Lựa chọn bài tập nâng cao hiệu quả phát bóng cao tay chính diện cho đội tuyển bóng chuyền nữ trường THPT sơn dương tuyên quang

TRƯỜNG ĐẠI HỌC sư PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA GIÁỎ DỤC THÈ CHẤT

HOÀNG VĂN LÝ

LựA CHỌN BÀI TẬP
NÂNG CAO HIỆU QUẢ PHÁT BÓNG
CAO TAY CHÍNH DIỆN CHO ĐỘI
TUYỂN BÓNG CHUYỀN NỮ TRƯỜNG
THPT SON DƯƠNG - TUYÊN QUANG
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Sư phạm GDTC
Hướng dẫn khoa học:

ThS. Vũ Tuấn Anh


LỜI CAM ĐOAN

Tên tôi là: Hoàng Văn Lý Sinh
viên lớp: K38B Khoa GDTC
Tôi xin cam đoan đề tài “Lựa chọn bài tập nâng cao hiệu quả phát
bóng cao tay chính diện cho đội tuyển bóng chuyền nữ trường THPT Sam
Dưomg - Tuyên Quang” là của sản phẩm của cá nhân tôi, chưa được bảo vệ
trước một Hội đồng khoa học nào. Toàn bộ những vấn đề đưa ra bàn luận,
nghiên cứu đều mang tính thời sự, cấp thiết và đúng với thực tế khách quan của
trường THPT Sơn Dương - Tuyên Quang.

Hà Nội, ngày 25 tháng 4 năm 2016
Sinh viên

Hoàng Văn Lý


MUC LUC
••
ĐẶT VẤN ĐÈ _________________________________________________ 1
CHƯƠNG I: TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN cứu ___________ 4
1.1.

Quan điểm của Đảng và Nhà nước về GTDC và Thể thao trường học 4

1.2. Xác định các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả kĩ thuật phát bóng cao tay
chính diện ........................................................................................................... 6
1.3........................................................................................................ Xu
thế tấn công trong bóng chuyền ở lứa tuổi THPT .......................................... 10
1.4 Cơ sở tâm sinh lý học sinh THPT ............................................................ 11
1.5.Cơ sở lí luận trong giảng dạy và hấn luyện kĩ thuật phát bóng cao tay
chính diện ......................................................................................................... 14
CHƯƠNG II: NHIỆM vụ - PHƯƠNG PHÁP - TỔ CHỨC NGHIÊN
CỨU ................................................................................................................. 17
2.1 Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................. 17
2.2. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................... 17
2.3. Tổ chức nghiên cứu ................................................................................. 19

CHƯƠNG m: KẾT QUẢ NGHIÊN cứu _________________________ 21
3.1. Đánh giá thực trạng công tác GDTC và hiệu quả phát bóng cao tay chính
diện của đội tuyển bóng chuyền nữ trường THPT Sơn Dương - Tuyên Quang
21
3.2. Lựa chọn, ứng dụng và đánh giá bài tập nâng cao hiệu quả phát bóng
cao tay chính diện cho đội tuyển nóng chuyền nữ trường THPT Sơn Dương Tuyên Quang .................................................................................................... 27

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ___________________________________ 43
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO __________________________ 45
PHỤ LỤC 1
PHỦ LỦC 2


DANH MỤC VIẾT TẮT

GDTC

: Giáo dục thể chất.

LVĐ
NĐC

: Lượng vận động.
: Nhóm đối chứng.

NTN
NXB

: Nhóm thực nghiệm.
: Nhà xuất bản.

STN
TDTT

: Sau thực nghiệm.
: Thể dục thể thao.

THPT

: Trung học phổ thông.

THSC

: Trung học cơ sở.

TTN
VĐV

: Trước thực nghiệm.
: Vận động viên.


DANH MUC BẢNG BIỂU

Bảng
biểu
Bảng 3.1

Nội Dung
Thực trạng đội ngũ giáo viên TDTT trường THPT Son

Trang
22

Dưong - Tuyên Quang
Bảng 3.2
Bảng 3.3

Thực trạng cơ sở vật chất phục vụ cho giảng dạy và học

23

tập môn GDTC
Thực trạng hiệu quả phát bóng cao tay chính diện của đội

24

bóng chuyền Nữ trường THPT Sơn Dương tại Hội khoẻ
Bảng 3.4

Phù Đổng tỉnh Tuyên Quang năm 2016
Thực trạng sử dụng bài tập phát bóng cao tay chính diện

26

của đội tuyển bóng chuyền nữ trường THPT Sơn Dương Bảng 3.5
Bảng 3.6

Tuyên Quang
Kết quả phỏng vấn lựa chọn ứng dụng bài tập nâng cao 29 -30
hiệu quả kỹ thuật phát bóng cao tay chính diện (n=20)
Kết quả phỏng vấn lựa chọn test đánh giá hiệu quả kỹ 34- 35
thuật phát bóng cao tay chính diện cho đội tuyển bóng
chuyền nữ trường THPT Sơn Dương - Tuyên Quang

Bảng 3.7

(n=30)
Kết quả kiểm tra đánh giá trước thực nghiệm (n = 20)

36

Bảng 3.8

Tiến trình thực nghiệm

38

Bảng 3.9

Kết quả kiếm tra sau 6 tuần thực nghiệm

39

Biểu đồ 1

Biểu diễn kết quả test phát bóng vào ô quy định 10 quả (vị

41

trí hàng sau, tính số quả)
Biểu đồ 2

Biểu diễn kết quả test phát bóng nhanh 1 phút (tính số

42

Biểu đồ 3

qủa)
Biểu diễn kết quả test chống đẩy 30 giây (tính số lần)

