chuyện đền tản viên

TRÖÔØNG THPT QUANG TRUNG
NGỮ VăN LỚP 10
Năm học 2008 - 2009


Kiểm tra bài cũ
Câu 1: Việc thưởng cho người quân hiệu giữ thêm cấm đã phản ánh phẩm chất nào của Trần Thủ Độ?

A
A. Khích lệ người dưới giữ nghiêm phép nước dù người bề trên vi phạm
B. Bao dung trước những lỗi lầm nhỏ của kẻ dưới quyền
C. Không xét đoán con người với những lỗi lầm nhỏ
D. Không vùi dập những người đang thi hành nhiệm vụ
Câu 2: Trần Thủ Độ can gián vua không cho anh mình làm tướng nhằm mục đích gì?
A. Không muốn kẻ khác lấn quyền mình
B. Tự ái vì vua đánh giá anh mình có tài hơn

C Không muốn anh em nắm giữ chức vụ quan trọng để kéo bè, kết đảng
C.
D. Không muốn có việc khó xử giữa hai anh em.
Câu 3: Điều nào không đúng với Trần Thủ Độ:

A
A. Có học vấn cao

C. Làm quan được moi người suy tôn

B. Tài lược hơn người

D. Quyền lực hơn cả vua

Câu 4: Vì sao Trần Thủ Độ muốn chặt ngón chân của người xin chức tước:
A. Muốn thử thách người làm quan
B. Ghét bỏ những người xin xỏ

C. Muốn phân biệt viên quan đó
D Muốn răn đe những kẻ chạy chọt, xin xỏ.
D.


Tiết 74,75:
Đọc văn:
Chuyện chức phán sự
đền Tản Viên
Trích: Truyền kỳ mạn lục Nguyễn Dữ


I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:

- Nguyễn Dữ sống vào khoảng thế kỷ thứ XVI.
- Quê quán: Xã Đỗ Tùng, huyện Trường Tân
nay thuộc huyện Thanh Miện, Hải Dương
- Xuất thân: Trong gia đình khoa bảng (Cha đỗ
tiến sỹ, bản thân ông cũng ra làm quan)


2. Tác phẩm
- Xuất xứ: Trích Truyền kỳ mạn lục
- Thể loại truyền kỳ:

+ Là thể loại văn xuôi tự sự thời trung đại
+ Có nguồn gốc từ Trung Quốc vào Việt Nam và phát triển rực rỡ vào cuối thế
kỷ XV, đầu thế kỷ XVI.
+ Dùng các yếu tố kỳ ảo, hoang đường làm phương thức nghệ thuật phản ánh
hiện thực cuộc sống.
- Truyền kỳ mạn lục Nguyễn Dữ:

+ Được viết bằng chữ Hán
+ Ra đời vào nửa đầu thế kỷ XVI
+ Gồm 20 truyện.
+ Nội dung: Phản ánh, phê phán, đả kích hiện thực xã hội phong kiến đen tối,
hủ bại; đồng tình với cảnh ngộ đau khổ của người dân lương thiện bị chà đạp,
hà hiếp; thể hiện khát vọng phá bỏ bất công ngang trái, vươn lên tìm hạnh phúc
cho con người Việt Nam cuối thế kỷ XV đầu thế kỷ XVI.


V¨n b¶n gèc cña “truyÒn kú m¹n lôc”


II. Đọc hiểu văn bản
1. Đọc văn bản
2. Bố cục:

Bố cục của tác phẩm
Chuyện chức phán sự đền Tản Viên ?

- Phần I: Ngô Tử Văn ... không cần gì cả: Giới
thiệu nhân vật Tử Văn và hành động đốt đền của
chàng.
- Phần II: Đốt đền xong .... ngục Cửu U -> Tử

Văn đương đầu với ma quỷ.
- Phần III: Phần còn lại: Tử Văn nhận làm chức
phán sự Đền Tản Viên và Lời bình của tác giả


Tãm t¾t t¸c phÈm:
“ ChuyÖn chøc ph¸n sù
®Òn T¶n Viªn ” ?


