Sơn Tinh, Thủy Tinh

Nguyễn Thu Thuỷ
K32 Văn - Địa
Tuần 3, bài 3, tiết 9
Văn học
Sơn Tinh, Thuỷ Tinh
( Truyền thuyết )
A. Kết quả cần đạt
1. Hiểu được nội dung, ý nghĩa, một số yếu tố nghệ thuật tiêu biểu của
truyện Sơn Tinh, Thuỷ Tinh. Kể lại được cau chuyện.
2. Tích hợp với phần Tiếng Việt ở khái niệm nghĩa của từ, với Tập Làm Văn
ở khái niệm các yếu tố, sự việc và nhân vật, vai trò của các yếu tố tròn văn
kể chuyện.
3. Rèn kỹ năng vận dụng liên tưởng, tưởng tượng, sáng tạo để tập kể chuyện
sáng tạo theo cốt truyện dân gian.
B. Chuẩn bị :
- Giáo viên chuẩn bị giáo án
- Học sinh soạn bài trước ở nhà
C. Tiến trình dạy học
1.Ổn đinh trật tự
2. Kiểm tra bài cũ “Thánh Gióng” : Em hãy kể sáng tạo truyện “Thánh
Gióng”. Nhận xét cách kể.
3. Dẫn vào bài mới : vấn đáp :
- Theo em lụt bão do đâu mà có ?
- 2-3 học sinh trả lời
- Lụt bão là một hiện tượng thiên nhiên do sự nhiễu động của không khí trên
bầu khí quyển gây nên mưa nhiều ngày... Đó là cách giải thích của người
hiện đại chúng ta. Còn những người cách chúng ta hàng nghìn năm trước thì
lại có một cách giải thích rất lí thú bằng một truyền thuyết hết sức hấp dẫn
các em ạ. Đó là truyền thuyết Sơn Tinh, Thuỷ Tinh và cũng là bài chúng ta
học ngày hôm nay.
Hoạt động của thầy Hđ của trò Kiến thức cần đạt

Hoạt động 1: Hướng dẫn tìm
hi ểu chung
1. Trong những giờ trước,
chúng ta đã có dịp làm quen
với một số truyền thuyết như
Con Rồng cháu Tiên, Bánh
chưng bánh dầy, Thánh Gióng.
Em hãy nhắc lại cho cô, vậy
truyền thuyết là gì ?
2. Đọc-kể văn bản :
- Giáo viên hướng dẫn đọc :
Giọng đọc chậm rãi ở đoạn
đầu. Đoạn tả cuộc chiến giữa 2
thần thì có giọng nhanh và
gấp.Đoạn cuối, giọng đọc kể
trỏ lại chậm, bình tĩnh.
- Giáo viên đọc mẫu đoạn đầu
và gọi học sinh lên đọc tiếp.
- Giải thích từ khó :
+ Cồn : đồi cát hay dải đất do
tác động của gió hoặc sóng
biến hình thành, thường nổi
lên giữa sông hoặc bờ biển.
+ Ván (cơm nếp): mâm
+ Nệp (bánh chưng): cặp, hai,
đôi
- Giáo viên yêu cầu 1-2 học
sinh kể lại câu chuyện.
- Phương thức biểu đạt của
truyện ?

- Truyện gồm mấy đoạn, mỗi
đoạn thể hiện nội dung gì ?
- Truyền
thuyết là loại
truyện dân
gian kể về
các nhân vật
và sự kiện có
liên quan đến
lịch sử thời
quá khứ,
thường có
yếu tố tưởng
tượng kì ảo
I. Tìm hiểu chung
1. Đọc-kể
2. Giải thích từ khó
3. Phương thức biểu đạt :
tự sự.
4. Bố cục : 3 phần :
- Mở đầu : Hừng Vương
- Truyện được gắn với thời đại
nào, ở đâu ? Theo em có thể
xoá bỏ thời gian và địa điểm
trong truyện được không ?
- Trật tự kể ? Em có nhận xét
gì về ngôi kể của truyền thuyết
này, nó có giống với những
truyền thuyết khác em đã học
không ? Tác dụng của nó ?

