20 cong thuc tinhbài tập địa lí

CĐBDHSG12-MỘT SỐ CÔNG THỨC TÍNH THƯỜNG GẶP ( 2012-2013 )

MỘT SỐ CÔNG THỨC TÍNH

THƯỜNG GẶP
Thành
phần A
S2

Tỉ trọng của thành phần A (%) =

• Tính bán kính ( R):

√ S1

x 100

Tổng thể

R2=R1

Gs

• Tính tốc độ tăng trưởng : Tt (%) =
Gg
(Năm sau so với năm gốc)
• Tính tốc độ tăng trưởng liên hoàn:
(Năm sau so với năm trước)

x 100

Tt (%) =

Gs

x 100

Gt

• Tỉ suất gia tăng tự nhiên (%) = Tỉ suất sinh thô (‰) – tỉ suất tử thô (‰)
(chú ý sau khi tính xong cần chuyển về đơn vị %)
• Tính tỉ suất gia tăng cơ giới của dân số:
Tỉ suất gia tăng cơ giới (%) = Tỉ suất xuất cư – tỉ suất nhập cư
Sản lượng

• Năng suất của một
loại cây trồng:

Năng suất =

(tạ/ ha)

Diện tích gieo trồng

• Sản lượng = Năng suất x Diện tích ( Tấn hoặc Nghìn tấn hoặc Triệu tấn )
Sản lượng LT

• Bình quân LT:

Thu nhập BQ =

BQLT =
Tổng GDP (hoặc GNP)

(kg/ người)

Số dân
(USD/ người) hoặc VND /người

Số dân

• Tính giá trị xuất nhập khẩu (tổng kim ngạch xuất nhập khẩu)
Tổng giá trị xuất nhập khẩu = giá trị Xkhẩu + giá trị Nkhẩu (vnd hoặc usd )
• Tính cán cân xuất nhập khẩu
Cán cân xuất nhập khẩu = Giá trị xuất khẩu – Giá trị nhập khẩu (vnd hoặc usd )
1

Email: ; Website:


CĐBDHSG12-MỘT SỐ CÔNG THỨC TÍNH THƯỜNG GẶP ( 2012-2013 )

Bảng tổng giá trị xuất nhập khẩu và cán cân xuất nhập khẩu Việt Nam thời kỳ 1992-2006
(Đ.vị tính: triệu usd)
Năm
1992
1995
1997
1999
2002
2004

2006

Tổng giá trị xuất nhập khẩu
5121,5
13604,3
20777,3
23283,5
36451,7
58453,8
84717,3

Cán cân xuất nhập khẩu
+39,9
-2706,5
-2407,3
-200,7
-3039,5
-5483,8
-5064,9

• Tính giá trị xuất khẩu, nhập khẩu qua các năm
*Cách 1:
(TGTXNK-CCXNK): 2= GTNK Với CCXNK là + ta tìm ra GTNK và
suy ra GTXK= GTNK+CCXNK
(TGTXNK-CCXNK): 2= GTXK Với CCXNK là – ta tìm ra GTXK và
suy ra GTNK= GTXK-CCXNK
*Cách 2: (TGTXNK+CCXNK): 2 = GTXK ( với CCXNK là +)
= GTXK – CCXNK = GTNK
(TGTXNK+CCXNK): 2 = GTNK ( với CCXNK là - )
= GTNK + CCXNK = GTXK

Ví dụ: Năm 1992:
C1: (5121,5 – ( +) 39,9) : 2 = 2540,8 (GTNK)
2540,8 + 39,9
= 2580,7 (GTXK)
C2:
(5121,5 + ( +) 39,9) : 2 = 2580,7 (GTXK)
2580,7 – 39,9
= 2540,8 (GTNK)
(Thử : TGTXNK = GTXK+GTNK= 2580,7 + 2540,8 = 5121,5 tỉ usd)
Ví dụ: Năm 2006:
C1: (84717,3- (-) 5064,9) : 2 = 39826,2 (GTXK)
39826,2 - (-) 5064,9 = 44891,1 (GTNK)
C2: (84717,3 + (-) 5064,9 ): 2 = 44891,1 (GTNK)
44891,1 + (-)5064,9
= 39826,2 (GTXK)
Tỉ lệ xuất khẩu (%) =

Tỉ lệ nhập khẩu (%) =
2

Giá trị xuất khẩu

x 100

Tổng giá trị xuất nhập khẩu
Giá trị nhập khẩu
Tổng giá trị xuất nhập khẩu

Email: ; Website:

x 100


CĐBDHSG12-MỘT SỐ CÔNG THỨC TÍNH THƯỜNG GẶP ( 2012-2013 )

Tỉ lệ xuất khẩu
so với nhập khẩu (%) =

Giá trị xuất khẩu
x 100

Giá trị nhập khẩu

• Các công thức tính dân số:

a> Gia tăng tự nhiên :
-Tỉ suất sinh : Là tỉ số giữa số trẻ em sinh ra trong năm so với số dân trung bình trong cùng thời
gian ấy . ( Đơn vị tính % , được tính theo công thức sau ) :
CBR = B / P.k
( tỉ suất sinh thô )
Trong đó: Crude : Thô
Birth
: Tổng số người sinh ra trong năm
Population
: Số dân trung bình năm (01/07)
k
: 1000
Nếu CBR của một nước đạt
< 16%
: mức sinh thấp

