GTTinHocUngDung www kho sach blogspot com

B GIO DC V O TO
TRNG I HC NễNG NGHIP H NI
Pgs.ts. Ngô thị thuận (Ch biờn)
ths. Lê văn bộ, ths. Lê ngọc hớng
ThS. NGUYN THI NHUầN

GIO TRèNH
TIN HọC ứng dụng

H nội 2007


Tin h͕c ͱng dͭng trong KT-KE&QTKD

Ch˱˯ng 1. Nh̵p môn tin h͕c ͱng dͭng

Chѭѫng I. NHҰP MÔN TIN HӐC ӬNG DӨNG
1. Ĉӕi tѭӧng nghiên cӭu cӫa môn hӑc
1.1 Mӝt sӕ khái niӋm
a) Máy vi tính và sӵ hình thành máy vi tính
- Máy vi tính là mӝt máy tính nhӓ ÿѭӧc John V.Blan Kenbaker chӃ tҥo năm 1971, ÿây
là mӝt chiӃc máy tính Kenbak ÿѭӧc chӃ tҥo ÿҫu tiên vӟi kích thѭӟc nhӓ. Máy Kenbak
chӃ tҥo tӯ 130 mҥch tә hӧp IC nhѭng thӵc chҩt nó chӍ là 1 máy tính cӥ nhӓ. Nó có thӇ
thӵc hiӋn 1000 lӋnh/giây, giá 750 USD (thӡi ÿiӇm 1971)
- NӃu coi máy vi tính là mӝt máy tính nhӓ sӱ dөng bӝ vi xӱ lí phә biӃn hiӋn nay thì do
mӝt ngѭӡi ViӋt quӕc tӏch Pháp chӃ tҥo ra vào năm 1973, chӍ 6 tháng sau khi xuҩt hiӋn
bӝ vi xӱ lý. Ĉó là ông Andre Trѭѫng Ngӑc Thi và chiӃc máy Micral cӫa hãng R3E.
- Năm 1975, mӝt chiӃc máy khác cNJng sӱ dөng bӝ vi xӱ lí, ÿó là chiӃc Altair 8.800
cӫa mӝt hãng Mӻ chӃ tҥo.
- Năm 1985, nhà bҧo tàng máy tính ӣ Boston ÿã tìm hiӇu xem ai là ngѭӡi phát minh ra
máy vi tính ÿҫu tiên nhѭng không xác ÿӏnh ÿѭӧc mӝt cách chính xác. Vì vұy, giҧi

thѭӣng ÿѭӧc trao cho 3 máy tính nói trên.
b) Tin hӑc
Nѭӟc Pháp là nѫi ÿҫu tiên ÿһt tên gӑi cho ngành tin hӑc, ngѭӡi ta ÿӏnh nghƭa:
“Tin h͕c là t̵p hͫp các khoa h͕c, kͿ thu̵t v͉ vi͏c x͵ lý t͹ ÿ͡ng và hͫp lý thông tin
mang ki͇n thͱc cͯa con ng˱ͥi ÿ͋ l˱u giͷ và truy͉n g͵i chúng”.
Tӯ ÿiӇn Bách khoa 1986 cӫa Liên Xô (cNJ) ÿӏnh nghƭa: “Tin h͕c là m͡t lƭnh
v͹c khoa h͕c nghiên cͱu c̭u trúc và tính ch̭t cͯa thông tin khoa h͕c cùng vͣi vi͏c
thu th̵p, x͵ lý, l˱u giͷ, bi͇n ÿ͝i và truy͉n chúng”.
Tuy ÿӏnh nghƭa có thӇ khác nhau nhѭng nӝi dung cӫa các ÿӏnh nghƭa ҩy ÿӅu
thӕng nhҩt ӣ mӝt ÿiӇm: Tin h͕c là khoa h͕c chuyên nghiên cͱu v͉ m͡t ÿ͙i t˱ͫng cͭ
th͋, ÿó là thông tin và dͷ li͏u. Công cͭ không th͋ thi͇u ÿ͙i vͣi ng˱ͥi nghiên cͱu tin
h͕c là máy tính và các ngôn ngͷ giao ti͇p.
Nhѭ vұy, tin hӑc là mӝt ngành khoa hӑc công nghӋ, nghiên cӭu các quá trình
xӱ lí thông tin mӝt cách tӵ ÿӝng vӟi sӵ trӧ giúp cӫa máy tính ÿiӋn tӱ.
Infomatic = Information + Automatic = Computer Science
c) Tin hӑc ӭng dөng
Tin hӑc ӭng dөng là mӝt môn khoa hӑc thuӝc công nghӋ thông tin nhҵm ӭng
dөng tin hӑc vào cuӝc sӕng. TuǤ tӯng lƭnh vӵc mà tin hӑc ÿѭӧc áp dөng khác nhau.
d) Tin hӑc quҧn lý
Tin hӑc quҧn lý là mӝt lƭnh vӵc cӫa tin hӑc ӭng dөng nhҵm sӱ dөng các phѭѫng
pháp quҧn lý thông tin cӫa tin hӑc vào lƭnh vӵc quҧn lý kinh tӃ, xã hӝi, hành chính,
giáo dөc.v..v..
e) Tin hӑc ӭng dөng trong kinh tӃ và quҧn trӏ kinh doanh
Tin hӑc ӭng dөng trong kinh tӃ và quҧn trӏ kinh doanh là mӝt bӝ phұn cӫa tin
hӑc quҧn lý nhҵm ӭng dөng các phѭѫng pháp quҧn lý thông tin cӫa tin hӑc trong quҧn
lý nӅn kinh tӃ và các loҥi hình doanh nghiӋp.
1.2 Ĉӕi tѭӧng, phҥm vi ӭng dөng tin hӑc trong kinh tӃ và quҧn trӏ kinh doanh
Ĉӕi tѭӧng nghiên cӭu cӫa tin hӑc ӭng dөng trong kinh tӃ và quҧn trӏ kinh
doanh là toàn bӝ dӳ liӋu nghiên cӭu, các hàm, các lӋnh, công thӭc tính, các kӻ thuұt
ÿӗ hoҥ, cѫ sӣ dӳ liӋu, các kӻ thuұt tәng hӧp, phân tích, xây dӵng mô hình kinh tӃ , lұp

kӃ hoҥch sҧn xuҩt kinh doanh, dӵ báo kӃt quҧ hoҥt ÿӝng sҧn xuҩt kinh doanh và căn
cӭ ÿӅ ra các quyӃt ÿӏnh lӵa chӑn tӕi ѭu.

B͡ môn Phân tích ÿ͓nh l˱ͫng - - Tr˱ͥng Ĉ̩i h͕c Nông nghi͏p Hà N͡i HUA...................................

1


Tin h͕c ͱng dͭng trong KT-KE&QTKD

Ch˱˯ng 1. Nh̵p môn tin h͕c ͱng dͭng

Phҥm vi nghiên cӭu cӫa môn hӑc: Nghiên cӭu ӭng dөng tәng hӧp, xӱ lý, phân
tích dӳ liӋu vӅ các lƭnh vӵc kinh tӃ, kӃ hoҥch, kӃ toán quҧn trӏ, tài chính, quҧn trӏ kinh
doanh, dӵ án, ÿҫu tѭ, ngân hàng, thӕng kê, kinh tӃ lѭӧng, chính sách, v.v…
1.3 Phѭѫng pháp, kӻ thuұt ӭng dөng tin hӑc trong kinh tӃ - quҧn trӏ kinh doanh
- Các phѭѫng pháp Thӕng kê - Kinh tӃ lѭӧng - Toán kinh tӃ
- Các phѭѫng pháp KӃ toán - Tài chính - Dӵ án - Ĉҫu tѭ - Ngân hàng
- Các phѭѫng pháp phân tích cӫa Vi mô - Vƭ mô - Chính sách
- Phҫn mӅm EXCEL, SPSS, v.v… ÿѭӧc sӱ dөng làm công cө kӻ thuұt ӭng dөng tin
hӑc kinh tӃ và quҧn trӏ kinh doanh.
2. Phҫn mӅm ӭng dөng trong kinh tӃ và quҧn trӏ kinh doanh
2.1 Các phҫn mӅm chung
HiӋn nay có rҩt nhiӅu phҫn mӅm ӭng dөng trong kinh tӃ, tuǤ thuӝc vào khҧ
năng trang thiӃt bӏ hiӋn có cӫa cѫ sӣ ÿào tҥo cNJng nhѭ trình ÿӝ tin hӑc, trình ÿӝ
chuyên môn và khҧ năng vұn dөng linh hoҥt cӫa ngѭӡi nghiên cӭu mà sӱ dөng các
chѭѫng trình ӭng dөng sau:
- EXCEL: Bҧng tính, phân tích khái quát nguӗn sӕ liӋu.
- FOXPRO: Quҧn lý dӳ liӋu.
- ACCESS: Bҧng tính, phân tích sӕ liӋu tәng quát, quҧn lý dӳ liӋu.

- MFIT, TSP, EVIEW: Phҫn mӅm chuyên dөng cho kinh tӃ lѭӧng.
- IRISTAF, STAT, STATA, MINITAB: Phҫn mӅm chuyên dөng cho thӕng kê sinh
hӑc.
- SPSS, SAS: Phҫn mӅm chuyên dөng cho thӕng kê kinh tӃ xã hӝi và kinh tӃ lѭӧng.
- SHAZAM, LIMDEP: Phҫn mӅm chuyên dөng cho, toán kinh tӃ, kinh tӃ lѭӧng, v.v...
- BESTFIT, RISK: Phҫn mӅm chuyên dөng cho bҧo hiӇm và rӫi ro.
- IPS: Phҫm mӅm tài chính
- LINDO: Phҫn mӅm quy hoҥch tuyӃn tính.
- POM: Phҫn mӅm quy hoҥch tuyӃn tính, thӕng kê, kinh tӃ lѭӧng.
- KTM: Phҫn mӅm kӃ toán máy, v.v….
2.2 Phҫn mӅm Excel
EXCEL là bҧng tính ÿiӋn tӱ ÿѭӧc thiӃt kӃ hoҥt ÿӝng trong môi trѭӡng
WINDOWS. HiӋn nay, EXCEL là bҧng tính tiӋn ích, nó tѭѫng thích và có thӇ truy
nhұp dӳ liӋu tӯ các phҫn mӅm bҧng tính khác nhѭ LOTUS, QUATTRO hoһc tӯ các
chѭѫng trình khác nhѭ FOXPRO, ACCESS, SPSS, STATA, MINITAB, v.v... Ngoài
tính năng tính toán nhѭ bҧng tính thông thѭӡng, EXCEL còn có thӇ sӱ dөng ÿӇ quҧn
lý cѫ sӣ dӳ liӋu, thiӃt kӃ ÿӗ hoҥ, xӱ lý mӝt sӕ chѭѫng trình thӕng kê phӭc tҥp nhѭ
tѭѫng quan, hӗi quy, bài toán quy hoҥch tuyӃn tính, T-TEST, ANOVA v.v...
EXCEL rҩt phù hӧp vӟi sinh viên ӣ nhiӅu trình ÿӝ khác nhau, tӯ bình thѭӡng
ÿӃn chuyên sâu. So vӟi các phҫn mӅm khác thì EXCEL rҩt dӉ hӑc. Tuy nhiên, viӋc
hӑc phҫn mӅm EXCEL ӭng dөng vào kinh tӃ ÿòi hӓi phҧi có thӡi gian và sӵ nӛ lӵc
lӟn cӫa ngѭӡi hӑc. NӃu chúng ta chӏu khó tìm tòi, thӵc tұp nhiӅu trên máy và nӃu
nhӳng ÿiӅu chúng ta ÿem áp dөng trên máy lҥi vѭӧt quá nhӳng gì ÿã ÿѭӧc trình bày ӣ
bài giҧng này thì sӵ cӕ gҳng và ÿҫu tѭ cӫa chúng ta thӵc sӵ có nhiӅu giá trӏ. Các chӭc
năng cѫ bҧn cӫa EXCEL bao gӗm:
- Tӵ ÿӝng ÿiӅn mӝt chuӛi sӕ tuҫn tӵ hoһc mӝt dãy dӳ liӋu (ÿã khai báo trѭӟc) vào
nhӳng ô trong phҥm vi cӫa bҧng tính do ngѭӡi sӱ dөng quy ÿӏnh (dùng tính năng
Auto Fill hoһc Fill Handle).

B͡ môn Phân tích ÿ͓nh l˱ͫng - - Tr˱ͥng Ĉ̩i h͕c Nông nghi͏p Hà N͡i HUA...................................