- Thời vua
Hùng
- Không vì
nếu vậy cốt
truyện sẽ
thiếu sức
thuyết phục,
không còn
mang ý nghĩa
truyền thuyết.
- Kể theo trật
tự thời gian
- Ngôi thứ ba
giấu mặt vì
đây là một
câu chuyện
dân gian,
truyền miệng.
muốn kén rể : từ đầu đến
“mỗi thứ một đôi”
- Thân truyện : Sơn Tinh,
Thuỷ Tinh cầu hôn và cuộc
giao tranh giữa 2 vị thần :
tiếp theo đến “Thần nước
đành rút quân”
- Kết truyện : Cuộc chiến
vẫn tiếp tục hàng năm :
Đoạn còn lại
 Truyện Sơn Tinh, Thuỷ
Tinh bắt nguồn từ thần

thoại cổ về núi tản Viên
nhưng đã được lịch sử hoá
thành truyền thuyết. Truyện
được gắn với một thời đại
lịch sử, trở thành một
truyện quan trọng trong
chuỗi truyền thuyết về vua
Hùng. Xu hướng lịch sử
hoá thần thoại là đặc trưng
nổi bật của chuỗi truyền
thuyết về thời đại các vua
Hùng. Vì vậy thời gian
trong truyện thường là
“thời gian thiêng” gắn với
công việc trị thuỷ, với thời
đại mở nước, dựng nước
của người Việt cổ.
Hoạt động 2 : Hướng dẫn
tìm hiểu chi tiết :
1. Tìm hiểu hệ thống nhân
vật:
-Truyện có bao nhiêu nhân
vật ?
- Có 5 nhân
vật : vua
Hùng, Mị
Nương, Sơn
Tinh, Thuỷ
Tinh, lạc hầu.
II. Tìm hiểu chi tiết :

1. Hệ thống nhân vật :
Sơn Tinh Thuỷ Tinh
- Thần núi - Thần
sông, biển
- Ở vùng
núi Tản
Viên
- Ở miền
biển
- Giữa Sơn Tinh, Thuỷ Tinh, ai
là nhân vật chính ? Vì sao ?
- Tên của 2 vị thần có gì đặc
biệt ? Tài năng và lai lịch của
họ ?
Giáo viên : Cả hai thần đều có
tài lạ. Cách giới thiệu như trên
khiến người nghe hấp dẫn, mặt
khác sẽ dẫn tới cuộc tranh tài,
đọ sức gần như ngang ngửa
mà chúng ta sẽ tìm hiểu rõ ở
phần sau.
- Em hãy so sánh tài năng của
2 vị thần, vị thần nào có ích
hơn cho cuộc sống của người
Việt cổ ?
2. Vua Hùng kém rể :
- Vì sao vua Hùng lại muốn
kén rể ?
- Vì sao vua Hùng phải kén rể
bắng cách thi tài dâng lễ vật

sớm ? Điều này phản ánh
phong tục gì của người Việt cổ
?
- Em có nhận xét gì về các lễ
vật thách cưới của vua Hùng ?
Giáo viên : Số chín, và “đôi
một” là con số tượng trưng
cho sư may mắn. Lễ vật vua
Hùng đưa ra vừa trang
nghiêm, giản dị, vừa truyền
thống và quý hiếm, hơn nữa
lại có dụng ý. Vậy lựa chọn
của vua Hùng có đúng không ?
Và Thuỷ Tinh, tuy rằng có
- Cả hai
- Tên nói lên
tài năng và lại
lịch
-Tài năng của
Sơn Tinh có
lợi cho người
Việt cổ.
- Vì vua
Hùng rất
thương yêu
con gái là Mị
Nương, muốn
kén cho con
một người
chồng thật

xứng đáng.
- Đều là
những lẽ vật
có lợi cho
Sơn Tinh
- Vẫy tay
về phía
đông, phía
đông nổi
cồn bãi;
vẫy tay về
phía tây,
phía tây
mọc lên
từng dãy
núi đồi
- Gọi gió,
gió đến; hô
mưa, mưa
về
Tên của 2 nhân vật chính
trở thành tên của truyền
thuyết. Đây là cách đặt tên
các câu chuyện truyền
thuyết quen thuộc của dân
gian.
2. Vua Hùng kén rể.
- Vua Hùng kén chồng cho
Mị Nương thì có 2 vị thần
đến cầu hôn. Vì vậy người

