Phan dang va cach giai BT hoa 8
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (390.5 KB, 34 trang )
Nguyn Thnh Li
Các dạng bài tập hóa học chơng trình lớp 8-THCS
Chuyên đề 1.
Bài tập về nguyên tử, nguyên tố hóa học
1/ Nguyên tử (NT):
- Hạt vô cùng nhỏ , trung hòa về điện, tạo nên các chất.
Cấu tạo: + Hạt nhân mang điện tích (+)(Gồm: Proton(p) mang điện tích (+) và nơtron
không mang điện ). Khối lợng hạt nhân đợc coi là khối lợng nguyên tử.
+ Vỏ nguyên tử chứa 1 hay nhiều electron (e) mang điện tích (-). Electron
chuyển động rất nhanh quanh hạt nhân và sắp xếp theo lớp (thứ tự sắp xếp (e) tối đa trong
từng lớp từ trong ra ngoài:
STT ca lp :
1
2
3
S e ti a :
2e
8e
18e
Trong nguyên tử:
- S p = s e = s in tớch ht nhõn = số thứ tự của nguyên tố trong bảng hệ thống tuần
hoàn các nguyên tố hóa học
- Quan h gia s p v s n : p n 1,5p ( ỳng vi 83 nguyờn t )
- Khi lng tng i ca 1 nguyờn t ( nguyờn t khi )
NTK = s n + s p
- Khi lng tuyt i ca mt nguyờn t ( tớnh theo gam )
+ mT = m e + mp + mn
+ mP mn 1ĐVC 1.67.10- 24 g,
+ me 9.11.10 -28 g
Nguyên tử có thể lên kết đợc với nhau nhờ e lớp ngoài cùng.
2/ Nguyên tố hóa học (NTHH): là tập hợp những nguyên tử cùng loại có cùng số p trong
hạt nhân.
- Số p là số đặc trng của một NTHH.
- Mỗi NTHH đợc biểu diễn bằng một hay hai chữ cái. Chữ cái đầu viết dới dạng in hoa
chữ cái thứ hai là chữ thờng. Đó là KHHH
- Nguyên tử khối là khối lợng của nguyên tử tính bằng ĐVC. Mỗi nguyên tố có một NTK
riêng.
Khối lợng 1 nguyên tử = khối lợng 1đvc.NTK
NTK =
khoiluongmotnguyentu
khoiluong1dvc
m a Nguyên tử = a.m 1đvc .NTK
1
1
(1ĐVC =
KL của NT(C) (MC = 1.9926.10- 23 g) =
1.9926.10- 23 g= 1.66.10- 24 g)
12
12
* Bi tp vn dng:
1. Biết nguyên tử C có khối lợng bằng 1.9926.10- 23 g. Tính khối lợng bằng gam của
nguyên tử Natri. Biết NTK Na = 23.
(Đáp số: 38.2.10- 24 g)
2.NTK của nguyên tử C bằng 3/4 NTK của nguyên tử O, NTK của nguyên tử O bằng 1/2
NTK S. Tính khối lợng của nguyên tử O.
(Đáp số:O= 32,S=16)
3. Biết rằng 4 nguyên tử Mage nặng bằng 3 nguyên tử nguyên tố X. Xác định tên,KHHH
của nguyên tố X.
(Đáp số:O= 32)
4.Nguyên tử X nặng gấp hai lần nguyên tử oxi .
Su Tm
Nguyn Thnh Li
b)nguyên tử Y nhẹ hơn nguyên tử Magie 0,5 lần .
c) nguyên tử Z nặng hơn nguyên tử Natri là 17 đvc .
Hãy tính nguyên tử khối của X,Y, Z .tên nguyên tố, kí hiệu hoá học của nguyên tố đó ?
5.Nguyên tử M có số n nhiều hơn số p là 1 và số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không
mang điện là 10. Hãy xác định M là nguyên tố nào?
6.Tổng số hạt p, e, n trong nguyên tử là 28, trong đó số hạt không mang điện chiếm
xấp xỉ 35% .Tính số hạt mỗi loaị .Vẽ sơ đồ cấu tạo nguyên tử .
7.Nguyên tử sắt có 26p, 30n, 26e
a.Tính khối lợng nguyên tử sắt
b.Tính khối lợng e trong 1Kg sắt
8.Nguyên tử X có tổng các hạt là 52 trong đó số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không
mang điện là 16 hạt.
a)Hãy xác định số p, số n và số e trong nguyên tử X.
b) Vẽ sơ đồ nguyên tử X.
c) Hãy viết tên, kí hiệu hoá học và nguyên tử khối của nguyên tố X.
9. Mt nguyờn t X cú tng s ht e, p, n l 34. S ht mang in nhiu hn s ht khụng
mang in l 10. Tỡm tờn nguyờn t X. V s cu to ca nguyờn t X v ion c to
ra t nguyờn t X
10.Tỡm tờn nguyờn t Y cú tng s ht trong nguyờn t l 13. Tớnh khi lng bng gam
ca nguyờn t.
11. Mt nguyờn t X cú tng s ht l 46, s ht khụng mang in bng
8
s ht mang
15
in. Xỏc nh nguyờn t X thuc nguyờn t no ? v s cu to nguyờn t X ?
12.Nguyờn t Z cú tng s ht bng 58 v cú nguyờn t khi < 40 . Hi Z thuc nguyờn
t hoỏ hc no. V s cu to nguyờn t ca nguyờn t Z ? Cho bit Z l gỡ ( kim loi
hay phi kim ? )
(Đáp số :Z thuc nguyờn t
Kali ( K ))
Hng dngiải :
bi 2p + n = 58 n = 58 2p ( 1 )
Mt khỏc : p n 1,5p ( 2 )
p 58 2p 1,5p
gii ra c 16,5 p 19,3 ( p :
nguyờn )
Vy p cú th nhn cỏc giỏ tr : 17,18,19
P
17
18
19
N
24
22
20
NTK = n + p
41
40
39
Vy nguyờn t Z thuc nguyờn t Kali ( K )
13.Tỡm 2 nguyờn t A, B trong cỏc trng hp sau õy :
a) Bit A, B ng k tip trong mt chu k ca bng tun hon v cú tng s in tớch ht
nhõn l 25.
b) A, B thuc 2 chu k k tip v cựng mt phõn nhúm chớnh trong bng tun hon. Tng
s in tớch ht nhõn l 32.
Su Tm
Nguyễn Thành Lợi
14: Trong 1 tập hợp các phân tử đồng sunfat (CuSO 4) có khối lượng 160000 đvC. Cho
biết tập hợp đó có bao nhiêu nguyên tử mỗi loại.
Chuyªn ®Ị II.
a.TÝnh theo CTHH:
Bµi tËp vỊ c«ng thøc hãa häc :
1: Tìm TP% các ngun tố theo khối lượng.
* C¸ch giải: CTHH cã d¹ng AxBy
- Tìm khối lượng mol của hợp chất. MAxBy = x.MA + y. MB
- Tìm số mol ngun tử mỗi ngun tố trong 1 mol hợp chất : x, y (chØ sè sè nguyªn tư
cđa c¸c nguyªn tè trong CTHH)
mA
x . MA
.100% = MAxBy
.100%
- Tính thành phần % mỗi ngun tố theo cơng thức: %A = MAxBy
VÝ dơ: T×m TP % cđa S vµ O trong hỵp chÊt SO2
- Tìm khối lượng mol của hợp chất : MSO2 = 1.MS + 2. MO = 1.32 + 2.16 = 64(g)
- Trong 1 mol SO2 cã 1 mol ngun tử S (32g), 2 mol nguyªn tư O (64g)
mS
1.32
- TÝnh thành phần %: %S = MSO
2 .100% = 64 .100% = 50%
mO
2.16
%O = MSO
2 .100% = 64 .100% = 50% (hay 100%- 50% = 50%)
* Bài tập vận dụng:
1: Tính thành phần % theo khối lượng các nguyên tố trong các hợp chất :
a/ H2O
b/ H2SO4
c/ Ca3(PO4)2
2: Tính thành phần phần trăm về khối lượng của các nguyên tố có trong các hợp chất
sau:
a) CO; FeS2; MgCl2; Cu2O; CO2; C2H4; C6H6.
b) FeO; Fe3O4; Fe2O3; Fe(OH)2; Fe(OH)3.
c) CuSO4; CaCO3; K3PO4; H2SO4. HNO3; Na2CO3.
d) Zn(OH)2; Al2(SO4)3; Fe(NO3)3. (NH4)2SO4; Fe2(SO4)3.
3: Trong các hợp chất sau, hợp chất nào có hàm lượng Fe cao nhất: FeO ; Fe2O3 ; Fe3O4 ;
Fe(OH)3 ; FeCl2 ; Fe SO4.5H2O ?
4: Trong các loại phân bón sau, loại phân bón nào có hàm lượng N cao nhất: NH 4NO3;
NH4Cl; (NH4)2SO4; KNO3; (NH2)2CO?
2: Tìm khối lượng ngun tố trong một lượng hợp chất.