42


1

ĐẶT VẨN ĐỀ
•
Thể dục thể thao (TDTT) là một bộ phận của nền văn hóa xã hội, là một
mặt không thể thiếu được trong hệ thống giáo dục xã hội chủ nghĩa nó được coi
là phương tiện hữu hiệu giáo dục con người phát triển toàn diện về thể chất và
tinh thần, kết họp với các mặt giáo dục khác TDTT là yếu tố tạo nên sức mạnh
cộng đồng. Để kêu gọi toàn dân tập thể dục, chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết
“...Giữ gìn dân chủ, xây dựng nước nhà, gây đời sổng mới, việc gì cũng cần có
sức khỏe mới thành công. Mỗi người dân yếu ớt tức là làm cho cả nước yếu ớt
đi một phần, mỗi người dân khỏe mạnh tức là làm cho cả nước khỏe mạnh ....
Dân cường thì nước thịnh. Tôi mong các đồng bào ai cũng gắng tập thể dục.
Tự tôi ngày nào cũng tập ”[4],
Giáo dục thể chất (GDTC) và Thể thao trường học là bộ phận cơ hữu
của mục tiêu giáo dục và đào tạo, góp phần tạo ra thế hệ trẻ phát triển toàn diện:
“Phát triển cao về trí tuệ, cường tráng về thể chất, phong phú về tinh thần,
trong sáng về đạo đức ” đáp ứng yêu cầu xã hội, phục sự công nghiệp hóa, hiện
đại hóa đất nước. Bên canh đó, “TDTT trương hoc có ý nghĩa quan trọng đổi
với việc phát hiện , bôi dương nhân tai va nâng cao t hành tích thể thao ”. Sẽ
không có thể thao thành tích cao nếu như thể thao trường học không phat triền”
[7].

Nhận thức được vai trò và tầm quan trọng của TDTT trong công cuộc
xây dựng và đổi mới đất nước, sự nghiệp TDTT được Đảng và Nhà nước đặc
biệt quan tâm. Bên cạnh việc đầu tư cho những môn thể thao mũi nhọn đạt
thảnh tích cao trong các cuộc thi đấu khu vực và trên toàn thế giới là khôi phục
và phát triển rộng rãi các môn thể thao trong đó có bóng chuyền nhằm hướng
tới một nền TDTT đại chúng toàn diện.
Bóng chuyền là môn thể thao ra đời tại Mỹ vào năm 1985 do một giáo


2

viên thể dục tên là Uy Lyam Mooc Gan sáng lập sau đó phát triến lan rộng trên
toàn thế giới, ở Việt Nam Bóng chuyền bắt đầu xuất hiện từ những năm 1922
của thế kỷ trước. Tuy ừải qua nhiều khó khăn và thăng trầm của lịch sử đất
nước nhưng môn Bóng chuyền không ngừng phát triển và dần củng cố. Vài
năm gần đây, Bóng chuyền nước ta có nhũng bước phát triển rõ rệt, nhiều câu
lạc bộ đã được thành lập, nhờ vậy mà chất lượng các giải đấu trong nước và
quốc tế được cải thiện.
Song song với việc phát triển môn Bóng chuyền ở mọi miền đất nước,
đội Bóng chuyền Nữ trường THPT Sơn Dương - Tuyên Quang được thành lập.
Cùng với sự phát triển của các môn thể thao, Bóng chuyền ở Sơn Dương cũng
được quan tâm, đầu tư và phát triển mạnh. Đã thành lập được các câu lạc bộ,
đội tuyển Bóng chuyền của các cơ quan đặc biệt là của nhà trường trung học
phổ thông.
Theo xu hướng Bóng chuyền hiện đại ngày nay tấn công dần chiếm ưu
thế do chiều cao, sức mạnh, trình độ kỹ thuật và ý trí thi đấu ngày càng tốt hơn.
Do vậy muốn thi đấu đạt kết quả cao, các VĐV phải có đầy đủ các yếu tố như
kỹ thuật, chiến thuật, thể lực tốt, trạng thái tâm lý vững vàng. Trong các kỹ
thuật của Bóng chuyền, kỹ thuật phát bóng là yếu tố rất được coi trọng, vì phát
bóng không chỉ mở đầu cho một trận đấu, hiệp đấu mà còn mang tính chất tấn

công rõ rệt. Trong thi đấu phát bóng không chỉ gây niềm tin cho đồng đội mà
còn làm căng thẳng cho đối phương dẫn đến việc rối loạn về chiến thuật tổ chức
tấn công của đội bạn. Trong thi đấu khi giành được quyền phát bóng, người
phát bóng có quyền sử dụng tối đa các sở trường cá nhân của mình. Trong các
kỹ thuật tấn công, phát bóng giữ một vai ừò không kém phần quan trọng ừong
việc góp phần giành thắng lợi của một trận đấu.
Việc lựa chọn một số bài tập nhằm nâng cao hiệu quả kỹ thuật phát bóng
là vấn đề rộng lớn được nhiều tác giả quan tâm nghiên cứu như:


3

Nguyễn Toàn Chung (năm 2010); Vũ Diệu Thơ ( năm 2015)...Tuy nhiên chưa
có tác giả nào nghiên cứu vê hịêu qua phát bóng cao tuy chính diện cho nữ
VĐV đội tuyển bóng chuyền nữ trường THPT Sơn Dương -Tuyên Quang.
Xuất phát từ lý do đó chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài:
“Lựa chọn bài tập nâng cao hiệu quả kỹ thuật phát bóng cao tay
chính diện cho đội tuyển bóng chuyền Nữ trường THPT Son Dưong Tuyên Quang”.
MỤC ĐÍCH NGHIÊN cứu
Trên cơ sở lý luận thực tiễn, qua nghiên cứu phân tích và tổng họp tài
liệu. Chúng tôi đã lựa chọn bài tập nâng cao hiệu quả phát bóng cao tay chính
diện cho đội tuyển Bóng chuyền Nữ trường THPT Sơn Dương - Tuyên Quang.
GIẢ THIẾT KHOA HỌC
Nếu việc lựa chọn và áp dụng các bài tập để nâng cao hiệu quả phát bóng
cao tay chính diện cho đội tuyển Bóng chuyền nữ trường THPT Sơn Dương Tuyên Quang. Phát bóng tốt nó sẽ làm cho đối phương khó kiểm soát bóng và
phối hợp tấn công .


