Bài 40 hiện tuợng khúc xạ ánh sáng vật lý 9

GV: Đặng Thị Hòa



Quang
Hoïc

Chương III:

Xe thăm dò,
tự vận hành
chạy bằng
năng lượng
Mặt Trời
đang di
chuyển trên
Mặt Trăng.


I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
1. Quan sát

Quan sát hình bên và nêu nhận xét
về đường truyền của tia sáng là
đường thẳng hay đường gãy khúc ?
a) Từ S đến I (
trong
khôngthẳng.
khí ).
đường
b)Từ I đến K (

trong
nướcthẳng.
).
đường
c) Từ S đến mặt phân cách rồi đến K.

 đường gãy khúc.

S

Không
khí

N
I

P

Q

Nước

N’

K


I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
1. Quan sát

S

Không
khí

N

2. Kết luận

Tia sáng truyền từ không khí
sang nước (tức là truyền từ môi
trường trong suốt này sang môi
trường trong suốt khác) thì bị gãy
khúc tại mặt phân cách giữa hai
môi trường. Hiện tượng đó gọi là
hiện tượng khúc xạ ánh sáng.

I

P

Q

Nước

N’

K

I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
1. Quan sát

S

2. Kết luận
3. Một vài khái niệm

- I là điểm tới, SI là tia
i.
- IK là tia khúc tớ
xa.ï

- Đường NN’ vuông góc với mặt phân
cách là pháp tuyến tại điểm tới.

N
i
I

P

Q

r
N’

-S I N

là góc tới, ký
hiệu i .
-K I N là' góc khúc xạ, ký hiệu
r.
- Mặt phẳng chứa tia tới SI vàø pháp tuyến NN’ là
mặt phẳng tới.

K


I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
1,2,3.
4. Thí nghiệm

* Dụng cụ thí nghiệm gồm có:
Á nh sá ng
hep
̣ (đèn lazer), hộp nhựa chứa nước trong,
tấm nhựa chia độ.
* Tiến hành thí nghiệm

Nhúng thẳng đứng một
phần của tấm nhựa chia độ phẳng vào trong
nước.
Chiếu tia sáng
là là trên mặt tấm nhựa tới mặt phân cách
PQ tại điểm tới I.


i

r


I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
1. Quan sát
2. Kết luận
3. Một vài khái niệm
4. Thí nghiệm

C1. Hãy cho biết tia khúc xạ
có nằm trong mặt phẳng tới
không ? Góc tới và góc khúc
xạ, góc nào lớn hơn?
C1:Tia khúc xạ nằm
trong mặt phẳng tới.
- Góc tới lớn hơn góc

i
r


I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
1. Quan sát
2. Kết luận
3. Một vài khái niệm
4. Thí nghiệm

C2. Hãy đề xuất phương án
thí nghiệm để kiểm tra những

nhận xét trên có còn đúng
khi thay đổi góc tới hay
không.

i
r


S’
i

r
K’


I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
1. Quan sát
2. Kết luận
3. Một vài khái niệm
4. Thí nghiệm
5. Kết luận

Không
khí

Nước

i
r

Khi tia sáng truyền từ không khí sang nước
thì :khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới.
- Tia
- Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới.


I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
1,2,3,4.
5. Kết luận

Khi tia sáng truyền từ không khí sang nước
thì
: khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới.
- Tia
- Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới.

C3. Hãy thể
hiện kết luận
trên bằng
hình vẽ.

N

S

Khơng
khí

Khơng khí

i

Nước

P

i

I

Nước

r

r
N’
K

Q


í

I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
1,2,3,4.
5. Kết luận

Khi tia sáng truyền từ không khí sang nước
thì
: khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới.

- Tia
- Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới.

II. SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN
TỪ NƯỚC SANG
KHƠNG
1. Dự
đốn KHÍ

C4. Kết luận trên có còn đúng trong trường
hợp tia sáng truyền từ nước sang không
hay khô
ng ?Có.  Khơng.
 Đề xuất một phương án thí nghiệm để kiểm tra
dự đoán đó  Dùng tia sáng chiếu từ nước sang khơng khí.


I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
II. SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN
TỪ NƯỚC SANG
KHƠNG
1. Dự
đốn KHÍ
2. Thí nghiệm kiểm tra
C5. Chứng minh rằng: Đường nối các vò trí A, B,
C là đường truyền của tia sáng đi từ A tới mắt.
Khi đặt mắt ở vò trí C thì thấy được ánh sáng
từ A ở trong nước truyền đến mặt phân cách giữa
nước và không khí rồi tới mắt.

