Slide về: Chính trị học so sánh ba mô hình anh pháp mỹ

Đơn vị tổ chức:
NXB Tri Thức & Nhóm Khai Minh

Chủ trì:
GS. Chu Hảo

Khách mời:
TS. Trịnh Thị Xuyến

Diễn giả:
Nhóm Khai Minh

1

2

3

4


Phần I

Phần II

Phần III

MÔ HÌNH NƯỚC ANH

MÔ HÌNH NƯỚC MỸ

MÔ HÌNH NƯỚC PHÁP


Phần I

Phần II

MÔ HÌNH NƯỚC ANH

➢ Điều kiện tự nhiên – xã hội – lịch sử chính trị
➢ Cấu trúc hệ thống chính trị
➢ Đảng phái chính trị và hoạt động bầu cử
➢ Ưu điểm, nhược điểm, phạm vi áp dụng
➢ Kết luận, nhận xét, so sánh

Phần III


01
NƯỚC ANH

4 phần lãnh thổ:
Anh, Scotland, Wales, Bắc Ailen

02

Dân số: 64 triệu người
Nền kinh tế lớn thứ 5 thế giới

03

Thể chế
Quân chủ lập hiến


Anh – Lịch sử chính trị

Giai đoạn manh nha

Lịch sử chính trị

Thế kỷ 11 -> 13

Lịch sử chính trị
Giai đoạn dân chủ

Giai đoạn dân chủ hóa

Thế kỷ 18 -> nay

❖
❖
❖

TK 18 Quyền hành pháp nằm trong tay các Thủ tướng
TK 19 Các Đạo luật cải cách về quyền bầu cử
1911 Đạo luật về Nghị viện (khẳng định tính tối cao của Hạ
viện so với Thượng viện)

❖
❖

1928 Bình đẳng trong bầu cử
Hình thức: Quân chủ lập hiến

Thực chất: Dân chủ Nghị viện

Thế kỷ 13 -> 18

❖
❖
❖
❖
❖

1215 Đại hiến chương Magna Carta
1265 Phiên họp đầu tiên NV Anh
1351 Phân chia thành lưỡng viện.
1455-1465 Chiến tranh Hoa Hồng
TK 17 Cách mạng Thanh giáo và Vinh quang:

•
•

Đạo luật Habeas Copus
Dự luật về các quyền (1689)


Anh – Về hiến pháp

Hiến pháp Anh
5 nguồn chính

3 đặc điểm

❖

Bất thành văn

❖

Dễ thay đổi

❖

Tính đơn nhất

Đặc điểm

Nguồn

❖

Luật thành văn

❖

Án lệ

❖

Truyền thống, luật tục, tục lệ

❖

Thông lệ

❖

Luật của Cộng đồng Châu Âu


Anh – Tổ chức chính trị

tổ chức chính trị
NỮ HOÀNG ANH
❖

Đứng đầu nhà nước Anh,
mang tính biểu tượng

Cơ quan tư pháp

cƠ QUAN LẬP PHÁP
❖
❖

Thượng viện
Hạ viện

Cơ quan hành pháp
❖
❖

Thủ tướng
Nội các


Anh – Nữ hoàng Anh

Nữ hoàng Anh

❖

Đứng đầu nhà nước

❖

Quyền lực mang tính chất tượng trưng: Quyền
tuyên chiến, giải tán quốc hội, bổ nhiệm công chức,
…

❖

Trong thực tế, nữ hoàng chỉ thông qua các đề nghị
của nội các


Anh – Cơ quan Lập pháp

Thượng viện
- Không có quyền phong toả các dự luật mà Hạ
viện thông qua
- 4 chức năng chính

Hạ viện

Cơ quan lập pháp

- Nơi tập trung quyền lực do người dân ủy
nhiệm
- 3 chức năng chính

❖

Làm luật

Làm luật

❖

❖

Công việc tư pháp

Thảo luận chính sách

❖

❖

Giám sát hđ chính phủ

Bầu chính phủ và các thẩm phán

❖

❖

Thành lập các ủy ban nghiên cứu chuyên
sâu


Anh – Cơ quan Hành pháp

Thủ tướng Anh

Thủ tướng Anh - nội các

❖

Nữ hoàng bổ nhiệm

❖

Điều phối hoạt động của tất cả các cơ quan chính
phủ

❖

Đưa ra các sáng kiến lập pháp hoặc ban hành các
văn bản luật phát sinh

❖

Quyền đệ trình lên Nữ hoàng giải tán Quốc hội


Anh – Cơ quan Tư pháp

Tòa án tối cao

Tư pháp Anh

Tòa thượng thẩm
Độc lập với 2 nhánh còn lại

Tòa cấp cao
Tòa án Hoàng gia

Tòa án địa phương

Chức năng

❖

Xét xử các vụ án ở mọi lĩnh vực

❖

Bảo vệ các án luật đã được tuyên đồng thời cũng
có chức năng lập pháp bằng các phán quyết mới


Anh – Cơ chế Kiểm soát & Cân bằng
Lập pháp

•

Thượng viện không có quyền phong toả

Hành pháp

•

dự luật mà Hạ viện thông qua, (chỉ có

•

Tư pháp

HV có thể bắt chính phủ từ chức (bỏ phiếu

•

Dư luận công chúng

bất tín nhiệm)

•

Thượng viện

quyền trì hoãn không quá 1 năm)