đánh phải ra lễ vật thách
cưới. Qua đó chúng ta cũng
hiểu thêm được một nét đẹp
trong đời sống tinh thần
của ngươid Việt cổ: phong
tục tập quan kến rể bắng
cách chọn người tài.
- Điều kiện của nhà vua
đưa ra có phần thiên vị cho
Sơn Tinh. Cơm nếp, bánh
chưng, voi, gà, ngựa đều là
những sản vật vùng núi,
của cư dân vùng lúa nước,
xứ sở của Sơn Tinh.
- Sự thiên vị của vua Hùng
phản ánh thái độ của người
Việt cổ đối với núi rừng và
lũ lụt. Lũ lụt là kẻ thù, chỉ
đem lại tai hoạ. Còn rừng
phần bất lợi trước Sơn Tinh
nhưng chàng vẫn quyết trổ tài
lạ đấu với thần núi. Cuộc
chiến đấu giữa hai vị thần thế
nào, bây giờ chúng ta cùng
nhau tìm hiểu.
3. Cuộc chiến đấu giữa 2
thần:
- Kết quả của cuộc thi tài ? Tại
sao Thuỷ Tinh chủ động dâng
nước đánh Sơn Tinh ? Theo em

việc Thuỷ Tinh nổi giận là có lí
không ?
- Thuỷ Tinh đã dâng nước
đánh Sơn Tinh như thế nào ?
Cuộc tân công gây ra những
thiệt hại gì cho người dân ? Nó
giúp em hình dung ra cảnh gì
mà nhân dân ta thường gặp
hàng năm ?
Giáo viên : Hoá ra thần cũng
ghen, và thần mà ghen thì thật
là khủng khiếp nhường nào.
Cuộc tấn công của Thuỷ Tinh
thật nhanh chóng. Nước dâng
ngút trời, dông bão thét gào
như cơn điên cuồng, như cơn
ghen tuông mù quáng. Đó
chính là sự kì ảo hoá cảnh lũ
lụt vẫn thường xảy ra ở vùng
đồng bằng châu thổ sông Hồng
hàng năm.
- Sơn Tinh đã đối phó như thế
nào ? Sơn Tinh tuợng trưng
cho sức mạnh nào ? Kết quả ?
- Sơn Tinh
thắng được
rước Mị
Nương về.
Thuỷ Tinh
thua nổi giận

- Có lí
- Thuỷ Tinh
là hiện tượng
mưa to, bão
lụt hàng năm
được hình
tượng hoá
-
Sơn Tinh đại
diện cho lực
lượng của
núi là quê hương, là lợi ích,
là bạn bè.
3. Cuộc chiến đấu giữa 2
thần
- Việc Thuỷ Tinh nổi giận
là có lí vì :
+ Thần rất kiêu ngạo cho
rằng mình chẳng kém Sơn
Tinh. Nay chỉ vì chậm chân
mà mất vợ.
+ Tính ghen tuông ghê gớm
của thần.
- Cuộc chiến đấu :
Thuỷ Tinh
(chủ động)
Sơn Tinh
(bị động)
- Hô mưa
gọi gió làm

thành giông
bão rung
chuyển cả
đất trời,
dâng nước
sông lên
cuồn cuộn.
- Dùng
phép lạ bốc
từng quả
đồi, dời
từng dãy
núi, dựng
thành luỹ
đất, ngăn
chặn dòng
nước lũ.
-Nước ngập
ruộng
đồng, nước
ngập nhà
cửa...thành
Phong
Châu như
nổi lềnh
bềnh trên
một biển
nước.
- Nước
sông dâng

lên bao
nhiêu, đồi
núi cao lên
bấy nhiêu.