Kỹ Năng Xây Dựng Ý Tưởng Đề Xuất Đề Tài, Dự Án Khoa học & Công Nghệ

KỸ NĂNG XÂY DỰNG Ý TƯỞNG
ĐỀ XUẤT ĐỀ TÀI, DỰ ÁN KH&CN
Phục vụ Tập huấn kỹ năng xây dựng đề tài,
dự án khoa học và công nghệ cấp quận, huyện
thuộc thành phố Cần Thơ


Hoạt động chính về khoa học và cơng nghệ
cấp quận, huyện
1.
2.
3.
4.
5.
6.

Thành lập Hội đồng KH&CN quận, huyện;
Lựa chọn tiến bộ KH&CN (nhiệm vụ KH&CN) áp dụng vào
địa phương;
Tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng; an toàn bức xạ và hạt
nhân;
Sở hữu trí tuệ;
Thực hiện và tuyên truyền các văn bản qui phạm pháp luật
về KH&CN;
Thực hiện dịch vụ KH&CN…


Khoa học và cơng nghệ


Khoa học là sự tìm kiếm, lý giải nguyên nhân sản sinh ra kiến

thức (Know - Why). Td: nghiên cứu về bản chất Sét
Điện.



Công nghệ là việc áp dụng trực tiếp các nguyên lí, các định
luật khoa học có ích vào đời sống
CN sản xuất liên
quan điện.

Cơng nghệ quan tâm đến bí quyết (Know - How), sản xuất ra của
cải vật chất.


Nhiệm vụ khoa học và công nghệ
- Đề tài nghiên cứu KH&CN (Research) nhằm phát hiện quy
luật; giải thích nguyên nhân hoặc sáng tạo những giải pháp, bí
quyết, sáng chế,....
Thí dụ: Xác định môi trường cấy mô hoa cúc (Đặng Phương
Trâm, 2002. ĐHCT)
- Dự án KH&CN (Research+ Development) gồm một số đề tài
nghiên cứu khoa học và một số dự án sản xuất thử nghiệm gắn
kết hữu cơ, đồng bộ.
Thí dụ: Nhân giống hoa cúc cấy mô tại nông hộ...(2005)
- Dự án sản xuất thử nghiệm (Pilot) nhằm ứng dụng kết quả
nghiên cứu khoa học và triển khai thực nghiệm để thử nghiệm
hoặc sản xuất thử ở quy mơ nhỏ.
Thí dụ: Xây dựng mơ hình vườn ươm hoa kiểng từ giống ni
cấy mơ tại làng hoa Phó Thọ - Bà Bộ, quận Bình Thủy, TPCT
…(2012-2013).

Yêu cầu chung của dự án cấp quận, huyện
1. Ưu tiên ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ
vào quản lý, sản xuất và đời sống nhằm giải quyết
những nhiệm vụ trọng tâm của các quận, huyện. Có
địa chỉ áp dụng được khẳng định thông qua cam kết
của doanh nghiệp, các tổ chức khác.
2. Thời gian thực hiện:
 Tối đa 24 tháng;
 Không quá 36 tháng đối với dự án trồng các loại cây
lâu năm, phát triển vùng nguyên liệu kết hợp với chế
biến.
 Có thể kéo dài hơn một số trường hợp đặc biệt khác.


Yêu cầu chung của dự án cấp quận, huyện



Công nghệ phải có tính mới.
Có tính khả thi và hiệu quả kinh tế - xã hội phải
có thị trường tiêu thụ sản phẩm;



Có địa chỉ áp dụng được khẳng định thơng qua cam
kết của doanh nghiệp, các tổ chức khác.



DA SXTN: Cơng nghệ được sử dụng đảm bảo
tính hợp pháp và có xuất xứ sau:




từ kết quả của các đề tài;
từ sáng chế, giải pháp hữu ích, sản phẩm khoa học
được giải thưởng KH&CN;
từ kết quả KH&CN từ nước ngoài đã được cơ quan có
thẩm quyền thẩm định cơng nhận.


