quốc tế của hệ thống Ngân hàng thương mại Việt Nam trong thời gian quan.
-

Nêu ra một số giải pháp chủ yếu để nâng cao khả năng hội nhập vào

hệ thống tài chính, tiền tệ quốc tế của Hệ thống ngân hàng thương mại Việt
Nam.

HI. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN cứu
Đ ố i tượng nghiên cứu của Khoa luận là tập trung chủ yếu vào vấn đề
nâng cao khả năng hội nhập vào hệ thống tài chính, tiền tệ quốc tế của Hệ
thống ngân hàng thương mại Việt Nam.

íximtí

iiiạii loi iưjiiifp - 'Bui

âiiị

dĩiii

7ầttíiiạ - ^7X40<ĨB xởnỡ


DChÁ

năng. hội nhập

Ịĩỉitì hê

ihểtụậ. tài chính,

tiền tệ quết lè'của hỉ thôitụ Mụân

liàtttị ỉỉtatítn/ titạl (tyièt Qtam

Với mục tiêu nghiên cứu khả năng hội nhập với hệ thống tài chính, tiền
tệ quốc tế của Hệ thống N H T M Việt Nam, đề tài giới hạn phạm vi nghiên cứu
ở các N H T M N N và NHTMCP. Đây là hai loại hình phản ánh đầy đủ nhất, căn
bản nhất những đặc điểm của HTNHVN. Sử phát triển của hai loại hình ngán
hàng này sẽ có ý nghĩa quyết định đối với vị thế của H T N H V N trong quá
trình hội nhập quốc tế. Thông qua phân tích thửc trạng khả năng hội nhập của
hai loại hình ngân hàng này, kết hợp với việc sử dụng các phương pháp ước
tính và suy luận logic để đánh giá tổng quát cho cả hệ thống trong thời gian kế
từ khi chuyển đổi sang m ô hình ngân hàng hai cấp.

IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN cứu
Đ ể luận giải các vấn đề lý luận và thửc tiễn của đề tài, trong Khoa luận
sử dụng các phương pháp tổng hợp, phân tích, thống kê, chọn lọc, kết hợp với
phương pháp so sánh kết quả, trên cơ sở vận dụng phương pháp tư duy lý luận
duy vật biện chứng và duy vật lịch sử.

V. BỐ CỤC CỦA KHOA LUẬN
Khoa luận gồm 100 trang, có 15 bảng biểu, ngoài lời mớ đầu, phần kết
luận, được bố cục làm 3 chương:
Chương ì: Hệ thống Ngân hàng thương mại Việt Nam và những vấn để
cơ bản về khả năng hội nhập vào Hệ thống tài chính, tiền tệ quốc tế của Hệ
thống ngân hàng thương mại một quốc gia

Chương li: Thửc trạng về khả năng hội nhập với Hệ thống tài chính,
tiền tệ quốc tế của Hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam
Chương HI: Một số giải pháp nhằm nâng cao Khả năng hội nhập với
Hệ thống tài chính, tiền tệ quốc tế của hệ thống ngân hàng thương mại Việt
Nam
Cuối cùng là phần danh mục các tài liệu tham khảo.

x/tna iũạn tai iiựiiiẹp - 'Bút QỈiỊ ơiia vấỉonq - ^ìỉxiỡs XỞQtƯ


OChả

nãnụ

hội nhập

DÌU) hệ thêu tị tài thính, tiền tê tị i lòe ti'tủa hệ titâềtụ itựâtt

/*«//
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

CNH-HĐH:

Công nghiệp hoa - Hiện đại hoa

DNNN:

Doanh nghiệp Nhà nước

HĨNH:

Hệ thống ngân hàng

HTNHTM:

Hệ thống ngân hàng thương mại

HTNHTMVN:

Hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam

HTNHVN:

Hệ thống ngân hàng Việt Nam

NHLD:

Ngân hàng liên doanh

NHNNg:

Ngân hàng nước ngoài

NHTM:

Ngân hàng thương mại

NHTMCP:

Ngân hàng thương mại cổ phần

NHTMNN:

Ngân hàng thương mại Nhà nước

TCTD:

Tổ chức tín dụng


3Cliá tiátiự. /tội nháp

oùo kê tỉtốttụ tủi eitútit, tiền tê tị ít tứ' tế nua hỉ Ịli tít t tị ỊitẬthi

itìutụ. t/tiiđttự. mai (Ị)ìỀt Qtatn

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

Bảng IU: Các NHTM trên lãnh thổ Việt Nam trong giai đoạn từ 1991-200229
Bảng II.2. Thị phần của các loại hình N H T M Việt Nam

29

Bảng II.3: Tinh hình tăng vốn điều lệ của các NHTMCP

32

Báng II.4 . Quy m ô vốn tự có của một số N H T M trên thế giới năm 2003

33

Bảng II.5. Vốn điều lệ và tỷ lệ an toàn vốn của các N H T M Việt Nam

34

Bảng II.6. Tỷ lệ CAR của một số ngàn hàng trong khu vực và thế giới

34

Bảng li.7. Tinh hình huy động vốn của Hệ thống N H T M Việt Nam

35

Bảng II.8. N ợ quá hạn của hệ thống N H T M Việt Nam

37

Bảng II.9. Cơ cấu tín dụng của các N H T M V N bình quân từ 1998-2004

39

Bảng 11.10. So sánh giờa tăng trưởng GDP và tăng trưởng tín dụng của Hệ
thống N H V N giai đoạn 1995 - 2004

39

Bảng 11.11. M ố i tương quan giờa huy động vốn và cho vay của N H T M V N .Ai
Bảng 11.12. Lợi nhuận trên Vốn tự có và Lợi nhuận trên tài sản Có của các
NHTMNN

44

Bảng li. 13: Khả năng sinh lời của một số ngân hàng trên thế giới năm 2003 44
Báng 11.14. Cơ cấu trình độ của cán bộ N H V N bình quân từ 1998 - 2002

50

Bảng IU. Ì. Dự tính nhu cầu vốn cần thiết cho các N H T M N N theo các nhà
kiếm toán quốc tế

3Uiou

iiiụii Hi iiựliÌỊp - 'Bui

75

QUỊ QÍiu

lầiiiiiạ - ckĩỈKAWB

5sKWẼ7