Phương pháp nghiên cứu khoa học CHUONG 5

BÀI GIẢNG MÔN HỌC: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU KHOA HỌC

CHƯƠNG V

TRÌNH BÀY/BÁO CÁO
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

DÀNH CHO HỌC VIÊN CAO HỌC
HỌC VIỆN CƠNG NGHỆ BƯU CHÍNH ViỄN THƠNG


C5. TRÌNH BÀY/BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

Việc trình bày, cơng bố kết quả nghiên cứu
có thể được hiểu dưới các tên gọi:


Trình bày/cơng bố luận điểm khoa học;



Trình bày/cơng bố kết quả nghiên cứu;



Viết /cơng bố cơng trình khoa học nghiên cứu.

www.ptit.edu.vn

Bộ môn Phát triển kỹ năng

Trang 2


C5. TRÌNH BÀY/BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

NỘI DUNG
I/ Tài liệu khoa học
•
•
•
•
•

•

Bài báo khoa học
Báo cáo khoa học
Thơng báo khoa học
Tổng luận khoa học
Tác phẩm khoa học

•
•
•
•

Kỷ yếu khoa học
Chuyên khảo khoa học
Sách giáo khoa
Báo cáo kết quả nghiên cứu

Luận văn khoa học

II/ Viết báo cáo kết quả nghiên cứu
III/ Viết luận văn khoa học
IV/ Trích dẫn khoa học

www.ptit.edu.vn

Bộ môn Phát triển kỹ năng

Trang 3


C5. TRÌNH BÀY/BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Bài báo/Báo cáo/Thơng báo/Tổng luận/Tác phẩm/Kỷ yếu/Chuyên khảo/SGK,..

Bài báo khoa học:



BBKH là một ấn phẩm mà nội dung có chứa những thơng tin
mới (dựa trên kết quả quan sát và thực nghiệm khoa học) có giá
trị khoa học và thực tiễn được đăng trên các tạp chí khoa học
chuyên ngành với những mục đích khác nhau.
BBKH thường viết dưới dạng một tiểu luận: nêu lý do; trình bày
các cơ sở lý thuyết; chỉ ra hiện trạng thực tế; khẳng định những
phát hiện mới; đề xuất ứng dụng và những khuyến nghị tiếp tục
nghiên cứu



BBKH có dung lượng khoảng trên 2000 từ (4-7 trang A4) đủ để
đăng thành một bài trên một số tạp chí; nếu phạm vi rộng thì phải
chia thành nhiều vấn đề nhỏ và đăng trên nhiều số.

www.ptit.edu.vn

Bộ môn Phát triển kỹ năng

Trang 4


C5. TRÌNH BÀY/BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Bài báo/Báo cáo/Thơng báo/Tổng luận/Tác phẩm/Kỷ yếu/Chuyên khảo/SGK,..

Bài báo khoa học:



Cấu trúc logic của BBKH mỗi loại BBKH có một cấu trúc
logic riêng (xem trang bên).



Bố cục nội dung BBKH có thể khác nhau tuỳ theo cách sắp
xếp của mỗi tác giả, song một bài báo cần nêu lên được
những khối nội dung hoàn chinh bao gồm: đặt vấn đề (mở
đầu), lịch sử nghiên cứu, cơ sỏ lý luận và phương pháp
nghiên cứu; kết quả thu thập và xử lý thông tin, phân tích kết
quả, kết luận và khuyến nghị.

www.ptit.edu.vn

Bộ mơn Phát triển kỹ năng

Trang 5


C5. TRÌNH BÀY/BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

TÀI LIỆU KHOA HỌC
Bài báo/Báo cáo/Thông báo/Tổng luận/Tác phẩm/Kỷ yếu/Chuyên khảo/SGK,..

