QUY LUẬT PHỦ ĐỊNH TRONG TRIẾT HỌC

Sệẽ NHN THC VA VN DUNG QUY LUT PHU INH CUA
PHU INH TRONG CễNG CUễC ễI MI NC TA.
La mụt trong ba quy luõt c ban cua phep biờn chng duy võt, quy luõt
phu inh cua phu inh a chi ra khuynh hng tiờn lờn cua qua trinh phat
triờn cua cac s võt hiờn tng trong thờ gii khach quan.
Nụi dung quy luõt phu inh cua phu inh c khai quat nh sau: Quy
luõt noi lờn mụi liờn hờ, s kờ tha gia cai bi phu inh va cai phu inh; do s
kờ tha o, phu inh biờn chng khụng phai la s phu inh sach trn, bac bo
tõt ca s phat triờn trc o, ma la iờu kiờn cho s phat triờn. No duy tri va
gin gi nụi dung tich cc cua cac giai oan trc, lp lai mụt sụ c iờm c
ban cua cai xuõt phat, nhng trờn c s cao hn; do võy s phat triờn co tinh
chõt tiờn lờn khụng phai theo con ng thng ma theo con ng xoay ục.
Quy luõt phu inh cua phu inh c ang ta nhõn thc va võn dung
sang tao vao trong s nghiờp ụi mi cua õt nc trờn mụt sụ võn ờ sau:
Th nhõt, vờ viờc xac inh xu thờ cua thi ai.
Qui luõt phu inh cua phu inh a chi ra rng, qua trinh phat triờn cua
bõt ky s võt nao cung khụng bao gi i theo con ng thng, ma no diờn ra
quanh co phc tap, thng trõm, trong o bao gụm nhiờu chu ky khac nhau.
Lich s phat triờn cua xa hụi loai ngi cung a va ang diờn ra theo chiờu
hng o. Lờnin a tng viờt: Cho rng lich s thờ gii phat triờn ờu n
khụng va võp, khụng ụi khi nhay lui nhng bc rõt ln la khụng biờn
chng, khụng khoa hoc, khụng ung vờ mt ly luõn(1).
Xuõt phat t c s ly luõn trờn, ang ta a xac inh xu thờ cua thi ai
ngay nay la xu thờ tõt yờu tiờn lờn chu nghia xa hụi cua loai ngi. Mc du
hiờn nay chu nghia t ban con nhiờu tiờm nng to ln, c biờt mụt sụ nc t
ban a co nhng bc phat triờn mi vờ lc lng san xuõt. ờ cõp võn ờ
nay, Cng linh xõy dng õt nc trong thi ky qua ụ lờn chu nghia xa hụi
a khng inh: Chu nghia xa hụi hiờn thc ang ng trc nhiờu kho khn
th thach. Lich s loai ngi ang trai qua nhng bc quanh co; song loai
ngi cuụi cung nhõt inh se tiờn ti chu nghia xa hụi vi o la quy luõt tõt yờu
cua lich s(2).

Quan iờm trờn c vn kiờn ai hụi ẹaỷng laứn thửự IX tiờp tuc khng
inh: Chu nghia xa hụi trờn thờ gii, T nhng bai hoc thanh cụng va thõt
bai cung nh t s khat vong va s thc tinh cua cac dõn tục co iờu kiờn va
kha nng tao ra bc phat triờn mi. Theo quy luõt tiờn hoa cua lich s, loai
ngi nhõt inh se tiờn ti chu nghia xa hụi(3).
Th hai, biờt phat hiờn va quy trong cai mi.
Phat hiờn va qui trong cai mi la mụt trong nhng yờu cõu vờ y nghia
phng phap luõn cua qui luõt phu inh cua phu inh. Theo quy luõt cai mi
la cai ra i t cai cu, phu hp vi quy luõt phat triờn cua s võt. No luụn luụn
(1)

