Bài giảng về hệ thần kinh ở người

HÖ thÇn kinh


Não

Hệ thần kinh gồm:
- Thần kinh trung ơng
+ Não
+ Tuỷ sống
- Thần kinh ngoại vi
+ Các dây thần kinh sọ (12 đôi)
+ Các dây thần kinh sống (31 đôi)
+ Phần ngoại vi của TK tự chủ

Tuỷ sống

Dây TK sống

Dây TK sọ


Mục tiêu bài học

1. Hiểu đợc cấu tạo mô học của hệ thần kinh, những đặc
điểm chung của hệ thần kinh.
2. Mô tả đợc hình thể ngoài và cấu tạo của các phần thuộc
não (đại não, gian não, thân não, tiểu não)
3. Kể tên và chức năng của các dây thần kinh sọ.
4. Mô tả đợc các đám rối thần kinh đợc tạo bởi các thần
kinh sống.
5. Hiểu đợc các cấu trúc của hệ thần kinh tự chủ.

I. ®¹i c¬ng vÒ hÖ thÇn kinh
II. PhÇn thÇn kinh trung ¬ng
iiI. PhÇn thÇn kinh ngo¹i vi


I. ®¹i c¬ng hÖ thÇn kinh

1. M« thÇn kinh
2. CÊu tróc chung cña hÖ thÇn kinh


i. đại cơng hệ thần kinh

hần kinh
Sợi gai

on (tế bào TK chính thức)

ấu tạo của nơron

Thân

Sợi trục

n: To lờn nhng thnh phn

Bao Myelin

ca cht xỏm, thn kinh trung

ni tip nhn v phỏt ra cỏc

ng thn kinh.

rục (ly tâm)

Cúc tận cùng
Sợi trục
Quãng thắt

Cấu tạo của nơron

o Myelin

uãng thắt Ran vier

c tận cùng Synap

sợi gai (hớng tâm)

Cúc tận cùng

Synap hoá học

Nơron
hậu synap

Synap điện

i. đại cơng hệ thần kinh

n và các cung phản xạ
- Các cung phản xạ

ác

+ Cung phản xạ đầy đủ

p

+ Cung phản xạ đơn giản

ng
Nơron liên hợp

Nơron cảm giác

Thoi cơ
(bộ phận
nhận cảm)

Da

(bộ phận
nhận cảm)
Nơron vận động

Cung phản xạ đơn giản

Cung phản xạ đầy đủ

Cơ


i. đại cơng hệ thần kinh

ấu trúc chung của hệ thần kinh

Chất xám

Chất xám vỏ não

KTW:

Vỏ (đại não, tiểu não)

Các nhân

Nhân

K ngoại vi: hạch TK

Chất trắng

Dải

KTW: các dải, bó

Hạch TK

K ngoại vi: các dây TK
Dây TK

Cấu trúc chung của hệ thần kinh


i. ®¹i c¬ng hÖ thÇn kinh

CHIA HỆ THẦN KINH

ơng diện chức năng

n có tính động vật

n có tính thực vật

ơng diện phân bố

n nằm trong hộp sọ và ống sống

ần kinh trung ương (não và tủy sống).

n tạo nên bởi các dây thần kinh


Ii. Phần thần kinh trung ơng

1. Tuỷ sống
2. Não
3. Màng não-tuỷ và các não thất


ii. Phần thần kinh trung ơng

1. Tuỷ sống
1.1 Vị trí và phân đoạn
- Vị trí: ống sống

Hành não

+ Trên: liên tiếp hành não
+ Dới: ĐS TLII

Tuỷ sống

+ Cuối: dây TK cùng giữa
- Phân đoạn (dựa vào TK sống)
+ Cổ: 7 đoạn tuỷ cổ
+ Ngực: 12 đoạn tuỷ ngực
+ Thắt lng: 5 đoạn tuỷ TL
+ Cùng: 5 đoạn tuỷ cùng