4

CHƯƠNG I
TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN cứu
1.1. Quan điểm của đảng và nhà nước về GDTC và thể thao trường học.
Sinh thòi, Bác Hồ rất quan tâm đến sự nghiệp phát triển TDTT vì sức khỏe
nhân dân, Bác kêu gọi toàn dân thường xuyên rèn luyện thân thể giữ gìn sức
khỏe và nâng cao thể lực. Bác Hồ tin yêu thế hệ trẻ, quan tâm và chăm sóc đến
sự phát triển thể chất của thế hệ ừẻ, ngày về thăm Trường Trung cấp TDTT
Trung ương (nay là Trường Đại học TDTT Bắc Ninh ), Bác đã căn dặn: "... Các
cháu học TD, TT không phải để đạt ông kiện tướng này, bà kiện tướng nọ. Cái
chỉnh là người cán bộ phục vụ đẳc lực cho nhân dân, đem hiểu biết của mình ra
hướng dẫn mọi người cùng tập luyện để nâng cao sức khỏe đẩy lùi bệnh tật..."
[8].
Định hướng về công tác giáo dục đào tạo và khoa học công nghệ trong
những năm tới, Nghị quyết Trung ương II khóa VIII đã khẳng định: "Giáo dục
đào tạo cùng với khoa học và công nghệ phải thực sự trở thành quốc sách hàng
đầu... Chuẩn bị tốt hành trang cho thế hệ trẻ đi vào thế kỷ XXI... Muốn xây
dựng đất nước giàu mạnh, văn minh phải có con người phát triển toàn diện,
không chỉ phát triển về trí tuệ, trong sáng về đạo đức lối sống mà phải là con
người cường tráng về thể chất. Chăm lo cho con người về thể chất là trách
nhiệm của toàn xã hội của tất cả các ngành các đoàn thể, ữong đó có giáo dục đào tạo, y tế TDTT.
Trước tình hình mới, định hướng của Đảng về phát triển sự nghiệp TDTT:
"Phát triển TDTT là bộ phận quan trọng trong chính sách phát triển kinh tế xã hội của Đảng và Nhà nước nhằm bồi dưỡng và phát huy nhân tổ con người
công tác TDTT phải góp phần nâng cao sức khỏe, thể lực, giáo dục nhân cách,
đạo đức, lối sổng lành mạnh làm phong phú đời sống văn hóa tinh thần của
nhân dân, nâng cao năng suất lao động xã hội và sức chiến đẩu của các lực


5

lượng vũ trang"

Trong các văn bản Nghị quyết của Đảng đã khẳng định: Phải xây dựng nền
TDTT có tính dân tộc, khoa học và nhân dân, phát triển rộng rãi phong trào
TDTT quàn chúng, thể thao thành tích cao và tăng cường công tác GDTC trong
nhà trường các cấp với khẩu hiệu: "Khỏe để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ”
Cũng như khẳng định phát triển TDTT là trách nhiệm của các cấp ủy Đảng,
chính quyền, các đoàn thể nhân dân và tổ chức xã hội.
Chỉ thị 36 CT/TW của Ban Bí thư Trung ưomg Đảng đã nêu: "Mục tiêu cơ
bản lâu dài của công tác TDTT là hình thành nền TDTTphát triển và tiến bộ,
góp phần nâng cao sức khỏe thể lực, đáp ủng nhu cầu văn hóa tinh thần của
nhân dân... thực hiện nền giáo dục thể chất trong tất cả các trường học, làm
cho việc tập luyện TDTT trở thành nếp sổng hằng ngày của hầu hết học sinh sinh viên" [1].
Hiến pháp nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam năm 1992 có ghi:
"Quy định chế độ GDTC bắt buộc trong trường học". Điều đó đã khẳng định sự
quan tâm chỉ đạo của Đảng và Nhà nước ta đối với TDTT và GDTC trong nhà
trường, coi đó là nhiệm vụ cấp thiết của Đảng toàn dân, để tạo điều kiện thuận
lợi cho sự phát triển TDTT nước nhà [5].
Chỉ thị 133 của Thủ tướng chính phủ đã chỉ rõ “Bộ Giáo dục và Đào tạo
cần đặc biệt coi trọng việc giáo dục thể chất trong nhà trường. Cải tiến nội
dung giảng dạy TD,TT nội khóa, ngoại khóa, quy định tiêu chuẩn rèn luyện
thân thể cho học sinh ở các cấp học, quy chế bắt buộc ở các trường, nhất là các
trường đại học phải có sân bãi, phòng tập TDTT, có định biên hợp lý và cỏ kế
hoạch đào tạo đội ngũ giáo viên TDTT đáp ứng nhu cầu ở tất cả cấp học" [3].
Luật giáo dục đã khẳng định: "Giáo dục là con đường chủ yếu và cơ bản để
chuẩn bị cho con người cho sự phát triển bền vững của đất nước trong điều
kiện kinh tể thị trường cỏ định hướng xã hội chủ nghĩa. Đó là con người có sức


6

khỏe và được phát triển toàn diện, vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự phát

triển kinh tế - xã hội, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc" [6].
Để đưa công tác GDTC trong nhà trường trở thành một khâu quan trọng mà
sự nghiệp giáo dục - đào tạo, cũng như xác định đúng về vị trí GDTC trong nhà
trường các cấp phải được triển khai thực hiện đồng bộ với các mặt giáo dục tri
thức và nhân cách từ tuổi thơ cho đến Đại học. Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào
tạo đã có văn bản quyết định ban hành quy chế về công tác GDTC trong nhà
trường các cấp. Trong đó đã khẳng định: "Giáo dục thể chất được thực hiện
trong nhà trường từ mầm non đến đại học, góp phần đào tạo những công dân
phát triển toàn diện. GDTC là một bộ phận hữu cơ của mục tiêu giáo dục và
đào tạo, nhằm giúp con người phát triển cao về trí tuệ, cường tráng về thể chất,
phong phú về tinh thần, trong sáng về đạo đức".
1.2. Xác định các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả kĩ thuật phát bóng cao
tay chính diện ở các trường THPT.
Bóng chuyền là môn thể thao hoạt động không có chu kỳ, với nhiều tình
huống phức tạp và thay đổi, chính vì vậy đòi hỏi các em trên sân phải có sự tập
trung và tâm lý vững vàng. Các dạng hoạt động chủ yếu của VĐV Bóng chuyền
là di chuyển, những động tác đỡ bóng, đập bóng, phát bóng và những tình
huống bóng trên lưới, sự khác biệt nhất của kỹ thuật ừong môn Bóng chuyền là
thời gian tiếp xúc với bóng rất nhanh và ngắn.
Trong sân đấu các em thực hiện các kỹ thuật khác nhau phụ thuộc vào vị
trí cụ thể từng cầu thủ. cầu thủ hàng trên luôn thực hiện kỹ thuật đập bóng và
phòng thủ trên lưới, bọc lót yểm trợ lẫn nhau và chuyền bóng tấn công.
Các cầu thủ hàng sau thì phòng thủ, chuyền một tấn công hàng sau. Bên cạnh
đó các em phải tuân thủ và thực hiện ý đồ chiến thuật của đội, cá nhân và các
chiến thuật không bóng. Hoạt động ừong thời gian dài như vậy đòi hỏi các em