* C¸ch giải: CTHH cã d¹ng AxBy
- TÝnh khèi lỵng mol của hợp chất. MAxBy = x.MA + y. MB
- T×m khèi lỵng mol cđa từng nguyªn tố trong 1 mol hợp chất:
mA = x.MA , mB = y. MB
- TÝnh khối lượng từng nguyªn tố trong lỵng hỵp chÊt ®· cho.
Sưu Tầm
Nguyễn Thành Lợi
mA.mAxBy
MAxBy
x . MA. mAxBy
MAxBy
mB .mAxBy
MAxBy
y . MB .mAxBy
MAxBy
mA =
=
, mB =
=
VÝ dơ:
T×m khèi lỵng cđa C¸c bon trong 22g CO2
Gi¶i:
- TÝnh khèi lỵng mol của hợp chất. MCO2 = 1.Mc + 2. MO = 1.12 + 2. 16 = 44(g)
- T×m khèi lỵng mol cđa từng nguyªn tố trong 1 mol hợp chất:
mC = 1.Mc = 1.12 = 12 (g)
- TÝnh khối lượng từng nguyªn tố trong lỵng hỵp chÊt ®· cho.
. mCO 2
mC = mCMCO
= 1.12.22
= 6(g)
2
44
* Bài tập vận dụng:
1: Tính khối lượng mỗi nguyên tố có trong các lượng chất sau:
a) 26g BaCl2; 8g Fe2O3; 4,4g CO2; 7,56g MnCl2; 5,6g NO.
b) 12,6g HNO3; 6,36g Na2CO3; 24g CuSO4; 105,4g AgNO3; 6g CaCO3.
c) 37,8g Zn(NO3)2; 10,74g Fe3(PO4)2; 34,2g Al2(SO4)3; 75,6g Zn(NO3)2.
2: Một người làm vườn đã dùng 500g (NH4)2SO4 để bón rau. Tính khối lượng N đã bón
cho rau?
B/ LËp CTHH dùa vµo CÊu t¹o nguyªn tư:
KiÕn thøc c¬ b¶n ë phÇn 1
* Bài tập vận dụng:
1.Hợp chất A có cơng thức dạng MX y trong đó M chiếm 46,67% về khối lượng. M là kim
loại, X là phi kim có 3 lớp e trong ngun tử. Hạt nhân M có n – p = 4. Hạt nhân X có
n’= p’ ( n, p, n’, p’ là số nơtron và proton của ngun tử M và X ). Tổng số proton trong
MXy là 58. Xác định các ngun tử M và X (§¸p sè : M có p = 26 ( Fe ), X có số proton
= 16 ( S ) )
2. Ngun tử A có n – p = 1, ngun tử B có n’=p’. Trong phân tử A yB có tổng số proton
là 30, khối lượng của ngun tố A chiếm 74,19% .Tìm tên của ngun tử A, B và viết
CTHH của hợp chất AyB ? Viết PTHH xảy ra khi cho AyB và nước rồi bơm từ từ khí
CO2 vào dung dịch thu được
3. Tỉng sè h¹t tronghỵp chÊt AB2 = 64. Sè h¹t mang ®iƯn trong h¹t nh©n nguyªn tư A
nhiỊu h¬n sè h¹t mang ®iƯn trong h¹t nh©n nguyªn tư B lµ 8. ViÕt c«ng thøc ph©n tư hỵp
chÊt trªn.
Hướng dẫn bµi1:
Ngun tử M có : n – p = 4 ⇒ n = 4 + p ⇒ NTK = n + p = 4 + 2p
Ngun tử X có : n’ = p’ ⇒ NTK = 2p’
Trong MXy có 46,67% khối lượng là M nên ta có :
4 + 2 p 46, 67 7
=
≈
y.2 p ' 53,33 8
Mặt khác :
p + y.p’ = 58
(1)
⇒ yp’ = 58 – p ( 2)
Thay ( 2) vào (1) ta có : 4 + 2p =
M có p = 26 ( Fe )
Sưu Tầm
7
. 2 (58 – p )
8
giải ra p = 26 và yp’ = 32
Nguyn Thnh Li
32
p = y
( 1 y 3 )
1
32(loi)
2
16
X thừa món hm s :
y
P
3
10,6 ( loi)
Vy X cú s proton = 16 ( S )
C/ lập CTHH dựa vào Thành phần phân tử,CTHH tổng quát :
Chất
(Do nguyên tố tạo nên)
Đơn chất
(Do 1 ng.tố tạo nên)
CTHH:
AX
+ x=1 (gồm các đơn chất kim loại, S, C, Si..)
+ x= 2(gồm : O2, H2,, Cl2,, N2, Br2 , I2..)
Hợp chất
(Do 2 ng.tố trở lên tạo nên)
AxBy
(Qui tắc hóa trị: a.x = b.y)
Oxit
Axit
Bazơ
Muối
( M2Oy)
( HxA )
( M(OH)y )
(MxAy)
1.Lập CTHH hợp chất khi biết thành phần nguyên tố và biết hóa trị của chúng
Cách giải: - CTHH có dạng chung : AxBy (Bao gồm: ( M2Oy , HxA, M(OH)y , MxAy)
Vận dụng Qui tắc hóa trị đối với hợp chất 2 nguyên tố A, B
(B có thể là nhóm nguyên tố:gốc axít,nhóm OH) :
a.x = b.y
x
b
= (tối giản) thay x= a, y = b
y
a
vào CT chung ta có CTHH cần lập.
Ví dụ Lập CTHH của hợp chất nhôm oxít
a b
Giải:
CTHH có dạng chung Al xOy Ta biết hóa trị của Al=III,O=II
a.x = b.y III.x= II. y
x
II
thay x= 2, y = 3 ta có CTHH là: Al2O3
=
y
III
* Bi tp vn dng:
1.Lập công thức hóa học hợp chất đợc tạo bởi lần lợt từ các nguyên tố Na, Ca, Al với
(=O,; -Cl; = S; - OH; = SO4 ; - NO3 ; =SO3 ; = CO3 ; - HS; - HSO3 ;- HSO4; - HCO3; =HPO4 ; -H2PO4 )
2. Cho các nguyên tố: Na, C, S, O, H. Hãy viết các công thức hoá học của các hợp chất vô
cơ có thể đợc tạo thành các nguyên tố trên?
3. Cho các nguyên tố: Ca, C, S, O, H. Hãy viết các công thức hoá học của các hợp chất vô
cơ có thể đợc tạo thành các nguyên tố trên?
Su Tm
Nguyễn Thành Lợi
2.LËp CTHH hỵp chÊt khi biÕt thµnh phÇn khèi lỵng nguyªn tè .
1: BiÕt tØ lƯ khèi lỵng c¸c nguyªn tè trong hỵp chÊt.
C¸ch gi¶i: - §Ỉt c«ng thøc tỉng qu¸t: AxBy
- Ta cã tØ lƯ khèi lỵng c¸c nguyªn tè:
MA. x
MB . y
=
mA
mB
. MB
- T×m ®ỵc tØ lƯ : xy = mA
= ba (tØ lƯ c¸c sè nguyªn d¬ng, tối giản)
mB . MA
- Thay x= a, y = b - Viết thành CTHH.
VÝ dơ:: Lập CTHH của sắt và oxi, biết cứ 7 phần khối lượng sắt thì kết hợp với 3 phần
khối lượng oxi.
Gi¶i:
- §Ỉt c«ng thøc tỉng qu¸t: FexOy
.x
7
mFe
- Ta cã tØ lƯ khèi lỵng c¸c nguyªn tè: MFe
MO . y =
mO =
3
x
mFe . MO
7.16
112
2
- T×m ®ỵc tØ lƯ : y = mO.MFe = 3.56 = 168 = 3
- Thay x= 2, y = 3 - Viết thành CTHH. Fe2O3
* Bài tập vận dụng:
1: Lập CTHH của sắt và oxi, biết cứ 7 phần khối lượng sắt thì kết hợp với 3 phần khối
lượng oxi.
2: Hỵp chÊt B (hỵp chÊt khÝ ) biÕt tØ lƯ vỊ khèi lỵng c¸c nguyªn tè t¹o thµnh: mC : mH =
6:1, mét lÝt khÝ B (®ktc) nỈng 1,25g.
3: Hỵp chÊt C, biÕt tØ lƯ vỊ khèi lỵng c¸c nguyªn tè lµ : mCa : mN : mO = 10:7:24 vµ 0,2
mol hỵp chÊt C nỈng 32,8 gam.
4: Hỵp chÊt D biÕt: 0,2 mol hỵp chÊt D cã chøa 9,2g Na, 2,4g C vµ 9,6g O
5: Phân tử khối của đồng sunfat là 160 đvC. Trong đó có một nguyên tử Cu có nguyên
tử khối là 64, một nguyên tử S có nguyên tử khối là 32, còn lại là nguyên tử oxi. Công
thức phân của hợp chất là như thế nào?
6:X¸c ®Þnh c«ng thøc ph©n tư cđa CuxOy, biÕt tØ lƯ khèi lỵng gi÷a ®ång vµ oxi trong oxit
lµ 4 : 1?
7: Trong 1 tập hợp các phân tử đồng sunfat (CuSO 4) có khối lượng 160000 đvC. Cho
biết tập hợp đó có bao nhiêu nguyên tử mỗi loại.