I. TÌM Ý TƯỞNG
Ý tưởng là gì?
là cách chúng ta kết hợp kiến thức và thông tin để tạo ra
một khái niệm mới (Fredrik Haren, 2004).
I = p (k+i)
I là ý tưởng (Idea), p là con người (people),
k là kiến thức (knowledge), và i là thông tin (information).

“kiến thức” là sự hiểu biết sẵn có của bản thân, “thơng tin” là sự
tiếp nhận, học hỏi những thông tin xung quanh.
Quan trọng nhất là dấu “+” phải biết kết hợp mới và độc đáo.
-

Mọi ý tưởng đều được sáng tạo từ những ý tưởng của người khác.
“Khơng có một phát minh hay sáng tạo nào trên thế giới lại không bắt
nguồn từ những cái đã có sẵn”.

I. TÌM Ý TƯỞNG
1. Các tiêu chí để lựa chọn ý tưởng dự án tốt nhất:
 Có tính cấp thiết:
 Ý tưởng mới/đột phá: giúp tạo sản phẩm, ngành nghề mới;
 Chủ đề nóng, thời sự.
 Có hiệu quả:
 Có thể nhân rộng: ý tưởng hoặc mơ hình ứng dụng công
nghệ sinh học, công nghệ thông tin vào sản xuất, đời sống;
cải tiến và đổi mới công nghệ truyền thống;
 Nâng cao chất lượng - năng suất sản phẩm, giãm chi phí;
 Có tính khả thi:
 phù hợp năng lực;
 ít rủi ro hoặc nguy cơ thất bại nhỏ;
 Tác động của dự án sẽ thay đổi tốt hơn cho đối tượng
hưởng lợi.


I. TÌM Ý TƯỞNG
2. Áp dụng phương pháp hệ thống theo chiều thuận:
Tìm dấu “cộng” kết nối kiến thức “k” và thông tin “i” trong công
thức
I = p (k+i).
Td: - Ứng dụng công nghệ sinh học cải thiện khả năng sinh trưởng và
chất lượng thịt heo

Khoa học, Công nghệ

Ngành (KV) hoặc Phân ngành

KH: tìm quy luật;
giải thích ngun
nhân hoặc sáng tạo
ngun lý

Cơng nghiệp

CN: sinh học; thơng
tin; tự động hóa; vật
liệu mới.

Nghiên cứu

Nông nghiệp

Chăn nuôi;

Dịch vụ;

Trồng trọt;

KHXH&NV

Thủy sản…

Ứng dụng


I. TÌM Ý TƯỞNG

2. Áp dụng phương pháp hệ
thống theo chiều nghịch:

Vấn đề

What
- Điều tra, thu thập dữ liệu, tìm
những điểm yếu… đưa ra hành
Thủy sản
động xây dựng thành danh
đô thị kém
mục ý tưởng ban đầu của dự
phát triển
án.
-

Chọn ưu tiên; giải thích
ngun nhân, tìm bằng chứng
– số liệu, tư liệu. (Why, What,
Who, When).

Td: Ưu tiên phát triển thủy sản đơ
thị, cải tiến cơng nghệ cổ
truyền sản xuất cơm rượu.

Tìm mơ
hình ni
cá thâm
canh

Ngun
nhân
Why

Bằng chứng

Khơng đất
ni thủy
sản

Sản lượng
thấp

Diện tích
đất sản xuất
dưới 50 m2
Who

Đã có mơ
hình thử
nghiệm tại
Đài Loan

Ý tưởng: Thử nghiệm mơ hình
Aquaponic


I. TÌM Ý TƯỞNG
3. Áp dụng phương pháp chuyên gia, làm việc nhóm:
 Thành lập Nhóm gồm:

 Đồng nghiệp “cùng nghề”;
 Người sẳn sàng tham gia và hướng theo ý chung (không
“bẻ chỉa”);
 Người sẳn sàng chia sẽ thông tin (khơng “giấu nghề”);
 Có vài chun gia giỏi thuộc lãnh vực ý tưởng đề xuất;
 Hội thảo, thảo luận nhóm, lấy ý kiến chuyên gia…tìm
HOW
1.
2.
3.