Bài báo khoa học: Cấu trúc logic của các loại BBKH

www.ptit.edu.vn

Bộ môn Phát triển kỹ năng

Trang 6


C5. TRÌNH BÀY/BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

TÀI LIỆU KHOA HỌC
Bài báo/Báo cáo/Thông báo/Tổng luận/Tác phẩm/Kỷ yếu/Chuyên khảo/SGK,..

Báo cáo khoa học:



Báo cáo khoa học là một bài phát biểu được trình bày tại hội
nghị khoa học chuyên ngành; phải là một tài liệu có giá trị
khoa học, có ý nghĩa lý luận và thực tiễn - đó là kết quả
của quá trình nghiên cứu của tác giả hoặc đồng tác giả.



Báo báo khoa học phải tuân thủ các quy định của Ban/Cơ
quan tổ chức hội nghị khoa học về cấu trúc, dung lượng,
thời hạn/hình thức giao nộp báo cáo và các bản rình bày
(nếu có). Nếu báo cáo q dài thì phải có bản tóm tắt

www.ptit.edu.vn

Bộ mơn Phát triển kỹ năng

Trang 7


C5. TRÌNH BÀY/BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

TÀI LIỆU KHOA HỌC
Bài báo/Báo cáo/Thông báo/Tổng luận/Tác phẩm/Kỷ yếu/Chuyên khảo/SGK,..

Thông báo khoa học:


Thông báo khoa học là một thông báo được đăng trên tạp
chí, trên bản tin khoa học hoặc thơng báo trong hội nghị

khoa học với mục đích đưa tin vắn tắt về hoạt động và thành
tựu nghiên cứu.



Cấu trúc, dung lượng: Thơng báo thường có cấu trúc theo
ngơn ngữ báo chí, thường rất ngắn, khoảng 100 đến 200 chữ
hoặc trình bày miệng không quá 5 phút.



Nội dung: chỉ bao gồm những “thơng báo”, những “sự kiện
khoa học”, khơng có bất cứ một “giả thuyết”, một “luận cứ”
hoặc một “chứng minh” nào.

www.ptit.edu.vn

Bộ môn Phát triển kỹ năng

Trang 8


C5. TRÌNH BÀY/BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

Ví dụ về Thông báo
khoa học

www.ptit.edu.vn

Bộ môn Phát triển kỹ năng

Trang 9


C5. TRÌNH BÀY/BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

TÀI LIỆU KHOA HỌC
Bài báo/Báo cáo/Thông báo/Tổng luận/Tác phẩm/Kỷ yếu/Chuyên khảo/SGK,..

Tổng luận khoa học:


Tổng luận khoa học là bản mô tả khái quát toàn bộ sự kiện,
thành tựu và vấn đề liên quan đến một chủ đề nghiên cứu.



Nội dung TLKH gồm:
- Lý do làm tổng luận;
- Tóm lược lịch sử nghiên cứu, các phương hướng
- Các vấn đề khoa học, lịch sử vấn đề; những vấn đề đã được
giải quyết và những vấn đề cịn mang tính thời sự
- Tóm lược các tác giả, luận điểm của họ, cách tiếp cận
- Nhận xét tổng quát về thành tựu, phương pháp, mặt mạnh, mặt
yếu và các vấn đề còn tiếp tục quan tâm.
- Đề xuất chủ kiến của cá nhân tác giả

www.ptit.edu.vn

Bộ môn Phát triển kỹ năng

Trang 10


C5. TRÌNH BÀY/BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

TÀI LIỆU KHOA HỌC

Bài báo/Báo cáo/Thông báo/Tổng luận/Tác phẩm/Kỷ yếu/Chuyên khảo/SGK,..

Tác phẩm khoa học:


Tác phẩm khoa học là bản tổng kết một cách có hệ thống tồn
bộ phương hướng nghiên cứu của tác giả.



TPKH có các đặc điểm: tính hệ thống về tồn bộ những vấn đề
trong phương hướng nghiên cứu; tính hồn thiện về mặt lý
thuyết; tính mới đối với những vấn đề trình bày.