8: Phân tử khối của đồng oxit (có thành phần gồm đồng và oxi)và đồng sunfat có tỉ lệ
1/2. Biết khối lượng của phân tử đồng sunfat là 160 đvC. Xác đònh công thức phân tử
đồng oxit?
9. Một nhôm oxit có tỉ số khối lượng của 2 nguyên tố nhôm và oxi bằng 4,5:4. Công
thức hoá học của nhôm oxit đó là gì?
2. BiÕt khèi lỵng c¸c nguyªn tè trong mét lỵng hỵp chÊt, BiÕt ph©n tư khèi hỵp chÊt
hc cha biÕt PTK(bµi to¸n ®èt ch¸y)
§èt ch¸y
Bµi to¸n cã d¹ng : tõ m (g)AxByCz
m’(g) c¸c hỵp chÊt chøa A,B,C
Sưu Tầm
+Trờng hợp biết PTK Tìm đợc CTHH đúng
+Trờng hợp cha biết PTK Tìm đợc CTHH đơn giản
Nguyn Thnh Li
Cách giải:
- Tìm mA, mB, mC trong m(g) các hp cht chứa các nguyên tố A,B,C.
+ Nếu (mA + m B) = m (g)AxByCz Trong h/c không có nguyên tố C
mA
mB
Từ đó : x : y = MA
: MB
= a:b (tỉ lệ các số nguyên dơng, ti gin) CTHH: AaBb
+ Nếu (mA + m B) m (g)AxByCz Trong h/c có nguyên tố C
m C = m (g)AxByCz - (mA + m B)
mA
mB
mc
Từ đó : x : y : z = MA
: MB
: Mc
= a:b:c (tỉ lệ các số nguyên dơng, ti gin)
CTHH: AaBbCc
Cách giải khác: Dựa vào phơng trình phản ứng cháy tổng quát
y
y
CxHy + x + 02 xC 02 + H 2 0
4
2
y z
y
CxHy0z + x + 0 2 xC 0 2 + H 2 0
4 2
2
- Lập tỷ lệ số mol theo PTHH và số mol theo dữ kiện bài toán suy ra x, y, z.
Ví dụ: Đốt cháy 4,5 g hợp chất hữu cơ A. Biết A chứa C, H, 0 và thu đợc 9,9g khí C02 và
5,4g H20. Lập công thức phân tử của A. Biết khôí lợng phân tử A bằng 60.
Giải:
- Theo bài ra: n A =
4,5
9,9
5,4
= 0,075mol , nC 0 =
= 0,225mol , n H 0 =
= 0,3mol
2
2
60
44
18
- Phơng trình phản ứng :
CxHy0z + x +
y z
y
0 2 xC 0 2 + H 2 0
4 2
2
y z
1mol . x +
4 2
(mol). x (mol)
y
( mol )
2
1
x
=
x=3
0,075 0,225
Suy ra :
y
1
=
y =8
0,075 0,3.2
Mặt khác;MC H 0 = 60
3
8 z
Hay : 36 + 8 + 16z =60 > z = 1
Vậy công thức của A là C3H80
Su Tm
Nguyễn Thành Lợi
* Bài tập vận dụng:
+Trêng hỵp cha biÕt PTK ⇒ T×m ®ỵc CTHH ®¬n gi¶n
1: §èt ch¸y hoµn toµn 13,6g hỵp chÊt A,th× thu ®ỵc 25,6g SO2 vµ 7,2g H2O. X¸c ®Þnh
c«ng thøc cđa A
2: Đốt cháy hoàn toàn m gam chất A cần dùng hết 5,824 dm 3 O2 (đktc). Sản phẩm có
CO2 và H2O được chia đôi. Phần 1 cho đi qua P 2O5 thấy lượng P2O5 tăng 1,8 gam. Phần
2 cho đi qua CaO thấy lượng CaO tăng 5,32 gam. Tìm m và công thức đơn giản A.
Tìm công thức phân tử A và biết A ở thể khí (đk thường) có số C ≤ 4.
3: §èt ch¸y hoµn toµn 13,6g hỵp chÊt A, th× thu ®ỵc 25,6 g S02 vµ 7,2g H20. X¸c ®Þnh
c«ng thøc A
+Trêng hỵp biÕt PTK ⇒ T×m ®ỵc CTHH ®óng
1: §èt ch¸y hoµn toµn 4,5g hỵp chÊt h÷u c¬ A .BiÕt A chøa C, H, O vµ thu ® ỵc 9,9g khÝ
CO2 vµ 5,4g H2O. lËp c«ng thøc ph©n tư cđa A. BiÕt ph©n tư khèi A lµ 60.
2: §èt ch¸y hoµn toµn 7,5g hy®roc¸cbon A ta thu ®ỵc 22g CO2 vµ 13,5g H2O. BiÕt tû
khèi h¬I so víi hy®r« b»ng 15. LËp c«ng thøc ph©n tư cđa A.
3: : §èt ch¸y hoµn toµn 0,3g hỵp chÊt h÷u c¬ A . BiÕt A chøa C, H, O vµ thu ®ỵc 224cm3
khÝ CO2 (®ktc) vµ 0,18g H2O. lËp c«ng thøc ph©n tư cđa A.BiÕt tØ khèi cđa A ®èi víi
hi®ro b»ng 30.
4:§èt ch¸y 2,25g hỵp chÊt h÷u c¬ A chøa C, H, O ph¶i cÇn 3,08 lÝt oxy (®ktc) vµ thu ®ỵc
VH2O =5\4 VCO2 .BiÕt tû khèi h¬i cđa A ®èi víi H2 lµ 45. X¸c ®Þnh c«ng thøc cđa A
5: Hy®ro A lµ chÊt láng , cã tû khèi h¬i so víi kh«ng khÝ b»ng 27. §èt ch¸y A thu ®ỵc
CO2 vµ H2O theo tû lƯ khèi lỵng 4,9 :1 . t×m c«ng thøc cđa A
ĐS: A là C4H10
3: BiÕt thµnh phÇn phÇn tr¨m vỊ khèi lỵng c¸c nguyªn tè, cho biÕt NTK, ph©n tư
khèi.
C¸ch gi¶i:
- Tính khối lượng từng ngun tố trong 1 mol hợp chất.
- Tính số mol ngun tử từng ngun tố trong 1 mol hợp chất.
- Viết thành CTHH.
Hc: - §Ỉt c«ng thøc tỉng qu¸t: AxBy
MA. x
%A
- Ta cã tØ lƯ khèi lỵng c¸c nguyªn tè: MB
.y = %B
- Rút ra tỉ lệ x: y = %MAA : %MBB (tối giản)
- Viết thành CTHH ®¬n gi¶n: (AaBb )n = MAxBy ⇒ n =
MAxBy
MAaBb
⇒ nh©n n vµo hƯ sè a,b cđa c«ng thøc AaBb ta ®ỵc CTHH cÇn lËp.
Vi dơ. Một hợp chất khí Y có phân tử khối là 58 đvC, cấu tạo từ 2 nguyên tố C và H
trong đó nguyên tố C chiếm 82,76% khối lượng của hợp chất. Tìm công thức phân tử
của hợp chất.
Gi¶i : - §Ỉt c«ng thøc tỉng qu¸t: CxHy
MC . x
%C
- Ta cã tØ lƯ khèi lỵng c¸c nguyªn tè: MH
.y = %H
Sưu Tầm
Nguyễn Thành Lợi
%C
MC
%H
MH
82,76
12
17,24
1
- Rút ra tỉ lệ x: y = :
=
:
= 1:2
- Thay x= 1,y = 2 vµo CxHy ta ®ỵc CTHH ®¬n gi¶n: CH2
- Theo bµi ra ta cã : (CH2 )n = 58 ⇒ n =
⇒ Ta cã CTHH cÇn lËp : C5H8
58
=5
14
* Bài tập vận dụng:
1: Hỵp chÊt X cã ph©n tư khèi b»ng 62 ®vC. Trong ph©n tư cđa hỵp chÊt nguyªn tè oxi
chiÕm 25,8% theo khèi lỵng, cßn l¹i lµ nguyªn tè Na. Sè nguyªn tư cđa nguyªn tè O vµ
Na trong ph©n tư hỵp chÊt lµ bao nhiªu ?
2: Một hợp chất X có thành phần % về khối lượng là :40%Ca, 12%C và 48% O . Xác
đònh CTHH của X. Biết khối lượng mol của X là 100g.
3:T×m c«ng thøc ho¸ häc cđa c¸c hỵp chÊt sau.
a) Mét chÊt láng dƠ bay h¬i, thµnh ph©n tư cã 23,8% C, 5,9%H, 70,3%Cl vµ cã PTK
b»ng 50,5.
b ) Mét hỵp chÊt rÊn mµu tr¾ng, thµnh ph©n tư cã 4o% C, 6,7%H, 53,3% O vµ cã PTK
b»ng 180.