2


Tin h͕c ͱng dͭng trong KT-KE&QTKD

Ch˱˯ng 1. Nh̵p môn tin h͕c ͱng dͭng

- Di chuyӇn, sao chép dӳ liӋu trong bҧng tính ÿѭӧc thӵc hiӋn nhanh chóng và ÿѫn
giҧn nhӡ kӻ thuұt rê chuӝt (Drag and Drop).
- Tұp hӧp nhӳng bҧng tính có quan hӋ vӟi nhau vào trong cùng mӝt tұp tin
(Workbook).
- Tính toán dӵa trên các hàm sӕ có sҹn cӫa EXCEL hoһc sӱ dөng công thӭc do ngѭӡi
sӱ dөng thiӃt lұp.
- DӉ dàng theo dõi sӵ phө thuӝc cӫa các ô dӳ liӋu trong bҧng tính (Auditing).
- Phân loҥi, tәng hӧp các nhóm dӳ liӋu trong bҧng tính (Subtotals).
- Nhұp và liên kӃt dӳ liӋu trong nhiӅu bҧng tính (sӱ dөng Consolidate).
- Chӑn lӑc nhanh chóng các dӳ liӋu theo ÿiӅu kiӋn do ngѭӡi sӱ dөng ҩn ÿӏnh (dùng
Data Filter).
- Phân tích và hӋ thӕng dӳ liӋu theo nhӳng cách trình bày khác nhau (Pivot Table).
- Trao ÿәi và liên kӃt dӳ liӋu giӳa các chѭѫng trình ӭng dөng khác nhau.
- Dӵng các ÿӗ thӏ, biӇu ÿӗ minh hoҥ cho các sӕ liӋu cӫa bҧng tính, v.v...
a) Giӟi thiӋu bҧng tính EXCEL
Ĉang ӣ Windows ta nháy kép vào biӇu tѭӧng cӫa EXCEL (biӇu tѭӧng này
thѭӡng nҵm trong cӱa sә Microsoft office hay trên thanh biӇu tѭӧng cӫa office) ta
thҩy mӣ ra cӱa sә EXCEL vӟi thiӃt kӃ tѭѫng tӵ cӱa sә Winword:
- Thanh tiêu ÿӅ nҵm trên cùng, bao gӗm: Nút Control ӣ bên trái và các nút mӣ to, thu
nhӓ, nút tҳt ӣ bên phҧi, giӳa là tên tӋp EXCEL ÿang mӣ. Trong EXCEL, mӛi tӋp ÿѭӧc
gӑi là 1 quyӇn sách (Book) có nhiӅu trang (Worksheet).
- Thanh Menu (Menu Bar) ghi các Menu: File, Edit, View, Isert, Format, Tools,

Data, Windows, Help. Khi nháy vào mӝt Menu sӁ ÿѭӧc mӝt cӱa sә ÿӑc vӟi các Menu
- Thanh công cө (Tool Bar) vӟi các biӇu tѭӧng mà mӝt sӕ hình thӭc và tác dөng
giӕng y nhѭ trong Winword: New, Open, Save, Print, Preview, Cut, Copy, Paste,
Format, Undo, ... Ngoài ra còn có các biӇu tѭӧng mӟi riêng cho EXCEL nhѭ SUM tӵ
ÿӝng 6, Hàm ÿӏnh sҹn fx, Sort, ÿӗ thӏ Chart, khung ÿӇ viӃt văn bҧn.
- Thanh ÿӏnh dҥng (Formatting bar) vӟi mӝt sӕ biӇu tѭӧng và nӝi dung nhѭ bên
Winword nhѭ Font chӳ, kích thѭӟc chӳ, in ÿұm B, in nghiêng I, ..., ngoài ra còn có
thêm các biӇu tѭӧng riêng cӫa EXCEL nhѭ tăng sӕ thұp phân, giҧm sӕ thұp phân,
chӑn mҫu nӅn, chӑn mҫu chӳ,...
- Thanh Formula: Khoang ÿҫu ghi ÿӏa chӍ ô hiӋn hành. Khoang giӳa có 3 ô ghi dҩu
bӓ (X mҫu ÿӓ), chҩp nhұn (V mҫu xanh lam) và chӑn hàm (fx). Khoang bên phҧi hiӋn
nӝi dung cӫa ô khi ta nhұp dӳ liӋu hay khi cҫn xem lҥi nӝi dung cӫa ô. Phҫn giӳa là
trang tính hiӋn hành, bên phҧi là thanh trѭӧt dӑc ÿӇ kéo dӑc màn hình lên xuӕng.
- Trang hiӋn hành bao gӗm:

- Hàng trên cùng là tên cӫa 256 cӝt, có tên lҫn lѭӧt là A, B,....,AA, AB,....,IV.

B͡ môn Phân tích ÿ͓nh l˱ͫng - - Tr˱ͥng Ĉ̩i h͕c Nông nghi͏p Hà N͡i HUA...................................

3


Tin h͕c ͱng dͭng trong KT-KE&QTKD

Ch˱˯ng 1. Nh̵p môn tin h͕c ͱng dͭng

- Cӝt ÿҫu là tên các hàng có tên lҫn lѭӧt là 1 cho ÿӃn 65536.
- Giao cӫa hàng và cӝt tҥo thành các ô, mӛi ô có 1 ÿӏa chӍ hay còn gӑi là thanh biӃn.
Ĉӏa chӍ cӫa ô (miӅn, vùng) có các dҥng sau:
+ Ĉӏa chӍ tѭѫng ÿӕi ghi dѭӟi dҥng: cӝt dòng, ví dө A3

(cӝtAdòng3)
+ Ĉӏa chӍ tuyӋt ÿӕi ghi dѭӟi dҥng: $cӝt$dòng, ví dө $A$3 ($cӝt$dòng3)
+ Ĉӏa chӍ hӛn hӧp ghi dѭӟi dҥng: $cӝt_dòng hoһc cӝt$dòng, ví dө: $A3; A$3.
- Mӝt nhóm ô liӅn nhau tҥo thành mӝt chӳ nhұt ÿѭӧc ghi ÿӏa chӍ bҵng ÿӏa chӍ góc trên
bên trái : ÿӏa chӍ góc dѭӟi bên phҧi, thí dө: A1:C5, hay ÿѭӧc tham chiӃu bҵng mӝt tên
(Name).
- Mӝt nhóm nhiӅu miӅm rӡi nhau ÿѭӧc ghi bҵng cách ghi liên tiӃp ÿӏa chӍ các miӅn
cách nhau bҵng dҩu phҭy (,) thí dө: A3:C9, D5:H20, I9:K30,....
- Con trӓ (4 phím mNJi tên) chӍ có thӇ di chuyӇn trong vùng bҧng tính; còn con chuӝt
di chuyӇn trong vùng bҧng tính có biӇu tѭӧng là dҩu “cӝng”, trên các thanh công cө,
thӵc ÿѫn là biӇu tѭӧng mNJi tên.
- Dѭӟi cùng ghi tên các trang (Worsheet) thѭӡng có 3 trang ghi tӯ Sheet1 ÿӃn
Sheet3. Bên trái có các nút chӑn trang ÿҫu, chӑn trang trѭӟc, chӑn trang sau, chӑn
trang sau cùng. Bên phҧi là thanh trѭӧt ngang ÿӇ kéo màn hình.
b) Các nhóm lӋnh cѫ bҧn
- File: Nháy vào File (Alt+F) ta ÿѭӧc cӱa sә dӑc bao gӗm các thӵc ÿѫn (Menu): New
(mӣ tӋp mӟi), Open (mӣ tӋp cNJ), Close (ÿóng tӋp, Save (cҩt tӋp), chú ý lҫn ÿҫu phҧi
ÿһt tên tӋp vӟi ÿuôi mһc nhұn là XLS và có thӇ ghi vào chӛ ta muӕn bҵng cách chӑn ә
ÿƭa và thѭ mөc thích hӧp. Save As (ghi vӟi tên khác), Page setup ÿӇ ÿӏnh trang in,
Print ÿӇ in v.v... Phía dѭӟi là tên cӫa tӋp vӯa mӣ và cuӕi cùng là Exit ÿӇ thót khӓi
EXCEL.
- Edit: Nháy vào Edit (Alt+D) ta ÿѭӧc cӱa sә dӑc bao gӗm các thӵc ÿѫn: Undo (bӓ
lӋnh vӯa thӵc hiӋn), Cut (cҳt), Paste (dán), Paste Special (Dán ÿһc biӋt), Clear (xoá
vӟi khҧ năng xoá tҩt cҧ (All), xoá nӝi dung (Contents), xoá ÿӏnh dҥng (Format), xoá
chú thích (Notes), Bӓ (Delete), Bӓ cҧ trang (Delete Sheet) v.v... Mӝt sӕ các Menu con
ít dùng vì ÿã có các biӇu tѭӧng vӟi tính năng tѭѫng ÿѭѫng trên các thanh công cө nhѭ
Cut, Copy, Paste,...
- View: Menu này cho chúng ta biӃt ÿang mӣ các thanh nào (Standard bar, Formating
bar, Formula bar) và muӕn mӣ thêm mӝt sӕ thanh công cө thì vào Tools bar ÿӇ mӣ
thêm, chӃ ÿӝ toàn màn hình (Full screen) hoһc phóng to (Zoom)...

- Insert: Ngoài các Menu con nhѭ chèn ô, chèn hàng, chèn cӝt còn có thӇ chèn các tài
liӋu tӯ các nguӗn khác, tҥo tên miӅn...
- Format: Trong menu này có Menu con Cell ÿӇ tҥo khuôn cho các ô ta chӑn, nӃu
muӕn tҥo khuôn cho cҧ trang thì chӑn Menu con Style sau ÿó có thӇ chӑn kiӇu chӳ
(Font), kích thѭӟc (Size), mҫu nӅn, mҫu chӳ, cách viӃt ngày tháng (Date), cách viӃt sӕ
(Number).
- Tool: Menu này có các phҫn Add-Ins ÿӇ nhұp thêm mӝt sӕ phҫn nhѭ Solver, Data
analysis, View manager...
Khi ÿã có các phҫn ÿó thì trên Menu mӟi có các Menu con Solver và Data
analysis mà chúng ta sӁ gһp trong các phҫn sau. Ngoài ra còn có Macro (vƭ lӋnh) ÿӇ
viӃt mӝt sӕ lӋnh và chѭѫng trình con.
- Data: Menu này chuyên vӅ cѫ sӣ dӳ liӋu vӟi nhiӅu mөc mà chúng ta sӁ trình bày ӣ
phҫn sau nhѭ Table (Bҧng), Sort (sҳp xӃp thӭ tӵ), Filter (lӑc), Pivot Table (bҧng tәng
kӃt).
- Windows: Menu ÿiӅu khiӇn mӣ ÿóng, theo dõi các cӱa sә tѭѫng tӵ nhѭ Winword.
- Help: Menu này gӑi trӧ giúp và cҩu tҥo nhѭ phҫn Help cӫa Winword.
c) Cách nhұp các dӳ liӋu

B͡ môn Phân tích ÿ͓nh l˱ͫng - - Tr˱ͥng Ĉ̩i h͕c Nông nghi͏p Hà N͡i HUA...................................

4


Tin h͕c ͱng dͭng trong KT-KE&QTKD

Ch˱˯ng 1. Nh̵p môn tin h͕c ͱng dͭng

Vào EXCEL xong ta mӣ tӋp mӟi bҵng cách chӑn New hoһc mӣ tӋp cNJ (Open)
và bѭӟc vào trang 1 (Worsheet1).
- Ĉһt tên cho trang: ĈӇ chuӝt vào ô Sheet1 (phía dѭӟi màn hình) sau ÿó nháy chuӝt

phҧi và chӑn Menu Rename ÿӇ ÿәi sang tên mӟi thí dө Sӕ liӋu 1 hay Bҧng 1,...
- Có thӇ mӣ rӝng hay thu hҽp cӝt bҵng cách ÿһt chuӝt vào bӡ ngăn cách 2 tên cӝt, khi
nào chuӝt chuyӇn sang dҥng chӳ thұp kéo theo 1 cӝt các chҩm mӡ thì kéo chuӝt sang
phҧi ÿӇ mӣ rӝng hay sang trái ÿӇ thu hҽp cӝt, nӃu trong các ô ÿã có dӳ liӋu thì nháy
kép tҥi bӡ sӁ mӣ rӝng cӝt ÿӃn mӭc có thӇ nhìn thҩy toàn bӝ dӳ liӋu trong ô chӭa dӳ
liӋu dài nhҩt. Làm tѭѫng tӵ vӟi hàng bҵng cách ÿһt chuӝt vào bӡ ngăn cách 2 tên
hàng.
* Chӑn miӅn làm viӋc
- Chӑn 1 ô bҵng cách nháy vào ô ÿó, ô ÿó sӁ ÿәi mҫu. Chӑn 1 cӝt bҵng cách nháy vào
tên cӝt, chӑn 1 hàng bҵng cách nháy vào tên hàng.
- Chӑn 1 miӅn bҵng cách nháy chuӝt vào ô ÿҫu (ô trên cùng bên trái) sau ÿó rê sang
phҧi và xuӕng dѭӟi cho ÿӃn hӃt miӅn (ô dѭӟi cùng bên phҧi).
- Có thӇ chӑn nhiӅu miӅn không kӃ tiӃp bҵng cách chӑn xong miӅn 1 ҩn và giӳ Ctrl
rӗi chӑn miӅn miӅn tiӃp theo.
* Nhұp dӳ liӋu
- Khi chӑn 1 ô xong ta nhұp dӳ liӋu, nhұp xong thì gõ Enter hay dùng các phím mNJi
tên dӏch chuyӇn khӓi ô, hoһc dùng chuӝt nháy vào ô chҩp nhұn trên thanh Formula.
- Nhұp sӕ: Nói chung, sӕ ÿѭӧc giҧi phóng phҧi trӯ trѭӡng hӧp chúng ta chӑn lҥi cách
gióng khác bҵng cac biӇu tѭӧng gióng lӅ. Song hiӋn lên nhѭ thӃ nào tuǤ thuӝc vào
cách chӑn dҥng Number trong Style. Có thӇ nhұp phân sӕ nhѭng chú ý sau khi ghi
phҫn nguyên xong phҧi cách 1 khoҧng trӕng rӗi mӟi ghi sang phân sӕ (Thí dө: 9 4/5)
nӃu thҩy chѭa ÿӫ hay nhiӅu sӕ thұp phân quá thì có thӇ thêm, bӟt bҵng cách kích
chuӝt vào biӅu tѭӧng trên thanh công cө.
- Nhұp văn bҧn: Khi gõ ký tӵ không phҧi sӕ thì EXCEL nhұn ra ÿó là nhãn (Label)
hay còn gӑi là văn bҧn (Text) và ghi kӃt quҧ theo cách gióng trái, trӯ trѭӡng hӧp
chúng ta chӑn lҥi cách gióng bҵng các biӇu tѭӧng gióng lӅ hay gõ các ký hiӋu (*)
trѭӟc văn bҧn ÿӇ gióng trái, (**) ÿӇ gióng phҧi, (^) ÿӇ gióng giӳa. Khi nhұp văn bҧn
nӃu dài quá thì EXCEL vүn nhӟ ÿӫ và khi hiӋn lên có thӇ cho hiӋn sang cҧ các ô bên
cҥnh nhѭng toàn bӝ văn bҧn chӍ thuӝc 1 ô.
- Nhұp ngày tháng: Nhұp dҥng sӕ cách nhau / hay - . TuǤ thuӝc Style mà ta thҩy kӃt