Cấu trúc của TPKH: tương tự như cấu trúc báo cáo khoa học.



Nội dung TPKH: bao gồm tất cả các vấn đề được trình bày đều là
những kết luận khoa học, nghĩa là những giả thuyết khoa học đã

được kiểm chứng với đầy đủ luận cứ và được luận chứng một
cách phù hợp với các quy tắcsuy luận lôgic.

www.ptit.edu.vn

Bộ môn Phát triển kỹ năng

Trang 11


C5. TRÌNH BÀY/BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

TÀI LIỆU KHOA HỌC
Bài báo/Báo cáo/Thông báo/Tổng luận/Tác phẩm/Kỷ yếu/Chuyên khảo/SGK,..

Kỷ yếu khoa học:

Kỷ yếu khoa học là một tuyển tập in tóm tắt các kết quả nghiên cứu
của các cơng trình; các bản báo cáo khoa học và tóm tắt các báo
cáo khơng kịp gửi trước hoặc khơng có điều kiện in toàn văn; đồng
thời in cả những bài thảo luận trong khn khổ hội nghị

KYKH có mục đích: ghi nhận hoạt động khoa học của một tổ chức
hay một giai đoạn, một chủ đề; Tạo cơ hội để người nghiên cứu
công bố các kết quả nghiên cứu khoa học

Cấu trúc của KYKH: gồm tập hợp các báo cáo, bài báo khoa học
theo một nhóm chủ đề hẹp nhất định.

Nội dung KYKH: chứa đựng những kết quả nghiên cứu các cơng

trình, các bản báo cáo, các bài thảo luận trong khuôn khổ các hội
nghị khoa học, hoặc trong một giai đoạn hoạt động của một tổ chức
khoa học của một chương trình nghiên cứu khoa học
www.ptit.edu.vn

Bộ môn Phát triển kỹ năng

Trang 12


C5. TRÌNH BÀY/BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

TÀI LIỆU KHOA HỌC
Bài báo/Báo cáo/Thông báo/Tổng luận/Tác phẩm/Kỷ yếu/Chuyên khảo/SGK,..

Chuyên khảo khoa học:


Chun khảo khoa học là một cơng trình khoa học bàn luận về một chủ

đề lớn,có tầm quan trọng, có ý nghĩa lý luận và thực tiến đối với một chun
ngành khoa học; là cơng trình tổng kết về tồn bộ các kết quả nhgiên cứu
công phu, lâu dài, thể hiện sự am hiểu rộng rãi và sâu sắc về kiến thức
chuyên ngành của các tác giả

CKKH: gồm tập hợp các bài viết định hướng theo một nhóm vấn đề, được
trình bày dưới dạng một tập sách, xuất bản khơng định kỳ, không nhất thiết
hợp thành hệ thống lý thuyết, mà ngược lại cịn có những luận điểm khoa
học trái ngược nhau.


Cấu trúc của CKKH: Về bố cục nội dung của chun khảo khoa học
khơng u cầu trình bày chặt chẽ thành một hệ thống lý thuyết mà hết sức
linh hoạt về mặt khoa học. Chuyên khảo được trình bày theo một lôgic nhất
định, chẳng hạn đi từ lịch sử vấn đề, với các xu hướng, trường phái nghiên
cứu và các kết luận có căn cứ xác đáng; văn phong của chun khảo là văn
phong bác học, có lượng thơng tin, sử dụng chính xác các thuật ngữ khoa
học.
www.ptit.edu.vn
Bộ mơn Phát triển kỹ năng

Trang 13


C5. TRÌNH BÀY/BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

TÀI LIỆU KHOA HỌC
Bài báo/Báo cáo/Thông báo/Tổng luận/Tác phẩm/Kỷ yếu/Chuyên khảo/SGK,..

