Bài 11 cụm danh từ

Xét ví dụ 1:
Ngày xưa có hai vợ chồng ông lão đánh cá ở với
biển
nhau trong một túp lều nát trên bờ biển.


Xét ví dụ 2: So sánh các cách nói sau:
a) Túp lều / một túp lều.
Nêu sự vật một cách chung/Làm rõ hơn về số lượng

b) Một túp lều / một túp lều nát.
Nêu số lượng và đặc điểm của sự vật

c) Một túp lều nát / một túp lều nát trên bờ biển.
Nêu số lượng, đặc điểm và vị trí của sự vật

* Nghĩa của cụm danh từ đầy đủ, cụ thể hơn nghĩa của danh từ.
* Số lượng phụ ngữ càng tăng, càng phức tạp thì nghĩa của cụm
danh từ càng đầy đủ hơn.


VÝ dô 3
Tất cả học sinh lớp 6A1 đang lao động.
CN

cụm danh từ

VN

Lan là một học sinh giỏi.
CN

VN

cụm danh từ

Cụm danh từ trong câu hoạt động giống như danh từ

* Ghi nhí 1 :
- Cụm danh từ là loại tổ hợp từ do danh từ với một số từ ngữ phụ
thuộc nó tạo thành.
- Cụm danh từ có ý nghĩa đầy đủ hơn và có cấu tạo phức tạp hơn
một mình danh từ, nhưng hoạt động trong câu giống như một danh
từ.


Xét ví dụ:
Vua sai ban cho làng ấy ba thúng gạo nếp với
ba con trâu đực, ra lệnh phải nuôi làm sao cho ba con
trâu ấy đẻ thành chín con, hẹn năm sau phải đem nộp đủ,
nếu không thì cả làng chịu tội.
( Em bé thông minh)


Các từ ngữ phụ thuộc đứng trước danh từ
ba, chín : Chỉ số lượng chính xác.
: Chỉ số lượng ước chừng.
cả

 Phụ ngữ trước

 Các phụ ngữ ở phần trước bổ sung cho danh từ các ý nghĩa về số
và lượng

Các từ ngữ phụ thuộc đứng sau danh từ
nếp, đực : Chỉ đặc điểm.
: Chỉ vị trí
ấy

 Phô

ng÷ sau.

 Các phụ ngữ ở phần sau nêu lên đặc điểm của sự vật mà danh từ biểu
thị hoặc xác định vị trí của sự vật ấy trong không gian hay thời gian.


Phần phụ trước
t2

t1

Phần trung tâm
T1

T2

Phần phụ sau
s1

làng

cả

ấy

ba

thúng

gạo

nếp

ba

con

trâu

đực

ba

con

trâu

chín

con

năm
làng

s2

ấy

sau


Ghi nhớ 2:
Mô hình cụm danh từ
Phần trước
t2
Tất cả

Phần trung tâm

t1
những

T1
em

T2
học sinh

Phần sau
s1
chăm

ngoan

s2
ấy

Trong cụm danh từ:
- Các phụ ngữ ở phần trước bổ sung cho danh từ các ý nghĩa
về số và lượng
- Các phụ ngữ ở phần sau nêu lên đặc điểm của sự vật mà
danh từ biểu thị hoặc xác định vị trí của sự vật ấy trong
không gian hay thời gian.


Bài 3: SGK tr 118
Khi kéo lưới lên, thấy nằng nặng, Lê Thận chắc mẩm được mẻ
cá to. Nhưng khi thò tay vào bắt cá, chàng chỉ thấy có một thanh sắt.
ấy xuống nước, rồi lại thả lưới ở một
Chàng vứt luôn thanh sắt ………
chỗ khác.
Lần thứ hai cất lưới lên cũng thấy nặng tay, Thận không ngờ
vừa rồi
thanh sắt ……………
lại chui vào lưới mình. Chàng lại ném nó xuống
cũ
sông. Lần thứ ba, vẫn thanh sắt ……mắc
vào lưới.
( Theo Sự tích Hồ Gươm)


Viết một đoạn văn ngắn nêu ý nghĩa của truyện

Thầy bói xem voi trong đó có sử dụng cụm danh từ (chỉ
rõ cấu tạo của cụm danh từ đó).