quҧ hiӋn lên dҥng sӕ (4/5/99) hay dҥng ÿan xen (5- April-99).
- NӃu có cùng mӝt nӝi dung mà cҫn nhұp vào nhiӅu ô thì có thӇ nhұp vào 1 ô, chӑn ô
ÿó rӗi ÿһt chuӝt vào góc dѭӟi bên phҧi cӫa ô (nѫi có chӳ thұp ÿen) ÿӇ kéo cho ÿӃn hӃt
miӅn cҫn ÿiӅn sӕ liӋu, ÿó là cách Drag hay còn gӑi là AutoFill.
- Nhұp công thӭc: Khi cҫn tính toán ta nhұp công thӭc bҵng cách ghi = tiӃp theo là
công thӭc vӟi các toán hҥng là ÿӏa chӍ các ô hay miӅn (các tham biӃn), các phép tính ӣ
ÿây là các phép cӝng (+), trӯ (-), nhân (*), chia (/), lҩy luӻ thӯa (^) hay các phép tính
Logic nhѭ Và (And) Hoһc (Or), phép tính ÿiӅu kiӋn (If ).
- NӃu dùng các hàm ÿӏnh sҹn thì không cҫn mӣ ÿҫu bҵng dҩu = mà nháy ngay vào
biӅu tѭӧng fx ÿӇ chӑn hàm, sau ÿó dӵa vào hӝp thoҥi ÿӇ ÿѭa ÿӕi sӕ vào hàm.
Sau khi nhұp sӕ liӋu có thӇ chӑn mӝt miӅn rӗi tҥo dҥng (Format) cho nó bҵng
cách chӑn kiӇu chӳ, kích thѭӟc, mҫu nӅn, mҫu chӳ nhӡ các biӇu tѭӧng trên thanh
Formula.
* Xoá, cҳt, chép, dán
Muӕn xoá nӝi dung 1 ô thì gõ vào phím Del, nӃu ô ÿã chӍ ÿӏnh dҥng (chӑn
kiӇu chӳ, mҫu nӅn, mҫu chӳ) thì phҧi vào Menu Edit chӑn Clear sau ÿó tuǤ chӑn xoá
hӃt, xoá tѭѫng tӵ nhѭ chùi sҥch mà không ÿӝng chҥm gì ÿӃn các ô khác.

B͡ môn Phân tích ÿ͓nh l˱ͫng - - Tr˱ͥng Ĉ̩i h͕c Nông nghi͏p Hà N͡i HUA...................................

5


Tin h͕c ͱng dͭng trong KT-KE&QTKD

Ch˱˯ng 1. Nh̵p môn tin h͕c ͱng dͭng

NӃu dùng Menu Edit và chӑn Delete thì trѭӟc khi xoá EXCEL sӁ hӓi: Sau khi
xoá xong sӁ ÿҭy các ô dѭӟi lên (Shift cell up) hay ÿҭy các ô bên phҧi sang (Shift cell
left). Nhѭ vұy Delete ҧnh hѭӣng ÿӃn các ô xung quanh và nӃu không cҭn thұn thì các

kӃt quҧ cNJ có thӇ bӏ xô lӋch hàng, lӋch cӝt.
NӃu muӕn thêm 1 cӝt thì nháy vào tên cӝt nѫi ÿӏnh chèn sau ÿó vào
Insert/Column, cӝt mӟi sӁ ÿѭӧc chèn vào trѭӟc cӝt ÿã chӑn.
Tѭѫng tӵ nӃu muӕn chèn 1 hàng thì chӑn hàng nѫi ÿӏnh chèn vào Insert/Row,
cӝt mӟi ÿѭӧc chèn vào trên cӝt ÿã chӑn.
NӃu muӕn thêm 1 ô thì chӑn ô nѫi ÿӏnh chèn vào Insert/ Cell, máy sӁ hӓi Shift
cells right, tӭc là ÿҭy ô cNJ sang phҧi, hay Shift cells down, tӭc là ÿҭy ô cNJ xuӕng dѭӟi.
ViӋc ÿҭy này sӁ ҧnh hѭӣng ÿӃn các ô bên phҧi hay các ô bên dѭӟi, do ÿó phҧi cҭn
thұn khi dùng.
NӃu muӕn cҳt 1 ô ÿӇ rӗi chép sang 1 ô khác (rӡi chӛ) thì có thӇ chӑn ô ÿӏnh
cҳt, nháy vào biӇu tѭӧng Cut, sau ÿó ÿӃn ô mӟi, nháy vào Paste.
NӃu muӕn chép 1 ô sang 1 ô mӟi thì chӑn ô cNJ, nháy vào Copy, ÿӃn ô mӟi
nháy vào Paste.
Trѭӡng hӧp chӍ muӕn chép lҥi nӝi dung (Values) hay chӍ chép lҥi khuôn dҥng
(Format) hay cҫn chuyӇn cӝt thành hàng và nhiӅu cách dán khác thì dùng Paste
Special trong menu Edit.
Có thӇ rӡi nhanh mӝt miӅn bҵng cách chӑn miӅn rӗi ÿѭa chuӝt vào cҥnh miӅn,
sau ÿó kéo (Drag) và thҧ sang chӛ khác.
Có thӇ ÿiӅn nhanh mӝt dãy sӕ bҵng cách ÿiӅn 2 ô ÿҫu, chӑn cҧ 2 ô, ÿѭa chuӝt
vào góc dѭӟi bên phҧi miӅn, chӛ có chӳ thұp (Handle, rӗi kéo xuӕng dѭӟi hoһc sang
ngang, tuǤ theo 2 ô ÿҫu ghi nӝi dung gì mà EXCEL suy ra các nӝi dung tiӃp theo căn
cӭ vào mӝt sӕ quy tҳc mà chúng ta có thӇ tìm hiӇu trong menu Edit phҫn Fill.
* Mӝt sӕ vҩn ÿӅ vӅ ÿӏnh dҥng
Ta có thӇ ÿӏnh dҥng riêng 1 ô hay 1 miӅn bҵng cách chӑn ô hay miӅn rӗi vào
Formet/Cell hoһc có thӇ ÿӏnh dҥng cҧ Sheet bҵng Style sau ÿó lҫn lѭӧt lӵa chӑn các
nút ÿӇ xác ÿӏnh: Font (kiӇu chӳ), Size (kích thѭӟc), in ÿұm, in nghiêng, có chân, có
thӇ chӑn kiӇu in ngang hay in dӑc, gióng trái, gióng phҧi, gióng giӳa bҵng
Alignement, chӑn ÿѭӡng viӅn cho Border sau ÿó có thӇ lѭu ÿӏnh dҥng ÿó ÿӇ dùng vӅ
sau.
* Ĉһt tên

ĈӇ tiӋn sӱ dөng có thӇ chӑn ÿһt tên cho 1 miӅn bҵng cách chӑn mӝt miӅn bҵng
cách chӑn miӅn rӗi vaò Insert/ Names sau ÿó ÿһt tên mӟi hoһc sӱ dөng mӝt tên ÿã có
sҹn. VӅ sau này khi cҫn tham chiӃu ÿӃn miӅn ÿó ta chӍ viӋc ÿiӅn tên thay cho phҧi kê
khai ÿӏa chӍ.
d) Cách khai thác công thӭc, hàm và lӋnh
* Các công thӭc ÿѫn giҧn
Nhұp vào 1 ô dҩu = tiӃp theo là công thӭc tính vӟi các toán hҥng là các ÿӏa chӍ
cӫa các ô (tham chiӃu) và các toán tӱ là các phép tính + - * / ^ %.
Cҫn lѭu ý khi sao chép công thӭc sang các ô khác phҧi chú ý ÿӃn sӵ thay ÿәi
tham biӃn nӃu trong công thӭc sӱ dөng ÿӏa chӍ tѭѫng ÿӕi, tuyӋt ÿӕi, hӛn hӧp:

B͡ môn Phân tích ÿ͓nh l˱ͫng - - Tr˱ͥng Ĉ̩i h͕c Nông nghi͏p Hà N͡i HUA...................................

6


Tin h͕c ͱng dͭng trong KT-KE&QTKD

Ch˱˯ng 1. Nh̵p môn tin h͕c ͱng dͭng

* Công thӭc sӱ dөng ÿӏa chӍ tѭѫng ÿӕi
Nhұp vào C1=2*A1+3*A2 kӃt quҧ ÿѭӧc 2*3+3*4=18
NӃu chép nӝi dung C1 sang C2 thì ÿѭӧc 2*A2+3*A3 bҵng 23
NӃu chép công thӭc ӣ C1 sang D1 thì ta ÿѭӧc 2*B1+3*b2 bҵng 8
NӃu chép công thӭc ӣ C1 sang D2 thì ta ÿѭӧc 2*B2+3*B3 bҵng 13
Công thӭc sӱ dөng ÿӏa chӍ tѭѫng ÿӕi khi chép nӝi dung C1 sang C2 thì các ÿӏa
chӍ cӫa toán hҥng sӁ thay ÿәi theo, A1 thành A2, A2 thành A3 (do sӵ thay ÿәi vӏ trí
công thӭc tӯ C1 sang C2). Khi chép nӝi dung C1 sang D1 thì A1 thành B1, A2 thành
B2 (do thay ÿәi công thӭc tӯ C1 sang D1). Cuӕi cùng A1 thành B2, A2 thành B3 khi
thay ÿәi công thӭc tӯ C1 sang D2.

* Công thӭc sӱ dөng ÿӏa chӍ tuyӋt ÿӕi
KӃt quҧ không hӅ thay ÿәi khi chúng ta chép nӝi dung tӯ vӏ trí này sang vӏ trí
khác vì không hӅ thay ÿәi tham chiӃu.
Nhұp vào G1=2*$E$1+3*$E$2 kӃt quҧ 2*3+3*4=18
Chép sang G2, H1, H2 ta vүn ÿѭӧc 18.
* Công thӭc sӱ dөng ÿӏa chӍ hӛn hӧp
Nhұp K1=2*$I1+3*$I2 kӃt quҧ ÿѭӧc 2*3+3*4 bҵng 18
Chép sang K2 ta ÿѭӧc 2*$I2+3*$I3 bҵng 23
Chép sang L1 ta ÿѭӧc 2*$I1+3*$I2 bҵng 18
Chép sang L2 ta ÿѭӧc 2*$I2+3*$I3 bҵng 23
Khi viӃt các công thӭc phӭc tҥp phҧi hӃt sӭc thұn trӑng và khi gһp thông báo
Erro in formula thì phҧi kiӇm tra kӻ các ký tӵ, các vòng ngoһc, nhiӅu khi phҧi xoá ÿi
viӃt lҥi.
* Sӱ dөng các hàm ÿӏnh sҹn
Trong EXCELL có ÿӇ sҹn khá nhiӅu hàm và chia ra nhiӅu loҥi (Categories).
Nháy vào fx trên thanh Formula hay trên thanh Tools ta vào hӝp vӟi 2 nӱa:
- Nӱa trái là Categories gӗm: Most Recently used (Vӯa mӟi dùng), All (Tҩt cҧ các
hàm), Statistical (Thӕng kê), Date and Time (Thӡi gian), Financial (Tài chính), Text
(Văn bҧn), Logical (Logic), Engineering (Các hàm toán hӑc thѭӡng dùng trong kӻ
thuұt),...
- Nӱa bên phҧi là tên các hàm cӫa Categories ÿó. Chӑn 1 hàm thích hӧp sau ÿó vào
hӝp thoҥi ÿӇ chӑn ÿӕi sӕ (Argument), ÿӕi sӕ là ÿӏa chӍ các ô. Ta nhұp ÿӏa chӍ hay tên
miӅn và tuǤ theo hàm có 1, 2, hay nhiӅu ÿӕi sӕ mà trҧ lӡi cho ÿӫ, phía dѭӟi hӝp thoҥi
có chӍ dүn vӅ nӝi dung cӫa hàm và nӝi dung ÿӕi sӕ, phҫn Help giúp ta tìm hiӇu kӻ hѫn
kӇ cҧ thí dө cӫa EXCEL.
* Cách khai thác lӋnh
- Vào Insert/ Function ta vào hӝp thoҥi cӫa các hàm ÿӏnh sҹn tѭѫng tӵ nhѭ vào fx.

B͡ môn Phân tích ÿ͓nh l˱ͫng - - Tr˱ͥng Ĉ̩i h͕c Nông nghi͏p Hà N͡i HUA...................................