C
B

 Vậy, đường nối các vò trí A, B, C là đường truyền
của tia sáng đi từ A tới mắt.

A


I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
II. SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN
TỪ NƯỚC SANG KHƠNG KHÍ
1. Dự đốn
2. Thí nghiệm kiểm tra
Tia
C6. Nhận xét đường
truyền của tia sáng, chỉ
ra điểm tới, tia tới, tia
khúc xạ, vẽ pháp tuyến
tại điểm tới. So sánh
độ lớn góc khúc xạ và
góc tới.

Góc
khúc
khúc xạ
xạ r
BC
Pháp
tuyến

Góc
NN’
Tia
tới
tới
ABi

hơn góc tới.
Góc khúc xạ lớn
……….

Điểm
tới B

C

N

r
B
i
N’

A


I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
II. SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN
TỪ NƯỚC SANG KHƠNG KHÍ
1. Dự đốn

2. Thí nghiệm kiểm tra
3. Kết luận

C

N

r

Khi tia sáng truyền
được từ nước sang không
khí khú
thì :c xạ nằm
- Tia

B

- Góc khúc xạ lớn hơn góc tới.

N’

ng

mặt phẳng tới.

i
A


I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG

II. SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN TỪ NƯỚC SANG KHƠNG KHÍ
III. VẬN DỤNG

C7. Phân biệt các hiện tượng khúc xạ và phản xạ ánh sáng.

HIỆN
TƯNG
PHẢN
XẠ
ÁNH
SÁNG

-Tia tới gặp mặt phân
-Tia tới gặp mặt phân cách
cách giữa hai mơi
giữa hai mơi trường
trường ………
bị hắt trở HIỆN ………..............
bị gãy khúc và tiếp
………………………
………………………..
lại mơi trường
TƯNG
tục
truyền vào mơi
………………………
………………………..
trong suốt cũ.
KHÚC
………………

trường
trong suốt thứ
………………………..
XẠ ÁNH

-Góc phản xạ ……
…………. góc tới.

bằng

SÁNG

hai.

-Góc khúc xạ …………
…………. …….góc tới.

khơng bằng


C8? Hãy trả lời vấn đề đặt ra ở đầu bài?

B

A

Khi chưa có nước thì đầu
B của đũa che khuất ánh
sáng từ đầu A truyền tới
mắt nên không nhìn thấy

đầu A


 khi đổ nước vào thì các tia
sáng từ đầu A ở trong nước
truyền tới mắt bị khúc xạ (góc
khúc xạ lớn hơn góc tới )nên
mắt nhìn thấy ảnh ảo của
B điểm A nằm tại C, do đó nhìn
thấy đầu A của đũa

C
A


Tiết 44:

Tia nào sau đây là tia khúc xạ? Vì sao?
B

A

a)

Tia IA?

N

C

b) Tia IB?
c) Tia IC?
d) Tia ID?

Mặt phân cách
P Không khí

Q

I

Nước

Tia chọn là tia IC vì
khi ánh sáng truyền từ
nước sang không khí
thì góc khúc xạ lớn
hơn góc tới

D

N’

S


Tiết 43:
Tia nào sau đây là tia khúc xạ? Vì sao?
N

S

D

a) Tia IA?
b) Tia IB?
c) Tia IC?
d) Tia ID?
Tia chọn là tia IB vì khi
ánh sáng truyền từ
không khí sang nước thì
góc khúc xạ nhỏ hơn
góc tới

Mặt phân cách
P Không khí

Q

I

Nước

C
N’

B

A

Có thể em chưa biết
Do hiện tượng khúc xạ ánh sáng
nên thường ước nhầm độ sâu của
nước trong các ao hồ và sông suối.
Thực tế thì chúng ta chỉ nhìn thấy
ảnh của đáy ao hồ được nâng lên
khoảng 1/3 so với độ sâu thực của
nó. Vì vậy mà các em nhỏ cần lưu ý
khi tập bơi

C
A
Độ sâu nhìn thấy

Độ sâu thực

Vì sao ta nhìn thấy con cá ở trong
nước lớn hơn khi được bắt lên bờ
cũng được giải thích dựa trên hiện
tương này.