7

phải có tâm lý vững vàng thể lực bền bỉ, kỹ thuật và chiến thuật điêu luyện mới
đáp ứng được yêu cầu thi đấu trong thời gian dài.
Phát bóng là một ừong những kỹ thuật mở đầu cho trận đấu, hiệp đấu nó
có ý nghĩa rất quan trọng. Phát bóng đảm bảo hiệu quả cao, nhất là thực hiện kỹ
thuật phát bóng cao tay chính diện tốt sẽ tạo cho đồng đội có tâm lý vững vàng
khi thực hiện kỹ thuật khác tự tin và độ chuẩn cao hon. Nhưng để thực hiện
điều này đòi hỏi ở các em phải có một kỹ thuật tốt, nắm được nguyên lý kỹ
thuật động tác, thực hiện động tác chính xác thuần thục, khéo léo và cảm giác
không gian thời gian, cảm giác dùng lực.
Ngoài ra còn có rất nhiều yếu tố khách quan ảnh hưởng tới hiệu quả thực
hiện kỹ thuật phát bóng cao tay chính diện như:
- Yếu tố hoàn thiện kỹ thuật:
+ Huấn luyện kỹ thuật là quá trình giảng dạy và hoàn thiện các động tác
kỹ thuật làm phương tiện tiến hành thi đấu thể thao ( các động tác kỹ thuật đánh
bóng). Nhiệm vụ chung của huấn luyện kỹ thuật Bóng chuyền là các em phải
hiểu được các quy luật sinh cơ học của động tác, nắm vững kỹ năng vận động
phù họp với thực tế để hoàn thiện nó ở mức độ cao nhất. Việc đạt được thành
tích cao phụ thuộc vào trình độ chuẩn bị kỹ thuật toàn diện của VĐV Bóng
chuyền, nói chung trình độ huấn luyện có ảnh hưởng lớn đến sự điêu luyện
chiến thuật của toàn đội.
+ Yếu tố kỹ thuật có vai trò quan trọng đặc biệt trong kỹ thuật phát bóng
cao tay chính diện. Khi đạt được trình độ kỹ thuật cao, nắm vững được nguyên
lý kỹ thuật động tác kết họp quá trình tập luyện, tạo cho các em hình thảnh kỹ
năng, kỹ xảo với kỹ thuật ổn định, sẽ đem lại hiệu quả cao. Ngược lại khi chưa
nắm vững được nguyên lý kỹ thuật động tác, kỹ thuật chưa ổn định khi thực
hiện không tránh khỏi những sai sót.
+ Sự điều khiển tự động hóa các động tác là một đặc điểm rất có giá trị


8

và có ý nghĩa quyết định của kỹ xảo vận động, tự động hóa giúp rất nhiều cho
việc thực hiện động tác. Ý thức lúc đó được giải thoát khỏi việc phải thường
xuyên kiểm ứa các chi tiết động tác. Do đó giảm nhẹ hoạt động chức năng của
các cơ quan và cho phép chuyển sự chú ý, tư duy tập trung vào điều khiển động
tác. Như vậy tự động hóa sẽ làm cho mở rộng khả năng sử dụng các động tác
khó và nâng cao tính hiệu quả của chúng. Vì vậy các kỹ xảo vận động cũng cần
thiết cả trong những môn luôn biến động, cũng như các môn bóng khác và các
môn đối kháng cá nhân, ở đây các em cần đạt được thành tích trong tập luyện
và thi đấu phải có vốn dự trữ các kỹ năng, kỹ xảo vận động phong phú chứ
không phải luôn tập trung sự chú ý ừong từng hành vi chiến thuật của mình.
Khi đã trở thành kỹ xảo trong quá trình vận động thực hiện kỹ thuật sẽ ừở lên
nhẹ nhàng, linh hoạt và thể hiện ở tính nhịp điệu của động tác, sự hình thảnh kỹ
xảo toàn diện có liên quan đến các tri giác chuyên môn như cảm giác với bóng.
- Yếu tố thể lực chuyên môn.
+ Huấn luyện thể lực là một trong các nội dung quan trọng của quá trình
huấn luyện bóng chuyền, nhằm phát triển cơ thể hoàn thiện các tổ chức và năng
lực vận động của VĐV dựa trên cơ sở đó tạo nên nền tảng chức năng vững chắc
cho hoạt động thi đấu.
+ Mức độ đòi hỏi cao đối với việc huấn luyện thể lực của VĐV Bóng
chuyền là do các nguyên nhân sau.
+ Bóng chuyền hiện nay đã phát triển đạt tới trình độ cao về chất. Điều
đó đòi hỏi VĐV phải có trình độ thể lực tương ứng cùng với việc thay đổi luật,
thời gian và cường độ thi đấu tăng hơn, tốc độ phát triến và kết thúc tấn công
được nâng cao, chiều cao của càu thủ trong đội hiện nay cũng được tăng lên
đáng kể.
+ Thể lực bao gồm sức nhanh, mạnh, bền, khéo léo ừong đó sức mạnh
đóng vai trò vô cùng quan trọng tới hiệu quả kỹ thuật phát bóng cao tay. Vì vậy

9

việc phát triển sức mạnh các nhóm cơ tay, vì có sự liên quan mật thiết tới việc
đem lại hiệu quả kỹ thuật phát bóng cao tay chính diện.
+ Thể lực đóng vai trò quan trọng trong thi đấu bóng chuyền, thể lực là
nền tảng cho việc thực hiện các kỹ thuật và mọi hành vi chiến thuật, trình độ thể
lực không cao sẽ không đáp ứng được quá trình thi đấu căng thẳng và liên tục
trong thời gian dài.
+ Các môn thể thao nói chung và môn bóng chuyền nói riêng trong thi
đấu phải thực hiện nhiều loại kỹ thuật khác nhau liên tục trong một thời gian
dài, vì vậy ở các ừận đấu, hiệp đấu các em sẽ bị giảm sút về thể lực, các kỹ
thuật khi thực hiện hiệu quả không cao, độ chính xác tính hiệu quả bị giảm sút
một cách rõ rệt. Như vậy có thể kết luận rằng thể lực đóng vai trò quan trọng
trong thi đấu bóng chuyền, thể lực đóng vai trò nền tảng cho mọi hoạt động.
-Yếu tố tâm lý ý chí.
Huấn luyện tâm lý cho các em là một quá trình sư phạm, sự thành công
phụ thuộc vào thực hiện hàng loạt những nguyên tắc sư phạm chung, trong đó
phải nói đến các nguyên tắc tuần tự và hệ thống, nguyên tắc toàn diện và vững
chắc.
+ Cần chú ý là tất cả các nguyên tắc huấn luyện đều liên hệ chặt chẽ và
bổ sung cho nhau. Nếu vi phạm một trong số những nguyên tắc đó thì sẽ làm
ảnh hưởng đến các nguyên tắc khác.
+ Huấn luyện tâm lý chung được tiến hành cùng với huấn luyện thể lực,
huấn luyện kỹ thuật, huấn luyện chiến thuật ừong suốt thời gian của thời kỳ
hoàn thiện về thể thao. Nó không chỉ nhằm chuẩn bị cho các em trước khi thi
đấu, ừong ừận đấu mà còn để giải quyết các nhiệm vụ của quá trình hoàn thiện
thể thao.
Nhiệm vụ chủ yếu của huấn luyện tâm lý chung cho VĐV:
1) Giáo dục đạo đức, phẩm chất cá nhân, tính tập thể cho VĐV.

10

2) Phát triển quá trình tri giác bao gồm: Sự hình thành và hoàn thiện các dạng
cảm giác chuyên môn như “Cảm giác bóng”, “ Cảm giác lưới”, “Cảm giác sân
bãi”, “ Cảm giác thời gian”.
3) Phát triển sự chú ý đặc biệt là khối lượng vận động, cường độ, tính ổn định,
phân bố và chuyển hướng chú ý.
4) Phát triển ý thức chiến thuật, trí nhớ, khái niệm, trí tưởng tượng, năng lực
phán đoán nhanh chóng và chính xác tình huống thi đấu, quvết định các giải
pháp có hiệu quả và kiểm ừa hoạt động của mình.
5) Phát triển năng lực điều khiển cảm giác của mình trong quá trình chuẩn bị
trước và trong khi thi đấu.
6) Phát triển các ý chí phẩm chất.
* Kết luận:
Từ thực tế trên ta thấy ba yếu tố: Mức độ hoàn thiện kỹ thuật; sự chuẩn
bị thể lực chuyên môn; vai trò tâm lý ý chí có ảnh hưởng quan trọng đến hiệu
quả phát bóng cao tay chính diện ừong thi đấu.
1.3. Xu thế tấn công trong bóng chuyền ở ỉứa tuổi học sinh THPT.
1.3.1 Xu thế chung trong bóng chuyền ở lứa tuối học sinh THPT (từ 15 -18
tuổi).
Nội dung chưomg trình Giáo dục thể chất (GDTC) ở trường phổ thông
hiện nay bao gồm các môn

càu lông, Bóng chuyền, Bóng đá, Đá cầu... trong

đó Bóng chuyền là một nội dung giảng dạy trong số các môn học GDTC nhung
nó có vai trò, tác dụng rất lớn đối với phát triển thể chất và tinh thần cho học
sinh. Điều đặc biệt quan tâm để lựa chọn và tiếp thu xu thế chung của Bóng
chuyền nước ta đã có những bước thay đổi đáng kể trong công tác tổ chức đào

tạo. Huấn luyện và thi đấu, huấn luyện phù họp với xu thế mới của Bóng
chuyền hiện đại là: Tuyển chọn VĐV có chiều cao, tập trung nâng cao huấn
luyện tố chất thể lực, huấn luyện VĐV có trình độ điêu luyện, coi ừọng VĐV


11

chuyền hai, chuyên môn hóa phòng thủ, không chỉ tấn công hàng trên mà còn
tấn công hàng dưới sau vạch 3m. Ngoài ra còn sử dụng kỹ thuật phát bóng cao
tay chính diện làm yếu tố tấn công bất ngờ, hiệu quả từ ngay pha bóng đầu tiên
để ăn điểm trực tiếp nhằm phá vỡ ý đồ chiến thuật tấn công của đối phương
ừong chuyền một để giành thắng lợi cho toàn đội.
1.3.2 Xu thế tấn công trong phát bóng cao tay chính diện lứa tuối học sinh
THPT(Từl5-18 tuổi).
Đặc điểm bóng chuyền ở nhà trường THPT các em đã sử dụng kỹ thuật
phát bóng cao tay chính diện là một phương tiện tấn công hữu hiệu và chủ động
nhất, nhằm phá vỡ hệ thống chiến thuật, phá vỡ đội hình thi đấu của đối
phương, gặp khó khăn trong việc phối họp chiến thuật cho đội bạn và tạo được
tâm lý vững vàng cho đồng đội. Ngoài ra phát bóng cao tay chính diện còn là
hình thức chủ động tấn công có thể giành được điểm trực tiếp từ những pha
phát bóng đầu tiên. Từ đó có thể khẳng định rằng phát bóng cao tay chính diện
là một hình thức tấn công tiêu biểu điển hình.
1.4. Cơ sở tâm sinh lí học sinh THPT.
1.4.1. Cơ sở tâm lý lứa tuổi học sinh THPT.
Từ lâu các nhà khoa học đã quan tâm nghiên cứu tới lĩnh vực hoạt động
thể thao. Trong các môn thể thao tập thể cũng như các môn thể thao cá nhân có
những điều kiện tốt để xem xét thái độ, hành động của con người ở những tình
huống căng thẳng khác nhau.
Tâm lý của con người rất đa dạng phong phú được biểu hiện rõ qua hành
động, nó không những phụ thuộc quá nhiều vào những điều kiện chủ quan ( lứa

tuổi, giới tính, trình độ...) mà còn phụ thuộc vào cả những điều kiện khách quan
(tình huống thi đấu khác nhau, địa điểm, thời tiết, trọng tài, khán giả...Chính vì
thế trong quá trình giảng dạy và huấn luyện đòi hỏi giáo viên HLV thể thao
phải đóng vai trò của nhà tâm lý học thể thao đối với thực tiễn, phải nắm vững