7


Tin h͕c ͱng dͭng trong KT-KE&QTKD

Ch˱˯ng 1. Nh̵p môn tin h͕c ͱng dͭng

- Vào Data/ Pivot Table: ĈӇ tәng hӧp dӳ liӋu theo nhiӅu tiêu thӭc khác nhau; giҧi
quyӃt ÿӗng thӡi cҧ phân tә thӕng kê kӃt hӧp theo nhiӅu tiêu thӭc và tính toán các chӍ
tiêu theo các hàm thӕng kê ÿѫn giҧn.
- Vào Tools/Data Analysis: ĈӇ phân tích dӳ liӋu nhѭ:
+ So sánh hai hoһc nhiӅu sӕ bình quân bҵng phѭѫng pháp phân tích phѭѫng sai.
+ KiӇm ÿӏnh 2 sӕ bình quân theo phân bӕ T.
+ KiӇm ÿӏnh 2 tұp hӧp sӕ liӋu xem 2 phѭѫng sai cӫa chúng nhѭ thӃ nào ?
+ Giҧi bài toán tѭѫng quan và hӗi quy tuyӃn tính.
+ Tính toán ma trұn riêng giӳa các yӃu tӕ.
+ Xác ÿӏnh các chӍ tiêu thӕng kê ÿѫn giҧn v.v....
2.3 Phҫn mӅm SPSS
a) Giӟi thiӋu chung vӅ SPSS
- SPSS là phҫn mӅm chuyên ngành thӕng kê khӣi ÿҫu vào nhӳng năm 1960, trong
môi trѭӡng DOS.
- SPSS 3.0 có tӯ 1972, chҥy trên môi trѭӡng DOS, ÿòi hӓi bӝ nhӟ 4 Mb.
- Năm 1992 thì SPSS 5.0 xuҩt hiӋn.
- Công ty sӣ hӳu phҫn mӅm (Chicago - Mӻ) ÿã biên soҥn 7 cuӕn sách hѭӟng dүn sӱ
dөng theo các chuyên ÿӅ khác nhau (mӛi cuӕn dày tӯ 500 trang ÿӃn 1000 trang) cho
tӯng phiên bҧn SPSS.
- HiӋn nay ÿã xuҩt hiӋn trên thӏ trѭӡng SPSS phiên bҧn 15, giá cӫa mӛi phiên bҧn
phҫn mӅm sӱ dөng cho cá nhân khoҧng 700 USD.
- Phiên bҧn 6 dùng cho Windows 3.x còn phiên bҧn 7 trӣ lên dùng cho Windows 95 97, 98, 2000.
- SPSS viӃt tҳt cӫa “Statistical Package for the Social Sciences (Phҫn mӅm thӕng kê

chӑn gói cho các môn khoa hӑc xã hӝi).
- Mһt khác, SPSS cNJng là viӃt tҳt cӫa Statistical Products for the Social Sevices (Các
sҧn phҭm thӕng kê cho các dӏch vө xã hӝi).
- SPSS là mӝt phҫn mӅm chӑn gói mang tính tәng hӧp chung, có ÿӫ khҧ năng ÿӇ giҧi
quyӃt các nhiӋm vө phӭc tҥp.
- SPSS là mӝt phҫn mӅm thӕng kê toàn diӋn ÿѭӧc thiӃt kӃ ÿӇ thӵc hiӋn tҩt cҧ các bѭӟc
trong bҩt kǤ phân tích thӕng kê nào tӯ viӋc liӋt kê dӳ liӋu, lұp bҧng biӇu và các thӕng
kê mô tҧ ÿӃn các phân tích thӕng kê phӭc tҥp hѫn.
- SPSS ÿѭӧc thiӃt lұp rҩt tӕt trên môi trѭӡng Windows và rҩt dӉ dàng cho ngѭӡi sӱ
dөng, không phҧi lұp trình ÿӇ giҧi quyӃt nhӳng nhiӋm vө phӭc tҥp, làm cho quá trình
phân tích dӳ liӋu trӣ nên dӉ hѫn và ngҳn gӑn hѫn.
- SPSS for Windows có rҩt nhiӅu nét chung vӟi các phҫn mӅm tiӋn ích khác dùng cho
Windows nhѭ EXCEL hay Winword.
- Phiên bҧn SPSS dùng trong môi trѭӡng Windows có mӝt tính năng ѭu viӋt so vӟi
SPSS trên DOS là có mөc HELP (trӧ giúp) tѭѫng ÿӕi ÿҫy ÿӫ ÿӇ giúp ngѭӡi sӱ dөng
tӵ giҧi quyӃt nhӳng khó khăn vѭӟng mҳc (tҩt nhiên lӧi thӃ này chӍ có ngѭӡi thành
thҥo tiӃng Anh, thành thҥo Tin hӑc, thành thҥo vӅ chuyên môn mӟi khai thác hӃt
ÿѭӧc).
b) Sӵ cҫn thiӃt ӭng dөng SPSS
- So vӟi các phҫn mӅm khác nhѭ EXCEL, SPSS là phҫn mӅm ÿa năng, cho phép tәng
hӧp, phân tích và xӱ lý các dӳ liӋu kinh tӃ xã hӝi ÿҫy ÿӫ và tiӋn lӧi.
- SPSS có thӇ cho ra các bҧng tính tҫn suҩt cӫa tҩt cҧ các biӃn (ÿӏnh tính và ÿӏnh
lѭӧng) trong cѫ sӣ dӳ liӋu hoһc lұp mӝt bҧng tѭѫng quan giӳa hai biӃn vӟi cách trình
bày ÿҽp.

B͡ môn Phân tích ÿ͓nh l˱ͫng - - Tr˱ͥng Ĉ̩i h͕c Nông nghi͏p Hà N͡i HUA...................................

8

Tin h͕c ͱng dͭng trong KT-KE&QTKD

Ch˱˯ng 1. Nh̵p môn tin h͕c ͱng dͭng

Ví dө, trong cѫ sӣ dӳ liӋu cӫa mӝt cѫ quan có thӇ lұp các bҧng tәng hӧp: Mӭc lѭѫng
phân theo ÿӝ tuәi, mӭc lѭѫng phân theo trình ÿӝ hӑc vҩn, ÿoàn thӇ phân theo giӟi
tính, .. ChӍ trong vòng vài phút, có thӇ tҥo ÿѭӧc hàng trăm biӇu bҧng tәng hӧp mà
không phҧi lұp trình nhѭ nhiӅu chѭѫng trình khác.
- SPSS cNJng thích hӧp cho nhӳng ngѭӡi không cҫn biӃt sâu vӅ máy tính, phҫn mӅm
này có thӇ liên kӃt các phҫn mӅm khác nhѭ EXCEL, STATA, SAS, v.v...
- SPSS thѭӡng ÿѭӧc dùng ÿӇ xӱ lý các cuӝc ÿiӅu tra dân sӕ, các cuӝc ÿiӅu tra xã hӝi
hӑc, ÿiӅu tra vӅ tình hình kinh tӃ, thӏ trѭӡng, phân tích các cѫ sӣ dӳ liӋu. SPSS ÿѭӧc
dùng nhiӅu trong khoa hӑc xã hӝi và thӕng kê.
c) Mӝt sӕ thuұt ngӳ trong SPSS
- Case: Case là các quan sát hay bҧn ghi hay trѭӡng hӧp hoһc chӫ thӇ. Mӝt trѭӡng
hӧp bao gӗm các thông tin cho mӝt ÿѫn vӏ cӫa phép phân tích, chҷng hҥn nhѭ mӝt
ngѭӡi, mӝt con vұt, mӝt công viӋc, hoһc mӝt ÿӝng cѫ phҧn lӵc.
- Variable (biӃn, tiêu thӭc): Variable là các thông tin (ÿһc ÿiӇm) ÿѭӧc thu thұp cho
tӯng trѭӡng hӧp. Ví dө, chiӅu cao, trӑng lѭӧng, lӧi nhuұn hay doanh sӕ. Mӛi trѭӡng
hӧp ÿѭӧc tҥo nên bӣi các biӃn. Mӛi biӃn ÿѭӧc ÿһt tên biӃn cө thӇ (variable name) vӟi
tӕi ÿa là 8 kí tӵ. Tuy nhiên, bҥn cNJng có thӇ chӍ ÿӏnh nhãn biӃn (variable label) ÿӇ mô
tҧ cho tên ÿҫy ÿӫ cӫa biӃn, chӍ ÿӏnh giá trӏ biӃn (value label) cho nhӳng biӇu hiӋn
riêng biӋt cӫa tӯng biӃn (ví dө nhѭ Nam = 1, Nӳ = 0). Bҥn cNJng có thӇ tuǤ chӑn hoһc
là nhãn biӃn hoһc là tên biӃn trong kӃt xuҩt ÿҫu ra cӫa mình.
- SPSS working data file (tӋp hiӋn hành SPSS): Các trѭӡng hӧp tұp hӧp lҥi vӟi
nhau sӁ tҥo nên tӋp hiӋn hành SPSS.
- Dictionary (thѭ mөc): Chӭa các tӋp dӳ liӋu, cá tӋp kӃt quҧ.
- Metadata (siêu dӳ liӋu): Các siêu dӳ liӋu ÿѭӧc chӭa trong mӛi tӋp dӳ liӋu cө thӇ,
chҷng hҥn nhѭ tên các biӃn, các nhãn, ÿӏnh dҥng v.v.. là các siêu dӳ liӋu.
- Ĉuôi mӣ rӝng: *.sav; *.sps; *.spo

- Measurement (thang ÿo): Các biӇu hiӋn (giá trӏ) cӫa các biӃn ÿѭӧc xác ÿӏnh bҵng
các thang ÿo khác nhau tuǤ theo tính chҩt cӫa viӋc ÿo lѭӡng.
Có 4 loҥi thang ÿo thѭӡng gһp:
+ Nominal (thang ÿo ÿӏnh danh): Là ÿánh sӕ hoһc gán chuӛi dҥng ngҳn cho các
biӇu hiӋn cӫa mӝt biӃn ÿѭӧc gӑi là biӃn ÿӏnh danh (nominal variable).
Các trӏ sӕ cӫa biӃn ÿӏnh danh chӍ biӇu hiӋn các nhóm không có thӭ bұc hѫn kém
(unordered categories). NӃu biӃn ÿӏnh danh ÿѭӧc ÿo bҵng các con sӕ thì giӳa các con
sӕ ӣ ÿây không có quan hӋ hѫn kém, do vұy mӑi phép tính ÿҥi sӕ vӟi chúng ÿӅu vô
nghƭa. Ví dө, hai biӇu hiӋn cӫa biӃn giӟi tính có thӇ ÿѭӧc biӇu hiӋn nhѭ sau: 1 = nam
và 0 = nӳ. Thang ÿo ÿӏnh danh chӫ yӃu ÿӇ ÿӃm tҫn sӕ cӫa biӇu hiӋn cӫa biӃn nghiên
cӭu. Trong nhiӅu phép phân tích cӫa SPSS, các biӃn ÿӏnh danh thѭӡng ÿѭӧc gӑi là các
biӃn lұp nhóm không có thӭ bұc (unordered categorical variable).
+ Ordinal (thang ÿo thӭ bұc): Là thang ÿo ÿӏnh danh nhѭng các trӏ sӕ cӫa biӃn lҥi
có quan hӋ thӭ bұc hѫn kém.
Ví dө mӭc thu nhұp có thӇ xác ÿӏnh bҵng 3 biӇu hiӋn: 1 = thҩp, 2 = trung bình, 3 =
cao. Sӣ thích nhҥc cә ÿiӇn có thӇ xác ÿӏnh bҵng 5 biӇu hiӋn: 1 = rҩt thích, 2 = thích, 3
= bình thѭӡng, 4 = ghét và 5 = rҩt ghét. Con sӕ có trӏ sӕ cao hѫn không có nghƭa là
luôn ӣ bұc cao hѫn và ngѭӧc lҥi mà chӍ do sӵ quy ÿӏnh. Thang ÿo này dùng ÿӇ tính
toán ÿһc trѭng chung cӫa tәng thӇ mӝt cách tѭѫng ÿӕi, ví dө nhѭ ӣ sӣ thích vӅ mӝt thӇ
loҥi âm nhҥc cӫa cong chúng.
Các biӃn ÿѭӧc ÿo ÿҥc bҵng thang ÿo thӭ bұc gӑi là các biӃn ÿӏnh danh có thӭ
bұc (ordinal variable). Trong nhiӅu phép phân tích cӫa SPSS, các biӃn ÿӏnh danh có
thӭ bұc thѭӡng ÿѭӧc gӑi là các biӃn lұp nhóm có thӭ bұc (ordered categorical
variable).

B͡ môn Phân tích ÿ͓nh l˱ͫng - - Tr˱ͥng Ĉ̩i h͕c Nông nghi͏p Hà N͡i HUA...................................

9

Tin h͕c ͱng dͭng trong KT-KE&QTKD

Ch˱˯ng 1. Nh̵p môn tin h͕c ͱng dͭng

+ Interval (thang ÿo khoҧng): Là thang ÿo thӭ bұc có khoҧng cách ÿӅu nhau. Ví dө
nhѭ chiӅu cao (cm), cân nһng (kg), tuәi thӑ cӫa con ngѭӡi (năm), doanh sӕ (triӋu
ÿӗng). Các phép tính sӕ hӑc nhѭ cӝng, trӯ, bình quân, hoһc phѭѫng sai là có ý nghƭa
vӟi các biӃn ÿѭӧc ÿo ÿҥc bҵng thang ÿo khoҧng.
Loҥi thang ÿo khoҧng bao hàm cҧ hai ý nghƭa vӅ thӭ tӵ cӫa hҥng loҥi và sӵ
khác biӋt ÿo ÿҥc giӳa chúng. Nó hàm ý sӵ hiӋn diӋn mӝt ÿѫn vӏ chung cӫa viӋc ÿo ÿҥc
tiêu chuҭn mà qua ÿó khoҧng cách giӳa các giá trӏ có thӇ ÿѭӧc lѭӧng hoá. Giá trӏ sӕ
liӋu nҵm trong khoҧng sӕ thӵc (real interval) và có thӇ biӃn thiên tӯ âm không xác
ÿӏnh ÿӃn dѭѫng không xác ÿӏnh. Sӵ khác biӋt giӳa hai sӕ liӋu khoҧng là có ý nghƭa
nhѭng tӹ lӋ cӫa chúng thì không có ý nghƭa. Thí dө, chӍ sӕ IQ khi nói rҵng ngѭӡi này
thông minh hѫn ngѭӡi kia là 1,2 lҫn thì không có ý nghƭa.
+ Ratio (thang tӍ lӋ): Là thang ÿo khoҧng, phҧn ánh sӵ khác biӋt và tӹ lӋ cӫa 2 giá trӏ
có ý nghƭa. Thí dө tiӅn lѭѫng, chiӅu cao, trӑng lѭӧng, tӹ trӑng lao ÿӝng trӵc tiӃp,
v.v...
Trong SPSS các thang ÿo khoҧng cách, tӹ lӋ ÿѭӧc gӑi chung là kiӇu Scale.
Ngoài ra, căn cӭ vào thang ÿo cӫa chúng các biӃn có thӇ ÿѭӧc phân loҥi thành biӃn
ÿӏnh tính và biӃn ÿӏnh lѭӧng.
- Atribute variable (biӃn ÿӏnh tính): Là biӃn lұp nhóm (categorical variable) vì trӏ sӕ
cӫa nó ÿѭӧc xác ÿӏnh bҵng thang ÿo ÿӏnh danh hoһc thang ÿo thӭ bұc dѭӟi dҥng mã
sӕ hoһc chuӛi ngҳn.
Cҫn nhӟ rҵng trong các hӝp thoҥi cӫa SPSS, các trӏ sӕ cӫa biӃn ÿӏnh tính dҥng
chuӛi luôn luôn ÿѭӧc tham chiӃu trong các dҩu ngoһc ÿѫn hoһc dҩu ngoһc kép.
- Quantitative variable (biӃn ÿӏnh lѭӧng): Luôn luôn ÿѭӧc ÿo ÿҥc theo thang ÿo
khoҧng nên trӏ sӕ cӫa nó luôn ÿѭӧc biӇu hiӋn dѭӟi dҥng sӕ.
- Menu bar (thanh trình ÿѫn chính): Chúng là các trình ÿѫn kéo xuӕng (pull - down
menu) và mӛi trình ÿѫn phө có thӇ có nhiӅu lӕi vào.