4:Mi ¨n gåm 2 nguyªn tè ho¸ häc lµ Na vµ Cl Trong ®ã Na chiÕm 39,3% theo khèi l ỵng . H·y t×m c«ng thøc ho¸ häc cđa mi ¨n, biÕt ph©n tư khèi cđa nã gÊp 29,25 lÇn
PTK H2.
5: Xác đònh công thức của các hợp chất sau:
a) Hợp chất tạo thành bởi magie và oxi có phân tử khối là 40, trong đó phần trăm
về khối lượng của chúng lần lượt là 60% và 40%.
b) Hợp chất tạo thành bởi lưu huỳnh và oxi có phân tử khối là 64, trong đó phần
trăm về khối lượng của oxi là 50%.
c) Hợp chất của đồng, lưu huỳnh và oxi có phân tử khối là 160, có phần trăm của
đồng và lưu huỳnh lần lượt là 40% và 20%.
d) Hợp chất tạo thành bởi sắt và oxi có khối lượng phân tử là 160, trong đó phần
trăm về khối lượng của oxi là 70%.
e) Hợp chất của đồng và oxi có phân tử khối là 114, phần trăm về khối lượng của
đồng là 88,89%.
f) Hợp chất của canxi và cacbon có phân tử khối là 64, phần trăm về khối lượng
của cacbon là 37,5%.
g) A có khối lượng mol phân tử là 58,5g; thành phần % về khối lượng nguyên tố:
60,68% Cl còn lại là Na.
6. Phân tử canxi cacbonat có phân tử khối là 100 đvC , trong đó nguyên tử canxi
chiếm 40% khối lượng, nguyên tố cacbon chiếm 12% khối lượng. Khối lượng còn lại
là oxi. Xác đònh công thức phân tử của hợp chất canxi cacbonat?
Sưu Tầm
Nguyễn Thành Lợi
7. Một hợp chất có phân tử khối bằng 62 đvC. trong phân tử của hợp chất nguyên tố
oxi chiếm 25,8% theo khối lượng, còn lại là nguyên tố Na. Xác đònh về tỉ lệ số
nguyên tử của O và số nguyên tử Na trong hợp chất.
8: Trong hợp chất XHn có chứa 17,65% là hidro. Biết hợp chất này có tỷ khối so với
khí Metan CH4 là 1,0625. X là nguyên tố nào ?
4: BiÕt thµnh phÇn phÇn tr¨m vỊ khèi l ỵng c¸c nguyªn tè mµ ®Ị bµi kh«ng cho
biÕt NTK,ph©n tư khèi.
C¸ch gi¶i: - §Ỉt c«ng thøc tỉng qu¸t: AxBy
MA. x
%A
- Ta cã tØ lƯ khèi lỵng c¸c nguyªn tè: MB
.y = %B
- Rút ra tỉ lệ x: y = %MAA : %MBB (tối giản)
- Viết thành CTHH.
VÝ dơ:
H·y x¸c ®Þnh c«ng thøc hỵp chÊt A biÕt thµnh phÇn % vỊ khèi lỵng c¸c nguyªn
tè lµ: 40%Cu. 20%S vµ 40% O.
Gi¶i:
- §Ỉt c«ng thøc tỉng qu¸t: CuxSyOz
%S
%O
40
20
40
- Rút ra tỉ lệ x: y:z = %Cu
MCu : Ms : Mo = 64 : 32 : 16 = 0.625 : 0.625 : 2.5 = 1:1:4
- Thay x = 1, y = 1, z = 4 vµo CTHH CuxSyOz, viết thành CTHH: CuSO4
* Bài tập vận dụng:
1: Hai nguyªn tư X kÕt hỵp víi 1 nguyªn tư oxi t¹o ra ph©n tư oxit . Trong ph©n tư,
nguyªn tè oxi chiÕm 25,8% vỊ khèi lỵng .T×m nguyªn tè X (§s: Na)
2:Nung 2,45 gam mét chÊt hãa häc A thÊy tho¸t ra 672 ml khÝ O 2 (®ktc). PhÇn r¾n cßn l¹i
chøa 52,35% kali vµ 47,65% clo (vỊ khèi lỵng). T×m c«ng thøc hãa häc cđa A.
3: Hai nguyên tử X kết hợp với 1 nguyên tử O tạo ra phân tử oxit. Trong phân tử,
nguyên tử oxi chiếm 25,8% về khối lượng. Hỏi nguyên tố X là nguyên tố nào?
4: Một nguyên tử M kết hợp với 3 nguyên tử H tạo thành hợp chất với hy®ro. Trong
phân tử, khối lượng H chiếm 17,65%. Hỏi nguyên tố M là gì?
5: Hai nguyên tử Y kết hợp với 3 nguyên tử O tạo ra phân tử oxit. Trong phân tử,
nguyên tử oxi chiếm 30% về khối lượng. Hỏi nguyên tố X là nguyên tố nào?
6. Một hợp chất có thành phần gồm 2 nguyên tố C và O. Thành phần của hợp chất có
42,6% là nguyên tố C, còn lại là nguyên tố oxi. Xác đònh về tỉ lệ số nguyên tử của C
và số nguyên tử oxi trong hợp chất.
7: LËp c«ng thøc ph©n tư cđa A .BiÕt ®em nung 4,9 gam mét mi v« c¬ A th× thu ®ỵc
1344 ml khÝ O2 (ë ®ktc), phÇn chÊt r¾n cßn l¹i chøa 52,35% K vµ 47,65% Cl.
Híng dÉn gi¶i:
1,344
= 0,06 (mol) ⇒ m O2 = 0,06 . 32 =1,92 (g)
22,4
⇒ ¸p dơng §LBT khèi lỵng ta cã: m chÊt r¾n = 4,9 – 1,92 = 2,98 (g)
n O2 =
Sưu Tầm
52,35 ì 2,98
1,56
mK=
=1,56 (g) n K =
= 0,04 (mol)
100
39
1,42
n Cl =
mCl = 2,98 1,56 = 1,42 (g)
= 0,04 (mol)
35,5
Gọi công thức tổng quát của B là: KxClyOz ta có:
Nguyn Thnh Li
x : y : z = 0,04 : 0,04 : 0,06 ì 2 = 1 : 1 : 3
Vì đối với hợp chất vô cơ chỉ số của các nguyên tố là tối giản nên công thức hoá học của A là KClO3.
5: Biện luận giá trị khối lợng mol(M) theo hóa trị(x,y) để tìm NTK hoặc
PTK..biết thành phần % về khối lợng hoặc tỷ lệ khối lợng các nguyên tố.
+Trờng hợp cho thành phần % về khối lợng
Cách giải:
- Đặt công thức tổng quát: AxBy
MA. x
%A
- Ta có tỉ lệ khối lợng các nguyên tố: MB
.y = %B
% A. y
MA.
Rỳt ra t l : MB
. = % B . x .Biện luận tìm giá trị thích hợp MA ,MB theo x, y
- Vit thnh CTHH.
Ví dụ:
B là oxit của một kim loại R cha rõ hoá trị. Biết thành phần % về khối lợng của
3
% của R trong hợp chất đó.
7
3
Giải: Gọi % R = a% % O = a%
7
Gọi hoá trị của R là n CTTQ của C là: R2On
a% 3 / 7 a %
112n
R=
Ta có:
2:n=
:
R
16
6
Vì n là ht của nguyên tố nên n phải nguyên dơng, ta có bảng sau:
oxi trong hợp chất bằng
n
R
I
18,6
loại
II
37,3
loại
III
56
Fe
IV
76,4
loại
Vậy công thức phân tử của C là Fe2O3.
+Trờng hợp cho tỷ lệ về khối lợng
Cách giải: - Đặt công thức tổng quát: AxBy
- Ta có tỉ lệ khối lợng các nguyên tố: MA.x : MB..y
= m A : mB
mA. y
MA.
- Tìm đợc tỉ lệ : MB. = mB. x .Biện luận tìm giá trị thích hợp MA ,MB theo x, y
- Vit thnh CTHH.
Ví dụ:
C là oxit của một kim loại M cha rõ hoá trị. Biết tỉ lệ về khối lợng của M và O bằng
Giải:
Gọi hoá trị của M là n CTTQ của C là: M2On
112n
mA. y
7. y
MA.
.
MA
MA =
Ta có: MB
. = mB . x
16. = 3.2 .
6
Vì n là ht của nguyên tố nên n phải nguyên dơng, ta có bảng sau:
Su Tm
7
.
3
Nguyễn Thành Lợi
n
M
I
18,6
lo¹i
II
37,3
lo¹i
III
56
Fe
IV
76,4
lo¹i
VËy c«ng thøc ph©n tư cđa C lµ Fe2O3.
* Bài tập vận dụng:
1. oxit của kim loại ở mức hoá trò thấp chứa 22,56% oxi, còn oxit của kim loại đó ở
mức hoá trò cao chứa 50,48%. Tính nguyên tử khối của kim loại đó.