12

được những biểu thức cơ bản của tâm lý học và đặc điểm tình hình của đội kết
họp với nắm bắt được đặc điểm từng thành viên trong đội để từ đó có những
biện pháp giảng dạy và huấn luyện cho phù họp.
Trong Bóng chuyền việc rèn luyện các phẩm chất tâm lý lòng dũng cảm,
tự tin, tính quyết đoán, tính kỷ luật...và đặc biệt là trạng thái tâm lý sẵn sàng đạt
thành tích cao cho các VĐV là rất cần thiết. Đổ đạt được điều đó, trong quá
trình tập luyện phải cho người tập tiếp xúc làm quen với nhiều đối tượng khác
nhau, tham gia nhiều ừận đấu và môi trường có đặc điểm khác nhau... để cho
các em có điều kiện rèn luyện các phẩm chất tâm lý.
Đặc điểm lứa tuổi này các cơ quan trong cơ thể đã và đang phát triển
mạnh. Hệ thống tim mạch phát triển toàn diện, việc tập luyện thể thao tạo nên
một yếu tố kích thích cơ bản. Khả năng hấp thụ oxy tối đa tăng dung tích sống
tăng quá trình trao đổi thích ứng với quá trình phát triển. Hệ thống thần kinh
trung ương và ngoại biên đã trưởng thành nên sự thu nhận và xử lý thông tin,
quá trình học động tác và sự phối họp hệ thống thần kinh cơ, sức nhanh phản
ứng tốc độ động tác thích ứng rất tốt với yêu cầu của lượng vận động bài tập, ở
lứa tuối này các em đang phát triển hài hòa gắn liền vói sự nâng cao một cách
rõ rệt về năng lực làm việc .
1.4.2. Cơ sở sinh lý lứa tuổi học sinh THPT
Khoa học đã chứng minh các kỹ năng kỹ xảo vận động cần thiết trong
cuộc sống của con người lao động như: Chạy, nhảy, săn bắt, hái lượm...đã được
hình thành do quá trình lặp đi lặp lại nhiều lần các hoạt động đó.

Trong thể thao cũng vậy, các kỹ năng kỹ xảo thực hiện động tác được
hình thành do quá trình tích lũy các phản xạ có điều kiện nghĩa là các phản xạ
có điều kiện được lặp đi lặp lại nhiều lần tạo thành định hình trên vỏ não. Dựa
trên cơ sở đó mà quá trình giảng dạy và huấn luyện phải được tiến hành từ dễ
đến khó, từ đơn giản đến phức tạp...nghĩa là các bài tập trước phải là tiền đề cho


13

các bài tập sau và các bài tập sau phải dựa trên cơ sở những bài tập trước.
Đặc điểm sinh lý lứa tuổi THPT có thuận lợi rất lớn để phát triển trình độ
chuyên môn. Cơ thể phát triển tương đối hoàn chỉnh, các bộ phận của cơ thể
vẫn tiếp tục lớn lên nhưng đã chậm dần, về cấu trúc giải phẫu tương đối ổn định
nhất là khả năng vận động của cơ thể có sự khéo léo và linh hoạt. Dựa vào đặc
điểm sinh lý lứa tuối THPT có ý nghĩa rất lớn đối với công tác giáo dục và huấn
luyện thể thao vì lứa tuổi này cơ thể các em đang phát triển mạnh mẽ các hệ cơ
quan: Hệ tuần hoàn, hệ vận động, hệ hô hấp, hệ thần kinh...
Đặc điểm lứa tuổi này hệ thần kỉnh đang tiếp tục phát triển và đi đến
hoàn thiện kỹ năng tư duy, sẽ tạo điều kiện cho việc hình thành phản xạ có điều
kiện. Do hoạt động mạnh các tuyến giáp, tuyến sinh dục, tuyến yên làm cho
hưng phấn của hệ thần kinh chiếm ưu thế, giữa hưng phấn và ức chế không cân
bằng làm ảnh hưởng đến hoạt động thể lực. Do vậy trong quá trình tập luyện
cần lựa chọn bài tập phù họp.
1.4.2.1. Hệ vận động ( hệ cơ xương)
- Hệ xương: Lứa tuổi này hệ xương bắt đầu giảm tốc độ phát triển mỗi
năm nữ cao thêm 1-2 cm. Các loại xương như: Xương bàn tay, xương cố tay
hàu như đã hoàn thiện, cột sống đã ổn định hình dáng vì vậy các em có thể tập
luyện các bài tập nặng nhằm phát triển tố chất thể lực. Như vậy trong quá trình
GDTC có thể sử dụng các bài tập tương đối lớn về lượng vận động.
-

Hệ cơ: Lứa tuổi này hệ cơ các em phát triển chậm so với hệ

xương, các cơ lớn hơn phát triển tương đối nhanh, cơ nhỏ phát triển chậm hơn,
cơ co phát triển nhanh hơn cơ duỗi. Vì vậy khi tập luyện những bài tập phát
triến sức mạnh cần có những yêu cầu để phù hợp với các em.
1.4.2.2. Hệ hô hấp
Ở lứa tuối này hệ hô hấp đã phát triển tương đối hoàn thiện, dung tích
phổi tăng lên nhanh chóng, tần số hô hấp gần giống người lớn, tuy nhiên các cơ