* Tóm

tắt theo hệ thống nhân vật:

Stt

Tên nhân vật

Nghề nghiệp

Loại

1

Ngô Tử Văn

Nho sỹ

Người

2

Bách hộ họ Thôi

Tướng giặc

Yêu quái

3

Thổ công

Ngự sử đại phu

Thần linh

4

Diêm Vương

Vua âm phủ

Thần linh

5

Nhân vật không tên

Lính canh

Quỷ sứ

-> Nhận vật chủ yếu trong tác phẩm là ma quỷ và thần linh; chỉ có mình Tử Văn
là người, sau đó thành thần.


* Tóm

tắt các sự việc theo nhân vật chính:

Stt

Sự việc

Nội dung

1

Đốt đền

Trừ hại cho dân

2

Bị sốt

Gặp Bách hộ họ Thôi + Thổ công

3

Chết

Bị kiện xuống Minh ti -> Thắng kiện

4

Sống lại

Làm lại đền cho Thổ công

5

Thành thần

Giữ chức phán sự

-> Bối cảnh câu chuyện xảy ra chủ yếu ở cõi âm


III. Đọc hiểu văn bản:
1. Tử Văn và hành động đốt đền của chàng
a. Giới thiệu nhân vật tử văn::

+ Tên: Soạn
+ Quê quán: Huyện Yên Dũng, Lạng Giang
+ Tính tình: Cương trực, khẳng khái, nóng nảy, thấy sự gian
tà thì không chịu được. Vùng Bắc Hà vẫn khen là người cương
trực.
-> Giới thiệu ngăn gọn những nét tính cách cơ bản của nhân
vật chính

-> Phần nào hé mở xung đột của truyện.
-> Là cách giới thiệu theo phương pháp truyền thống của văn
học trung đại.


b. Ngô Tử Văn với hành động đốt đền

Nguyên nhân:: Tên tướng giặc bại trận cướp đền, làm yêu quái trong dân gian -> Tử
Văn tức giận

Hành động đốt đền của Tử văn:
Tắm gội sạch sẽ, khấn trời rồi châm lửa đốt đền -> Thể hiện thái độ nghiêm túc,
ông khai việc làm của mình.
Tin vào hành động chính nghĩa, lấy lòng trong sạch và thái độ chân thành mong
ược trời chia sẻ.

- Thái độ của Tử Văn sau khi đốt đền:
Mọi người
Ngô Tử Văn
Lắc đầu, lè lưỡi, lo sợ cho Tử Văn
Vẫn vung tay không sợ gì cả
-> Khẳng khái, cương trực tin vào hành động chính nghĩa của mình -> Thái độ kiên
quyết của người trí thức muốn đả phá sự mê tín, loại trừ yêu quái.
- ý nghĩa của hành động đốt đền của tử Văn:
Thể hiện lòng dũng cảm, cương trực, tính cách mạnh mẽ, quyết liệt của Tử Văn.


2. Tử Văn đương đầu với ma quỷ:

- Sau khi đốt đền Tử Văn gặp những sự việc gì?

- Tử Văn có thái độ và cách giải quyết ra sao?


Tử Văn với các sự việc

Thái độ & cách giải quyết của Tử Văn

- Gặp hồn ma viên Bách hộ họ Thôi. Hắn giả - Tử Văn mặc kệ, vẫn cứ ngồi ngất ngưởng tự nhiên
Làm cư sĩ đến đòi Tử Văn trả lại đền và doạ
kiện Tử Văn với Diêm Vương.
- Gặp Thổ công. Thổ công nói cho Tử Văn
biết sự thật về bản chất của viên Bách hộ họ
Thôi và dặn chàng nói sự thật trước.

- Tử Văn kinh ngạc: Sao mà nhiều thần quá vậy
-> Hỏi cặn kẽ Hắn có thực là tay hung hãn có thể
gieo vạ cho tôi không -> Quyết tâm làm theo lời chỉ
bảo của thổ công.

- Bị hai tên quỷ sứ bắt xuống Minh ti.
Chúng đe doạ, vu cáo: Tội ác sâu nặng
không được dự vào hàng khoan giảm .

- Tử Văn khẳng khái cương quyết: Ngô Soạn này là
một kẻ sĩ ngay thẳng ở trần gian, có tội lỗi gì xin bảo
cho, không nên bắt phải chết một cách oan uổng .

- Gặp Diêm vương bị la mắng, uy hiếp

- Tử Văn cứng cỏi, không chịu nhún nhường, trình

bày như lời dặn của thổ công.