2. Có một hỗn hợp gồm 2 kim loại A và B có tỉ lệ khối lượng nguyên tử 8:9. Biết khối lượng nguyên
tử của A, B đều không quá 30 đvC. Tìm 2 kim loại
A = 8n
*Giải: Nếu A : B = 8 : 9 thì
⇒
B = 9n
A 8
=
nên ⇒
B 9
Vì A, B đều có KLNT không quá 30 đvC nên : 9n ≤ 30 ⇒ n ≤
Ta có bảng biện luận sau :
n
1
2
3
A
8
16
24
B
9
18
27
Suy ra hai kim loại là Mg và Al
Theo đề : tỉ số nguyên tử khối của 2 kim loại là
A = 8n
( n ∈ z+ )
B
=
9
n
3
D/ lËp CTHH hỵp chÊt khÝ dùa vµo tû khèi .
C¸ch gi¶i chung:
- Theo c«ng thøc tÝnh tû khèi c¸c chÊt khÝ: d A/B =
MA
MB
- T×m khèi lỵng mol (M) chÊt cÇn t×m ⇒ NTK,PTK cđa chÊt ⇒ X¸c ®Þnh CTHH.
VÝ dơ : Cho 2 khÝ A vµ B cã c«ng thøc lÇn lỵt lµ NxOy vµ NyOx . tû khèi h¬i ®èi víi
Hy®ro lÇn lỵt lµ: d A/H2 = 22 , d B/A = 1,045. X¸c ®Þnh CTHHcđa A vµ B
Gi¶i:
Theo bµi ra ta cã:
- d NxOy/H2 =
- d NyOx/NxOy
MA
MA
⇒ 14x+ 16y = 44 (1)
=
= 22 ⇒ MA = MNxOy = 2.22 = 44
MH 2
2
MB
MB
=
=
= 1,045 ⇒ MB = MNyOx = 44.1,045 = 45,98 ⇒ 14y+ 16x = 45,98
MA
44
(2)
⇒ gi¸ trÞ tháa m·n ®k bµi to¸n: x = 2 , y= 1 ⇒ A = N2O , B = NO2
* Bài tập vận dụng:
1. Cho 2 chÊt khÝ AOx cã TP% O = 50% vµ BHy cã TP% H = 25% . biÕt d AOx/BHy = 4.
X¸c ®Þnh CTHH cđa 2 khÝ trªn.
Sưu Tầm
Nguyn Thnh Li
2. Một oxit của Nitơ có công thức NxOy. Biết khối lợng của Nitơ trong phân tử chiếm
30,4%. ngoài ra cứ 1,15 gam oxit này chiếm thể tích là 0,28 lít (đktc).Xác định CTHH
của oxit trên.
3. Có 3 Hyđro cácbon A, B, C
A: CxH2x+2
B : Cx' H2x'
C : Cx' H2x'- 2
Biết d B/A = 1,4 ; d A/C = 0,75 . Xác định CTHH của A, B, C.
E/Lập công thức hoá học hợp chất dựa vào phơng trình phản ứng hoá học:
1.Dạng toán cơ bản 1: Tìm nguyên tố hay hợp chất của nguyên tố trong trờng hợp cho
biết hóa trị của nguyên tố, khi bài toán cho biết lợng chất (hay lợng hợp chất của nguyên
tố cần tìm) và lợng một chất khác (có thể cho bằng gam, mol, V(đktc) , các đại lợng về
nồng độ dd, độ tan, tỷ khối chất khí) trong một phản ứng hóa học.
Cách giải chung:
Bài toán có dạng : a M + bB
cC + d D
(Trong đó các chất M, B, C, D :có thể là một đơn chất hay 1 hợp chất)
- Đặt công thức chất đã cho theo bài toán :
- Gọi a là số mol, A là NTK hay PTK của chất cần tìm.
- Viết phơng trình phản ứng, đặt số mol a vào phơng trình và tính số mol các chất
có liên quan theo a và A.
-Lập phơng trình, giải tìm khối lợng mol (M(g)) chất cần tìm NTK,PTK của chất
Xác định nguyên tố hay hợp chất của nguyên tố cần tìm.
Lu ý:
Lợng chất khác trong phản ứng hóa học có thể cho ở những dạng
sau:
1.Cho ở dạng trực tiếp bằng : gam, mol.
Ví dụ1: Cho 7,2g một kim loại hoá trị II phản ứng hoàn toàn với dung dịch HCl, thu đợc
0,3 mol H2 ở điều kiện tiêu chuẩn. Xác định tên kim loại đã dùng.
Giải: - Gọi CTHH của kim loại là : M
Đặt x là số mol , A là NTK của kim loại đã dùng để phản ứng .
Ta có Phơng trình phản ứng:
M + 2HCl > MCl2 + H2
1mol
1mol
x (mol)
x (mol)
Suy ra ta có hệ số :
Su Tm
m M = x . A = 7,2 (g)
(1)
nM = n H2 = x = 0,3 (mol)
(2)
Nguyn Thnh Li
7, 2
Thế (2) vào (1) ta có A =
= 24(g) NTK của A = 24.Vậy A là kim loại Mg
0,3
2/ Cho ở dạng gián tiếp bằng : V(đktc)
Ví dụ2: Cho 7,2g một kim loại hoá trị II phản ứng hoàn toàn với dung dịch HCl, thu đợc
6,72 lít H2 ở điều kiện tiêu chuẩn. Xác định tên kim loại đã dùng.
Giải
Tìm : nH2 =
6, 72
= 0,3 (mol)
22, 4
Bài toán quay về ví dụ 1
* Cho 7,2g một kim loại hoá trị II phản ứng hoàn toàn với dung dịch HCl, thu đợc 0,3
mol H2 ở điều kiện tiêu chuẩn. Xác định tên kim loại đã dùng.
(giải nh ví dụ 1)
3/ Cho ở dạng gián tiếp bằng :mdd, c%
Ví dụ 3: Cho 7,2g một kim loại hoá trị II phản ứng hoàn toàn 100g dung dịch HCl
21,9%. Xác định tên kim loại đã dùng.
Giải
Đặt x là số mol , A là NTK của kim loại đã dùng để phản ứng .
áp dụng : C % =
n HCl =
mct.100%
mdd
m HCl =
mdd .c %
100.21,9
=
= 21,9 (g)
100%
100
21,9
m
=
= 0,6 (mol)
36,5
M
*Trở về bài toán cho dạng trực tiếp:
Cho 7,2g một kim loại hoá trị II phản ứng hoàn toàn 0,6 mol HCl . Xác định tên kim loại
đã dùng.
Ta có Phơng trình phản ứng:
M
+
2HCl
1mol
2mol
x (mol)
2x (mol)
Suy ra ta có hệ số :
Thế (2) vào (1) ta có A =
>
MCl2 +
H2
m A = x . A = 7,2 (g)
(1)
nHCl = 2x = 0,6 (mol) x = 0,3 (mol)
(2)
7, 2
= 24(g) NTK của A = 24.Vậy A là kim loại Mg
0,3
4/ Cho ở dạng gián tiếp bằng : Vdd, CM
Ví dụ 4 : Cho 7,2g một kim loại hoá trị II phản ứng hoàn toàn 100 ml dung dịch HCl 6
M. Xác định tên kim loại đã dùng.
Giải
Su Tm
Nguyn Thnh Li
Tìm n HCl
n
n HCl = CM.V = 6.0,1 = 0,6 (mol)
= ? áp dụng : CM =
V
*Trở về bài toán cho dạng trực tiếp:
Cho 7,2g một kim loại hoá trị II phản ứng hoàn toàn 0,6 mol HCl. Xác định tên kim loại
đã dùng.
(Giải nh ví dụ 3)
5/ Cho ở dạng gián tiếp bằng : mdd, CM ,d (g/ml)
Ví dụ 5 : Cho 7,2g một kim loại hoá trị II phản ứng hoàn toàn 120 g dung dịch HCl 6 M
( d= 1,2 g/ml). Xác định tên kim loại đã dùng.
Giải
- Tìm Vdd (dựa vào mdd, d (g/ml)): từ d =
- Tìm n HCl = ? áp dụng : CM =
m
m 120
Vdd H Cl =
=
= 100 (ml) =0,1(l)
1, 2
d
V
n
n HCl = CM. V = 6. 0,1 = 0,6 (mol)
V
*Trở về bài toán cho dạng trực tiếp:
Cho 7,2g một kim loại hoá trị II phản ứng hoàn toàn 0,6 mol HCl. Xác định tên kim loại
đã dùng.
(Giải nh ví dụ 3)
6/ Cho ở dạng gián tiếp bằng : Vdd, C%, d (g/ml)
Ví dụ 6 : Cho 7,2g một kim loại hoá trị II phản ứng hoàn toàn 83,3 ml dung dịch HCl
21,9 %
( d= 1,2 g/ml). Xác định tên kim loại đã dùng.
Giải
- Tìm m dd (dựa vào Vdd, d (g/ml)): từ d =
m
mdd H Cl = V.d = 83,3 . 1,2 = 100 (g) dd
V
HCl.
áp dụng : C % =
n HCl =
mct.100%
mdd
m HCl =
mdd .c %
100.21,9
=
= 21,9 (g)
100%
100
21,9
m
=
= 0,6 (mol)
36,5
M
*Trở về bài toán cho dạng trực tiếp:
Cho 7,2g một kim loại hoá trị II phản ứng hoàn toàn 0,6 mol HCl. Xác định tên kim loại
đã dùng.
