Bài giảng sinh học 8 vệ sinh tiêu hóa thao giảng tham khảo (5)

KIỂM TRA BÀI CŨ
- Những đặc điểm cấu tạo nào của ruột non giúp nó đảm
nhiệm tốt vai trò hấp thụ các chất dinh dưỡng?.
- Gan giữ những vai trò gì trong quá trình tiêu hóa ở ở cơ
thể người?.
Cấu tạo ruột non phù hợp với chức năng hấp thụ:
+ Niêm mạc ruột có nhiều nếp gấp
+ Có nhiều lông ruột cực nhỏ.
+ Mạng lưới mao mạch máu dày đặc ( kể cả ở lông ruột)
+ Ruột dài: tổng diện tích bề mặt hấp thụ đạt đến 500m2
* Gan: Tham gia điều hòa nồng độ các chất dinh dưỡng
trong máu được ổn định, đồng thời khử độc cho cơ thể.


TIẾT: 31 – BÀI 30

BÀI 30: VỆ SINH TIÊU HÓA


Tiết 31-Bài 30: VỆ SINH TIÊU HÓA
I. Các tác nhân có hại cho hệ tiêu hóa:


Có rất nhiều tác nhân có thể gây hại cho hệ tiêu hóa ở
những mức độ khác nhau:
- Răng có thể bị hư hại khi trong thức ăn đồ uống hay
kem đánh răng thiếu chất Canxi và Fluor, hoặc do vi
khuẩn lên men nơi vết thức ăn còn dính lại tạo môi
trường axít làm hỏng lớp men răng và ngà răng.

- Dạ dày và tá tràng có thể bị viêm loét bởi hoạt động
của vi khuẩn Helicobacter pylori kí sinh ở dưới lớp
niêm mạc của những cơ quan này.
- Các đoạn ruột khác nhau cũng có thể bị viêm do
nhiễm độc dẫn đến rối loạn tiêu hóa và tiêu chảy. Các
chất độc có thể do thức ăn ôi thiu, do vi khuẩn tả,
thương hàn … hay kí sinh trùng amíp tiết ra.

LOÉT DẠ DÀY

HELICOBACTER - PYLORI


- Các tuyến tiêu hóa có thể bị viêm do các loại vi
khuẩn, virút kí sinh gây ra. Gan có thể bị xơ (tế bào
gan bị thoái hóa và thay vào đó là mô xơ phát triển) do
viêm gan tiến triển, hay do tế bào gan không được
cung cấp đủ chất dinh dưỡng, hoặc do tế bào gan bị
đầu độc và hủy hoại bởi rượu, các chất độc khác.

XƠ GAN DO RƯỢU

UNG THƯ GAN


- Hoạt động tiêu hóa còn có thể bị ngăn trở và giảm
hiệu quả do giun sán sống kí sinh trong ruột (chúng có
thể gây tắc ống mật, tắc ruột và cướp mất một phần
chất dinh dưỡng của cơ thể). Các trứng giun sán

thường dính trên bề mặt rau, củ không được rửa sạch
và có thể sẽ lọt vào ruột khi ta ăn uống.

Giun đũa

Giun kim

Giun móc


Giun chui vào ống mật và làm tắc túi mật

Áp xe gan


- Hoạt động tiêu hóa và hấp thụ có thể kém hiệu quả do ăn uống
không đúng cách như:
+ Ăn vội vàng không nhai kĩ; ăn không đúng giờ, đúng bữa; ăn
thức ăn không hợp khẩu vị hay khẩu phần ăn không hợp lí.
+ Tinh thần lúc ăn không được vui vẻ, thoải mái, thậm chí căng
thẳng.
+ Sau khi ăn không được nghỉ ngơi mà phải làm việc ngay.


- Hoạt động thải phân cũng có thể gặp khó khăn (chứng
táo bón) do một số nguyên nhân chủ yếu sau:
+ Ăn khẩu phần ăn không hợp lí: quá nhiều tinh bột và
Prôtêin nhưng lại quá ít chất xơ (có nhiều trong rau xanh).
+ Ăn uống quá nhiều chất chát (có trong ổi xanh, hồng
xanh, nước trà...)