14

hô hấp vẫn còn yếu, nên sức co giãn của cơ lồng ngực ít chủ yếu là co giãn của
cơ hoành, vì vậy trong quá trình tập luyện và thi đấu cần thở sâu tập trung thở
bằng ngực và các bài tập bơi, chạy trung bình có tác dụng tốt đến sự phát triển
của sự hô hấp.
1.4.2.3. Hệ tuần hoàn
Hệ tuần hoàn đang phát triển và đi đến hoàn thiện, buồng tim và hệ
thống điều hòa còn mạnh phát triển tương đối hoàn chỉnh. Phản ứng của tuần
hoàn trong vận động tương đối rõ rệt nhưng sau vận động mạch đập và huyết áp
hồi phục tương đối nhanh chóng. Vì vậy lứa tuổi này có thể tập những bài tập
sức bền và những bài tập có khối lượng và cường độ vận động tương đối lớn.
Tuy nhiên, khi sử dụng bài tập này cần phải thận ừọng và thường xuyên phải
kiếm tra theo dõi sức khỏe của học sinh.
1.5. Cơ sở lí luận trong giảng dạy và huấn luyện kĩ thuật phát bóng cao
tay chính diện.
1.5.1. Cơ sở lý luận huấn luyện phát bóng cho VĐV Bóng chuyền Nữ lứa
tuổi THPT
Đặc điểm bóng chuyền nhà trường THPT hiện đại dần dần, có xu thế ưu

tiên về chiều cao, yêu cầu nhiều về kỹ chiến thuật, thể lực, tâm lý, sự bền bỉ dẻo
dai trong các động tác đánh bóng, trong đó kỹ thuật phát bóng cao tay chính
diện là một kỹ thuật rất cơ bản và quan trọng.
Phát bóng là một kỹ thuật với bóng đầu tiên để đưa bóng vào cuộc, phát
bóng là mở màn cho một trận đấu, một hiệp đấu hoặc một đợt tấn công. Phát
bóng cao tay chính diện và hiệu quả phát bóng có ý nghĩa rất lớn trong thành
tích thi đấu của đội, phát bóng có uy lực đạt được hiệu quả cao có thể giành
điểm trục tiếp cho đội mình.
Tính hiệu quả của phát bóng càn thể hiện ở chỗ gây khó khăn cho đối
phương trong các hoạt động như: Chuyền một, phá vỡ chiến thuật, giảm sức tấn


15

công... Hơn nữa phát bóng có hiệu quả cao, có uy lực còn tạo được tinh thần thi
đấu sôi nổi nhiệt tình và ý chí quyết tâm cao của toàn đội.
Phát bóng tốt còn tạo điều kiện khả năng phối hợp thực hiện các động
tác, thực hiện kỹ chiến thuật một cách tự tin hơn, đạt hiệu quả cao hơn.
Trong thi đấu Bóng chuyền nhà trường THPT các em sử dụng rất nhiều
các kỹ thuật phát bóng khác nhau điển hình như:
+ Phát bóng cao tay chính diện.
+ Phát bóng cao tay nghiêng mình.
+ Phát bóng thấp tay chính diện.
+ Phát bóng thấp tay nghiêng mình.
Ngoài ra tính chất đường bay của bóng cũng khác nhau có thể là xoáy,
bay, mạnh hoặc nhẹ.
1.5.2. Các giai đoạn của giảng dạy và huấn luyện kỹ thuật phát bóng cao tay
chính diện.
- Giai đoạn giảng dạy ban đầu.
Giai đoạn này có ý nghĩa rất quan trọng trong phạm vi tạo ra nền móng

đế đạt tới hiệu quả điêu luyện của VĐV bóng chuyền. Đây là giai đoạn hình
thành kỹ năng ban đầu, hoàn thành nét chính của động tác. Những nét đặc trưng
của cơ chế sinh lý hình thành kỹ năng là sự lan tỏa các phản xạ vận động, sự
căng thẳng cơ bắp không cần thiết do sự khuếch tán của quá trình hưng phấn ở
vỏ bán cầu đại não. Nhiệm vụ về mặt phương pháp ở giai đoạn
này là nắm vững các nguyên lý kỹ thuật và nhịp điệu chung của động tác, loại
bỏ các động tác thừa và sự căng thẳng cơ không cần thiết. Trong giai đoạn
giảng dạy ban đầu khâu cơ bản của kỹ thuật động tác phải được nắm vững. Ban
đầu giới thiệu tách rời từng giai đoạn kỹ thuật đơn lẻ,sau đó kết hợp với các
động tác để hoàn thiện kỹ thuật quá trình giảng dạy và huấn luyện. Giai đoạn
này phải đảm bảo nguyên tắc từ dễ đến khó từ đơn giản đến phức tạp.


16

- Giai đoạn học sâu từng phần.
Đi sâu nghiên cứu và hoàn thiện kỹ thuật phát bóng cao tay chính diện
ừên cơ sở nắm vững các chi tiết động tác. Khi thực hiện kỹ thuật cần họp lý hóa
cấu trúc để tăng độ chuẩn xác của biên độ, nhịp điệu và sự phối họp các bộ
phận của cơ thể. Kết họp với việc sửa chữa các động tác xấu và loại bỏ các
động tác thừa sẽ mang lại hiệu quả cao hơn ữong quá trình huấn luyện.
- Giai đoạn củng cổ và hoàn thiện kỹ thuật.
Ở giai đoạn này chủ yếu là củng cố kỹ năng, hoàn thiện các động tác kỹ
thuật đã được học và thực hiện kỹ thuật đó phù họp với đặc điểm cá nhân tăng
cường số lượng lặp lại động tác kỹ thuật phát bóng cao tay chính diện đúng,
thực hiện kỹ thuật một cách tự tin và ổn định.
Khi thực hiện động tác kỹ thuật phát bóng cao tay chính diện nên cho các
em tập luyện và thi đấu ở những điều kiện, môi trường khác nhau nhưng các em
vẫn đảm bảo được hiệu quả kỹ thuật.