(Giải nh ví dụ 3)
Vận dụng 6 dạng toán trên:
Ta có thể thiết lập đợc 6 bài toán để lập CTHH của một
hợp chất khi biết thành phần nguyên tố, biết hóa trị với lợng HCL cho ở 6 dạng trên.
Su Tm
Nguyn Thnh Li
Bài 1: Cho 12 g một Oxít kim loại hoá trị II phản ứng hoàn toàn với 0,6 mol HCl . Xác
định tên kim loại đã dùng.
Giải - Gọi CTHH của oxit là: MO
Đặt x là số mol , A là PTK của o xít đã dùng để phản ứng .
Ta có Phơng trình phản ứng:
MO
+
2HCl >
1mol
1mol
x (mol)
2x (mol)
Suy ra ta có hệ số :
MCl2 + H2O
m MO = x . A = 12(g)
nHCl = 2x =
Thế (2) vào (1) ta có A =
(1)
21,9
= 0,6(mol) x= 0,6:2 = 0,3 (mol)
36,5
(2)
12
= 40(g) MM = MMO - MO = 40 16 = 24 (g)
0,3
NTK của M = 24.Vậy M là kim loại Mg CTHH của o xít là MgO
Bài 2: Cho 12 g một Oxít kim loại hoá trị II phản ứng hoàn toàn với 21,9 g HCl . Xác
định tên kim loại đã dùng.
Bài 3: Cho 12 g một Oxít kim loại hoá trị II phản ứng hoàn toàn 100g dung dịch HCl
21,9%. Xác định tên kim loại đã dùng.
Bài 4: Cho 12 g một Oxít kim loại hoá trị II phản ứng hoàn toàn 100 ml dung dịch HCl
6 M. Xác định tên kim loại đã dùng.
Bài 5: Cho 12 g một Oxít kim loại hoá trị II phản ứng hoàn toàn 120 g dung dịch HCl 6
M ( d= 1,2 g/ml). Xác định tên kim loại đã dùng.
Bài 6: Cho 12 g một Oxít kim loại hoá trị II phản ứng hoàn toàn 83,3 ml dung dịch
HCl 21,9 % ( d= 1,2 g/ml). Xác định tên kim loại đã dùng.
2.Dạng toán cơ bản 2: Tìm nguyên tố hay hợp chất của nguyên tố trong trờng hợp cha
biết hóa trị của nguyên tố, khi bài toán cho biết lợng chất (hay lợng hợp chất của nguyên
tố cần tìm) và lợng một chất khác (có thể cho bằng gam, mol, V(đktc) , các đại lợng về
nồng độ dd, độ tan, tỷ khối chất khí) trong một phản ứng hóa học,.
Cách giải chung:
Bài toán có dạng : a M + bB
cC + d D
(Trong đó các chất M, B, C, D :có thể là một đơn chất hay 1 hợp chất)
- Đặt công thức chất đã cho theo bài toán :
- Gọi a là số mol, A là NTK hay PTK, x, y.... là hóa trị của nguyên tố của chấtâhy
hợp chất của nguyên tố cần tìm.
Su Tm
Nguyn Thnh Li
- Viết phơng trình phản ứng, đặt số mol a vào phơng trình và tính số mol các chất
có liên quan theo a và A.
-Lập phơng trình, biện luận giá trị khối lợng mol (M(g)) theo hóa trị (x,y) của
nguyên tố cần tìm ( 1 x, y 5) từ đó NTK,PTK của chất Xác định nguyên tố hay hợp
chất của nguyên tố cần tìm.
Ví dụ1.2: Cho 7,2g một kim loại cha rõ hóa trị, phản ứng hoàn toàn với 0,6 HCl.
Xác định tên kim loại đã dùng.
Giải:
- Gọi CTHH kim loại là : M
- Gọi x là số mol, A là NTK của kim loại M, n là hóa trị của kim loại M
Ta có Phơng trình phản ứng:
2M
+
2nHCl >
2(mol )
2n(mol)
x (mol)
nx (mol)
Suy ra ta có hệ số :
2MCln + nH2
m M = x . A = 7,2(g)
(1)
nHCl = xn = 0,6(mol) x= 0,6:n
(2)
Thế (2) vào (1) ta có A =
7, 2.n
= 12.n
0, 6
Vì n phải nguyên dơng, ta có bảng sau:
N
A
I
12
loại
II
24
Mg
III
36
loại
A = 24 (g) NTK của kim loại = 24 Kim loại đó là Mg
Từ đó ta có thể thiết lập đợc 6 bài toán (phần dạng cơ bản 1) và 6 bài toán (phần dạng
cơ bản 2) với lợng HCL cho ở 6 dạng trên .
Bài 1.1: Cho 12 g một Oxít kim loại hoá trị II phản ứng hoàn toàn với 0,6 mol HCl . Xác
định tên kim loại đã dùng.
Giải - Gọi CTHH của oxit là: MO
Đặt x là số mol , A là PTK của o xít đã dùng để phản ứng .
Ta có Phơng trình phản ứng:
MO
1mol
Su Tm
+
2HCl >
1mol
MCl2 + H2O
Nguyễn Thành Lợi
x (mol)
2x (mol)
Suy ra ta cã hƯ sè :
m MO = x . A = 12(g)
nHCl = 2x =
ThÕ (2) vµo (1) ta cã A =
(1)
21,9
= 0,6(mol) ⇒ x= 0,6:2 = 0,3 (mol)
36,5
(2)
12
= 40(g) ⇒ MM = MMO - MO = 40 – 16 = 24 (g)
0,3
⇒ NTK cđa M = 24.VËy M lµ kim lo¹i Mg ⇒ CTHH cđa o xÝt lµ MgO
Bµi 2.1: Cho 12 g mét OxÝt kim lo¹i ho¸ trÞ II ph¶n øng hoµn toµn víi 21,9 g HCl . X¸c
®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng.
Bµi 3.1: Cho 12 g mét OxÝt kim lo¹i ho¸ trÞ II ph¶n øng hoµn toµn víi 100g dung dÞch
HCl 21,9%. X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng.
Bµi 4.1: Cho 12 g mét OxÝt kim lo¹i ho¸ trÞ II ph¶n øng hoµn toµn víi 100 ml dung dÞch
HCl 6 M. X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng.
Bµi 5.1: Cho 12 g mét OxÝt kim lo¹i ho¸ trÞ II ph¶n øng hoµn toµn víi 120 g dung dÞch
HCl 6 M ( d= 1,2 g/ml). X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng.
Bµi 6.1: Cho 12 g mét OxÝt kim lo¹i ho¸ trÞ II ph¶n øng hoµn toµn víi 120 ml dung dÞch
HCl 21,9 % ( d= 1,2 g/ml). X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng.
Bµi 7.2: Cho 7,2g mét kim lo¹i cha râ hãa trÞ, ph¶n øng hoµn toµn víi 0,6 mol HCl. X¸c
®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng.
Bµi 8.2:ho 7,2g mét kim lo¹i cha râ hãa trÞ , ph¶n øng hoµn toµn víi 21,9 g HCl . X¸c
®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng.
Bµi 9.2: Cho 7,2g mét kim lo¹i cha râ hãa trÞ , ph¶n øng hoµn toµn víi 100g dung dÞch
HCl 21,9%. X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng.
Bµi 10.2: Cho 7,2g mét kim lo¹i cha râ hãa trÞ , ph¶n øng hoµn toµn víi 100 ml dung
dÞch HCl 6 M. X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng.
Bµi 11.2: Cho 7,2g mét kim lo¹i cha râ hãa trÞ , ph¶n øng hoµn toµn víi 120 g dung dÞch
HCl 6 M ( d= 1,2 g/ml). X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng.
Bµi 12.2: Cho 7,2g mét kim lo¹i cha râ hãa trÞ ,ph¶n øng hoµn toµn víi 83,3 ml dung
dÞch HCl 21,9 % ( d= 1,2 g/ml). X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i ®· dïng.
Bµi 13:
Cho 7,22 gam hỗn hợp X gồm Fe và kim loại M có hoá trò không đổi. Chia
hỗn hợp thành 2 phần bằng nhau.
- Hoà tan hết phần 1 trong dung dòch HCl, được 2,128 lít H2.
Sưu Tầm
Nguyễn Thành Lợi
- Hoà tan hết phần 2 trong dung dòch HNO3, được 1,792 lít khí NO duy nhất.
Xác đònh kim loại M và % khối lượng mỗi kim loại trong hỗn hợp X.
Đáp số: M (Al) và %Fe = 77,56% ; %Al = 22,44%
Bµi 14: Khư 3,48 gam mét oxit kim lo¹i M cÇn dïng 1,344 lÝt khÝ hi®ro (ë ®ktc). Toµn
bé lỵng kim lo¹i thu ®ỵc t¸c dơng víi dung dÞch HCl d cho 1,008 lÝt khÝ hi®ro ë ®ktc.T×m
kim lo¹i M vµ oxit cđa nã .
(CTHH oxit : Fe3O4)
Chuyªn ®Ị III.