TRĨ DO TÁO BÓN LÂU NGÀY


Tác
nhân

Các
Sinh
Vật

Vi
khuẩn

Cơ quan hoặc hoạt
động bị ảnh hưởng

Mức độ ảnh hưởng

Răng

Hư răng, sâu răng

Dạ dày
Ruột
Các tuyến tiêu hóa
(gan)

Giun,
sán

Bị viêm, loét
Rối loạn tiêu hóa,
tiêu chảy
Bị viêm, bị xơ

Ruột

Bị tắc

Các tuyến tiêu hóa
(mật)

Bị tắc

Cơ quan tiêu hóa
Chế Không
Độ ăn đúng
uống cách Hoạt động tiêu hóa, hấp
thụ

Dạ dày và ruột bị
mệt mỏi
Bị rối loạn hoặc
kém hiệu quả.


Tiết 31-Bài 30: VỆ SINH TIÊU HÓA
I. Các tác nhân có hại cho hệ tiêu hóa:
- Vi khuẩn: gây hại cho răng, dạ dày, ruột và các tuyến

tiêu hóa => tạo môi trường axít làm hỏng men răng,
viêm loét dạ dày…
- Giun sán: Gây tắc ruột và ống dẫn mật
- Các chất độc hại có trong thức ăn, đồ uống.
- Ăn uống không đúng cách và khẩu phần ăn không
hợp lý: Cơ quan tiêu hóa bị viêm, bị mệt mỏi; hoạt
động tiêu hóa và hấp thụ kém hoặc bị rối loạn


Thực phẩm còn sống và tái có nguy cơ chứa nhiều nang sán

Sán xơ mít và đầu sán

Sán lá gan


Đầu sán

Người đàn ông này bị giun sán
làm tắc ruột và trong não bộ có
hàng nghìn con giun sán
Giun sán chui vào mắt


Đất cát bẩn và vật nuôi là nguồn
lây truyền giun sán cho trẻ em

Bé bị đau bụng do giun

Dừa và rau sam trị giun sán rất tốt

Lá mơ lông
trị kiết lị


Hạt dưa, hạt bí đỏ rang; lựu và quả cau trị giun sán rất tốt


Tiết 31-Bài 30: VỆ SINH TIÊU HÓA
I. Các tác nhân có hại cho hệ tiêu hóa:
II. Các biện pháp bảo vệ hệ tiêu hóa khỏi các tác nhân
có hại và đảm bảo sự tiêu hóa có hiệu quả:


- Vệ sinh răng miệng đúng cách sau khi ăn để bảo vệ
răng và các cơ quan khác trong khoang miệng.

Chải răng đúng cách với bàn chải và kem đánh răng


- Ăn uống hợp vệ sinh để tránh các tác nhân gây hại cho
các cơ quan tiêu hóa

Rau củ phải rửa thật kỹ trước khi chế biến

Rửa tay thật
sạch

Thức ăn ở vỉa hè, lề đường không đảm bảo an toàn thực phẩm


- Thiết lập khẩu phần ăn hợp lí để đảm bảo đủ dinh
dưỡng và tránh cho các cơ quan tiêu hóa phải làm việc
quá sức.
- Ăn chậm, nhai kĩ; ăn đúng giờ đúng bữa, hợp khẩu vị;
tạo bầu không khí vui vẻ thoải mái khi ăn; sau khi ăn
cần có thời gian nghỉ ngơi hợp lí để sự tiêu hóa được
hiệu quả.


THẢO LUẬN

1/ Thế nào là vệ sinh răng miệng đúng cách?

2/ Thế nào là ăn uống hợp vệ sinh?

3/ Tại sao ăn uống đúng cách lại giúp cho sự tiêu hóa
đạt hiệu quả cao?.


1/ Thế nào là vệ sinh răng miệng đúng cách?
- Đánh răng sau khi ăn và trước khi đi ngủ bằng bàn chải mềm và
kem đánh răng có chứa Ca và Fluor. Chải răng đúng cách như đã
học ở Tiểu học.
2/ Thế nào là ăn uống hợp vệ sinh?
- Ăn chín, uống sôi, không ăn thức ăn bị ôi thiu.
- Không để ruồi nhặng đậu vào thức ăn.
- Rau sống, trái cây tươi phải rửa kỹ trước khi ăn.

3/ Tại sao ăn uống đúng cách lại giúp cho sự tiêu hóa đạt hiệu quả
cao?
- Ăn chậm, nhai kỹ giúp thức ăn được nghiền nhỏ, thấm đều dịch
tiêu hóa.
- Ăn đúng giờ, đúng bữa, thức ăn hợp khẩu vị, bầu không khí vui
vẻ: sự tiết dịch tiêu hóa tốt hơn và quá trình tiêu hoá đạt hiệu quả.
- Nghỉ ngơi sau khi ăn để tạo điều kiện cho hệ tiêu hóa tập trung
làm việc; sự tiêu hóa hiệu quả hơn.