17

CHƯƠNG 2
NHIỆM VỤ - PHƯƠNG PHÁP - TỔ CHỨC NGHIÊN cứu
2.1 Nhiệm vụ nghiên cứu.
Để đạt được mục đích của đề tài, chúng tôi đề ra hai nhiệm vụ cần giải
quyết.
Nhiệm vụ 1: Đánh giá thực trạng công tác giáo dục thể chất và hiệu quả
phát bóng cao tay chính diện cho đội tuyển bóng chuyền Nữ trường THPT Son
Dưoug - Tuyên Quang.
Nhiệm vụ 2: Lựa chọn, ứng dụng và đánh giá hiệu quả các bài tập phát
bóng cao tay chính diện cho đội tuyển bóng chuyền Nữ trường THPT Sơn Dương
- Tuyên Quang.
2.2. Phương pháp nghiên cứu.
Để giải quyết hai mục tiêu của đề tài chúng tôi sử dụng các phương pháp
nghiên cứu sau:
2.2.1. Phương pháp phân tích và tổng hợp tài liệu.
Phương pháp phân tích và tổng họp tài liệu là phương pháp nghiên cứu
được sử dụng nhằm làm sáng tỏ và tổng quát được vấn đề nghiên cứu tìm ra cơ sở
lý luận, phương pháp, phương tiện huấn luyện cho đội tuyển Bóng chuyền Nữ
trường THPT Sơn Dương - Tuyên Quang.
2.2.2. Phương pháp phỏng vẩn.
Chúng tôi sử dụng phương pháp phỏng vấn trực tiếp và gián tiếp
- Phỏng vấn trực tiếp: Trực tiếp trao đổi với huấn luyện viên và VĐV.
- Phỏng vấn gián tiếp: Thu thập thông tin tài liệu có liên quan cần thiết đến
đề tài nghiên cứu thông qua phiếu phỏng vấn HLV, VĐV.
2.2.3. Phương pháp quan sát sư phạm.
Là phương pháp trực tiếp theo dõi quá trình huấn luyện cũng như các trận
thi đấu của đội tuyển Bóng chuyền Nữ trường THPT ở Tuyên Quang. Từ đó thu

thập số liệu thông tin để lựa chọn bài tập họp lí nhằm nâng cao hiệu quả phát


18

bóng cao tay chính diện cho đội tuyển Bóng chuyền Nữ trường THPT Son Dương
- Tuyên Quang.
2.2.4. Phương pháp kiểm tra sư phạm.
Chúng tôi đã sử dụng các test, bài tập, đấu tập của đội tuyển Bóng chuyền
Nữ trường THPT Sơn Dương - Tuyên Quang nhằm xác định được thực trạng hiệu
quả để đưa ra các bài tập hiệu quả nhất.
2.2.5. Phương pháp thực nghiệm sư phạm.
Thông qua phương pháp này để kiểm nghiệm đánh giá hiệu quả ứng dụng
các bài tập đã chọn vào thực tiễn huấn luyện để nâng cao hiệu quả phát bóng cao
tay chính diện cho đội tuyển Bóng chuyền Nữ trường THPT Sơn Dương - Tuyên
Quang.
Chúng tôi tiến hành thực nghiệm trên 2 nhóm, nhóm 1 và nhóm 2, mỗi
nhóm gồmio người.
Nhóm 1 là nhóm thực nghiệm tập luyện theo hệ thống bài tập do chúng tôi
lựa chọn.
Nhóm 2 là nhóm đối chứng tập theo các bài tập cũ vẫn thường tập.
Qua quá trình thực nghiệm được tổ chức chặt chẽ với từng buổi tập. Chúng
tôi đã loại trừ các yếu tố khách quan tác động đến từng nhóm và tránh ảnh hưởng
của nhóm này đối với nhóm kia, vấn đề còn lại là sự tác động của tổ họp phương
pháp đến từng nhóm khác nhau để đánh giá hiệu quả của chúng. Kết quả thực
nghiệm được chúng tôi trình bày ở phàn kết quả nghiên cứu.
2.2.6. Phương pháp toán học thống kê.
Để sử lý các số liệu thu được qua thực nghiệm sư phạm, trong đề tài chúng
tôi sử dụng các công thức sau:

19

(n < 30)
- Số trung bình:

- So sánh hai số trung bình:

(n<3°)

t= |4L« ¿L,

in, n,

Trong đó:

:Là số trung bình của nhóm A

XA

XB

:Là số trung bình của nhóm B

2

c

ờ : Phương sai
Xi: Là giá trị từng cá thể n: Số

lượng X : Dấu hiệu tổng 2.3. TỔ CHỨC NGHIÊN
CỨU:
Giai
Nội dung

đoạn
1

Thòi gian

Sản phẩm thu được

- Đọc và phân tích tài Từ tháng 11/2015 - Đề cương nghiên cứu
liệu.

đến tháng 1/2016 khoa học.

- Lựa chọn và tên đề tài.
- Xây dụng để cương

2

- Thu thập tài liệu có liên Từ tháng 1/2015
quan, viết tổng

đến

- Thông tin số liệu là đội
tuyển bóng chuyền nữ

20

quan về đề tài.

tháng 3/2016

trường THPT Sơn Dương Tuyên Quang.

- Hoàn thành tổng quan

- Tổng quan đề tài đang

đề tài.

nghiên cứu.

- Điều tra công tác huấn
luyện, hiệu quả phát bóng
cao tay chính diện của đội
tuyển bóng chuyền nữ
trường THPT Sơn Dương
- Tuyên Quang.
- Lựa chọn hệ thống bài
- Nội dung các bài tập.

tập bổ trợ nâng cao hiệu
quả phát bóng cao tay
chính diện.

- Kết quả nội dung các bài

- ứng dụng và đánh giá

tập.

bài tập.
3 - Xử lý số liệu, hoàn
thiện khoá luận, chuẩn

Tháng 5/2016

- Khóa luận tốt nghiệp.

bị bảo vệ khoá luận.
2.3.1. Địa điểm nghiên cứu:
- Trường ĐHSP Hà Nội 2.
- Trường THPT Sơn Dương - Tuyên Quang.
2.3.2. Đối tượng nghiên cứu:
- Chủ thể: Bài tập nâng cao hiệu quả phát bóng cao tay chính diện.
- Khách thể: Đội tuyển bóng chuyền nữ trường THPT Sơn Dương- Tuyên
Quang.
CHƯƠNG III