Sách giáo khoa:


SGK là tài liệu chọn lọc, tổng kết và hệ thống hoá các tri thức khoa
học thuộc một lĩnh vực khoa học nhất định, được trình bày theo
chương trình mơn học do Nhà nước qui định; sau khi thẩm định xác
nhận giá trị khoa học và có tính giáo dục thì được dùng làm tài liệu
giảng dạy và học tập trong trường học nhằm thực hiện mục tiêu
đào tạo



SGK: có các tính chất:
- Tính hệ thống
- Tính hiện đại
- Tính sư phạm

www.ptit.edu.vn

Bộ môn Phát triển kỹ năng

Trang 14


C5. TRÌNH BÀY/BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

VIẾT BÁO CÁO NGHIÊN CỨU
Khái niệm/Hình thức và bố cục/Báo cáo tóm tắt



Báo cáo KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU (gọi tắt là báo cáo) là văn bản
trình bày một cách có hệ thống kết quả nghiên cứu, cần nêu bật
được những vấn đề cơ bản:
- Tổng quan vấn đề nghiên cứu:
- Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu.
- Nội dung và KQNC có những đề xuất mới, những ƯD sáng tạo.
- Kết luận và khuyến nghị.



Báo cáo phải được trình bày theo một lơgic chặt chẽ với

trình tự các phần: mở đầu, nội dung, kết luận, tài liệu tham khảo
và phụ lục.

www.ptit.edu.vn

Bộ môn Phát triển kỹ năng

Trang 15


C5. TRÌNH BÀY/BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

VIẾT BÁO CÁO NGHIÊN CỨU
Khái niệm/Hình thức và bố cục/Báo cáo tóm tắt

Hình thức và bố cục báo cáo KQNC:
(1)
(2)

(3)

Phần khai tập: bìa; lời cảm ơn; mục lục; viết tắt; danh mục các
bảng và hình vẽ
Phần nội dung:
- Mở đầu
- Nội dung: gồm các chương/mục
- Kết luận và khuyến nghị
- Tài liệu tham khảo
Phần phụ lục: có thể có các phụ lục, bảng hướng dẫn, chỉ dẫn
hoặc ước chú;các biểu bảng, số liệu, hình vẽ, biểu đồ, đồ thị;

phần giải thích thuật ngữ, phần tra cứu theo đề mục hay tác giả;
các công trình (bài viết) đi sâu từng khía cạnh của đề tài (nếu
có). Nếu nhiều phụ lục thì phụ lục được đánh số thứ tự bằng số
la mã hoặc số Ả -rập

www.ptit.edu.vn

Bộ môn Phát triển kỹ năng

Trang 16


C5. TRÌNH BÀY/BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

VIẾT BÁO CÁO NGHIÊN CỨU
Khái niệm/Hình thức và bố cục/Báo cáo tóm tắt

Viết báo cáo tóm tắt:

(1)

Bản tóm tắt báo cáo là văn bản rút ngắn của bản báo cáo kết
quả nghiên cứu chính, được viết để trình trước hội đồng nghiệm
thu và gửi đến đồng nghiệp để xin ý kiến nhận xét. Bản tóm tắt
báo cáo được trình bày rõ ràng, sạch sẽ, khơng tẩy xố, có đánh
số trang, số biểu bảng, hình vẽ, sơ đồ, đồ thị… trình bày ngắn
gọn (chỉ khoảng 16 đến 18 trang khổ giấy A5 (140×190 mm hoặc 130 ×
190mm)

(2)

Cấu trúc báo cáo tóm tắt:
- Phần mở đầu
- Phần nội dung
- Phần kết luận và khuyến nghị

www.ptit.edu.vn

Bộ môn Phát triển kỹ năng

Trang 17


C5. TRÌNH BÀY/BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

VIẾT LUẬN VĂN KHOA HỌC
Khái niệm/Phân loại/Trình tự/Nội dung/Hình thức

Khái niệm:



Luận văn khoa học là chuyên khảo về một vấn đề khoa học
hoặc công nghệ do một người viết, vừa thể hiện ý tưởng khoa
học của tác giả, vừa phải thể hiện kết quả của quá trình tập sự
nghiên cứu bằng những phương pháp và kỹ năng nghiên cứu
khoa học nhất định.