- Gặp lại viên Bách hộ họ Thôi. Hắn đã vu
vạ cho Tử Văn tội đốt đền.

-Tử Văn khôn ngoan đáp rằng: Nếu vua không tin
lời tôi, xin tư giấy đến đền Tản Viên để hỏi .


Kết quả, ý nghĩa cuộc đấu tranh giữa Tử
Văn và viên Bách hộ họ Thôi?

Kết quả:
- Viên Bách hộ họ Thôi nhận tội và chịu sự trừng phạt của
Diêm Vương -> Bị đày xuống ngục Cửu U.
- Tử Văn chiến thắng -> Được tin tưởng giao cho chức phán sự
đền Tản Viên.
ý nghĩa:
- Khẳng định sự chiến thắng của chính nghĩa trước gian tà; cái
thiện phải thắng cái ác -> Đây cũng là quan niệm của nhân sinh
tốt đẹp của nhân dân ta qua các chuyện cổ tích dân gian.


3. Tử Văn giữ chức phán sự đền Tản Viên

- Tại sao Tử Văn lại tự nguyện chết để làm chức
phán sự Đền Tản Viên? Nhận xét về nhân vật
Tử Văn?

- Chức phán sự: Là một chức quan trọng ở đền

Tản Viên, có nhiệm vụ xem xét những vụ kiện,
giúp việc cho người xử án; góp phần đem lại
công bằng cho xã hội.

-> Tử Văn là người sống có lý tưởng, tâm huyết với lẽ
phải; không chịu sự trói buộc bởi danh lợi tầm thường;
không vì mục đích xôi thịt của dân cúng tế mà vì để
tiếng về sau.


Em
Em có
có nhận
nhận xét
xét gì
gì về
về hình
hình ảnh
ảnh ởở cuối
cuối truyện:
truyện: Tử
Tử Văn
Văn
đã
đã giữ
giữ chức
chức phán
phán sự
sự đền
đền Tản

Tản Viên.
Viên. Chàng
Chàng xuất
xuất hiện
hiện
trên
trên xe
xe ngựa
ngựa đi
đi đến
đến ầm
ầm ầm,
ầm, chắp
chắp tay
tay thi
thi lễ,
lễ,
rồi
rồi cưỡi
cưỡi gió
gió biến
biến mất?
mất?

- Hình ảnh hào hùng, phi phàm .... -> Khẳng định tính cách cao
đẹp, nhất quán của Tử Văn: sống có lý tưởng, nguyện chết vì lý tư
ởng -> Thể hiện quan niệm bài trừ ma quỷ bất mình và lòng tôn
kính tổ tiên của tác giả.

III. Tổng kết:
1. Nghệ thuật:
- Nghệ thuât kế chuyện đặc sắc, hấp dẫn kịch tính (chứa đựng xung đột chính tà;
thể hiện cuộc đấu tranh giữa cái thiện và cái ác) qua vụ xử kiện căng thẳng, quyết liệt
dưới Âm phủ.
- Đặc sắc trong cách thức biểu đạt của văn tự sự trung đại: biểu hiện qua hình thức
kể chuyện truyền kỳ
- Sử dụng nhiều chi tiết kỳ ảo, hoang đường như kể chuyện thần linh, ma quỷ ->
Phản ánh hiện thực, thể hiện quan niệm nhân sinh tích cực của tác giả.

2. Nội dung:
- Truyện tập trung miêu tả trí thức Tử Văn với tính cương trực, dũng cảm, quyết
vạch mặt gian tà trước công lý.
- Sự chiến thắng của Tử Văn là sự chiến thắng của khát vọng phá bỏ bất công
ngang trái, vươn lên tìm hạnh phúc của con người Việt Nam cuối thế kỷ XV đầu thế
kỷ XVI -> Đây cũng chính là quan niệm nhân sinh tốt đẹp mà tác giả gửi gắm quan
hình ảnh người trí thức Tử Văn


Hướng dẫn về nhà:
-

- Häc sinh häc thuéc phÇn ghi nhí/ S¸ch gi¸o khoa
trang 61.
- Tãm t¾t truyÖn (Kh«ng qu¸ 20 dßng).
- So¹n bµi häc tiÕp theo


CH ÚC CÁC EM H ỌC T ỐT