TRIẾT lý âm DƯƠNG cơ sở văn hóa

Đại học Thái Nguyên
Trường Đại học Sư phạm
Văn A k51

Chào mừng cô và các bạn đến với bài tiểu luận của nhóm 1 lớp Văn A!
Thành viên trong nhóm gồm:

1.
2.
3.
4.

Nguyễn Bảo Ánh
Thẩm Hương Giang
Lê Thị Khánh Mai
Nguyễn Huyền Trang


Chương 2:
MỘT SỐ THÀNH TỐ VĂN HÓA CƠ BẢN

2.1. Văn hóa nhận thức
2.2. Văn hóa tổ chức cộng đồng
2.3. Văn hóa ứng xử với môi trường tự nhiên
2.4. Văn hóa ứng xử với môi trường xã hội


Chương 2:
MỘT SỐ THÀNH TỐ VĂN HÓA CƠ BẢN
VĂN HÓA NHẬN THỨC

Triết lí

Mô hình

Lịch âm dương và hệ can

Âm - Dương

Tam tài – Ngũ hành

chi


Chương 2:
MỘT SỐ THÀNH TỐ VĂN HÓA CƠ BẢN

VĂN HÓA NHẬN THỨC

Triết lí
Âm - Dương

Bản chất

Hai quy luật

Hai hướng

Ảnh hưởng của

& khái niệm

của triết lí

phát triển của

triết lí âm dương

âm dương

triết lí âm dương

trong đời sống
văn hóa người Việt


Chương 2:
MỘT SỐ THÀNH TỐ VĂN HÓA CƠ BẢN
VĂN HÓA NHẬN THỨC

Bài tiểu luận: Ảnh hưởng của triết lí âm dương trong đời
sống văn hóa của người Việt


Ngày xưa cũng như ngày nay, thuyết tương đối âm dương vẫn luôn gắn bó mật thiết
và sâu sắc với văn hóa phương Đông trong đó có Việt Nam. Nó được biểu hiện cụ
thể, chân phương từ nhiều góc độ trong đời sống


Chương 2:
MỘT SỐ THÀNH TỐ VĂN HÓA CƠ BẢN

VĂN HÓA NHẬN THỨC

I-Âm dương là bản chất của giới tự nhiên
Trong đời sống, dân tộc nào cũng va chạm với các cặp đối lập: đực - cái; nóng-lạnh;
cao-thấp;...


Chương 2:
MỘT SỐ THÀNH TỐ VĂN HÓA CƠ BẢN
VĂN HÓA NHẬN THỨC

Việc đồng nhất hai cặp ‘Mẹ-Cha’ và ‘Đất-Trời’chính là sự khái quát đầu tiên trên con
đường dẫn tới triết lý âm dương. Đây là yếu tố nền tảng góp phần thiết lập nên các
cặp đối lập mới trong giới tự nhiên.

ĐẤT
CHA

TRỜI
MẸ


Chương 2:
MỘT SỐ THÀNH TỐ VĂN HÓA CƠ BẢN
Ví dụ từ cặp ‘lạnh-nóng’

VĂN HÓA NHẬN THỨC

•
•

•

Về thời tiết: Mùa đông lạnh-âm, mùa hè nóng-dương
Về phương hướng: phương Bắc lạnh-âm, phương Nam nóng-dương
Về thời gian: ban đêm lạnh-âm, ban ngày nóng-dương.


Chương 2:
MỘT SỐ THÀNH TỐ VĂN HÓA CƠ BẢN
VĂN HÓA NHẬN THỨC

.Từ triết lý ấy dẫn đến tư duy, cách sống người Việt có khuynh hướng cặp đôi:

Vật tổ của người Việt: Một cặp đôi tiên rồng


Chương 2:
MỘT SỐ THÀNH TỐ VĂN HÓA CƠ BẢN
VĂN HÓA NHẬN THỨC

Ngói âm dương lợp nhà một viên sấp một viên ngửa

Ghép gỗ một tấm có gờ lồi một tấm có rãnh lõm


Chương 2:
MỘT SỐ THÀNH TỐ VĂN HÓA CƠ BẢN
VĂN HÓA NHẬN THỨC

Cặp

Hộ pháp ở chùa cũng có ông thiệnôngông
ác Tơ-bà Nguyệt


II-Ảnh hưởng của âm dương trong xã hội xưa và nay

•

Về mặt tư duy:

Quy luật ‘‘trong âm có dương’’ và ‘‘trong dương có âm’’ thể hiện cụ thể qua lối tư duy:
‘‘Chim sa, cá nhảy chớ mừng
Nhện sa xà đón xin đừng có lo’’


Lối tư duy theo quan hệ nhân quả:
«Sướng lắm khổ nhiều»
«Trèo cao ngã đau»...
=>Quy luật «Âm dương chuyển hóa»


•

Triết lý sống «quân bình»

-Tránh sự thái quá, bất cập
-Thích nghi cao với mọi hoàn cảnh sống
-Lạc quan, tin tưởng vào ngày mai tương sáng, không nản chí

•

Về mặt đời sống:

Ảnh hưởng triết lý âm dương biểu hiện rõ qua ba nhu cầu của đời sống

Nhu cầu ăn

Nhu cầu mặc

Nhu cầu ở


Với nhu cầu ăn
Nhấn mạnh tính cộng đồng, tính mực thước truyền thống.
Để tạo ra những mó ăn có sự cân bằng âm dương, người Việt phân biệt thức ăn năm
thức âm và dương tương ứng với ngũ hành.


•

Tuân thủ nghiêm ngặt quy luật âm dương bù trừ và chuyển hóa khi chế biến:


Với nhu cầu mặc

•

Đề cao hai yếu tố âm tính và dương tính.

Trong trang phục xưa, màu ưa thích vốn là các màu âm tính phù hợp với phong cách
tế nhị, kín đáo của truyền thống dân tộc


Trang phục miền Bắc với màu nâu, màu gụ của đất

Trang phục miền Nam với màu đen của bùn


Với nhu cầu ở

•

Người Việt chú trọng vấn đề phong thủy.

«Phong» là gió (thuộc dương); «thủy» là nước (thuộc âm). Phong và thủy là hai yếu
tố quan trọng nhất tạo thành vi khí hậu của một ngôi nhà.



III-Những ảnh hưởng của triết lý âm dương trong tín ngưỡng
-Với tín ngưỡng phồn thực (phồn=nhiều; thực=nảy nở):

Trống đồng- biểu tượng toàn diện của tín ngưỡng phồn thực


•

Mõ bằng gỗ ở bên trái là dương, chuông bằng đồng ở bên phải là âm. Tiếng mõ
và tiếng chuông tạo âm dương hòa hợp.

Chùa Một Cột (âm) được đặt trên một cột tròn (dương), cột tròn lại được đặt trong một cái hồ vuông (âm) đều là
biểu hiện của tín ngưỡng phồn thực.