Bµi tËp vỊ ph¬ng tr×nh hãa häc hãa häc
a.LËp ph¬ng tr×nh hãa häc:
C¸ch gi¶i chung:
- Viết sơ đồ của ph¶n øng (gồm CTHH của các chất pư và sản phẩm).
- Cân bằng số ngun tử của mỗi ngun tố (bằng cách chọn các hệ số thích hợp điền
vào trước các CTHH).
- Viết PTHH.
Lưu ý: Khi chọn hệ số cân bằng:
+ Khi gặp nhóm ngun tố -> Cân bằng ngun cả nhóm.
+ Thường cân bằng ngun tố có số ngun tử lẻ cao nhất bằng cách nhân cho 2,4…
+ Một ngun tố thay đổi số ngun tử ở 2 vế PT, ta chọn hệ số bằng cách lấy
BSCNN của 2 số trên chia cho số ngun tử của ngun tố đó.
VÝ dơ: ?K +
?O2 -> ?K2O
Giải:
4K +
O2
-> 2K2O
+ Khi gỈp mét sè ph¬ng tr×nh phøc t¹p cÇn ph¶i dïng ph¬ng ph¸p c©n b»ng theo ph¬ng
ph¸p ®¹i sè:
VÝ dơ 1: C©n b»ng PTHH sau : FeS2 +
O2
-> Fe2O3
+
SO2
Gi¶i:
- §Ỉt c¸c hƯ sè: aFeS2
+
bO2 -> cFe2O3 +
dSO2
- TÝnh sè nguyªn tư c¸c nguyªn tè tríc vµ sau ph¶n øng theo c¸c hƯ sè trong
PTHH: Ta cã: + Sè nguyªn tư Fe: a = 2c
+ Sè nguyªn tư S : 2a = d
+ Sè nguyªn tư O : 2b = 3c + 2d
§Ỉt a = 1 ⇒ c = 1/2, d = 2, b = 3/2 + 2.2 = 11/2
Thay a, b, c, d vµo PT: aFeS2 +
bO2 -> cFe2O3 +
dSO2
FeS2
+
11/2O2
-> 1/2Fe2O3 + 2SO2
Hay:
2FeS2
+
11O2
->
Fe2O3 + 4SO2
VÝ dơ 2 C©n b»ng PTHH sau: FexOy
+
H2
Fe +
H2O
Gi¶i:
- §Ỉt c¸c hƯ sè:
a FexOy
+ b H2
c Fe + d H2O
- TÝnh sè nguyªn tư c¸c nguyªn tè tríc vµ sau ph¶n øng theo c¸c hƯ sè trong
PTHH: Ta cã: + Sè nguyªn tư Fe: a.x = c
+ Sè nguyªn tư O : a.y = d
Sưu Tầm
Nguyễn Thành Lợi
+ Sè nguyªn tư H : 2b = 2d
§Ỉt a = 1 ⇒ c = x, d = b = y
Thay a, b, c, d vµo PT: FexOy
+ y H2
x Fe
+ y H2O
* Bài tập vận dụng:
1: Hãy chọn CTHH và hệ số thích hợp đặt vào những chỗ có dấu hỏi trong các PTPƯ
sau để được PTPƯ đúng :
a/ ?Na + ?
2Na2O
b/ 2HgO t0
? Hg + ?
0
c/ ? H2 + ? t
2H2O
d/ 2Al + 6HCl
?AlCl3 + ?
2: Hoàn thành cácsơ đồ PƯHH sau để được PTHH đúng :
a/ CaCO3 + HCl ------> CaCl2 + CO2 + H2
b/ C2H2 + O2 ---------> CO2 + H2O
c/ Al + H2SO4 --------> Al2(SO4)3 + H2
d/ KHCO3 + Ba(OH)2 ------->BaCO3 + K2CO3 + H2O
e/ NaHS + KOH ------> Na2S + K2S + H2O
f/ Fe(OH)2 + O2 + H2O ------> Fe(OH)3
3: Đốt cháy khí axetylen (C2H2) trong khí oxi sinh ra khí cacbonic và hơi nứớc .Dẫn
hỗn hợp khí vào dung dòch nước vôi trong ( Ca(OH) 2) thì thu được chất kết tủa
canxicacbonat (CaCO3) .Viết các PTPƯ xảy ra .
4: Hồn thành các PTHH cho các pư sau:
Na2O +
H2O ->
NaOH.
BaO+H2O ->
Ba(OH)2
CO2 +H2O ->
H2CO3
N2O5 +
H2O ->
HNO3
P2O5 +H2O ->
H3PO4
NO2 +O2
+
H2O ->
HNO3
SO2 +Br2 +
H2O ->
H2SO4
+
HBr
K2O +P2O5 -> K3PO4
Na2O +
N2O5 -> NaNO3
Fe2O3 +
H2SO4
-> Fe2(SO4)3 +
H2O
Fe3O4 +
HCl -> FeCl2
+
FeCl3
+
H2O
KOH +
FeSO4-> Fe(OH)2 +
K2SO4
Fe(OH)2
+
O2
-> Fe2O3
+
H2O.
KNO3
->
KNO2
+
O2
AgNO3
->
Ag +
O2
+
NO2
Fe
+
Cl2 -> FeCln
FeS2 +O2
-> Fe2O3
+
SO2
FeS +O2
-> Fe2O3
+
SO2
FexOy +
O2
-> Fe2O3
Cu +O2
+
HCl ->
CuCl2 +
H2O
Sưu Tầm
Nguyn Thnh Li
Fe3O4 +
C
->
Fe
+
CO2
Fe2O3 +
H2
->
Fe
+
H2O.
FexOy+
Al
->
Fe
+
Al2O3
Fe
+
Cl2 ->
FeCl3
CO +O2
->
CO2
5. Hon thnh cỏc phng trỡnh húa hc sau:
FexOy
+ H2SO4
Fe 2(SO4) 2y / x + H2O
FexOy
+ H2
Fe
+ H2 O
Al(NO3)3
Al2O3 + NO2 + O2
KMnO4 + HCl
Cl2 + KCl + MnCl2 + H2O
Fe 3O4 + Al
Fe
+ Al2O3
FeS2 + O2 ----> Fe2O3 + SO2
KOH + Al2(SO4)3 ----> K2SO4 + Al(OH)3
FeO + HNO3 ----> Fe(NO3)3 + NO + H2O
FexOy + CO ----> FeO + CO2
6.
Hoàn thành chuổi biến hoá sau:
P2O5
H3PO4
H2
KClO3
O2
Na2O
NaOH
H2O
H2
H2O
KOH
7: Hoàn thành sơ đồ chuyển hoá sau (ghi rõ điều kiện phản ứng) và cho biết các phản
ứng trên thuộc loại nào?.
KMnO4 1
7
KOH
3
4
5
6
H2O
O2
Fe3O4
Fe
H2
H2O
8
H2SO4
2
KClO3
B: Tính theo phơng trình hóa học
Cách giải chung:
- Vit v cõn bng PTHH.
- Tớnh s mol ca cht bi ó cho.
- Da vo PTHH, tỡm s mol cỏc cht m bi yờu cu.
- Tớnh toỏn theo yờu cu ca bi (khi lng, th tớch cht khớ)
1.Dạng toán cơ bản :
Cho biết lợng một chất (có thể cho bằng gam, mol, V(đktc) , các đại lợng về nồng độ dd, độ
tan, tỷ khối chất khí), tìm lợng các chất còn lại trong một phản ứng hóa học.
Cách giải :
Bài toán có dạng : a M + b B
cC+dD
(Trong đó các chất M, B, C, D :có thể là một đơn chất hay 1 hợp chất)
- Tớnh s mol ca cht bi ó cho.
- Da vo PTHH, tỡm s mol cỏc cht m bi yờu cu.
- Tớnh toỏn theo yờu cu ca bi
* Trờng hợp 1: Cho ở dạng trực tiếp bằng : gam, mol.
Su Tm
Nguyn Thnh Li
Ví dụ1: Cho kim loại Mg phản ứng hoàn toàn với 0,6 mol HCl. Xác định khối lợng kim
loại đã dùng.
Giải: Ta có Phơng trình phản ứng:
Mg
+ 2HCl > MgCl2 + H2
1mol
2mol
x (mol)
0,6 (mol)
x = 0,6. 1 / 2 = 0,3 (mol) mMg = n.M = 0,3. 24 = 7,2 (g)
*Trờng hợp 2: Cho ở dạng gián tiếp bằng : V(đktc)
Ví dụ2: Cho kim loại Mg phản ứng hoàn toàn với dung dịch HCl. thu đợc 6,72 lít khí
(đktc) . Xác định khối lợng kim loại đã dùng.
Giải
Tìm : nH2 =
6, 72
= 0,3 (mol)
22, 4
Ta có Phơng trình phản ứng:
Mg
+ 2HCl > MgCl2 + H2
1mol
1mol
x (mol)
0,3 (mol)
x = 0,3. 1 / 1 = 0,3 (mol) mMg = n.M = 0,3. 24 = 7,2 (g)
*Trờng hợp 3: Cho ở dạng gián tiếp bằng : mdd, c%
Ví dụ 3: Cho kim loại Mg phản ứng hoàn toàn với 100g dung dịch HCl 21,9%. Xác định
khối lợng kim loại đã dùng.