- Tools bar (thanh công cө): Cung cҩp truy cұp nhanh lӵa chӑn trình ÿѫn.
- Status bar (thanh tình trҥng): Nҵm ӣ dѭӟi ÿáy cӫa tӯng cӱa sә cho biӃt trҥng thái
hiӋn hành cӫa bӝ xӱ lý cӫa SPSS (SPSS processor).
- Data (dӳ liӋu): SPSS cho phép chúng ta ÿӑc rҩt nhiӅu loҥi tӋp dӳ liӋu hoһc nhұp dӳ
liӋu trӵc tiӃp vào trình HiӋu ÿính dӳ liӋu (SPSS Data Editor).
Bҩt kӇ cҩu trúc cӫa tӋp dӳ liӋu gӕc cӫa bҥn nhѭ thӃ nào, dӳ liӋu trong trình
HiӋu ÿính dӳ liӋu ÿӅu ÿѭӧc trình bày theo cҩu trúc hình chӳ nhұt - ÿӏnh dҥng cӫa
SPSS và hҫu hӃt các hӋ thӕng phân tích dӳ liӋu - các hàng cho các trѭӡng hӧp (case)
và các cӝt cho các biӃn (variable).
- Dialogue box (các hӝp thoҥi): Các hӝp thoҥi có ÿһc tính thông dөng cӫa Windows
nhѭ các nút ҩn (pushbuttons), các hӝp danh sách (list boxes), hӝp lӵa chӑn (option
boxes) và các hӝp kiӇm tra (check boxes).
Các hӝp thoҥi ÿѭӧc thiӃt lұp là duy trì liên tөc qua tӯng lҫn làm viӋc cӫa
SPSS, có nghƭa là các lӵa chӑn ÿã ÿѭӧc thӵc hiӋn sӁ ÿѭӧc duy trì khi bҥn mӣ cùng
hӝp thoҥi ӣ lҫn tiӃp theo.
d) Mӝt sӕ thao tác cѫ bҧn
* Khӣi ÿӝng
Start/Program/SPSS for windows hoһc kích vào biӇu tѭӧng tѭѫng ӭng ta nhұn
ÿѭӧc màn hình soҥn thҧo sӕ liӋu cӫa SPSS nhѭ sau:

B͡ môn Phân tích ÿ͓nh l˱ͫng - - Tr˱ͥng Ĉ̩i h͕c Nông nghi͏p Hà N͡i HUA...................................

10


Tin h͕c ͱng dͭng trong KT-KE&QTKD

Ch˱˯ng 1. Nh̵p môn tin h͕c ͱng dͭng

SPSS for Windows cung cҩp mӝt hӋ thӕng quҧn lý dӳ liӋu và phân tích thӕng

kê trong mӝt môi trѭӡng ÿӗ hoҥ, sӱ dөng các trình ÿѫn mô tҧ {menu} và các hӝp
thoҥi {dialogue box} ÿѫn giҧn ÿӇ thӵc hiӋn hҫu hӃt các công viӋc cho bҥn. Phҫn lӟn
các nhiӋm vө có thӇ ÿѭӧc hoàn thành chӍ bҵng cách rê và nhҳp chuӝt.
Bên cҥnh giao diӋn rê-nhҳp chuӝt ÿӇ phân tích thӕng kê, SPSS for Windows
cung cҩp:
Data Editor {Cӱa sә HiӋu ÿính dӳ liӋu}. Mӝt hӋ thӕng dҥng bҧng tính {worksheet}
uyӇn chuyӇn ÿӇ ÿӏnh nghƭa, nhұp, hiӋu ÿính, và thӇ hiӋn dӳ liӋu.
Viewer {Cӱa sә Viewer}. Cӱa sә Viewer cho phép dӉ dàng duyӋt các kӃt quҧ cӫa
bҥn, thӇ hiӋn và che giҩu có thӇ chӑn lӑc các kӃt xuҩt {output}, thay ÿәi trұt tӵ cӫa
các kӃt quҧ, và di chuyӇn các bҧng và ÿӗ thӏ giӳa SPSS for Windows và các trình ӭng
dөng khác.
Multidimemtion pivot table {Bҧng trө ÿa chiӅu}. Các kӃt quҧ cӫa bҥn sӁ sinh ÿӝng
vӟi các bҧng trө ÿa chiӅu. Khám phá các bҧng cӫa bҥn bҵng cách bӕ trí lҥi các hàng,
các cӝt, và các trang/lӟp {layer}. Bӝc lӝ các phát hiӋn quan trӑng có thӇ bӏ mҩt trong
các báo cáo tiêu chuҭn. So sánh các nhóm dӉ dàng bҵng cách chia tách bҧng cӫa bҥn
sao cho mӛi lҫn chӍ có mӝt nhóm ÿѭӧc thӇ hiӋn.
High-revolution graphics {Ĉӗ thӏ có ÿӝ phân giҧi/ÿӝ nét cao}. Các biӇu ÿӗ hình
tròn, ÿӗ thӏ cӝt, biӇu ÿӗ tҫn suҩt, ÿӗ thӏ phân tán có ÿӝ phân giҧi cao, màu sҳc sӕng
ÿӝng, các ÿӗ thӏ ba chiӅu, và hѫn thӃ nӳa ÿѭӧc bao gӗm nhѭ là các tính năng chuҭn
trong SPSS.
Database access {Truy cұp dӳ liӋu}. Truy cұp dӳ liӋu tӯ các cѫ sӣ dӳ liӋu bҵng cách
sӱ dөng trình chӍ dүn Database Wizard thay vì các truy vҩn SQL phӭc tҥp.

B͡ môn Phân tích ÿ͓nh l˱ͫng - - Tr˱ͥng Ĉ̩i h͕c Nông nghi͏p Hà N͡i HUA...................................

11


Tin h͕c ͱng dͭng trong KT-KE&QTKD

Ch˱˯ng 1. Nh̵p môn tin h͕c ͱng dͭng

Data transformation {BiӃn ÿәi dӳ liӋu}. Tính năng biӃn ÿәi dӳ liӋu giúp bҥn có
ÿѭӧc dӳ liӋu sҹn sàng cho các bѭӟc phân tích. Bҥn có thӇ dӉ dàng nhóm, bә sung,
tәng hӧp, trӝn, chia và chuyӇn ÿәi file, và hѫn thӃ nӳa.
Các cӱa sә trong SPSS
Có mӝt sӕ loҥi cӱa sә khác nhau trong SPSS:
Data Editor. Cӱa sә này thӇ hiӋn nӝi dung cӫa file dӳ liӋu. Bҥn có thӇ lұp mӝt file dӳ
liӋu mӟi hoһc hiӋu chӍnh thay ÿәi mӝt file ÿã có sҹn vӟi cӱa sә Data Editor. Cӱa sә
Data Editor tӵ ÿӝng mӣ ra khi bҥn kích hoҥt/khӣi ÿӝng SPSS. Bҥn chӍ có thӇ mӝt file
dӳ liӋu tҥi mӝt thӡi ÿiӇm mà thôi (không thӇ mӣ hѫn mӝt file dӳ liӋu vào cùng mӝt
thӡi ÿiӇm).
Viewer. Mӑi kӃt quҧ thӕng kê, bҧng, biӇu ÿӗ ÿѭӧc thӇ hiӋn trong cӱa sә Viewer. Bҥn
có thӇ hiӋu ÿính kӃt xuҩt và lѭu nó ÿӇ sӱ dөng sau này. Mӝt cӱa sә Viewer tӵ ÿӝng
mӣ ra khi bҥn chҥy mӝt thӫ tөc ÿҫu tiên tҥo nên kӃt xuҩt.
Draft Viewer. Bҥn có thӇ trình bày kӃt xuҩt nhѭ là các văn bҧn bình thѭӡng (thay vì
các bҧng trө) trong cӱa sә Draft Viewer.
Pivot Table Editor. KӃt xuҩt ÿѭӧc trình bày trong các bҧng trө có thӇ ÿѭӧc chӍnh sӱa
bҵng nhiӅu cách vӟi cӱa sә Pivot Table Editor. Bҥn có thӇ hiӋu ÿính ÿoҥn văn bҧn,
chuyӇn ÿәi dӳ liӋu giӳa hàng và cӝt, bә sung màu, tҥo các bҧng ÿa chiӅu và ҭn hoһc
hiӇn thӏ mӝt cách có chӑn lӑc các kӃt quҧ.
Chart Editor. Bҥn có thӇ chӍnh sӱa các ÿӗ thӏ chҩt lѭӧng cao trong các cӱa sә chart
editor. Bҥn có thӇ thay ÿәi màu, chӑn loҥi phông hoһc cӥ chӳ, chuyӇn ÿәi trөc tung
vӟi trөc hoành, xoay các ÿӗ thӏ ba chiӅu, và thұm chí thay cҧ loҥi ÿӗ thӏ.
Text Output Editor. Các kӃt xuҩt dҥng văn bҧn không ÿѭӧc thӇ hiӋn trong các bҧng
trө có thӇ ÿѭӧc chӍnh sӱa vӟi cӱa sә Text Output Editor. Bҥn có thӇ hiӋu ÿính kӃt xuҩt
và thay các thuӝc tính cӫa phông chӳ (dҥng, loҥi, màu, cӥ).
Syntax Editor. Bҥn có thӇ dán các lӵa chӑn trong các hӝp thoҥi vào mӝt cӱa sә
syntax, nѫi mà các lӵa chӑn cӫa bҥn xuҩt hiӋn dѭӟi dҥng các cú pháp lӋnh. Bҥn có thӇ
hiӋu ÿính các cú pháp lӋnh ÿӇ tұn dөng các ÿһc tính ÿһc biӋt cӫa SPSS không có sҹn

trong các hӝp thoҥi. Bҥn cNJng có thӇ lѭu các mã lӋnh này trong mӝt file ÿӇ sӱ dөng
cho nhӳng công viӋc tiӃp theo cӫa SPSS.
Script Editor. Kӻ thuұt tӵ ÿӝng OLE cho phép bҥn tuǤ biӃn và tӵ ÿӝng hoá nhiӅu
nhiӋm vө trong SPSS. Sӱ dөng cӱa sә Script Editor ÿӇ lұp và hiӋu ÿính các trình nhӓ
cѫ bҧn.
Thanh menu {Menu}
Rҩt nhiӅu nhiӋm vө bҥn muӕn tiӃn hành vӟi SPSS bҳt ÿҫu vӟi viӋc lӵa chӑn các menu
{trình ÿѫn}. Tӯng cӱa sә trong SPSS có các menu riêng cӫa nó vӟi các lӵa chӑn menu
thích hӧp cho loҥi cӱa sә ÿó.
Hai menu Analysis và Graphs là có sҹn ÿӕi vӟi mӑi loҥi cӱa sә, làm cho viӋc tҥo các
kӃt xuҩt mӟi rҩt nhanh chóng mà không phҧi chuyӇn ÿәi giӳa các cӱa sә.
Thanh công cө {Toolbars}
Tӯng cӱa sә SPSS có các thanh công cө riêng cӫa nó cho phép truy cұp nhanh ÿӃn
các nhiӋm vө thông dөng. Có mӝt sӕ cӱa sә có hѫn mӝt thanh công cө.

Thanh tình trҥng {Status Bar}
Thanh tình trҥng {status bar} nҵm ӣ ÿáy cӫa tӯng cӱa sә SPSS cung cҩp các thông tin
dѭӟi ÿây:

B͡ môn Phân tích ÿ͓nh l˱ͫng - - Tr˱ͥng Ĉ̩i h͕c Nông nghi͏p Hà N͡i HUA...................................

12


Tin h͕c ͱng dͭng trong KT-KE&QTKD

Ch˱˯ng 1. Nh̵p môn tin h͕c ͱng dͭng

Command status {Tình trҥng lӋnh}. Ĉӕi vӟi tӯng lӋnh hoһc thӫ tөc mà bҥn chҥy,
mӝt sӕ ÿӃm các ÿӕi tѭӧng/trѭӡng hӧp {case} chӍ ra sӕ lѭӧng các ÿӕi tѭӧng ÿѭӧc xӱ

lý. Ĉӕi vӟi các thӫ tөc ÿòi hӓi phҧi xӱ lý lһp, sӕ lҫn lһp ÿѭӧc thӇ hiӋn.
Filter status {Tình trҥng lӑc}. NӃu bҥn chӑn mӝt mүu ngүu nhiên hoһc mӝt tұp hӧp
phө các ÿӕi tѭӧng ÿӇ phân tích, thông tin Filter on chӍ ra rҵng mӝt vài nhóm ÿӕi tѭӧng
nào ÿó ÿang ÿѭӧc lӑc và không phҧi mӑi ÿӕi tѭӧng trong tӋp tin dӳ liӋu ÿѭӧc ÿѭa vào
phân tích.
Weight status {Tình trҥng gia quyӅn}. Thông tin Weight on chӍ ra rҵng mӝt biӃn gia
quyӅn ÿang ÿѭӧc sӱ dөng ÿӇ gia quyӅn các ÿӕi tѭӧng cho phân tích.
Split status {Tình trҥng chia tách}. Thông tin Split on chӍ ra rҵng file dӳ liӋu ÿang
ÿѭӧc chia tách thành mӝt sӕ nhóm ÿӇ phân tích, ÿѭӧc dӵa vào các trӏ sӕ cӫa mӝt hoһc
mӝt sӕ biӃn lұp nhóm/phân tә.
Hӝp thoҥi {Dialogue box}
Hҫu hӃt các lӵa chӑn menu mӣ ra các hӝp thoҥi. Bҥn sӱ dөng hӝp thoҥi ÿӇ lӵa chӑn
các biӃn và các tuǤ chӑn cho phân tích
Tӯng hӝp thoҥi chính cho các thӫ tөc thӕng kê và ÿӗ thӏ có mӝt sӕ các bӝ phұn cѫ
bҧn.
Danh sách biӃn nguӗn. Mӝt danh sách các biӃn trong file dӳ liӋu làm viӋc. ChӍ có
các loҥi biӃn ÿѭӧc phép bӣi các thӫ tөc ÿѭӧc chӑn mӟi ÿѭӧc thӇ hiӋn trong danh sách
nguӗn. ViӋc dùng các biӃn chuӛi dҥng ngҳn hay dài bӏ hҥn chӃ bӣi rҩt nhiӅu thӫ tөc.
Danh sách (hoһc các danh sách) biӃn ÿích. Mӝt hoһc mӝt vài danh sách thӇ hiӋn các
biӃn bҥn vӯa chӑn cho phân tích, chҷng hҥn nhѭ danh sách biӃn ÿӝc lұp và phө thuӝc.
Nút ҩn ÿiӅu khiӇn {Command pushbutton}. Các nút chӍ dүn chѭѫng trình thӵc hiӋn
mӝt tác vө, chҷng hҥn nhѭ chҥy mӝt thӫ tөc, thӇ hiӋn phҫn thông tin Trӧ giúp, hoһc
mӣ ra mӝt hӝp thoҥi con ÿӇ tiӃn hành các lӵa chӑn cө thӇ bә sung.
ĈӇ có ÿѭӧc thông tin vӅ các nút ÿiӅu khiӇn trong mӝt hӝp thoҥi, nhҳp chuӝt phҧi lên
nút ÿó.