Luận văn khoa học dù thuộc bậc đào tạo đại học hay sau đào
tạo đại học đều được xem như là một cơng trình nghiên cứu
khoa học. Vì vậy ngưịi viết luận văn cần chuẩn bị không chỉ nội
dung khoa học mà cịn cả phương pháp luận nghiên cứu nữa.

www.ptit.edu.vn

Bộ mơn Phát triển kỹ năng

Trang 18


C5. TRÌNH BÀY/BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

VIẾT LUẬN VĂN KHOA HỌC
Khái niệm/Phân loại/Trình tự/Nội dung/Hình thức

Các loại luận văn khoa học:



Tiểu luận là một chuyên khảo về một chuyên đề khoa học,
được làm trong quá trình học tập một môn học chuyên môn,
nhưng tiểu luận không nhất thiết phải bao quát toàn bộ hệ
thống vấn đề của lĩnh vực chun mơn đó.



Đồ án mơn học là chun khảo về một vấn đề kỹ thuật hoặc
thiết kế một cơ cấu, máy móc, thiết bị hoặc tồn bộ dây chuyền

cơng nghệ, hoặc một cơng trình sau khi kết thúc một mơn học
kỹ thuật chuyên môn. Đồ án môn học thường gặp trong các
trường đại học kỹ thuật, các ngành học kỹ thuật.

www.ptit.edu.vn

Bộ môn Phát triển kỹ năng

Trang 19


C5. TRÌNH BÀY/BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

VIẾT LUẬN VĂN KHOA HỌC
Khái niệm/Phân loại/Trình tự/Nội dung/Hình thức

Các loại luận văn khoa học:


Khóa luận tốt nghiệp là một chuyên khảo tổng hợp trình bày các
kết quả tập dượt nghiên cứu khoa học của sinh viên trong q
trình đào tạo ở trưịng đại học để bảo vệ lấy văn bằng cử nhân.
Kết quả đánh giá luận văn là cơ sở để công nhận tốt nghiệp. Luận
văn cử nhân thường được sử dụng trong nghiên cứu lý thuyết,
nghiên cứu khoa học kinh tế, khoa học xã hội và nhân văn



Đồ án tốt nghiệp là chuyên khảo mang tính tổng hợp sau khi kết
thúc chương trình đại học kỹ thuật chun mơn, nó bao gồm:

những nghiên cứu về một vấn đề kỹ thuật hoặc tồn bộ cơng
nghệ hoặc tồn bộ một cơng trình kỹ thuật thiết kế mang tính tổng
Cũng
có tồn
những
luận/đồ
án có
giáhoặc
trị khoa
học và
thực
hợp về
bộ khóa
dây chuyền
cơng
nghệ
một cơng
trình
kỹ
tiễn
cao của những sinh viên tài năng, có thể nâng lên thành
thuật
luận văn thạc sĩ, hoặc luận án tiến sĩ khoa học

www.ptit.edu.vn

Bộ môn Phát triển kỹ năng

Trang 20

C5. TRÌNH BÀY/BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

VIẾT LUẬN VĂN KHOA HỌC
Khái niệm/Phân loại/Trình tự/Nội dung/Hình thức

Các loại luận văn khoa học:


Luận văn thạc sĩ là một chuyên khảo trình bày một nghiên cứu
của học viên cao học để bảo vệ giành học vị thạc sĩ. Đó là một
cơng trình NCKH có giá trị thực tiễn, hướng vào việc tìm tịi các
giải pháp cho một vấn đề nào đó của thực tiễn chuyên ngành.
Hoàn thành luận văn thạc sĩ là bước trưởng thành về mặt khoa
học của nhà chuyên môn trẻ và là bước chuẩn bị để tiếp tục học ở
bậc nghiên cứu sinh.



Luận án tiến sĩ là một chuyên khảo trình bày có hệ thống một vấn
đề khoa học của nghiên cứu sinh để bảo vệ giành học vị tiến sĩ.
Đó là một cơng trình NCKH có tính cấp thiết, kết quả nghiên cứu
có những đóng góp mới, những phát hiện mới và những kiến giải
có giá trị trong lĩnh vực khoa học và thực tiễn chuyên ngành

www.ptit.edu.vn

Bộ môn Phát triển kỹ năng

Trang 21

C5. TRÌNH BÀY/BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

VIẾT LUẬN VĂN KHOA HỌC
Khái niệm/Phân loại/Yêu cầu/Nội dung/Hình thức

Yêu cầu viết luận văn:



Bám sát đề cương nghiên cứu (luận văn thạc
sỹ) đã được các cấp thẩm quyền phê duyệt.



Trong quá trình thực hiện luận văn, có những
phát hiện mới cần thể hiện trong luận văn, tác
giả xin ý kiến người hướng dẫn khoa học để
đưa vào nội dung trình bày trong luận văn

www.ptit.edu.vn

Bộ môn Phát triển kỹ năng

Trang 22


C5. TRÌNH BÀY/BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

VIẾT LUẬN VĂN KHOA HỌC
Khái niệm/Phân loại/Yêu cầu/Nội dung/Hình thức

Nội dung của Luận văn cần làm rõ các vấn đề sau:
(1) Lý do chọn đề tài luận văn
(2) Khách thể và đối tượng nghiên cứu, đối tượng khảo sát.
(3) Giới hạn và phạm vi nghiên cứu.
(4) Mục đích, mục tiêu và nhiệm vụ của nghiên cứu.
(5) Giả thuyết khoa học của luận văn.
(6) Phương pháp nghiên cứu
(7) Những phát hiện mới của luận văn.

www.ptit.edu.vn

Bộ môn Phát triển kỹ năng

Trang 23


C5. TRÌNH BÀY/BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

VIẾT LUẬN VĂN KHOA HỌC
Khái niệm/Phân loại/Trình tự/Nội dung/Hình thức

Nội dung luận văn:
(1) Phần mở đầu nêu được: Lý do/Khách thể và ĐTNC/Giới hạn/Mục
đích/Nhiệm vụ/Giả thuyết/Phương pháp/Ý nghĩa.
(2) Phần nội dung: Tổng quan về VĐNC/Cơ sở lý thuyết và
PPNC/KQNC và phân tích kết quả
(3) Phần kết luận và khuyến nghị: Kết luận khẳng định kết quả; đóng

góp mới/đề xuất mới. Và các khuyến nghị rút ra từ KQNC phù
hợp và có tính khả thi.
(4) Phần tài liệu tham khảo: các tài liệu được ghi trong danh mục các
tài liệu tham khảo phải đầy đủ các thông số cần thiết (như đề cập
ở phần trích dẫn khoa học)
(5) Phần phụ lục bao gồm: các cơng trình/bài viết đi sâu về các vấn
đề liên quan/Bảng chỉ dẫn, ghi chú/Biểu đồ, bảng số liệu, hình vẽ,
…
www.ptit.edu.vn

Bộ môn Phát triển kỹ năng

Trang 24


C5. TRÌNH BÀY/BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

VIẾT LUẬN VĂN KHOA HỌC
Khái niệm/Phân loại/Trình tự/Nội dung/Hình thức

Hình thức, bố cục của luận văn:
(1)

Bìa: bìa chính, bìa phụ

(2)

Lời cảm ơn

(3)

Lời cam đoan

(4)

Mục lục

(5)

Danh mục các thuật ngữ, từ viết tắt

(6)

Danh mục bảng

(7)

Danh mục hình vẽ

(8)

Phần mở đầu: viết như phần mở đầu của đề cương

www.ptit.edu.vn

Bộ môn Phát triển kỹ năng

Trang 25