Giải Ta phải tìm n HCl phản ứng ?
áp dụng : C % =
n HCl =
mct.100%
mdd
m HCl =
mdd .c %
100.21,9
=
= 21,9 (g)
100%
100
21,9
m
=
= 0,6 (mol)
36,5
M
*Trở về bài toán 1: Cho kim loại Mg phản ứng hoàn toàn với 0,6 mol HCl. Xác định
khối lợng kim loại đã dùng.
(Giải nh ví dụ 1)
*Trờng hợp 4: Cho ở dạng gián tiếp bằng : Vdd, CM
Ví dụ 4 : Cho kim loại Mg phản ứng hoàn toàn với 100 ml dung dịch HCl 6 M. Xác
định khối lợng kim loại đã dùng.
Su Tm
Nguyn Thnh Li
Giải: Tìm n HCl
n
n HCl = CM.V = 6.0,1 = 0,6 (mol)
= ? áp dụng : CM =
V
*Trở về bài toán 1: Cho kim loại Mg phản ứng hoàn toàn với 0,6 mol HCl. Xác định
khối lợng kim loại đã dùng.
(Giải nh ví dụ 1)
*Trờng hợp 5: Cho ở dạng gián tiếp bằng : mdd, CM ,d (g/ml)
Ví dụ 5 : Cho kim loại Mg phản ứng hoàn toàn với 120 g dung dịch HCl 6 M ( d= 1,2
g/ml). Xác định khối lợng kim loại đã dùng.
Giải: Tìm n HCl = ?
- Tìm Vdd (dựa vào mdd, d (g/ml)): từ d =
- Tìm n HCl = ? áp dụng : CM =
m
m 120
Vdd H Cl =
=
= 100 (ml) =0,1(l)
1, 2
d
V
n
n HCl = CM. V = 6. 0,1 = 0,6 (mol)
V
*Trở về bài toán 1: Cho kim loại Mg phản ứng hoàn toàn với 0,6 mol HCl. Xác định
khối lợng kim loại đã dùng.
(Giải nh ví dụ 1)
*Trờng hợp 6: Cho ở dạng gián tiếp bằng : Vdd, C%, d (g/ml)
Ví dụ 6 : Cho kim loại Mg phản ứng hoàn toàn với 83,3 ml dung dịch HCl 21,9 %
( d= 1,2 g/ml). Xác định khối lợng kim loại đã dùng.
Giải:
Tìm n HCl = ?
- Tìm m dd (dựa vào Vdd, d (g/ml)): từ d =
m
mdd H Cl = V.d = 83,3 . 1,2 = 100 (g) dd
V
HCl.
áp dụng : C % =
n HCl =
mct.100%
mdd
m HCl =
mdd .c %
100.21,9
=
= 21,9 (g)
100%
100
21,9
m
=
= 0,6 (mol)
36,5
M
*Trở về bài toán 1: Cho kim loại Mg phản ứng hoàn toàn với 0,6 mol HCl. Xác định
khối lợng kim loại đã dùng.
(Giải nh ví dụ 1)
Vận dụng 6 dạng toán trên:
Ta có thể thiết lập đợc 9 bài toán để tìm các đại lợng liên quan đến nồng độ dung
dịch( C%, CM., mdd, Vdd, khối lợng riêng của dd(d(g/ml)) của chất phản ứng).
Su Tm
Nguyn Thnh Li
1. Cho 7,2 g kim loại Mg phản ứng hoàn toàn với 100g dung dịch HCl . Xác định nồng độ
% dd HCl cần dùng.
2. Cho 7,2 g kim loại Mg phản ứng hoàn toàn với dung dịch HCl 21,9% . Xác định khối
lợng dd HCl cần dùng.
3: Cho 7,2 g kim loại Mg phản ứng hoàn toàn với 100 ml dung dịch HCl .Xác định nồng
độ Mol/ lít dd HCl cần dùng.
4. Cho 7,2 g kim loại Mg phản ứng hoàn toàn với dung dịch HCl 6M .Xác định thể tích
dd HCl cần dùng.
5. Cho 7,2 g kim loại Mg phản ứng hoàn toàn với dung dịch HCl 6 M ( d = 1,2 g/ml).
Xác định khối lợng dd HCl cần dùng.
6. Cho 7,2 g kim loại Mg phản ứng hoàn toàn với 120g dung dịch HCl ( d = 1,2 g/ml).
Xác định nồng độ Mol/lít dd HCl cần dùng.
7. Cho 7,2 g kim loại Mg phản ứng hoàn toàn với dung dịch HCl 21,9%( d = 1,2 g/ml).
Xác định thể tích dd HCl cần dùng.
8. Cho 7,2 g kim loại Mg phản ứng hoàn toàn với 120 g dung dịch HCl 6 M . Xác định
khối lợng riêng dd HCl cần dùng.
9. Cho 7,2 g kim loại Mg phản ứng hoàn toàn với 83,3 ml dung dịch HCl 21,9% . Xác
định khối lợng riêng dd HCl cần dùng.
2.Dạng toán thừa thiếu :
1. Trờng hợp chỉ có 2 chất phản ứng : PTHH có dạng : a M + b B
cC+dD
(Trong đó các chất M, B, C, D :có thể là một đơn chất hay 1 hợp chất)
* Cho biết lợng 2 chất trong phản ứng (có thể cho bằng gam, mol, V (đktc) , các đại lợng
về nồng độ dd, độ tan, tỷ khối chất khí), tìm lợng các chất còn lại trong một phản ứng hóa
học.
Cách giải chung : - Vit v cõn bng PTHH:
- Tớnh s mol ca cht bi ó cho.
- Xác định lợng chất nào phản ứng hết, chất nào d bằng cách:
- Lp t s : S mol cht A bi cho
(>; =; <)
S mol cht B bi cho
S mol cht A trờn PT
S mol cht B trờn PT
=> T s ca cht no ln hn -> cht ú d; t s ca cht no nh hn, cht ú p
ht.
- Da vo PTHH, tỡm s mol cỏc cht sn phm theo cht p ht.
- Tớnh toỏn theo yờu cu ca bi (khi lng, th tớch cht khớ)
Ví dụ: Khi đốt, than cháy theo sơ đồ sau : Cacbon + oxi
khí cacbon đioxit
a) Viết và cân bằng phơng trình phản ứng.
Su Tm
Nguyn Thnh Li
b) Cho biết khối lợng cacbon tác dụng bằng 18 kg, khối lợng oxi tác dụng bằng 24 kg.
Hãy tính khối lợng khí cacbon đioxit tạo thành.
c) Nếu khối lợng cacbon tác dụng bằng 8 kg, khối lợng khí cacbonic thu đợc bằng 22 kg,
hãy tính khối lợng cacbon cũn d v khi lng oxi đã phản ứng.
Gii:
a. PTHH: C
+
O2
t0
CO2
b.
S mol C: nC = 18.000 : 12 = 1500 mol.
- S mol O2: nO2 = 24.000 : 32 = 750 mol.
Theo PTHH, ta cú t s:
nC
1
=
1500
1
= 1500 >
nO 2
1
=
750
1
= 750.
=> O2 p ht, C d.
- Theo pthh: nCO2 = nO2 = 750 mol.
- Vy khi lng CO2 to thnh: mCO2 = 750. 44 = 33.000gam = 33kg.
c.
S mol CO2: nCO2 = 22.000 : 44 = 500 mol. - Theo PTHH: nC = nO2 = nCO2 = 500
mol.
- Khi lng C ó tham gia p: mC = 500. 12 = 6.000g = 6kg.
=> Khi lng C cũn d: 8 6 = 2kg.
- Khi lng O2 ó tham gia p: mO2 = 500 . 32 = 16000g = 16kg.
* Bi tp vn dng:
1: Cho 22,4g Fe tỏc dng vi dd loóng cú cha 24,5g axit sulfuric.
a. Tớnh s mol mi cht ban u v cho bit cht d trong p?
b. Tớnh khi lng cht cũn d sau p?
c. Tớnh th tớch khớ hidro thu c ktc?
d. Tớnh khi lng mui thu c sau p
2: Cho dd cha 58,8g H2SO4 tỏc dng vi 61,2g Al2O3.
a. Tớnh s mol mi cht ban u ca hai cht p?
b. Sau p cht no d, d bao nhiờu gam?
c. Tớnh khi lng mui nhụm sunfat to thnh?
(biết H2SO4 + Al2O3
Al2(SO4)3 + H2O )
3: Dựng 6,72 lớt khớ H2 (ktc) kh 20g St (III) oxit.
a. Vit PTHH ca p?
b. Tớnh khi lng oxit st t thu c?
4: Cho 31g Natri oxit vo 27g nc.
a. Tớnh khi lng NaOH thu c?
b. Tớnh nng % ca dd thu c sau p?
5: Cho 4,05g kim loi Al vo dd H2SO4, sa p thu c 3,36 lớt khớ ktc.
a. Tớnh khi lng Al ó p?
b. Tớnh khi lng mui thu c v khi lng axit ó p?
Su Tm