Danh sách biӃn
nguӗn

Danh sách

biӃn ÿích

Các núm
nhҩn câu
lӋnh

Các núm
nhҩn hӝp
thoҥi phө

Tên biӃn và nhãn biӃn trong các danh sách cӫa hӝp thoҥi
Bҥn có thӇ thӇ hiӋn hoһc là tên biӃn hoһc là nhãn biӃn trong danh sách cӫa hӝp thoҥi.
Do tên biӃn bӏ hҥn chӃ bӣi 8 ký tӵ, nhãn biӃn thѭӡng cung cҩp nhiӅu thông tin mô tҧ
biӃn hѫn.
- ĈӇ ÿiӅu khiӇn sӵ thӇ hiӋn tên biӃn hay nhãn biӃn trong danh sách cӫa hӝp thoҥi,
trong Options trong menu Edit ӣ bҩt kǤ loҥi cӱa sә nào cӫa SPSS.
- ĈӇ ÿӏnh nghƭa hoһc chӍnh sӱa nhãn biӃn, hãy nhҳp ÿúp tên biӃn trong cӱa sә Data
Editor và sau ÿó nhҳp Labels.

B͡ môn Phân tích ÿ͓nh l˱ͫng - - Tr˱ͥng Ĉ̩i h͕c Nông nghi͏p Hà N͡i HUA...................................

13


Tin h͕c ͱng dͭng trong KT-KE&QTKD

Ch˱˯ng 1. Nh̵p môn tin h͕c ͱng dͭng

- Ĉӕi vӟi dӳ liӋu nhұp tӯ các nguӗn cѫ sӣ dӳ liӋu, tên các trѭӡng ÿѭӧc sӱ dөng làm
nhãn biӃn.

- Ĉӕi vӟi nhãn biӃn quá dài, chӍ con trӓ lên nhãn trong danh sách ÿӇ xem toàn bӝ nhãn
biӃn ÿó.
- NӃu không có nhãn biӃn nào ÿѭӧc xác ÿӏnh thì tên biӃn sӁ ÿѭӧc thӇ hiӋn.

Các nút trong hӝp thoҥi
Có 5 nút nhҩn tiêu chuҭn trong hҫu hӃt các hӝp thoҥi:
- OK. Chҥy thӫ tөc. Sau khi bҥn chӑn các biӃn nghiên cӭu và chӑn bҩt kǤ các tuǤ
chӑn bә sung nào, nhҳp OK ÿӇ chҥy thӫ tөc. ĈiӅu này cNJng ÿӗng thӡi ÿóng hӝp thoҥi
lҥi.
- Paste. Tҥo cú pháp câu lӋnh tӯ các lӵa chӑn trong hӝp thoҥi và dán cú pháp vào mӝt
cӱa sә cú pháp. Sau ÿó bҥn có tuǤ biӃn các câu lӋnh vӟi các ÿһc tính bә sung không
có sҹn trong hӝp thoҥi.
- Reset. Bӓ chӑn bҩt kǤ biӃn nào trong danh sách các biӃn ÿѭӧc chӑn và thiӃt lұp mһc
ÿӏnh cho mӑi tuǤ chӑn trong hӝp thoҥi và bҩt kǤ hӝp thoҥi phө nào.
- Cancel. Xoá bӓ bҩt kǤ thay ÿәi nào trong thiӃt lұp hӝp thoҥi kӇ tӯ lҫn cuӕi nó ÿѭӧc
mӣ ra và ÿóng hӝp thoҥi lҥi. Trong mӛi lҫn làm viӋc vӟi SPSS các thiӃt lұp trong hӝp
thoҥi là luôn tӗn tҥi cho ÿӃn khi bҥn thoát khӓi SPSS. Mӝt hӝp thoҥi duy trì mӑi thiӃt
lұp mà bҥn chӑn cho ÿӃn khi bҥn thiӃt lұp lҥi. .
- Help. Núm này cho bҥn cӱa sә trӧ giúp dҥng chuҭn cӫa hãng Microsoft bao gӗm các
thông tin vӅ hӝp thoҥi hiӋn tҥi. Bҥn cNJng có thӇ nhұn ÿѭӧc các trӧ giúp trong các núm
ÿiӅu khiӇn riêng trong tӯng hӝp thoҥi bҵng cách nhҳp chuӝt phҧi lên nó.
Hӝp thoҥi phө
Do hҫu hӃt các thӫ tөc ÿӅu cung cҩp mӝt sӵ uyӇn chuyӇn lӟn, không phҧi mӑi lӵa
chӑn ÿӅu có thӇ ÿѭӧc bao hàm chӍ trong mӝt hӝp thoҥi. Hӝp thoҥi chính bao gӗm các
thông tin tӕi thiӇu ÿòi hӓi ÿӇ chҥy mӝt thӫ tөc. Các thiӃt lұp bә sung ÿѭӧc thӵc hiӋn
trong các hӝp thoҥi phө.
Trong hӝp thoҥi chính, núm nhҩn vӟi ba dҩu chҩm (…) ÿҵng sau tên cӫa nó chӍ ra
rҵng mӝt hӝp thoҥi phө sӁ ÿѭӧc xuҩt hiӋn nӃu bҥn nhҩn chuӝt vào nó.
Lӵa chӑn biӃn
ĈӇ lӵa chӑn mӝt biӃn, bҥn chӍ ÿѫn giҧn nhҳp chuӝt vào nó trong danh sách các biӃn

nguӗn và nhҳp núm mNJi tên phҧi nҵm bên cҥnh danh sách các biӃn nguӗn. NӃu chӍ có
mӝt danh sách các biӃn nguӗn, bҥn có thӇ nhҳp ÿúp các biӃn ÿѫn ÿӇ chuyӇn chúng tӯ
danh sách nguӗn sang danh sách tӟi.
Bҥn có thӇ chӑn nhiӅu biӃn mӝt lúc:
- ĈӇ chӑn nhiӅu biӃn nҵm kӅ nhau liên tөc trong danh sách các biӃn nguӗn, nhҳp vào
biӃn ÿҫu tiên và giӳ phím Shift và nhҳp vào biӃn cuӕi cùng.

B͡ môn Phân tích ÿ͓nh l˱ͫng - - Tr˱ͥng Ĉ̩i h͕c Nông nghi͏p Hà N͡i HUA...................................

14


Tin h͕c ͱng dͭng trong KT-KE&QTKD

Ch˱˯ng 1. Nh̵p môn tin h͕c ͱng dͭng

- ĈӇ chӑn các biӃn không nҵm kӅ nhau liên tөc (nҵm cách quãng) trong danh sách các
biӃn nguӗn, hãy sӱ dөng phѭѫng pháp nhҳp+Ctrl. Chӑn biӃn ÿҫu tiên, sau ÿó giӳ
phím Ctrl và nhҳp biӃn tiӃp theo, và cӭ thӃ tiӃp tөc cho ÿӃn biӃn cuӕi cùng.
- ĈӇ chӑn mӑi biӃn trong danh sách, nhҩn Ctrl+A
+ Lӵa chӑn nhiӅu biӃn vӟi kӻ thuұt Shift cùng vӟi nhҳp chuӝt

+ Chӑn nhiӅu biӃn kӃ tiӃp nhau vӟi kӻ thuұt Ctrl cùng vӟi nhҳp chuӝt

ĈӇ có ÿѭӧc thông tin vӅ mӝt biӃn trong mӝt danh sách trong mӝt hӝp thoҥi
 Nhҳp chuӝt trái lên mӝt biӃn trong mӝt danh sách ÿӇ chӑn nó
 Nhҳp chuӝt phҧi bҩt kӇ nѫi nào trong danh sách
 Chӑn Variable Information trong menu pop-up
+ Xem thông tin vӅ biӃn dùng phím chuӝt phҧi

ĈӇ nhұn ÿѭӧc thông tin vӅ núm ÿiӅu khiӇn trong hӝp thoҥi
 Nhҳp chuӝt trái lên núm bҥn muӕn biӃt
 Chӑn What’s This? Trong menu pop-up.
B͡ môn Phân tích ÿ͓nh l˱ͫng - - Tr˱ͥng Ĉ̩i h͕c Nông nghi͏p Hà N͡i HUA...................................

15


Tin h͕c ͱng dͭng trong KT-KE&QTKD

Ch˱˯ng 1. Nh̵p môn tin h͕c ͱng dͭng

Mӝt cӱa sә pop-up thӇ hiӋn thông tin vӅ núm ÿiӅu khiӇn.
+ Trӧ giúp dҥng “What’s This?”pop-up bҵng cách nhҳp phím phҧi chuӝt

* Thoát khӓi SPSS: File/ Exit SPSS hoһc ҩn ÿӗng thӡi Alt + F4
* Nhұp sӕ liӋu trӵc tiӃp: Chӑn Variable View tӯ trang màn hình cӫa SPSS
+ Khai báo tên biӃn (Name)
Tên biӃn khai báo theo quy ÿӏnh thông thѭӡng (không quá 8 kí tӵ, không bҳt ÿҫu bҵng
sӕ). Sӕ biӃn tӕi ÿa chҩp nhұn ÿѭӧc cӫa mӝt tӋp sӕ liӋu là 10.000 biӃn.
+ Khai báo kiӇu biӃn (Type)

+ Khai báo ÿӝ rӝng cӫa biӃn (Width)
+ Khai sӕ chӳ sӕ ÿҵng sau dҩu phҭy (sӕ chӳ sӕ thұp phân) (Decimals)
+ Khai báo nhãn biӃn (Label)
+ Khai báo giá trӏ cӫa nhãn (mã hoá) (Values)

+ Khai báo giá trӏ thiӃu cӫa biӃn (Missing)

B͡ môn Phân tích ÿ͓nh l˱ͫng - - Tr˱ͥng Ĉ̩i h͕c Nông nghi͏p Hà N͡i HUA...................................

16


Tin h͕c ͱng dͭng trong KT-KE&QTKD

Ch˱˯ng 1. Nh̵p môn tin h͕c ͱng dͭng

Tҥi sao phҧi khai báo giá trӏ thiӃu cӫa biӃn ?
Mӝt sӕ biӃn có thӇ không có giá trӏ trong mӝt vài bҧn ghi, vì vұy cҫn khai báo
các giá trӏ cho các ÿӏa chӍ thiӃu này, nӃu biӃn này là mӝt biӃn ÿӏnh lѭӧng thì sau này
ta có thӇ sӱ dөng mӝt trong các thuұt toán ÿӇ bә sung các giá trӏ thiӃu, tuy nhiên viӋc
chӑn giá trӏ thiӃu nói chung là cҫn thiӃt ngay khi vào sӕ liӋu. Giá trӏ thiӃu mһc ÿӏnh
cӫa SPSS là mӝt dҩu chҩm (.), có thӇ ÿһt giá trӏ thiӃu cho tӯng biӃn khác nhau nhѭng
rҩt chú ý ÿӃn khҧ năng kӃt hӧp sau này cuҧ các biӃn, vì vұy cҫn thұn trӑng trong viӋc
chӑn các giá trӏ này.
+ Khai báo ÿӝ rӝng cӫa cӝt (columns)
+ Căn lӅ cӝt (Align): Left, Right, Center
+ Chӑn thang ÿo (Measure): Scale, Ordinal, Nominal
+ Sau ÿó chuyӇn sang Data View ÿӇ nhұp sӕ liӋu trӵc tiӃp trên bàn phím
* Copy sӕ liӋu tӯ mӝt trang bҧng tính khác
Có thӇ mӝt sӕ ngѭӡi chѭa làm quen vӟi SPSS tӓ ra không tӵ tin khi nhұp sӕ
liӋu trӵc tiӃp vӟi hàng loҥt khai báo nhѭ trên. Chúng ta dӉ dàng copy sӕ liӋu tӯ mӝt
trang tính nhѭ bҧng tính ÿiӋn tӱ Excel ÿӇ chuyӇn các sӕ liӋu này vào SPSS chӍ cҫn mӣ
cҧ SPSS và Excel chӑn tӯng cӝt cҫn copy tӯ Excel sau ÿó copy vào trang sӕ liӋu cӫa
SPSS rӗi tiӃn hành khai báo biӃn sau. Cách làm này không phә biӃn nhѭng trѭӡng
hӧp ÿһc biӋt thì ÿѭӧc xӱ lý nhҵm ÿӥ tӕn công sӭc nhұp dӳ liӋu trӵc tiӃp trong SPSS.
* Ĉӑc sӕ liӋu tӯ mӝt tӋp: File/Open
ViӋc ÿӑc sӕ liӋu tӯ mӝt tӋp ÿѭӧc ghi bӣi SPSS hoһc các phҫn mӅm khác vào
SPSS là rҩt dѫn giҧn. Ta có thӇ ÿӑc cҧ tên biӃn kèm theo hoһc chӍ ÿӑc sӕ liӋu và sau