•

Ngày đối lập

•

Từ các nhà chính trị

Thủ tướng có quyền yêu cầu giải tán Hạ

•

Kỷ luật đảng phái

•

Quan chức tư pháp có thể bị sa thải (cả

viện

•

Tòa án có thể tuyên bố hành động của
chính phủ là vượt quyền

hai Viện đề xuất, Nữ Hoàng chấp thuận)


Anh – Đảng phái chính trị và hoạt động bầu cử

Hệ thống 2 đảng

Xác định các mục tiêu chính trị

Chỉ định ứng cử viên &Tiến hành các
chiến dịch tranh cử

•

•

ạt
Ho

u
bầ
g
n
độ

cử

❖
❖

❖
❖

•

Tổ chức theo đa số tương đối
Tổ chức 5 năm một lần
Diễn ra 1 vòng
Kết quả bầu cử hạ viện sẽ quyết định đảng nào cầm quyền được thành lập chính phủ và đảng nào ở vị
trí đối lập


Anh – Ưu điểm & Nhược điểm của mô hình

Ít bị bế tắc hoạt động chính trị

ƯU ĐIỂM

Phù hợp cho các quốc gia bị chia rẽ dân tộc, chủng tộc

Ít tham nhũng

Ít dẫn đến độc tài

Không đảm bảo nguyện vọng đa số

Ít cơ hội kiểm soát và cân bằng
NHƯỢC ĐIỂM

Chính phủ không ổn định

Anh – Kết luận

Quốc gia đơn nhất

Vai trò của nhân

Không có hiến

dân

pháp thành văn

VƯƠNG QUỐC ANH

Hai đảng nổi trội

Tính tối cao và tính

thay nhau cầm

pháp trị của Nghị

quyền

viện

Sự thể chế hóa đối
lập chính trị

Phần I

Phần II

MÔ HÌNH NƯỚC MỸ

➢ Lịch sử hình thành nhà nước
➢ Cấu trúc nhà nước
➢ Hệ thống đảng phái và bầu cử
➢Thực tiễn áp dụng mô hình

Phần III


Mỹ – Giới thiệu sơ lược

Năm độc lập

Diện tích: 9.631.420 km2

1776

Dân số (2009): 306.8 tr

01

02

NƯỚC MỸ

03

Nền kinh tế lớn nhất thế giới

04

Thể chế:
Cộng hòa Tổng Thống


Mỹ – Giới thiệu sơ lược

LỊCH SỬ HÌNH THÀNH

1776

Hiện nay
1776

Hiện nay

▪ Tuyên ngôn độc lập
▪ Thành lập nhà nước liên bang gồm 13 bang

1607

1607

▪ Thành lập thành phố Jamestown
▪ Quản lý thuộc địa bằng pháp luật
▪ Hình thành chính quyền

1789

1789chính
Nội dung

▪ Hiến pháp Mỹ được thông qua


Mỹ – Cấu trúc nhà nước


Mỹ – Phân quyền theo phương ngang

Lập pháp

Hành pháp

Tư pháp

•

Quốc hội ban hành luật

•

Tổng thống thực thi luật

•

Tòa án tối cao diễn giải luật

•

Tuyên bố chiến tranh

•

Đề xuất, phủ quyết

•

Tuyên bố luật, hay hành động nào của tổng

•

Quy định về thương mại và tiền tệ

•

Quyền đối ngoại

•

Buộc tội quan chức

•

Chỉ định thẩm phán liên bang và các quan

•

Bác bỏ phủ quyết của tổng thống

chức

•

Đứng đầu quân đội

•

Đứng đầu nhà nước

thống là vi hiến


Mỹ – Phân quyền theo phương ngang


Mỹ – Phân quyền theo phương dọc

02

01

Quyền lực chia sẻ

❖

Sức khỏe và y tế

Quyền lực chính phủ liên bang

❖

Thuế

❖

Tuyên chiến

❖

Thiết lập các tòa án cấp dưới

❖

Quy định việc thương mại với ngoại quốc và giữa các

❖

Trừng phạt người phạm pháp

bang

❖

Đúc và in tiền

❖

Xây dựng các trạm bưu điện

Quyền lực chính phủ bang

❖

Ký kết các hiệp ước

❖

Trường học và giáo dục

❖

Luật về kết hôn và ly dị

❖

Điều chỉnh thương mại

❖

Giấy phép lao động

03

Mỹ – Hệ thống đảng phái

Đảng Dân chủ

❖

Quan tâm vấn đề an sinh xã hội, phúc lợi xã

Đảng Cộng hòa

❖

hội

❖

Được người nghèo, giới công đoàn ủng hộ

❖

Chủ trương tăng cường quyền quản lý hành
chính

Giảm thiểu sự can thiệp của chính phủ đối
với kinh tế

❖

Quan tâm đến giới tài phiệt, chuyên gia,
tầng lớp trung lưu

❖

Chủ trương tăng cường sức mạnh quân sự


Mỹ – Hệ thống đảng phái

Không cương lĩnh
Cơ chế tản quyền

Không kỷ luật Đảng
Hệ thống
Đảng phái
Mục đích cho cuộc bầu cử
Tổng thống (4 năm/lần)

Cương lĩnh tranh cử

Đảng viên trong đảng

được cá nhân

bỏ phiếu đề cử

ứng viên đưa ra

ứng cử viên ra tranh cử