ĐS TLII

Thân ĐS
Tuỷ sống

+ Cụt: 1 đoạn tuỷ cụt

Cung ĐS

Vị trí của tuỷ sống và phân đoạn



ii. Phần thần kinh trung ơng

1.2 Hình thể ngoài
- Hình trụ dẹt

Rãnh giữa-sau

- Các khe, rãnh

Thừng sau

+ Khe giữa-trớc
+ Rãnh giữa-sau

Thừng bên

Rãnh bên-sau

+ Rãnh bên-trớc
Rễ trớc (vận động)
+ Rãnh bên-sau

Rễ sau

Khe giữa-trớc

Rãnh bên-trớc

Thừng trớc

Rễ sau (cảm giác)
- Các thừng:
+ Thừng trớc
+ Thừng bên
+ Thừng sau

Rễ trớc

Hình thể ngoài của tuỷ sống


ii. Phần thần kinh trung ơng

3 Hình thể trong

- Chất xám
+ Cột xám trớc (vận động)

Sừng sau
Các dải cảm giác

Sừng trớc

Chất xám trung gian

+ Cột xám sau (cảm giác)
Sừng sau
+ Cột xám trung gian (tự chủ)
Sừng bên

Các dải
liên hợp

- Chất trắng
+ Các dải vận động
+ Các dải cảm giác
+ Các dải liên hợp

- ng tõm ty (canalis centralis)

Sừng trớc

Các dải vận động

Hình thể trong của tuỷ sống


ii. Phần thần kinh trung ơng

hc phn:

Sừng sau

Các dải cảm giác
Chất xám trung gian

rc bờn vn ng c trn (vn tng).

sau bờn cm giỏc (khu cm tng).

u (sng sau) hay sng cm giỏc:
au

Các dải

liên hợp

eo cm giỏc da v lụng.

Sừng trớc

Các dải vận động

Hình thể trong của tuỷ sống


ii. PhÇn thÇn kinh trung ¬ng

2. N·o

§¹i n·o

C¸c phÇn cña n·o lµ:

Gian n·o

- Th©n n·o:

TiÓu n·o

+ Trung n·o
+ CÇu n·o
+ Hµnh n·o
- §¹i n·o
- Gian n·o

Trung n·o

- TiÓu n·o

CÇu n·o
Hµnh n·o

C¸c phÇn cña n·o


ii. PhÇn thÇn kinh trung ¬ng

Th©n n·o

TK III

.1 Hành não

1.1

TK IV

R·nh cÇu-cuèng

hía dưới tiếp với tủy sống.

hía trên cách cầu não bởi rãnh hành cầu. TK VI
TK VIII

Dài 3 cm,

R·nh hµnh-cÇu

Đường kính trước sau 12 - 15 mm,

TK XII

Rộng 22 - 25 mm ở đầu trên

Cuèng ®¹i n·o

TK V
TK VII
TK IX
TK X
TK XI

10 - 12 mm ở đầu dưới.

Trọng lượng của hành não chiếm

Cuèng tiÓu n·o trªn

% trọng lượng của não (6 - 7 gr).
5%

µnh n·o:

K IX,X,XI,XII

uèng tiÓu n·o díi
Cuèng

Cuèng tiÓu n·o gi÷a

TK IV
TiÓu n·o

Cuèng tiÓu n·o díi

H×nh thÓ ngoµi cña th©n n·o


ii. PhÇn thÇn kinh trung ¬ng

2.1 Th©n n·o

TK III

2.1.2 Cầu não

Cuèng ®¹i n·o
TK IV

R·nh cÇu-cuèng

Cao 3 cm rộng 4 cm có nhiều

TK V

khía ngang, lồi ở hai bên và

TK VI

lõm ở giữa thành rãnh, trong rãnh

TK VIII

R·nh hµnh-cÇu

có động mạch thân nền chạy qua.
Là phần trên não thất IV.

TK XII

TK VII
TK IX
TK X

TK XII

- CÇu n·o:
+ R·nh cÇu-cuèng
+ TK V,VI,VII,VIII
+ Cuèng tiÓu n·o gi÷a

Cuèng tiÓu n·o trªn
Cuèng tiÓu n·o gi÷a

TK IV
TiÓu n·o

Cuèng tiÓu n·o díi

H×nh thÓ ngoµi cña th©n n·o


ii. PhÇn thÇn kinh trung ¬ng

2.1 Th©n n·o

TK III

2.1.3 Trung não

TK IV

R·nh cÇu-cuèng

- dài rộng độ 15 mm

Cuèng ®¹i n·o

TK V
TK VI

- Mặt sau

TK VIII

- Có bốn củ não sinh tư :

R·nh hµnh-cÇu

+ Hai củ ở dưới (bé hơn).

TK XII

TK VII
TK IX
TK X
TK XII

+ Hai củ ở trên (to hơn).
- Trung n·o:
+ TK III,IV
+ Cuèng ®¹i n·o
+ Cuèng tiÓu n·o trªn

Cuèng tiÓu n·o trªn
Cuèng tiÓu n·o gi÷a

TK IV
TiÓu n·o

Cuèng tiÓu n·o díi

H×nh thÓ ngoµi cña th©n n·o


ii. Phần thần kinh trung ơng

2.1.2 Hình thể trong
- Chất xám:

Nhân đỏ

Đại não

+ Nhân TK sọ III-XII
+ Hành não: nhân trám

Trung não

+ Cầu não: nhân cầu

Nhân TK IV

+ Trung não: nhân đỏ

Cầu não

- Chất trắng:

Nhân TK VII

+ Các dải vận động

Hành não

+ Các dải cảm giác
Tuỷ sống
Nhân trám

Cấu tạo của thân não


ii. Phần thần kinh trung ơng

Đại não

1 Hình thể ngoài

Rãnh trung tâm
Hồi trớc trung tâm

Hồi sau trung tâm
Rãnh đỉnh-chẩm

hn to nht ca nóo

16 cm, rng 14 cm

o 12 cm, nng 1000 - 2000g

m ti trờn 85% trng lng
ton th nóo b)
Rãnh bên

a hai bỏn cu cú khe liờn bỏn
m ỏy khe l th trai,

Thuỳ trán

Thuỳ đảo
Thuỳ đỉnh

i cú khe bichat ngn

h vi trung nóo.

Thuỳ chẩm
Thuỳ thái dơng

Hình thể ngoài của bán cầu đại não


ii. Phần thần kinh trung ơng

Đại não

.1 Hình thể ngoài

Rãnh trung tâm
Hồi trớc trung tâm

Hồi sau trung tâm
Rãnh đỉnh-chẩm

Mặt trên-ngoài

+ Các rãnh


Rãnh bên



Rãnh trung tâm



Rãnh đỉnh-chẩm

+ Các thuỳ não


Thuỳ trán
(hồi trớc trung tâm-vận động)

Rãnh bên
Thuỳ trán

Thuỳ đảo
Thuỳ đỉnh

Thuỳ đỉnh
(hồi sau trung tâm-cảm giác)



Thuỳ thái dơng



Thuỳ chẩm



Thuỳ đảo

Thuỳ chẩm
Thuỳ thái dơng

Hình thể ngoài của bán cầu đại não

ii. Phần thần kinh trung ơng

- Mặt trong:

Rãnh đai

+ Rãnh đai
+ Hồi đai

Hồi đai

- Mặt dới
+ Khe não ngang
- Khe não dọc
Khe não dọc

Rãnh bên

Khe não ngang

Các mặt trong và dới
của các bán cầu đại não


ii. Phần thần kinh trung ơng

2.2.2 Hình thể trong
- Chất xám:
+ Vỏ
+ Nhân: nhân đuôi, nhân bèo

- Chất trắng
+ Bao trong
+ Các dải liên hợp:
Thể trai
Thể vòm

Vỏ não

Nhân bèo
Bao trong

Thể vòm

Các sợi liên hợp
Các sợi tia
(bao trong)

Hình thể trong của đại não

Nhân đuôi

Thể trai


ii. PhÇn thÇn kinh trung ¬ng

ất của não, cơ sở vật chất cao cấp của hệ thần kinh.

ăng sinh hoạt, phân tích và tổng hợp các kích

h để biến thành ý thức.

xếp thành 6 lớp. Diện tích vỏ não của hai bán cầu là

hỉ có 1/3 lộ ra phía ngoài, còn 2/3 ăn sâu vào trong

n cầu và được chia làm nhiều khu chức năng trong đó