ÿó khai báo biӃn theo sӣ thích. SPSS có thӇ ÿӑc ÿѭӧc các tӋp cӫa Lotus, Excel, Fox,
Dbase, Quattpro, Sylk và các tӋp ghi bӣi mã ASCII.
ĈӇ ÿӑc mӝt tӋp nhѭ vұy, ta chӑn File/ Open và chӑn tӋp cҫn ÿӑc vӟi phҫn mӣ
rӝng tѭѫng ӭng. Mӝt trong 2 hӋ cѫ sӣ dӳ liӋu lӟn là Fox và Dbase có thӇ ÿӑc hӃt sӭc
thuұn tiӋn vào SPSS. Thông thѭӡng viӋc ÿӑc dӳ liӋu tӯ các phҫn mӅm khác vào SPSS
ÿòi hӓi phҧi khai báo lҥi biӃn trѭӟc khi xӱ lý, tuy nhiên sau này ta sӁ xem xét viӋc
chuyӇn các dӳ liӋu ÿó mӝt cách thuұn tiӋn hѫn nhӡ thӫ tөc Transpose. Riêng ÿӕi vӟi
nhӳng tӋp sӕ liӋu lӟn trong ÿó mӛi bҧn ghi ÿѭӧc ghi trên nhiӅu dòng (mӛi dòng tӕi ÿa
256 ký tӵ) thì viӋc ÿӑc tӋp cҫn thӵc hiӋn nhӡ thӫ tөc cӫa SPSS vӟi mӝt vài khai báo
bә sung, chúng ta có thӇ xem xét ӣ phҫn sau (xem thӫ tөc ÿӑc tӋp indiv.dat). Chҷng
hҥn, ta ÿӑc tӋp vay.sav trong thѭ mөc SPSSWin nhӡ các chӍ ÿӏnh: File/ Open/ Solieu/
vay.sav
* Thêm, bӟt mӝt biӃn: Data/Insert variable hoһc chӑn biӃn/Edit/Cut
* Ghi sӕ liӋu: File/ Save As
Sau khi nhұp sӕ liӋu tӯ bàn phím hoһc ÿӑc sӕ liӋu tӯ mӝt tӋp ÿѭӧc ghi bӣi các
trình ӭng dөng, ta có thӇ ghi sӕ liӋu này thành mӝt tӋp cӫa SPSS vӟi phҫn mӣ rӝng
ngҫm ÿӏnh là sav, thành tӋp có phҫn mӣ rӝng W*, XLS, XLK, DBF, DAT tѭѫng ӭng
vӟi mөc ÿích sӱ dөng trong các trình ӭng dөng khác.

B͡ môn Phân tích ÿ͓nh l˱ͫng - - Tr˱ͥng Ĉ̩i h͕c Nông nghi͏p Hà N͡i HUA...................................

17


Tin h͕c ͱng dͭng trong KT-KE&QTKD

Ch˱˯ng 1. Nh̵p môn tin h͕c ͱng dͭng

* ChuyӇn ÿәi trӵc tiӃp vӟi Excel, Fox, Foxpro, ..
Ngoài cách ghi sӕ liӋu ÿã nói ӣ trên trong nhiӅu trѭӡng hӧp ngѭӡi ta cҫn mӝt

vài xӱ lý trѭӟc trong Excel, Fox, sau ÿó mӟi ghi lҥi thành tӋp kiӇu XLS hoһc DBF. Có
thӇ chuyӇn ÿәi trӵc tiӃp tӋp sӕ liӋu trong màn hình soҥn thҧo sӕ liӋu ÿӃn các ӭng dөng
khác, ÿһc biӋt là các bҧng tính nhѭ Lotus, Excel hay các hӋ cѫ sӣ dӳ liӋu nhѭ Fox,
Foxpro, dBase, .. ĈӇ làm ÿѭӧc công viӋc này trѭӟc hӃt cҫn bә sung vào thӵc ÿѫn sҹn
có cӫa màn hình soҥn thҧo sӕ liӋu các biӇu tѭӧng và ÿһt ÿѭӡng dүn cho chúng. Tuy
nhiên, khác vӟi viӋc ghi mӝt tӋp sӕ liӋu ÿӇ dùng trong các phҫn mӅm ÿó, viӋc chuyӇn
ÿәi có thӇ gһp nhӳng hҥn chӃ nhҩt ÿӏnh vì lý do các ӭng dөng này không cho phép mô
tҧ sӕ liӋu trên mӝt dòng quá dài. Trong trѭӡng hӧp ÿó cҫn cҳt tӋp theo cách copy trӵc
tiӃp thành các tӋp cҫn thiӃt. Riêng vӟi EXCEL viӋc làm này khá tiӋn dөng vì ta có thӇ
mӣ cùng lúc cҧ SPSS và EXCEL, hѫn nӳa bҧng tính EXCEL có cùng dҥng vӟi màn
hình soҥn thҧo sӕ liӋu cӫa SPSS. Sau ÿây là thӫ tөc bә sung biӇu tѭӧng EXCEL vào
thӵc ÿѫn Data cӫa SPSS, các biӇu tѭӧng khác hoàn toàn tѭѫng tӵ:
- Chӑn Utilities/ Menu Editor ta có
bҧng liӋt kê thӵc ÿѫn Menu Editor
- Chӑn mөc Data trong liӋt kê bên trái
- Chӑn vӏ trí trӕng trên cây thӵc ÿѫn
và chӑn Insert Item ÿӇ ghi Excel
- Chӑn kiӇu tӋp tѭѫng ӭng là XLS
- Ĉһt ÿѭӡng dүn ÿӃn tӋp EXCEL.exe
chҷng hҥn C:\Office\Excel\Excel.exe

(dòng in ÿұm ÿѭӧc chèn thêm nhӡ cách làm trên)
* Xem thông tin vӅ tӋp: Utilities/ File Info
* Sao chép, cҳt dán, xoá sӕ liӋu, khôi phөc lҥi: Tѭѫng tӵ nhѭ EXCEL
Chú ý: Nguӗn là sӕ liӋu chӭ không phҧi là công thӭc, hàm, … Chúng ta có thӇ sao
chép vùng dӳ liӋu cӫa SPSS ÿӇ dán cho Word, Excel,…
* Ĉӕi vӟi chèn dòng: Chӑn dòng cҫn chèn/Data/ Insert Case
* Copy 1 tӋp: Utilities/ File info/ Chӑn tӋp ӣ khung phҧi/ Edit/ Copy/ ChuyӇn ÿӃn
phҫn mӅm cҫn dán (Word, Excel, …)/ chӑn nѫi cҫn dán/ Edit/ Past.
* Ghi tӋp sӕ liӋu: File/ Save As/ ә ÿƭa, thѭ mөc, dҥng tӋp, tên tӋp/ Save

(ÿӕi vӟi SPSS 7.5 trӣ lên cho phép ghi tên tӋp dài ÿѭӧc)
* Xem thông tin cӫa biӃn: Utilities/ Variables
Chúng ta có thӇ xem tҩt cҧ các thông tin vӅ mӝt biӃn nào ÿó tӯ mӝt bҧng liӋt kê danh
sách biӃn cӫa tӋp sӕ liӋu hiӋn thӡi.
* Sҳp xӃp sӕ liӋu: Data/ Sort case.

B͡ môn Phân tích ÿ͓nh l˱ͫng - - Tr˱ͥng Ĉ̩i h͕c Nông nghi͏p Hà N͡i HUA...................................

18


Tin h͕c ͱng dͭng trong KT-KE&QTKD

Ch˱˯ng 1. Nh̵p môn tin h͕c ͱng dͭng

Cho phép sҳp xӃp sӕ liӋu trong tӋp theo thӭ tӵ tăng hay giҧm cӫa các giá trӏ biӃn, sӕ
biӃn cho phép dùng làm khoá ÿӇ sҳp xӃp có thӇ là không hҥn chӃ.
* Ĉһt biӃn: Transform/ Compute.

* Nhóm và ÿһt biӃn phân nhóm (Mã hoá lҥi biӃn): Transform/ Recode

B͡ môn Phân tích ÿ͓nh l˱ͫng - - Tr˱ͥng Ĉ̩i h͕c Nông nghi͏p Hà N͡i HUA...................................

19


Tin h͕c ͱng dͭng trong KT-KE&QTKD

Ch˱˯ng 1. Nh̵p môn tin h͕c ͱng dͭng

* Tҥo giá trӏ cho các giá trӏ thiӃu
Trong nhiӅu trѭӡng hӧp có nhӳng Case không quan sát ÿѭӧc, hay không thu
thұp ÿѭӧc sӕ liӋu cho mӝt biӃn nào ÿó. NhiӅu trѭӡng hӧp do khi chӍ ÿӏnh vào sӕ liӋu
ta không chӍ ÿӏnh giá trӏ thiӃu cӫa biӃn trong trѭӡng hӧp này SPSS dùng dҩu chҩm (.)
kí hiӋu giá trӏ thiӃu. Có thӇ sӱ dөng thӫ tөc Recode nói ӣ trên vӟi viӋc chӑn nhóm
theo cùng biӃn cNJ ÿӇ ÿһt bә sung các giá trӏ này, các giá trӏ ÿѭӧc bә sung nhѭ vұy
thѭӡng là các giá trӏ cá biӋt không có tác dөng xӱ lý sӕ liӋu sau này. Trong trѭӡng
hӧp ta muӕn cá giá trӏ thiӃu có nӝi dung ÿӇ sӱ dөng trong các phân tích sau này cҫn
chӍ ra cách xác ÿӏnh các giá trӏ ÿó. Có thӇ dùng các thӫ tөc khác nhau ÿӇ lҩp ÿҫy dãy
sӕ liӋu, SPSS cho phép chӑn 1 trong 5 cách khác nhau ÿӇ tҥo giá trӏ thay cho các giá
trӏ thiӃu.
Vӟi chӍ ÿӏnh Transform/ Replace missing values ta có bҧng:

B͡ môn Phân tích ÿ͓nh l˱ͫng - - Tr˱ͥng Ĉ̩i h͕c Nông nghi͏p Hà N͡i HUA...................................

20


Tin h͕c ͱng dͭng trong KT-KE&QTKD

Ch˱˯ng 1. Nh̵p môn tin h͕c ͱng dͭng

Vӟi các phѭѫng pháp khác nhau ta
tҥo ra các biӃn mӟi trong ÿó bҧo tӗn các
giá trӏ quan sát ÿѭӧc và thêm vào vӏ trí
thiӃu các giá trӏ mà tӯng phѭѫng pháp tҥo
ra. Hãy thӵc hiӋn viӋc xác ÿӏnh các giá trӏ
thiӃu cho biӃn q09 (thu thұp sau 5 năm
vay vӕn) bҵng cách chӑn các phѭѫng
pháp khác nhau. Ĉѫn giҧn nhҩt là lҩy giá

trӏ trung bình cӫa tҩt cҧ các quan sát,
hoһc giá trӏ trung vӏ cӫa phân phӕi vӟi
các quan sát xung quanh giá trӏ thiӃu.
* Chӑn sӕ liӋu ÿӇ phân tích: Data/ Select case
Trong nhiӅu trѭӡng hӧp ta cҫn phân tích, mô tҧ mӝt sӕ biӃn chӍ ÿӕi vӟi các cá
thӇ (case) thoҧ mãn mӝt sӕ ÿiӅu kiӋn nào ÿó. Sӱ dөng chӍ ÿӏnh Data/ Select case ta có
thӇ chӑn tұp sӕ liӋu theo ÿiӅu kiӋn cӫa mӝt biӃn nào ÿó. Nӯu muӕn thu hҽp hѫn nӳa
phҥm vi có thӇ sӱ dөng tiӃp chӍ ÿӏnh này.
* Tҥo chuӛi thӡi gian: Transform/ Create Time Series
Ĉӕi vӟi các bӝ sӕ liӋu quan sát theo trình tӵ thӡi gian, khi phân tích ta thѭӡng
quan tâm nhiӅu ÿӃn tính әn ÿӏnh, quán tính, ... cӫa quá trình tѭѫng ӭng.
Thӫ tөc này cho phép tҥo
mӝt chuӛi thӡi gian theo mӝt
vài cách khác nhau. Khi chӑn
mӝt phѭѫng pháp nào ÿó, cҫn
chú ý ÿӃn ý nghƭa cӫa biӃn mӟi
tҥo ra. Có thӇ ÿһt biӃn theo sӣ
thích, ngҫm ÿӏnh biӃn sӁ ÿѭӧc
ÿһt tên bҵng cách nӕi vào cuӕi
tên biӃn cNJ hai kí tӵ (_1). LӋnh
chӍ ÿӏnh: Transform/Create
Time series:
* Tҥo tӋp giá trӏ trung bình nhóm: Data/ Aggregate
Thӫ tөc Aggregate cho phép tҥo mӝt tӋp trong ÿó phân nhóm theo giá trӏ cӫa
mӝt sӕ biӃn nào ÿó. Ĉây là mӝt trong nhӳng thӫ tөc rҩt tiӋn dөng trong các bѭӟc tәng
hӧp sӕ liӋu thӕng kê. Các biӃn mӟi ÿѭӧc tҥo ra nhӡ các hàm cӫa tӯng biӃn theo ý
muӕn cӫa ngѭӡi sӱ dөng. Chú ý rҵng nӃu trong nhóm có giá trӏ thiӃu hӋ thӕng thì giá
trӏ trung bình sӁ không ÿѭӧc tính. Muӕn khăc phөc hiӋn tѭӧng này cҫn chӑn các Case
ӣ ÿó giá trӏ cӫa biӃn trong công thӭc không bӏ bӓ trӕng (nhӡ thӫ tөc Select case … ÿã
nói ӣ trên). CNJng cҫn chú ý ÿӃn hai tӵ chӑn cuӕi cùng là ghi vӟi tên tӋp mӟi hay ghi

ÿè lên tӋp cNJ. Trong ÿa sӕ các trѭӡng hӧp nên ghi thành 1 tӋp vӟi tên tӋp mӟi. Khi chӍ
ÿӏnh Data/ Aggregate:

B͡ môn Phân tích ÿ͓nh l˱ͫng - - Tr˱ͥng Ĉ̩i h͕c Nông nghi͏p Hà N͡i HUA...................................