Ứng dụng CNSH cải thiện khả năng sinh trưởng và chất lượng thịt
heo // bằng việc nâng cao tần suất gene PIT-1 trong đàn heo giống.
Thử nghiệm mơ hình Aquaponic // ni cá rơ phi dịng Gift và trồng
rau cần tại quận Cái Răng. (Đài Loan: cá Điêu Hồng, sà lách).
Ứng dụng /phần mềm Web GIS/ cập nhật các điểm, tuyến du lịch ở
quận Ninh Kiều.


II. XÁC ĐỊNH MỤC TIÊU
1. Nhầm lẫn mục đích với mục tiêu,
không xác định rõ mục tiêu.
Ý tưởng (hành động)

Mục đích (tại sao,Why?)

Mục tiêu (làm gì, What?)

Mục tiêu lâu dài
Mục tiêu trước mắt

Thí dụ: Nâng cao tần suất gene PIT-1 trong

đàn heo giống ở quận Ơ Mơn.
Có thể được suy diễn:

Mục đích: tại sao?
Phát triển ngành chăn ni heo.
Mục tiêu: dự kiến làm gì?
Ứng dụng cơng nghệ gene nâng
cao tần suất gene PIT-1 trong đàn
heo giống.
Mục tiêu lâu dài: (Đóng góp)
Cải thiện khả năng sinh trưởng và chất
lượng thịt heo.
Mục tiêu trước mắt: (Phải đạt)
(i) Xác định tần suất gene PIT-1 trên
đàn heo giống;
(ii) Sự liên quan giữa kiểu hình (tính
trạng sinh trưởng và chất lượng thịt)
với kiểu gene PIT-1.


II. XÁC ĐỊNH MỤC TIÊU
2. Nhầm lẫn mục tiêu với kết
quả (Output).
Mục tiêu

Kết quả 1
Kết quả 2…

(Sản phẩm 1) (sản phẩm 2)

Từ mục tiêu được định lượng
để trở thành kết quả.
(i)→(1) Xác định tần suất kiểu
gene PIT-1 (AA, AB, BB
và CC, CD, DD) trên đàn
heo giống ở quận Ơ Mơn;
(ii) →(2) Xác định kiểu gene
PIT-1 có lợi thơng qua
tương quan với kiểu hình
(tính trạng sinh trưởng và
tính trạng chất lượng thịt);


III. XÂY DỰNG CÁC NỘI DUNG, HOẠT ĐỘNG
- Mỗi kết quả cần nhiều hoạt động;

Kết quả
HĐ 1
Kq1 Kq2

HĐ 2
Kq3 Kq4..

- Mỗi hoạt động cho ít nhất 1 kết
quả con;
- Nhiều kết quả con tập họp cho ra
kết quả chính.
Vấn đề: hoạt động không rõ,

không phù hợp.
- Hoạt động không nhằm đạt mục
tiêu, kết quả của dự án (thừa).
Td: ảnh hưởng của chuồng trại
đến tăng trọng.
- Hoạt động không đủ (thiếu).Td:
thiếu khảo sát tần suất gene.


IV. DỰ TỐN KINH PHÍ (Input)
Tạm gọi chi phí:
 ‘Phần cứng’ chi cho xây dựng
cơ bản (nhà xưởng, thiết bị…);
 ‘Phần mềm’ gồm chi cho con
người (Th khốn chun
mơn, chi phí điều tra, hội thảo,
viết báo cáo giữa kỳ, cuối
kỳ…) và chi khác (văn phòng
phẩm, xăng xe…).
Vấn đề:
 Nặng về phần cứng;
 Qui mô đầu tư dự án bao nhiêu
được chấp nhận.

Khắc phục:


Nghiên cứu qui định của tổ
chức tài trợ, mức đầu tư có thể
nhiều hoặc ít;



Vốn từ sự nghiệp khoa học,
các tổ chức NGO đầu tư cho
dự án nghiên cứu chỉ có tính
chất ‘gây men’.


V. ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ
1. Đánh giá kết quả DA đạt được ở cuối kỳ so với
đầu kỳ.
Phải có xây dựng chỉ tiêu đánh giá kết quả đầu và cuối
kỳ để có dử liệu để so sánh kết quả đầu ra.
2. Đánh giá hiệu quả DA thơng qua tính bền vững
sau nghiệm thu.
- Xác định đầy đủ đối tượng nghiên cứu, thụ hưởng.
- Kết quả DA tạo nguồn dữ liệu tham khảo quan trọng,
không là dự án tiền khả thi cho các dự án phát triển,
- Kết quả dự án sẽ là cơ sở khoa học xây dựng dự án lớn
hơn, có những ý tưởng tiếp theo sau khi nghiệm thu.
Tránh Kết quả dự án bị “bỏ vào ngăn kéo”.


PHIẾU ĐỀ XUẤT DỰ ÁN “Cải thiện khả năng sinh trưởng, chất lượng thịt
heo bằng việc nâng cao tần suất gene PIT-1 trong đàn heo giống quận Ơ Mơn”
1. Mục tiêu:
Mục tiêu lâu dài: Cải thiện khả năng sinh
trưởng và chất lượng thịt heo.
Mục tiêu trước mắt: Xây dựng đàn heo

mang kiểu gene PIT-1 có lợi
2. Dự kiến kết quả:
(1) Xác định tần suất kiểu gene PIT-1
(AA, AB, BB và CC, CD, DD) trên
đàn heo giống ở quận Ơ Mơn;
(2) Xác định kiểu gene PIT-1 có lợi
tương quan với kiểu hình sinh
trưởng và chất lượng thịt heo;
(3) Xác định cơng thức lai tại các Trại để
tạo đàn heo mang gene PIT-1 có lợi.
(4) Báo cáo khoa học tổng kết. Bài báo.
3. Các nội dung hoạt động:
ND1: khảo sát tần suất gene PIT-1
trên đàn heo cái, đưc ở các Trại
quận,… Dự kiến kết quả là Xác định
tần suất gene PIT-1 trong khu vực.

ND2: …
4. Dự trù kinh phí:
Cơng lao động:
Phân tích gene:
Mua tài liệu:…
5. Dự kiến hiệu quả:
Nâng cao từ 3 – 5% sinh trưởng và
tăng chất lượng thịt heo…;
Cung cấp cơ sở khoa học cho xây
dựng ít nhất 2 dự án khả thi:

“Nâng cao tần suất gene PIT-1 trong
đàn heo giống ở TP. Cần Thơ”.


“Nâng cao tần suất gene PIT-1 trong
đàn heo giống ở vùng ĐBSCL”.
-

Trên là những ý chính; điền thêm
các nội dung khác vào phiếu đề
xuất ĐT, DA ./.


TÌM Ý TƯỞNG
1.

Các bạn hãy chọn ra 3 vấn đề nóng, thời sự đang được quan
tâm nhiều ở địa phương bạn;

2.

Từ những vấn đề trên, các bạn cho 2 ý tưởng ưu tiên (chú ý
tính mới) nhằm:



Phát huy (dự án) những ưu điểm, thế mạnh hoặc,



Tìm hiểu để khắc phục (đề tài) những khuyết điểm, điểm
yếu.
(10 phút)

2 Ý TƯỞNG ƯU TIÊN
1. Mơ hình ứng dụng cơng nghệ cao vào sản xuất và đời sống;
2. Cải tiến và đổi mới công nghệ truyền thống;
3. Nâng cao chất lượng - năng suất sản phẩm;
4. Tạo sản phẩm mới; ngành nghề mới…
Thử đề xuất ý tưởng: 1, 2…với 5W

Why? – Tại sao làm ,
What? - Ảnh hưởng hay tác động đến cái gì,
Who? – Ai hưởng lợi,
When? - Ảnh hưởng hay tác động trước mắt và lâu dài,
How? – làm thế nào.