Lờnin: Toan tõp, Nxb ST, HN, 1963, Tõp 22,tr. 385
ang Cụng san Viờt Nam: Cng linh xõy dng õt nc trong thi ky qua ụ lờn Chu nghia xa hụi, Nxb,
ST, HN,1991, tr.8
(3)
ang Cụng san Viờt Nam: Vn kiờn ai hụi ai biờu Toan quục lõn th IX, Nxb CTQG, HN, 2001, tr.14
(2)


biểu hiện là giai đoạn cao về chất trong sự phát triển. Nhưng theo Lênin:
“Trong lúc cái mới nảy sinh, thì cái cũ trong một thời gian nào đó vẫn cứ
mạnh hơn cái mới”(1). Quán triệt vận dụng sâu sắc tư tưởng về cái mới, Đảng
ta yêu cầu trong nhận thức cũng như trong hoạt động thực tiễn, trong việc đề
ra và tổ chức thực hiện các quyết sách chính trị, phải luôn phát hiện và quý
trọng cái mới, ủng hộ cái mới, đấu tranh cho cái mới, chống lại cái cũ lỗi thời,
lạc hậu kìm hãm sự phát triển. Văn kiện Đại hội IX của Đảng ta đã viết: “Có
những điều chỉnh bổ sung và phát triển cần thiết về chủ trương, phương pháp,
biện pháp, tìm và lựa chọn những giải pháp mới, linh hoạt sáng tạo, nhạy bén
nắm bắt cái mới, tận dụng thời cơ khắc phục sự trì trệ làm chuyển biến tình
hình”(2).

- Thứ ba, về con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta.
Khắc phục bệnh phủ định sạch trơn, hoặc kế thừa nguyên xi, sao chép
máy móc mô hình chủ nghĩa tư bản vào trong quá trình đổi mới, Đảng ta đã
xác định: “Con đường đi lên của nước ta là sự phát triển quá độ lên chủ nghĩa
xã hội, bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa, tức là bỏ qua việc xác lập vị trí thống
trị của quan hệ sản xuất và kiến trúc thượng tầng tư bản chủ nghĩa, nhưng tiếp
thu kế thừa những thành tựu mà nhân loại đã đạt được dưới chế độ tư bản chủ
nghĩa, đặc biệt về khoa học và công nghệ, để phát triển nhanh về lực lượng
sản xuất, xây dựng nền kinh tế hiện đại”(3).
Như vậy, phủ định sạch trơn, hoặc sao chép tất cả những gì của chủ
nghĩa tư bản làm hệ quy chiếu vào nước ta trong quá trình đổi mới, hội nhập
đều trái với tinh thần kế thừa biện chứng của quy luật phủ định và phủ định,
tinh thần đổi mới của Đảng ta.
– Thứ tư, về lĩnh vực văn hóa.
Văn hóa Việt nam là thành quả hàng ngàn năm lao động sáng tạo, đấu
tranh kiên cường dựng nước và giữ nước của cộng đồng các dân tộc Việt
Nam, là kết quả giao lưu và tiếp thu văn hoa của nhiều nền văn minh thế giới
để không ngừng hoàn thiện mình. Vì vậy Đảng ta chủ trương xây dựng một
nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc, xác định văn hóa là
nền tảng tinh thần của xã hội vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự nghiệp
đổi mới. Văn kiện Đại hội IX đã khẳng định: “Bảo tồn và phát huy di sản văn
hóa dân tộc, các giá trị văn học, nghệ thuật, ngôn ngữ, chữ viết và thuần
phong mỹ tục của dân tộc; tôn tạo các di tích lịch sử, văn hóa và danh lam
thắng cảnh, khai thác các kho tàng văn hóa cổ truyền. Tiếp thu tinh hoa và
góp phần làm phong phú thêm nền văn hóa nhân loại. Đấu tranh chống sự
xâm nhập của văn hóa độc hại”(4).
Trên đây là một số vấn đề biểu hiện sự vận dụng sáng tạo quy luật phủ
định của phủ định của Đảng ta vào trong quá trình đổi mới, nó đã góp phần
tích cực cho sự ổn định chính trị, phát triển kinh tế, giáo dục, văn hóa … của
đất nước.

(1)

Lênin: Toàn tập,Nxb ST, HN, 1968, tập 29,tr. 476
Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội Đại biểu Toàn quốc lần thứ IX, Nxb CTQG, HN, 2001, tr. 81
(3)
Đảng Cộng sảnViệt Nam: Sñd, tr. 84
(4)
Đảng cộng sản Việt Nam: Sñd, tr.115
(2)