21


Tin h͕c ͱng dͭng trong KT-KE&QTKD

Ch˱˯ng 1. Nh̵p môn tin h͕c ͱng dͭng

Chӑn mӝt hay mӝt sӕ biӃn ÿӇ phân nhóm
ghi vào ô Break variable
Chӑn biӃn hoһc hàm cӫa ác biӃn
khác ghi vào ô Aggregate variable (có thӇ
tӵ ÿһt hàm hay chӑn hàm nhӡ nút Function.
Hàm mһc ÿӏnh là giá trӏ trung bình, vì vұy,
ta có thӇ chӍ cҫn chӑn biӃn lúc ÿó biӃn mӟi
sӁ có phҫn ÿҫu cӫa tên biӃn là tên biӃn cNJ
vӟi hai kí tӵ bә sung là _1. Thí dө, vӟi tӋp
Vay.sav ta có muӕn tҥo mӝt tӋp trong ÿó có
tuәi chӫ hӝ (v02) và thu nhұp trung bình
cӫa các hӝ có chӫ hӝ cùng tuәi ta chӑn v02
cho Break variables và q09 (thu nhұp sau
vay vӕn) cho Aggregate, ÿһt tên tӋp mӟi là aggr1.sav, ÿӗng thӡi chӑn biӃn n_break thì
mӝt tӋp mӟi có tên Aggr1.sav chӭa ba biӃn v02, q09_1 và n_break. Giá trӏ cӫa các
biӃn ÿѭӧc xác ÿӏnh nhѭ sau: q09_1= mean(q09/v02), chúng ta có thӇ ÿһt ngay nhãn và
giá trӏ nhãn nӃu cҫn cho các biӃn mӟi, chҷng hҥn ÿһt nhãn cho q09_1 là thu nhұp TB
hӝ sau vay vӕn theo tuәi chӫ hӝ; n_break là sӕ quan sát có cùng giá trӏ cӫa biӃn v02.

Thӫ tөc tҥo tӋp này cho phép tҥo tӋp vӟi các biӃn mӟi không chӍ là các giá trӏ
trung bình. Có thӇ sӱ dөng Function ÿӇ chӑn các giá trӏ ÿһc trѭng thӕng kê khác nhѭ
ÿӝ lӋch tiêu chuҭn mүu, giá trӏ lӟn nhҩt, nhӓ nhҩt, các tӹ lӋ theo tӯng giá trӏ cӫa biӃn,
... Vӟi thӫ tөc này, các chӍ tiêu thông kê ÿѫn giҧn ÿѭӧc tính toán dӉ dàng, tuy vұy có
nhiӅu lӵa chӑn trên thӵc dѫn không liӋt kê hӃt, vì vұy chúng ta sӁ xem xét kӻ hѫn
trong phҫn ngôn ngӳ lұp trình tӯ SPSS.
NӃu mӣ tӋp Aggr1.sav ta có:

* Bҧng
Bҧng có lӁ là mӝt trong nhӳng công cө thông dөng nhҩt ÿӇ mô tҧ và tәng kӃt
dӳ liӋu cӫa bҥn. Bân cҥnh ÿó, rҩt nhiӅu kӃt xuҩt cӫa SPSS ÿѭӧc thӇ hiӋn dѭӟi dҥng
bҧng trө (pivot table) ÿã sӱ dөng thêm tҫm quan trӑng cӫa viӋc cҫn phҧi hiӇu biӃt kӻ
thuұt lұp và hiӋu ÿính các bҧng.
* Mӝt sӕ khái niӋm cѫ bҧn thѭӡng gһp
- Các biӃn:
+ BiӃn phân nhóm (categorical variables)

B͡ môn Phân tích ÿ͓nh l˱ͫng - - Tr˱ͥng Ĉ̩i h͕c Nông nghi͏p Hà N͡i HUA...................................

22


Tin h͕c ͱng dͭng trong KT-KE&QTKD

Ch˱˯ng 1. Nh̵p môn tin h͕c ͱng dͭng

Loҥi này thѭӡng có mӝt vài trӏ sӕ, ví dө nhѭ giӟi tính, vùng, .. các biӃn ÿѭӧc
phân nhóm theo mөc ÿích phân loҥi và bҥn thѭӡng gһp chúng qua các giá trӏ biӃn
hoһc nhãn giá trӏ biӃn ÿѭӧc xuҩt hiӋn theo cӝt (chӫ tӯ) hoһc theo hàng (tân tӯ) trong
mӝt bҧng.

+ BiӃn tәng kӃt (summary variables)
Loҥi này cung cҩp nӝi dung (nhӳng thӕng kê) cӫa các ô trong bҧng.
+ Ngoài ra, trong SPSS còn có mӝt loҥi biӃn thӭ ba gӑi là các tұp hӧp ÿa lӵa chӑn
(multi response sets) mà chúng ta sӁ không ÿӅ cұp trong cuӕn sách này.
- Cҩu trúc cӫa bҧng:
Trong SPSS các bҧng ÿѭӧc thiӃt kӃ thông qua các chiӅu.
Có 3 loҥi chiӅu:
+ ChiӅu theo hàng (row dimension)
+ ChiӅu theo cӝt (column dimension)
+ ChiӅu theo lӟp/ trang (layer dimension)
Chúng ÿѭӧc ÿӏnh nghƭa bӣi các biӃn hàng, biӃn cӝt và biӃn lӟp. Phҫn chính cӫa bҧng
ÿѭӧc tҥo nên bӣi các ô có chӭa các thӕng kê.
Trong cùng chiӅu thì các biӃn lҥi có thӇ ÿѭӧc xӃp chӗng (stacked) hoһc xӃp
lӗng (nested). Các biӃn ÿѭӧc xӃp chӗng thӇ hiӋn riêng rӁ trong khi nӃu chúng ÿѭӧc
xӃp lӗng thì các nhóm cӫa biӃn xӃp lӗng sӁ ÿѭӧc thӇ hiӋn cho tӯng nhóm cӫa biӃn ӣ
trên nó. (Tӭc là trong tӯng cӝt, tӯng hàng lҥi ÿѭӧc phân tә nhӓ - Bҧng thӕng kê phӭc
tҥp).
- Bҧng thӕng kê theo mһc ÿӏnh (Default table)
Trong sӕ các loҥi bҧng SPSS bҥn có thӇ chӑn các bҧng cѫ bҧn (basic tables),
các bҧng tәng quát (general tables) và các bҧng tҫn sӕ (tables of frequencies). Các
bҧng cѫ bҧn có thӇ ÿáp ӭng ÿҫy ÿӫ cho hҫu hӃt cá mөc ÿích. Các bҧng tәng quát
thѭӡng ÿѭӧc dùng cho các bҧng phӭc tҥp khi viӋc xӃp chӗng, xӃp lӗng, hoһc các
thӕng kê khác nhau ÿѭӧc áp dөng cho các biӃn khác nhau.
* Xác ÿӏnh các bҧng giҧ ÿӏnh (dummy tables)
Trѭӟc khi tiӃn hành lұp mӝt bҧng, bҥn nên bҳt ÿҫu viӋc ÿӏnh nghƭa bҧng giҧ
ÿӏnh cho nó. Bҧng giҧ ÿӏnh là mӝt bҧng vӟi các ô không có nӝi dung (dӳ liӋu) gì
nhѭng chӫ yӃu ÿӇ nói rҵng nhӳng biӃn nào sӁ ÿѭӧc sӱ dөng theo chiӅu nào cӫa bҧng,
loҥi sӕ liӋu thӕng kê nào cҫn ÿѭӧc tính toán, hoһc ÿӏnh dҥng cӫa bҧng ra sao v.v.. Có
mӝt bҧng giá ÿӏnh trong tay sӁ thuұn tiӋn rҩt nhiӅu khi bҥn lӵa chӑn các tuǤ chӑn
trong nhӳng hӝp thoҥi cӫa thӫ tөc lұp bҧng cӫa SPSS.

Lұp 1 bҧng giҧ ÿӏnh có thӇ rҩt ÿѫn giҧn, ÿôi khi chӍ cҫn 1 chiӃc bút chì phác
thҧo trên mӝt tӡ giҩy. Bҥn cNJng có thӇ sӱ dөng ÿӏnh dҥng tӯ các nguӗn khác, ví dө
nhѭ báo cáo vӅ các hoҥt ÿӝng cӫa hӝ gia ÿình hoһc tӯ 1 cuӕn niên giám thӕng kê.
* Các bҧng cѫ bҧn (Basic tables)

B͡ môn Phân tích ÿ͓nh l˱ͫng - - Tr˱ͥng Ĉ̩i h͕c Nông nghi͏p Hà N͡i HUA...................................

23


Tin h͕c ͱng dͭng trong KT-KE&QTKD

Ch˱˯ng 1. Nh̵p môn tin h͕c ͱng dͭng

Thӫ tөc Basic Tables tables
lұp các bҧng chéo thӇ hiӋn các thӕng
kê cho các nhóm phө. Nhӳng biӃn
tәng kӃt sӁ ÿѭӧc tәng hӧp trong các ô
ÿѭӧc xác ÿӏnh bӣi các biӃn lұp nhóm
phө (subgrroup variable). Các thӕng
kê giӕng nhau sӁ ÿѭӧc báo cáo cho
mӑi biӃn ÿѭӧc tәng kӃt ӣ trong bҧng.
Thӕng kê mһc ÿӏnh ÿѭӧc trình bày
trong bҧng là sӕ trung bình. NӃu
không có biӃn tәng kӃt nào, các tҫn
sӕ sӁ ÿѭӧc tәng hӧp trong các ô.
ĈӇ thӵc hiӋn nhiӋm vө này tӯ
thanh menu, hãy chӑn Statistics/
Custom Tables/ Basic Tables ..
* Các bҧng tәng hӧp (General tables)

NӃu bҥn có ý ÿӏnh tính toán các
thӕng kê khá nhau cho các biӃn khác
nhau trong cùng mӝt chiӅu cӫa bҧng,
hoһc nӃu bҥn muӕn kӃt hӧp xӃp chӗng và
xӃp lӗng cNJng nhѭ tính toán các tәng sӕ
phӭc tҥp trong mӝt bҧng, bҥn phҧi chӑn
thӫ tөc: Statistics/ Custom Tables/
General Tables
* HiӋu ÿính các bҧng trө
Nhѭ ÿã nêu ӣ trên, hҫu hӃt cá thӫ tөc cӫa SPSS ÿӅu tҥo ra các bҧng trө/ bҧng
xoay (pivot table) là nhӳng kӃt xuҩt mà bҥn có thӇ hiӋu chӍnh chúng sao cho thích hӧp
nhҩt vӟi mөc ÿích phân tích cӫa bҥn.
ĈӇ hiӋu ÿính mӝt bҧng, trѭӟc tiên nhҳp ÿúp bҩt kǤ vӏ trí nào trong bҧng ÿӇ
kích hoҥt nó. ĈӇ ҭn dҩu mӝt cӝt hay dòng, nhҩn ÿӗng thӡi (Ctrl + Alt + nhҳp chuӝt)
lên nhãn cӫa cӝt hay dòng và sau ÿó chӑn Hide tӯ menu View. (Mӝt cách làm tҳt là
nhҳp chuӝt phҧi lên nhãn và chӑn Select/ Data Cell and Label/ nhҳp phím phҧi chuӝt/
Hide Category). ĈӇ thay ÿәi ÿӝ rӝng cӫa cӝt, kéo cҥnh bên phҧi cӫa nó trong vòng
khu vӵc cӫa nhãn. ĈӇ thay các chiӅu cӫa bҧng, chӑn Pivoting Trays (các khay trө) tӯ
menu Pivot và kéo rê mӝt trong nhӳng biӇu tѭӧng cӫa nó tӯ mӝt khay ÿӃn khay khác,
hoһc ÿҧo vӏ trí các biӇu tѭӧng trong mӝt chiӅu (ÿӕi vӟi SPSS 8.0 thì có thêm thӫ tөc
Statistics/ Summaries/ Layered Reports; ÿӕi vӟi SPSS 9.0 thì thӫ tөc Analyze/
Reports/ OLAP Cube.. sӁ thay thӃ cho viӋc chӑn Pivoting Trays).
Cách tӕt nhҩt là ÿӇ khám phá trình hiӋu ÿính bҵng trө Pivot Table Editor là
hãy mӣ nó ra và tӵ tҥo ra kinh nghiӋm cho bҧn thân mình.
* Các báo cáo tәng kӃt (Statistic/ Summarize/ Reports .. )
Trong SPSS bҥn có thӇ dӉ dàng tҥo ra các báo cáo tәng kӃt. Dѭӟi góc ÿӝ báo
cáo tәng kӃt có 2 loҥi biӃn: các biӃn báo cáo (report variable) và các biӃn ngҳt (break
variable). Các biӃn báo cáo thѭӡng xuҩt hiӋn trong các cӝt dӳ liӋu. Các biӃn ngҳt chia
dӳ liӋu thành các nhóm ÿѭӧc thӇ hiӋn trong các cӝt chӫ tӯ (break column).
- Báo cáo tәng kӃt theo cӝt (Report Summaries in Columns)

Trình bày các thӕng kê mô tҧ mà không liӋt kê danh sách các chӫ ÿӅ.
- Báo cáo tәng quát theo hàng (Report Summaries in Rows)

B͡ môn Phân tích ÿ͓nh l˱ͫng - - Tr˱ͥng Ĉ̩i h͕c Nông nghi͏p Hà N͡i HUA...................................

24