16-24% : mức sinh trung bình
25-29% : mức sinh tương đối cao
30-39% : mức sinh cao
> 40% : mức sinh rất cao.
- Tỉ suất tử : Là tỉ số giữa số người chết đi trong năm so với dân số trong cùng thời gian
ấy (Đơn vị tính % , được tính bằng công thức sau ) :
CDR = D/P.k (tỉ suất tử thô)
Trong đó : Death : Tổng số người chết trong năm.
Nếu CDR của một nước đạt
< 11%
: mức tử thấp
11 -14% : mức tử trung bình
15 -25% : mức tử cao
> 25%
: mức tử rất cao.
- Tỉ suất gia tăng tự nhiên : ( Rate Of Natural Increase ) là chỉ tiêu tổng hợp thể hiện sự
chênh lệch giữa tỉ suất sinh và tỉ suất tử trong một khoảng thời gian nhất định ,trên một đơn vị
lãnh thổ nào đó. ( GTTN ở mức lớn quyết định tình hình dân số của một nước , đó là sự kế
tiếp của các thế hệ ) .
Tỉ suất gia tăng tự nhiên có 2 cách tính đơn giản sau : ( đơn vị tính % )
RNI = CBR - CDR hoặc RNI = B-D/ P.k trong đo :
B: số người sinh ra / D :số người chết đi / P : tổng dân số / k = 100 .
Nếu coi tỉ suất gia tăng tự nhiên là hằng số (r) thì chúng ta có thể tính được : Pt là dân số
sau thời gian t năm,nếu biết dân số thời điểm gốc Po ,tỉ suất gia tăng tự nhiên ( r ) .Chính điều
này giúp rất nhiều cho việc dự báo dân số ở một quốc gia hay một vùng lãnh thổ nào đó .Nếu
tỉ suất gia tăng tự nhiên ( r ) ,nếu biết Po ,Pt và t ( thì ta tính được RNI giữa hai thời điểm ) .
Ta có thể tính được thời gian cần thiết dân số tăng lên gấp đôi , gấp ba...nếu biết tỉ suất
gia tăng tự nhiên (r) .
3

Email: ; Website:


CĐBDHSG12-MỘT SỐ CÔNG THỨC TÍNH THƯỜNG GẶP ( 2012-2013 )

Để tính được những đại lượng trên ta có thể sử dụng một trong 2 công thức sau : ( 1 )
Po / Pt = e r t ,( 2 ) Pt = Po (1+r ) t hoặc Pt = Po ( 1 + rt ), (Gia tăng tự nhiên thay đổi theo thời
gian và không gian) .
Bảng tỉ suất gia tăng tự nhiên của thế gíới trong mấy thế kỷ gần đây :
THỜI GIAN ( NĂM )
1650-1750
1750-1850
1850-1900
1900-1950
1950-1960
1970-1980
1980-1990
1990-2000
2000-2010

TỈ SUẤT TĂNG TỰ NHIÊN ( % )
0,37
0,47
0,54
0,84
1,86
1,88
1,66
1,56
1,33 % :( Số dự báo )

b> Gia tăng cơ giới "chuyển cư": là việc di chuyển của con người qua ranh giới một
lãnh thổ nào đó với sự thay đổi nơi cư trú vĩnh viễn hoặc trong một thời gain dài.
+ Có hai bộ phận cấu thành chuyển cư đó là xuất cư và nhập cư .
+ Chuyển cư khác với tập tính di cư của loài vật (nó hoàn toàn mang tính xã hội được chi phối
bởi nhiều nguyên nhân khác nhau về mặt kinh tế ,chính trị ,tôn giáo..........
+ Có nhiều hình thức chuyển cư khác nhau .
c > Gia tăng thực tế : Là tổng của gia tăng tự nhiên và gia tăng cơ giới .Nó thể hiện một
cách chính xác về tình hình biến động dân số của một lãnh thổ ( gia tăng thực tế có thể lớn hơn
hoặc nhỏ hơn gia tăng tự nhiên điều đó tùy thuộc vào gia tăng cơ giới ,nếu gia tăng cơ giới
dương thì gia tăng thực tế lớn hơn gia tăng tự nhiên và ngược lại ) .
Để tính tỉ suất gia tăng thực tế chúng ta có hai cách :
+Cách 1 : Số sinh - số tử ± số người chuyển cư thực / tổng số dân ( 01 / 07 ) .
+Cách 2 : Tỉ suất gia tăng tự nhiên + tỉ suất chuyển cư thực .
Tuy gia tăng thực tế do hai bộ phận cấu thành ,nhưng trên thực tế ở phạm vi thế giới do tỉ suất
gia tăng cơ giới bằng không ( 0 ) nên gia tăng thực tế chính là mức gia tăng tự nhiên .

4

Email: ; Website:


CĐBDHSG12-MỘT SỐ CÔNG THỨC TÍNH THƯỜNG GẶP ( 2012-2013 )

5

Email: ; Website:


CĐBDHSG12-MỘT SỐ CÔNG THỨC TÍNH THƯỜNG GẶP ( 2012-2013 )

•
•
•
•
•

Mật độ dân số = Số dân / Diện tích ( người/km2)
Bình quân diên tích đất trên người = diện tích/số dân x 1000 ( m2 / người)
Độ che phủ rừng = Diện tích rừng / Diện tích đất tự nhiên x 100 ( % )
Cự li vận chuyển trung bình = KLLC/KLVC x 1000 ( Km )
Bình quân chi tiêu du lịch = Tổng tiền/tổng số khách DL ( vnd or usd/người)

• Lưu ý:

1 tấn = 10 tạ = 1.000 kg
1 ha = 10.000 m2
Các công thức tính Năng suất, bình quân lương thực cần nhân(x) 1000 để đổi đơn vị
tính trên Máy tính ra kết quả ( tạ/ha ) và ( kg/người )
• Cách làm bài:
-Viết công thức tính + đơn vị tính
- Tính ví dụ ( 1 thành phần hoặc 1 năm )
-Lập bảng mới (tên bảng mới, đơn vị mới) và điền kết quả vào bảng

6

Email: ; Website: