Chuyên Đề Dạy Và Học Môn Giáo Dục Công Dân Theo Định Hướng Thi Trắc Nghiệm Khách Quan

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TỈNH SÓC TRĂNG

KỶ YẾU
HỘI NGHỊ
CHUYÊN ĐỀ “DẠY VÀ HỌC MÔN
GIÁO DỤC CÔNG DÂN THEO ĐỊNH HƯỚNG
THI TRẮC NGHIỆM KHÁCH QUAN”

Thạnh Trị, ngày 22 tháng 12 năm 2016


MỤC LỤC

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Phần I. Đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá môn
GDCD theo định hướng phát triển năng lực học sinh

1

Đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá môn GDCD theo định
hướng phát triển năng lực học sinh - Huỳnh Văn Nghệ - Trường THPT
Nguyễn Khuyến

1

Dạy và học bộ môn Giáo dục công dân lớp 12 theo hình thức chuyên đề
nhằm cải thiện ý thức học tập cho học sinh - Ngô Thị Thúy Diễm - Trường
THPT chuyên Nguyễn Thị Minh Khai

5

Đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá môn GDCD theo định
hướng phát triển năng lực học sinh - Trần Thị Hồng Đào - Trường THPT
Thuận Hòa

8

Đổi mới phương pháp kiểm tra miệng trong môn Giáo dục công dân theo
định hướng phát triển năng lực của học sinh - Phan Thị Mỹ Duyên - Trường
THPT Phú Tâm

11

Phần II. Cách thức ôn tập, xây dựng câu hỏi, đề thi môn GDCD theo

các mức độ của ma trận theo định hướng thi trắc nghiệm khách quan

14

Một số giải pháp ôn tập cho học sinh lớp 12 môn GDCD theo định hướng
phát triển năng lực học sinh ở trường THPT Kế Sách - Nguyễn Thị Minh
Tâm - Trường THPT Kế Sách

14

Phương pháp ôn thi tốt nghiệp THPT và kĩ thuật viết câu hỏi trắc nghiệm
khách quan môn Giáo dục công dân - Trần Thị Kim Nhẫn - Trường THPT
Trần Văn Bảy

19

Cách thức ôn tập, xây dựng câu hỏi, đề thi môn GDCD theo định hướng
phát triển năng lực học sinh - Lê Thị Bé Liên - Trường THPT Mai Thanh
Thế

25

Cách thức ôn tập, xây dựng câu hỏi, đề trắc nghiệm khách quan môn
GDCD theo định hướng thi tốt nghiệp THPT năm 2017 - Trường THPT
Hoàng Diệu

31

Phần III. Dạy học môn GDCD theo chủ đề tích hợp liên môn

38

Dạy học môn GDCD theo chủ đề tích hợp liên môn - Trần Thị Ngọc Huệ Trường THPT An Ninh

38
i


10 Dạy học môn GDCD theo chủ đề tích hợp liên môn - Trần Quốc Trung Tín
- Trường THPT Lịch Hội Thượng

42

11 Dạy học môn Giáo dục công dân theo chủ đề tích hợp liên môn - Nguyễn
Thị Hường - Trường THPT Vĩnh Hải

46

12 Dạy học theo chủ đề tích hợp liên môn - Dương Hồng Cúc - Trường THPT
Văn Ngọc Chính

51

13 Bài tích hợp liên môn GDCD lớp 10 - Chủ đề: Môi trường và sự phát triển
bền vững - Đoàn Minh Thương - Trường THCS&THPT Mỹ Thuận

54

14 Dạy học môn GDCD theo chủ đề tích hợp liên môn - Ngô Thị Lệ Nghi Trường THPT Ngã Năm

68

Phần IV. Một số giải pháp giúp học sinh làm bài thi trắc nghiệm đạt
hiệu quả cao

71

15 Một số điều cần lưu ý khi làm bài thi trắc nghiệm GDCD- Đặng Thị Thủy
Tiên - Trường THCS&THPT Tân Thạnh

71

16 Đổi mới phương pháp dạy học và đổi mới kiểm tra đánh giá giúp học sinh
làm bài trắc nghiệm GDCD đạt hiệu quả cao - Huỳnh Hoàng Phong Trường THPT Thiều Văn Chỏi

76

17 Cần thay đổi cách dạy và cách học để làm bài thi trắc nghiệm môn GDCD
đạt hiệu quả cao - Lý Thường Kiệt - Trường THPT Hòa Tú

79

18 Cập nhật kiến thức dạy học và rèn luyện kỹ thuật làm bài thi trắc nghiệm
khách quan môn GDCD - Thái Dương Hồng Diễm - Trường THPT Huỳnh
Hữu Nghĩa

83

19 Một số giải pháp giúp học sinh làm bài trắc nghiệm đạt hiệu quả cao môn
GDCD - Nguyễn Thị Cẩm Loan - Trường THPT Lương Định Của

86

ii


Hội nghị chuyên đề “Dạy và học môn GDCD theo định hướng thi trắc nghiệm khách quan”

PHẦN I
ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
VÀ KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ MÔN GDCD THEO
ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH

ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
VÀ KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ MÔN GDCD THEO
ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH
Huỳnh Văn Nghệ
Trường THPT Nguyễn Khuyến
A. Lời mở đầu
Để nâng cao chất lượng dạy học và kiểm tra, đánh giá môn GDCD theo
định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường THPT là một việc làm thiết
thực và có ý nghĩa lớn trong giai đoạn hiện nay. Do đó giáo viên phải nắm được
đặc điểm, khả năng của học sinh, để đưa ra phương pháp giáo dục phù hợp đối
với học sinh về các vấn đề thực tế cuộc sống hàng ngày.
Để giúp học sinh hiểu, nắm vững các kiến thức và kĩ năng một cách chủ
động tích cực để ứng xử trong cuộc sống hàng ngày, giáo viên cần có phương
pháp dạy học phù hợp.
B. Nội dung
I. Thuận lợi và khó khăn
1. Khó khăn

Môn giáo dục công dân là một môn học tương đối khó hiểu, khó nhớ, một
số nội dung cũng khá lạc hậu. Vì vậy tâm lí của người học không thích học
thuộc lòng, ghi nhớ được nội dung kiến thức. Hơn nữa người học không hiểu
một cách sâu sắc thì việc ghi nhớ nội dung kiến thức cũng không phải là một
điều dễ dàng gì. Mặt khác một số nội dung kiến thức pháp luật lớp 12 là những
vấn đề chung nhất cơ bản nhất. Cho nên từ việc tiếp nhận kiến thức để lí giải,
vận dụng để giải quyết các vấn đề trong thực tiễn là tương đối khó cho học sinh.
2. Thuận lợi
Đối với giáo viên
Khi dạy pháp luật thì việc tìm ra những dẫn chứng, ví dụ sinh động không
phải là vấn đề khó.
Đối với học sinh
1


Hội nghị chuyên đề “Dạy và học môn GDCD theo định hướng thi trắc nghiệm khách quan”

Từ những kiến thức học được, học sinh có nhiều cơ hội liên hệ thực tiễn
cuộc sống để thấy được những vấn đề còn bất cập, có kiến thức để lí giải những
vấn đề trong cuộc sống.
Chính từ những thuận lợi và khó khăn nêu trên, việc đổi mới phương pháp
giúp mang lại hiệu quả cao trong hoạt động giảng dạy để phát huy tính tích cực
chủ động của học sinh là điều không thể thiếu. Nhưng thực tiễn đặt ra là làm thế
nào giúp người học tiếp thu kiến thức một cách tích cực, chủ động, phát huy
được một số sở trường của mình. Theo tôi để thực hiện yêu cầu trên thì cần phải
thực hiện một trong số phương pháp sau.
II. Giải pháp thực hiện nâng cao chất lượng dạy và học
Trong giảng dạy không có phương pháp nào là hiệu quả cao nhất hay
ngược lại. Mà phải tùy vào nội dung và người học mà có phương pháp phù hợp,
hoài hòa, không quá thừa hay quá thiếu. Vì vậy trong quá trình giảng dạy cần có

sự kết hợp một số phương pháp cụ thể sau.
1. Đổi mới về soạn giảng
Để giờ học có chất lượng thì soạn giảng phải đổi mới các hoạt động của
giáo viên và học sinh. Bài soạn có các câu hỏi dành cho từng đối tượng học sinh
yếu, trung bình, khá, giỏi và lấy ví dụ thực tế phải được minh chứng bằng các
thông tin mang tính thời sự, hình ảnh, video để giúp học sinh hiểu được nội
dung thông qua ví dụ và điều cuối cùng là xây dựng cho học sinh một tiết học
nhẹ nhàng, sinh động, có tính mới mẻ.
2. Đổi mới cách tổ chức học sinh
Giáo viên quan tâm đến mọi đối tượng học sinh đặc biệt là học sinh yếu,
học sinh thụ động bằng cách lôi cuốn các em tham gia vào các hoạt động học tập
như: hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm, hoạt động tranh luận ... giáo viên cho
học sinh chuẩn bị một số hình ảnh, video, nghiên cứu trước nội dung cần tranh
luận, sự kiện liên quan đến nội dung bài học. Khuyến khích kịp thời các em có
sự cố gắng.
3. Dạy học thông qua các hoạt động
Hoạt động và giao tiếp là những đặc trung cơ bản của con người: Nhân
cách của con người chỉ hình thành và phát triển thông qua các hoạt động giao
tiếp. Chính vì vậy để hình thành và phát triển nhân cách học sinh, giáo viên phải
thông qua các hoạt động giao tiếp bằng cách cho các em giao tiếp với thầy, với
bạn thông qua thảo luận nhóm, xử lí tình huống, tranh luận… để các em có thể
phát hiện và chiếm lĩnh nội dung bài học. Các hoạt động này do giáo viên thiết
kế, dựa trên mục tiêu, nội dung của bài học, điều kiện thực tế của lớp học.
4. Dạy học hợp tác
Dạy học hợp tác là cách dạy học trong đó giáo viên tổ chức cho học sinh
hoạt động hợp tác với nhau trong các nhóm nhỏ để giải quyết nhiệm vụ học tập,
nhằm đạt được mục tiêu học tập. Giáo viên cần tạo cơ hội cho học sinh được bày
2

Hội nghị chuyên đề “Dạy và học môn GDCD theo định hướng thi trắc nghiệm khách quan”

tỏ quan điểm, ý kiến cá nhân về vấn đề đang học, được nêu những khó khăn,
vướng mắc, đặt câu hỏi cho thầy cho ban, được trao đổi tranh luận. Chia sẻ ý
kiến, kinh nghiệm, được cùng bạn bè xây dựng kế hoạch chuẩn bị thực hiện và
đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ được giao. Giaos viên uốn nắn học sinh
không tích cực tham gia vào hoạt động. Khi dạy học hợp tác giáo viên cần phải
có một số lưu ý sau:
Thứ nhất: Nội dung thảo luận phải mang tính vừa sức.
- Nếu quá đơn giản thì học sinh không cần phải thảo luận cũng thấy được.
- Nếu quá khó thì thời gian không cho phép.
- Vấn đề đưa ra cho cả lớp thảo luận không quá nhiều. Vì quá nhiều sẽ
khiến cho học sinh không thể nào nắm được nội dung thảo luận của các nhóm
khác, sẽ làm cho học sinh chỉ hiểu được nội dung mà mình thảo luận.
Thứ hai: Thời gian cho thảo luận phải phù hợp.
- Phải quy định thời gian.
- Thời gian thảo luận không quá dài. (khoảng 5 đến 7 phút)
- Thời gian thảo luận không quá ngắn (ít nhất là 4 phút) ngắn quá học sinh
không đủ thời gian giao tiếp, bàn bạc, tư duy, học sinh sẽ làm mang tính đối phó.
- Trong một tiết học không nên thảo luận quá một lần (quá nhiều sẽ tạo áp
lực cho học sinh, mất thời gian, nhàm chán). Chỉ chọn nội dung phù hợp nhất để
thảo luận.
5. Dạy học cách tiếp cận kĩ năng sống
Căn cứ vào từng bài học cụ thể giáo viên đưa ra các tình huống cụ thể gần
gũi với đời sống học sinh để giáo dục kĩ năng sống như: ứng xử, giải quyết vấn
đề, biết từ chối, tìm kiếm sự giúp đỡ đáng tin cậy. Đó là những vấn đề rất cần
thiết để giúp các em trở thành những công dân tốt của đất nước, có ý thức, hành
vi phù hợp với các chuẩn mực đáo đức và pháp luật.
6. Dạy học gắn với thực tiễn cuộc sống học sinh
Để dạy học môn Giáo dục công dân có hiệu quả cần gắn với nội dung bài

học với thực tiễn cuộc sống của học sinh. Cụ thể giáo viên cần tăng cường sử
dụng các tình huống, các trường hợp điểm hình, các trường hợp thực tế, các vấn
đề bứt xúc trong thực tế xảy ra xung quanh các em để phân tích, đối chiếu, minh
họa cho bài giảng. Đồng thời cũng khuyến khích cho học sinh liên hệ thực tế,
tiến hành điều tra tìm hiểu phân tích đánh giá các sự kiện trong đời sống thực
tiễn của lớp học, nhà trường, địa phương trong quá trình học tập từ đó giúp các
em góp phần vào việc cải thiện môi trường tự nhiên và xã hội của lớp học,
trường học, địa phương.
III. Đổi mới kiểm tra đánh giá
Để nâng cao chất lượng trong kiểm tra, đánh giá theo định hướng phát
3


Hội nghị chuyên đề “Dạy và học môn GDCD theo định hướng thi trắc nghiệm khách quan”

triển năng lực học sinh và đáp ứng được nhu cầu thực tiễn giáo dục đặt ra. Cùng
với kinh nghiệm của bản thân và tham khảo, nghiên cứu một số tài liệu, theo
quan điểm của tôi để đảm bảo chất lượng trong kiểm tra, đánh giá theo hình thức
bốn phương án thì chúng ta cần phải tuân theo một số nguyên tắc sau.
1. Mỗi câu hỏi chỉ liên quan đến một mục tiêu nhất định. Bởi vì kiểm tra
là nhằm đánh giá, đánh giá bao giờ cũng có mục tiêu xác định. Khi soạn một câu
hỏi, chúng ta nên tự hỏi vì sao phải viết câu hỏi ấy, tránh trường hợp viết cho đủ
số câu.
2. Câu dẫn nên được trình bày dưới dạng một câu hỏi hay một câu bỏ lửng
(chưa hoàn tất).
3. Câu dẫn phải hàm chứa vấn đề mà ta muốn hỏi một cách rõ ràng để
người làm trắc nghiệm có thể biết ta muốn hỏi họ điều gì trước khi đọc phần trả
lời.
4. Các câu nhiễu, đều phải có vẻ hợp lý và hấp dẫn. Nếu một trong các
câu nhiễu ấy không hấp dẫn thì có thêm câu nhiễu ấy cũng vô ích mà thôi.

5. Các phương án trả lời phải độc lập với nhau về mặt ngữ pháp.
6. Các giải pháp đưa ra phải độc lập với nhau về mặt ngữ nghĩa.
7. Không được đưa ra những phương án không có nghĩa phù hợp với nội
dung câu hỏi để đánh lạc hướng người trả lời.
8. Tránh dùng chung từ cho phần câu hỏi và phần giải pháp trả lời.
9. Không được biên soạn câu trả lời đúng một cách chi tiết và đầy đủ nhất
còn các phương án khác lại quá qua loa, sơ sài. Các giải pháp trả lời phải có độ
phức tạp như nhau.
10. Các dữ kiện trong phần câu hỏi phải có cùng mức độ tổng quát.
11. Các câu nhiễu không được quá giống nhau về tính chất. Tính chất
giống nhau làm cho câu trả lời đúng trở nên nổi bật, dễ nhận thấy.
12. Không được xây dựng các câu hỏi có câu trả lời có thể nhờ vào thông
tin ở một câu khác.
C. Lời kết
Hiện nay qua rất nhiều năm đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra
đánh giá kết quả học tập của học sinh, đặc biệt là đề kiểm tra trắc nghiệm khách
quan đáp ứng nhu cầu thực tiễn hiện nay. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều quan điểm
khác nhau. Vì thế bản thân mạnh dạn đưa ra vấn đề này hy vọng đóng góp một
phần công sức trong việc tìm ra phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá
mang lại hiệu quả tốt hơn.

4


Hội nghị chuyên đề “Dạy và học môn GDCD theo định hướng thi trắc nghiệm khách quan”

DẠY VÀ HỌC MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 12 THEO
HÌNH THỨC CHUYÊN ĐỀ NHẰM CẢI THIỆN Ý THỨC
HỌC TẬP CHO HỌC SINH
Ngô Thị Thúy Diễm

Trường THPT chuyên Nguyễn Thị Minh Khai
1. Đặt vấn đề
Nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục theo Nghị
quyết 29, từng đơn vị trường học sẽ có những cách thức thực hiện riêng theo
kiểu của mình. Dựa trên nền tảng phương pháp dạy học theo định hướng phát
triển năng lực và dạy học theo nguyên tắc “Người học là trung tâm”, môn Giáo
dục công dân lớp 12 tại trường THPT chuyên Nguyễn Thị Minh Khai đã tiến
hành áp dụng dạy học theo hình thức chuyên đề trong nhiều năm qua. Cách thức
này đã mang lại nhiều lợi ích không chỉ cho người thầy trong quá trình nâng cao
hiệu quả dạy học bộ môn mà còn cho học trò trong việc tiếp theo kiến thức và
hình thành năng lực.
2. Cách thức thực hiện
2.1. Quan niệm về chuyên đề
Chuyên đề là sự tích hợp nhiều nội dung mà giáo viên nghiên cứu, lựa
chọn để đưa thành một đơn vị dạy học cụ thể cho một đối tượng cụ thể. Những
đơn vị kiến thức, những nội dung bài học được lựa chọn thường có sự giao thoa,
tương đồng hay trùng lắp trên cơ sở các mối liên hệ về lí luận và thực tiễn của
bộ môn. Những sự trùng lắp hay gần nhau đó được thiết kế thành nội dung bài
học trong một chuyên đề có mức độ lớn hơn và thực tế hơn. Nội dung chuyên đề
thường có tính vấn đề rất cao, đặt ra những tình huống nhằm giúp học sinh phát
huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo trong quá trình tiếp cận kiến thức và vận
dụng kiến thức vào thực tiễn để giải quyết các tình huống ấy cũng như sẽ vận
dụng vào trong cuộc sống sau này.
Dạy học theo chuyên đề khác với việc dạy theo bài học thông thường
nhưng vẫn phải đảm bảo chuẩn kiến thức, kĩ năng của chương trình sách giáo
khoa hiện hành cũng như tính vừa sức của chuyên đề (cân đối giữa khối lượng
và mức độ kiến thức trong chuyên đề). Mục tiêu của việc dạy học theo chuyên
đề là giúp học sinh có những hiểu biết về kiến thức cơ bản của chương trình, từ
đó học sinh có thể tổng kết, hệ thống hoá kiến thức, củng cố, thực hành, vận
dụng, … và tự nghiên cứu, đào sâu kiến thức đã học.

2.2. Một số nguyên tắc khi thực hiện
- Tài liệu học tập: giáo viên biên soạn và cung cấp cho học sinh nội dung
đầy đủ và chi tiết về từng chuyên đề.
5


Hội nghị chuyên đề “Dạy và học môn GDCD theo định hướng thi trắc nghiệm khách quan”

- Tài liệu tham khảo: chủ yếu là sách giáo khoa, thông tin trên mạng.
- Cách thức thực hiện: dạy và học theo hình thức ghép lớp.
- Thời gian thực hiện: thời gian dạy rút ngắn (38 tiết/17 tuần bao gồm cả
tiết kiểm tra cuối kì và chấm chữa bài kiểm tra).
3. Một vài khó khăn khi thực hiện:
3.1. Giáo viên:
- Phải dạy theo hình thức ghép lớp với số lượng học sinh đông.
- Tự sắp xếp thời khóa biểu giảng dạy theo hình thức tăng tiết với thời gian
rút ngắn.
- Chưa được tham gia bất kì lớp đào tạo về kĩ năng soạn thảo nội dung
chuyên đề, phương pháp giảng dạy chuyên đề.
- Tài liệu tham khảo hạn chế, chủ yếu là sách giáo khoa; sách giáo viên;
một số sách pháp luật sửa đổi, bổ sung; tài liệu thông tin trên mạng có liên
quan bộ môn chưa được thẩm định nên khó khăn trong việc sử dụng.
3.2. Học sinh:
- Đa số học sinh có tư tưởng học lệch, ý thức học tập đối với các môn xã
hội không cao, chủ yếu học theo hình thức đối phó (học sinh chuyên các
môn khoa học tự nhiên ít quan tâm đến bộ môn → ý thức học tập chưa
cao; học sinh chuyên các môn khoa học xã hội có quan tâm đến bộ môn
nhưng chưa đúng mức → ý thức học tập chưa cao).
- Hình thức học ghép lớp với số lượng học sinh đông nên các em hay làm
ồn, không tập trung lắng nghe, không tham gia hoạt động, thậm chí học

môn khác trong giờ học chuyên đề (vì các em được phát sẵn nội dung
chuyên đề).
4. Giải pháp khắc phục:
- Hiểu đúng tâm lý học sinh để tổ chức ghép lớp, xây dựng nội dung
chuyên đề, lựa chọn phương pháp dạy phù hợp. Cụ thể, hình thức ghép
lớp gồm hai loại hình nhóm lớp học chuyên đề (nhóm lớp khoa học tự
nhiên và nhóm lớp khoa học xã hội).
- Thiết kế thang điểm kiểm tra, đánh giá ý thức học tập và rèn luyện của
học sinh:
Ý thức học tập
Biểu điểm
Thuyết trình và phản biện
M
Bài luận
15’
Bài tập trắc nghiệm
V, HK
Ý thức rèn luyện
Biểu điểm
Tham gia đầy đủ các buổi học
+2
Học tập nghiêm túc, có chất lượng
+2
Hoạt động tương tác
+2
- Giúp học sinh tiếp cận khung nội dung chuyên đề → học sinh lựa chọn
nội dung “tâm đắc nhất” làm chủ đề thuyết trình và phản biện.
- Thiết kế nội dung chuyên đề cung cấp cho học sinh bằng từ khóa, ý chính,
xác định hoạt động của học sinh đối với từng đơn vị kiến thức trong
6

Hội nghị chuyên đề “Dạy và học môn GDCD theo định hướng thi trắc nghiệm khách quan”

chuyên đề → học sinh tự ghi chú, tự phân tích, tham gia hoạt động …
- Thiết kế nội dung câu hỏi với mức độ vận dụng cho hoạt động tương tác
với học sinh sau khi kết thúc một đơn vị kiến thức trong chuyên đề.
- Yêu cầu học sinh viết bài luận về chuyên đề vừa học đảm bảo các mức độ
giải thích, vận dụng thực tế, trình bày quan điểm.
5. Mô hình thiết kế bài dạy một chuyên đề
Chuyên đề 1: PHÁP LUẬT VÀ ĐỜI SỐNG
Nội dung tiết 1: Khái niệm pháp luật và các đặc trưng của pháp luật
Thiết kế bài giảng
Nội dung: Khái niệm pháp luật
Hoạt động của học sinh
- Phân tích nội dung ; lĩnh vực
điều chỉnh; biện pháp cưỡng
chế; …)
- Xác định: việc được làm, việc
phải làm, việc không được làm
được nêu trong nội dung luật.
- Phân tích ví dụ trang 5 – SGK
với các yêu cầu như trên.
→ Hiểu khái niệm pháp luật, nêu được
ví dụ minh họa.
Bài tập thực hành 1
Nội dung: Các đặc trưng của pháp luật
Hoạt động của học sinh

Giáo viên định hướng

Ví dụ nội dung luật cụ thể.

Giải thích từ khóa trong khái niệm
(quy tắc xử sự chung, bảo đảm thực
hiện bằng quyền lực nhà nước, …)

Giáo viên định hướng

Trên đây là tham luận của trường THPT chuyên Nguyễn Thị Minh Khai.

7


Hội nghị chuyên đề “Dạy và học môn GDCD theo định hướng thi trắc nghiệm khách quan”

ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC VÀ
KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ MÔN GDCD THEO ĐỊNH HƯỚNG
PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH
Trần Thị Hồng Đào
Trường THPT Thuận Hòa
Kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh là một khâu quan trọng
trong quá trình dạy học. Nhưng việc kiểm tra đánh giá phải được thực hiện trong
suốt quá trình dạy học với mục đích phát hiện kịp thời những ưu nhược điểm
của học sinh trong quá trình nhận thức rèn luyện kĩ năng, thái độ, phát triển tình
cảm niềm tin của học sinh để kịp thời có những biện pháp uốn nắn cho phù hợp
từng học sinh. Kiểm tra đánh giá không chỉ nhằm mục đích đánh giá kết quả
cuối cùng của việc lĩnh hội kiến thức mà còn là hoạt động kích thích hoạt động
nhận thức của học sinh. Đồng thời nâng cao chất lượng, hiệu quả của hoạt động
dạy học. Vì vậy chúng ta nên xem kiểm tra, đánh giá như một phương pháp dạy
học.

Ngay sau khi Bộ Giáo dục và Đào tạo công bố phương án thi THPT quốc
gia năm 2017 trong đó môn GDCD là một cấu phần trong tổ hợp môn thi khoa
học xã hội thì nhà trường đã xây dựng kế hoạch chỉ đạo giáo viên giảng dạy bộ
môn GDCD thực hiện các yêu cầu cũng như việc đổi mới, kiểm tra đánh giá
theo định hướng phát triển năng lực học sinh để nâng cao kết quả học tập của
học sinh, học sinh tích cực chủ động hơn trong học tập.
Trong nhiều năm giảng dạy ở trường, thông qua việc đổi mới phương
pháp dạy học, đổi mới kiểm tra đánh giá, khắc phục tình trạng dạy học chủ yếu
theo lối đọc - chép. Bản thân tôi rút ra những kinh nghiệm như sau:
- Khi tổ chức dạy học phải phân hóa theo năng lực học sinh dựa trên các
tài liệu chuẩn kiến thức, kĩ năng.
+ Bám chương trình bộ môn, chuẩn kiến thức kĩ năng để thiết kế bài
giảng với mục tiêu là đạt các yêu cầu cơ bản, tối thiểu về kiến thức, kĩ năng.
+ Giúp cho học sinh trung bình trở lên hiểu và thực hiện tốt các chuẩn
kiến thức kĩ năng. Đối với học sinh khá, giỏi khai thác sâu kiến thức, kiểm tra để
phù hợp với khả năng tiếp thu và vận dụng của học sinh.
+ Giáo viên cần thiết kế, tổ chức, hướng dẫn học sinh thực hiện các hoạt
động học tập như hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm, hoạt động tập thể đa dạng
các hình thức để lôi cuốn sự tập trung chú ý và sự yêu thích môn học.
VD: Bài 6: Công dân với các quyền tự do cơ bản (tiết 2) yêu cầu học sinh
dựa vào ví dụ SGK xây dựng tiểu phẩm liên quan đến kiến thức môn học.
- Dạy học gắn với thực tiễn cuộc sống của học sinh.
8


Hội nghị chuyên đề “Dạy và học môn GDCD theo định hướng thi trắc nghiệm khách quan”

Để dạy học môn GDCD có hiệu quả cần gắn nội dung bài học với thực
tiễn cuộc sống của học sinh, cần tăng cường sử dụng các tình huống, các trường
hợp điển hình, các trường hợp thực tế, các vấn đề bức xúc trong thực tế xảy ra

xung quanh các em để phân tích, đối chiếu, minh họa cho bài giảng. Đồng thời
cũng khuyến khích cho học sinh liên hệ thực tế, tiến hành điều tra, tìm hiểu phân
tích, đánh giá các sự kiện trong đời sống thực tiễn của lớp học, nhà trường từ đó
hình thành nên các kĩ năng và thái độ trong cuộc sống.
- Việc sử dụng SGK hợp lí khi giảng bài lên lớp khắc phục dạy học theo
lối đọc chép.
+ Sử dụng SGK hợp lí nhằm phát triển tư duy cho học sinh, SGK là tài
liệu giúp học sinh học tập, nó cũng là cơ sở để giáo viên chuẩn bị bài giảng, xác
định kiến thức để dạy học sinh.
+ Dặn dò học sinh chuẩn bị bài ở nhà theo hệ thống câu hỏi, bài tập, khi
đó học sinh sẽ học tốt, khai thác tốt SGK.
+ GV cần nghiên cứu kĩ hình ảnh SGK để hướng dẫn HS học cho tốt. Sử
dụng hợp lí công nghệ thông tin trong bài giảng: Ứng dụng công nghệ thông tin
để dạy học là một trong những hướng thay đổi về phương pháp dạy học trong
nhà trường hiện nay. Tuy nhiên việc ứng dụng công nghệ thông tin không có
nghĩa là ứng dụng toàn bài mà có thể là một phần nào đó. Mỗi giáo viên cần
chọn tiết học sao cho phù họp nếu đưa lên trang trình chiếu thì sẽ vận dụng được
tối đa ưu việt của máy tính để cung cấp thông tin cho học sinh, có hiệu quả hơn
bài giảng viết thông thường. Khai thác tối đa thiết bị dạy học nhà trường đã gắn
máy chiếu cho toàn khối 12 nên tận dụng sử dụng triệt để. GV muốn sử dụng
công nghệ thông tin có hiệu quả thì không những phải có kiến thức tin học,
không chỉ đơn thuần là viết chữ lên các trang trình chiếu mà phải có ý thức sư
phạm, phương pháp dạy học sao cho phù hợp tập trung sự chú ý của học sinh.
- Sử dụng tài liệu kiểm tra đánh giá thường xuyên và định kì của Bộ
GDĐT. GV cần thay đổi quan niệm trong kiểm tra đánh giá, những câu hỏi hay
bài tập mang tính tái hiện kiến thức thay vào những câu hỏi, bài tập trắc nghiệm
nhằm kích thích tư duy, sáng tạo, vận dụng liên hệ thực tiễn.
- Các hình thức kiểm tra thường xuyên và định kì. Kiểm tra đánh giá là
một khâu quan trọng của quá trình dạy học. Để việc kiểm tra đánh giá mang tính
khách quan toàn diện, hệ thống và công khai, công bằng thì quá trình ra đề kiểm

tra đòi hỏi phải có sự công phu, nghiên cứu kĩ nội dung bài học.
+ Trước khi biên soạn đề cần xác đinh mục đích, hệ thống câu hỏi sao cho
phù hợp nhằm đánh giá được cả ba mặt kiến thức, kĩ năng, thái độ của học sinh.
+ Xác định cấu trúc hệ thống câu hỏi để làm bài tốt.
+ Nội dung kiểm tra phải thể hiện qua các cấp độ tư duy từ thấp đến cao,
từ nhận biết đến thông hiểu và vận dụng, không chỉ kiểm tra việc học sinh học
thuộc bài mà học sinh cần phải biết lí giải, phân tích, biết liên hệ với thực tiễn,
9


Hội nghị chuyên đề “Dạy và học môn GDCD theo định hướng thi trắc nghiệm khách quan”

biết vận dụng kiến thức để giải quyết những vấn đề, tình huống, đạo đức, pháp
luật.
Trên đây là những kinh nghiệm tôi đút kết được trong quá trình giảng dạy
hy vọng sẽ góp phần vào việc đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra đánh
giá môn GDCD theo định hướng phát triển năng lực học sinh. Tuy nhiên có
nhiều cố gắng nhưng không tránh khỏi những hạn chế rất mong sự đóng góp ý
kiến của đồng nghiệp để cho việc đổi mới phương pháp dạy học cũng tra đánh
giá mang hiệu quả thiết thực nhất.

10


Hội nghị chuyên đề “Dạy và học môn GDCD theo định hướng thi trắc nghiệm khách quan”

ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP KIỂM TRA MIỆNG TRONG MÔN
GIÁO DỤC CÔNG DÂN THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN
NĂNG LỰC CỦA HỌC SINH
Phan Thị Mỹ Duyên

Trường THPT Phú Tâm
I. Đặt vấn đề
Như chúng ta đã biết, mục tiêu của giáo dục ngày nay là phải đào tạo ra
một thế hệ con người có kiến thức, năng động, sáng tạo, có khả năng thích ứng
với đời sống xã hội, hòa nhập và phát triển cộng đồng. Để làm được điều đó thì
việc đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá theo hướng phát triển
năng lực học sinh là điều hết sức cần thiết. Hai hoạt động này có mối quan hệ
chặt chẽ với nhau, trong đó, hoạt động kiểm tra, đánh giá theo định hướng phát
triển năng lực là một trong những khâu then chốt trong quá trình đổi mới giáo
dục.
Đánh giá theo định hướng phát triển năng lực là đánh giá theo chuẩn và
những sản phẩm đầu ra những sản phẩm đó không chỉ là kiến thức, kỹ năng mà
chủ yếu là khả năng vận dụng kiến thức, kỹ năng, thái độ cần có để thực hiện
nhiệm vụ học tập đạt tới một chuẩn nào đó.
Trong các khâu kiểm tra, đánh giá học sinh theo hướng phát triển năng
lực thì kiểm tra miệng là một mắc xích quan trọng không thể thiếu. Vì thế trong
bài tham luận này tôi xin được phép giới thiệu một vài kinh nghiệm trong việc
đổi mới phương pháp kiểm tra miệng trong môn Giáo dục công dân theo định
hướng phát triển năng lực cho học sinh.
II. Thực trạng
Trước đây, nói đến kiểm tra miệng thì hình như tất cả mọi người đều hình
dung đến việc đầu mỗi tiết học, giáo viên gọi một vài học sinh ngẫu nhiên trả lời
các câu hỏi mà giáo viên đặt ra. Thông thường, các câu hỏi đó chỉ ở cấp độ nhận
biết. Học sinh chỉ cần đọc thuộc lòng bài ngày hôm trước, hôm sau đọc vanh
vách khi thầy cô kiểm tra miệng, như thế là có điểm số 9,10 tuyệt đối.
Tuy nhiên hình thức kiểm tra miệng như thế vấp phải một số trở ngại sau:
- Số lượng học sinh được kiểm tra miệng rất ít trong khi số tiết giáo dục
công dân dân chỉ là 1 tiết/tuần. Thực hiện như vậy khó lòng đảm bảo đủ cột
kiểm tra miệng cho các em.
- Những câu hỏi kiểm tra miệng dạng “học vẹt” như thế chỉ là các em

thuộc làu trong một thời gian ngắn, chưa phát triển được năng lực cho học sinh
theo yêu cầu mới.
III. Giải pháp khắc phục
11


Hội nghị chuyên đề “Dạy và học môn GDCD theo định hướng thi trắc nghiệm khách quan”

1. Đa dạng các hình thức đánh giá để lấy điểm kiểm tra miệng cho học
sinh
1.1 Kiểm tra miệng ngay đầu tiết học
Biện pháp đánh giá này suy cho cùng vẫn không thể xem nhẹ. Nếu ở đầu
các tiết học, giáo viên đều gọi học sinh lên kiểm tra bài cũ thì nó sẽ trở thành
“nếp”. Các em phải chuẩn bị tâm thế bất cứ khi nào cũng có thể đến lượt mình.
Do đó bài vở ở nhà sẽ được chăm chút kỹ càng hơn. Thông qua giờ kiểm tra
miệng này sẽ hình thành năng lực tự học ở nhà cho học sinh và quá trình các em
trình bày trước lớp cũng sẽ bồi dưỡng được năng lực giao tiếp một cách tốt hơn.
1.2 Đặt những câu hỏi buộc học sinh tư duy trong quá trình tìm tòi kiến
thức mới
Quá trình xây dựng bài học theo phương pháp mới thì giáo viên đóng vai
trò chủ đạo, học sinh mới là người chủ động, tích cực. Vì thế, trong quá trình lên
lớp, thầy cô phải luôn đặt ra nhiều câu hỏi để các em động não, tìm ra đáp án .
Căn cứ vào kết quả trả lời của cá nhân học sinh, ở một số câu hỏi khó,
giáo viên có thể cho điểm các em vào cột kiểm tra miệng. Điều này tạo ra một
sự khích lệ không nhỏ đối với học sinh, tạo ra tâm thế nhiệt tình hơn cho việc
đầu tư xây dựng các mảng kiến thức tiếp theo. Như thế các năng lực giải quyết
vấn đề, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực giao tiếp…dần dần phát triển hơn.
1.3 Ghi điểm kiểm tra miệng cho một người đại diện nhóm trong quá trình
thảo luận
Trong quá trình dạy học, chắc chắn giáo viên sẽ dùng đến phương pháp

thảo luận nhóm. Ở phương pháp này, học sinh buộc phải có năng lực hợp tác tốt
với nhau để cùng giải quyết vấn đề/tình huống mà thầy, cô đưa ra. Sau khi thống
nhất được đáp án chung, các em sẽ cử một đại diện trình bày ý kiến của nhóm
mình cũng như phản biện lại những ý kiến của các nhóm khác (nếu có). Căn cứ
vào mức độ trình bày, phản biện mà đại diện nhóm đã làm được, nếu tốt, giáo
viên sẽ ghi điểm cho em đó vào cột kiểm tra miệng. Và, những lần sau, khi có
hoạt động nhóm, sẽ luân phiên tạo điều kiện cho các thành viên khác có điểm.
1.4 Ghi nhận kết quả làm bài tập cuối giờ
Thông thường, đến hết tiết học, giáo viên thường có phần kiểm tra mức
độ tiếp thu của học sinh thông qua các bài tập cuối giờ. Đó có thể là các câu trắc
nghiệm, bài tập tình huống…
Ví dụ sau khi tìm hiểu các quyền học tập, sáng tạo, phát triển của công
dân ở bài 8 Lớp 12. Giáo viên cho học sinh làm bài tập tình huống vận dụng:
“Tuấn vừa tốt nghiệp THPT, anh rất muốn học lên nhưng vì gia đình khó khăn
nên anh phải kiếm việc làm để sống và giúp cha mẹ nuôi hai em còn học phổ
thông. Tuấn rất buồn vì cho rằng cánh cửa nhà trường đã đóng lại với anh”.
Hỏi: - Em có đồng ý với ý kiến của Tuấn không ? Vì sao ?

12


Hội nghị chuyên đề “Dạy và học môn GDCD theo định hướng thi trắc nghiệm khách quan”

- Nếu trong hoàn cảnh tương tự em sẽ làm gì ?
Giáo viên trong trường hợp này (có thể) cho điểm cột kiểm tra miệng đối
với những học sinh thực hành bài tập tốt. Thông qua các bài tập củng cố, học
sinh sẽ thể hiện rõ thái độ hành vi phù hợp đối với pháp luật, đạo đức xã hội, có
năng lực giải quyết một số vấn đề đạo đức, pháp luật, chính trị, xã hội,…
2. Xây dựng nội dung các câu hỏi phải đảm bảo các mức độ: biết, hiểu,
vận dụng.

Đối với các câu hỏi kiểm tra miệng, giáo viên cần chú ý bên cạnh những
câu hỏi mang tính lý thuyết cần bổ sung thêm câu hỏi mang tính thông hiểu và
vận dụng. Bởi lẽ, cái căn bản đầu tiên là học sinh phải nắm chắc lý thuyết,
những khái niệm, các nội dung pháp luật, các chính sách của Đảng, Nhà
nước…Tuy nhiên, mục đích cuối cùng không phải là các em học được bao nhiêu
bài mà thông qua các bài học đó, học sinh sẽ hiểu và vận dụng được kiến thức
trong đời sống ra sao..
Ví dụ trước khi vào bài 8: Pháp luật với sự phát triển của công dân. Giáo
viên sẽ kiểm tra bài cũ học sinh bằng cách nêu câu hỏi:
- Cho tình huống sau: "Gia đình Lan nhận được giấy thông báo mức đền
bù đất giải phóng mặt bằng thấp hơn những gia đình cùng diện đền bù". Theo
em, để bảo vệ quyền lợi của mình, gia đình Lan cần phải làm gì? (Câu vận dụng)
Sau đó giáo viên có thể nêu thêm một câu hỏi:
- Trình bày ý nghĩa quyền khiếu nại, tố cáo của công dân.(câu nhận biết)
Với cách kiểm tra bài như thế, học sinh sẽ được rèn luyện thêm năng lực
giải quyết vấn đề, năng lực sử dụng ngôn ngữ,…
IV. Một số kết quả đạt được
- Vẫn với thời lượng rất ít 1 tiết/ tuần, môn giáo dục công dân vẫn đảm
bảo số lượng cột kiểm tra miệng cho tất cả học sinh của lớp.
- Thông qua các hình thức ghi điểm cho cột kiểm tra miệng nêu trên, các
em sẽ phát huy được rất nhiều năng lực cá nhân cần thiết (như đã nêu)
- Điểm số tuy không phải nói lên tất cả, nhưng dĩ nhiên, khi thành quả lao
động trí óc của học sinh được thầy cô ghi nhận thông qua các con điểm lúc ấy
học sinh sẽ vui hơn rất nhiều, và vì thế cũng tạo được không khí sôi nổi hăng say
cho tiết học.
Trên đây là một số kinh nghiệm mà bản thân tôi đã thực hiện trong thời
gian qua. Rất mong quý thầy cô nhiệt tình đóng góp ý kiến để ngày càng hoàn
thiện và đạt hiệu quả cao trong công tác giảng dạy.

13

Hội nghị chuyên đề “Dạy và học môn GDCD theo định hướng thi trắc nghiệm khách quan”

PHẦN II
CÁCH THỨC ÔN TẬP, XÂY DỰNG CÂU HỎI, ĐỀ THI
MÔN GDCD THEO CÁC MỨC ĐỘ CỦA MA TRẬN THEO
ĐỊNH HƯỚNG THI TRẮC NGHIỆM KHÁCH QUAN

MỘT SỐ GIẢI PHÁP ÔN TẬP CHO HỌC SINH LỚP 12
MÔN GDCD THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC
HỌC SINH Ở TRƯỜNG THPT KẾ SÁCH
Nguyễn Thị Minh Tâm
Trường THPT Kế Sách
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Hưởng ứng tốt phương án thi Trung học phổ thông quốc gia (THPT QG)
2017 tương thích tốt với định hướng đổi mới chương trình giáo dục trung học
phổ thông theo hương phát triển năng lực cho học sinh. Việc đưa môn Giáo dục
công dân vào danh sách bài thi tổ hợp môn Khoa học xã hội đã khiến cho toàn
xã hội có một chuyển biến rõ rệt không chỉ trong nhận thức dạy và học mà còn
có sự tác động lớn đối với toàn xã hội về vị trí của môn Giáo dục công dân.
Xuất phát từ yêu cầu của thực tiễn dạy học, từ việc thực hiện tốt Nghị
quyết 29- NQ/TW, để thực hiện tốt với phương án thi THPT QG, Lãnh đạo
trường Trung học phổ thông Kế sách đã chỉ đạo sâu sát tổ Sử - Giáo dục công
dân phải điều chỉnh phương pháp dạy học, ôn tập, xây dựng câu hỏi kiểm tra
theo hình thức trắc nghiệm khách quan phù hợp với định hướng phát triển năng
lực của học sinh. Tổ Sử- Giáo dục công dân của trường đã thống nhất việc ôn
tập, biên soạn câu hỏi với mục tiêu chuẩn bị tốt nhất cho học sinh tham gia vào
kỳ thi quan trọng trong năm 2017. Các giáo viên dạy Giáo dục công dân của tổ
đã nỗ lực rất nhiều trong quá trình thực hiện phương án thi 2017 theo phương

pháp đổi mới với hướng phát triển năng lực cho học sinh.
II. THỰC TRẠNG VIỆC GIẢNG DẠY MÔN GIÁO DỤC CÔNG
DÂN HIỆN NAY
Trong hệ thống môn học của chương trình Giáo dục trung học, môn Giáo
dục công dân là môn học giữ vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát
triển nhân cách của học sinh. Đặc biệt là đối với học sinh lớp 12, môn học giúp
các em hình thành những kỹ năng sống cơ bản để vững vàng bước vào đời vơi ý
thức tổ chức kỹ luật, có thái độ đúng đắn và chấp hành pháp luật một cách tự
giác, sống tốt, sống và làm việc theo Hiến pháp và Luật. Nhiều năm qua, nhận
thức được tầm quan trọng đó, các giáo viên môn Giáo dục công dân đã có nhiều
14


Hội nghị chuyên đề “Dạy và học môn GDCD theo định hướng thi trắc nghiệm khách quan”

tâm huyết để đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực
cho học sinh, nhưng thực tế môn học lại không giúp được cho các em trong các
kỳ thi Trung học phổ thông và xét Đại học, Cao đẳng nên các em chưa được các
em quan tâm chú trọng nhiều như các môn thi tốt nghiệp.
Việc môn Giáo dục công dân có trong tổ hợp bài thi môn Khoa học xã hôi
là một trong những điều chỉnh thích hợp của Phương án thi THPT QG 2017,
nhưng lần đầu tiên tham gia vào một kỳ thi lớn có tư cách quyết định quan trọng
của học sinh nên nhiều giáo viên vừa mừng vừa lo. Mừng vì vị trí của môn Giáo
dục công dân đã được đặt đúng chỗ. Lo vì các môn khác chỉ thay đổi về hình
thức bài thi thì riêng môn Giáo dục công dân quá mới nên giáo viên môn Giáo
dục công dân còn khá lúng túng trong quá trình ôn tập, biên soạn câu hỏi cho
học sinh.
Phần lớn hình thức kiểm tra của giáo viên ở hình thức tự luận nên với
hình thức thi mới, giáo viên gặp rất nhiều khó khăn trong việc biên soạn câu hỏi
trắc nghiệm khách quan.

Với học sinh, việc môn Giáo dục công dân lần đầu tiên là một cấu phần
trong tổ hợp môn thi THPT QG làm cho các em lo lắng vì các em chưa biết ôn
tập từ đâu, ôn tập như thế nào.
Sau khi có cấu trúc đề thi minh họa của Bộ Giáo dục và Đào tạo cơ bản
giải tỏa tâm lý hoang mang của học sinh, giúp cho giáo viên có định hướng
trong việc ôn tập và biên soạn câu hỏi trắc nghiệm giúp cho học sinh vững vàng
bước vào kỳ thi quan trọng trước mắt.
III. GIẢI PHÁP THỰC HIỆN
Theo khảo sát sơ bộ, có khoảng 30% học sinh khối lớp 12 của nhà trường
chọn bài thi tổ hợp môn Khoa học xã hội để xét Tốt nghiệp, nên Lãnh đạo
trường Trung học phổ thông Kế sách rất chú trọng đến việc ôn tập sao cho các
em thi có kết quả tốt nhất.
Sau khi Bộ Giáo dục và Đào tạo chốt phương án thi THPT QG 2017,
Lãnh đạo trường đã phân công các môn trong các tổ hợp bài thi phải thống nhất
biên soạn câu hỏi kiểm tra trắc nghiệm cho môn học của mình. Từng bước điều
chỉnh phương pháp giảng dạy sao cho phù hợp với phương án thi THPTQG với
định hướng phát triển năng lực học sinh.
Tổ Sử- Giáo dục công dân thực hiện theo quy định của Lãnh đạo trường
đã họp, hội ý, bàn bạc đưa ra kế hoạch giảng dạy, ôn tập bám sát chương trình
và sách giáo khoa.
1. Tích cực đổi mới phương pháp giảng dạy:
Khi môn Giáo dục công dân chưa nằm trong danh sách các môn thi THPT
QG, để học sinh không “ngán” tiết học Giáo dục công dân, các giáo viên thường
mở rộng kiến thức ngoài sách giáo khoa đề lôi cuốn học sinh vào bài dạy. Thì
hiện nay, giáo viên chú trọng nhiều đến chương trình và sách giáo khoa, đảm
15


Hội nghị chuyên đề “Dạy và học môn GDCD theo định hướng thi trắc nghiệm khách quan”

bảo không bỏ sót kiến thức nào. Giáo viên hướng dẫn học sinh không nhất thiết
phải học thuộc lòng từng khái niệm, định nghĩa trong sách giáo khoa mà điều
quan trọng là biết phân tích, tổng hợp, lý giải, nhận xét các hiện tượng pháp luật
trong thực tiễn đời sống xã hội. Hướng dẫn cho các em sử dụng các tư liệu thông
tin trên internet làm giàu cho kiến thức, vận dụng được các kiến thức đó vào bài
học của mình. Dạy bảo đảm chuẩn kiến thức kỹ năng, giúp các em biết xử lý
những vấn đề thực tiễn dựa trên kiến thức đã học. Giảng dạy luôn đáp ứng tính
hệ thống giúp các em luôn làm chủ được kiến thức. Học mảng kiến thức nào làm
chủ mảng kiến thức đó theo hình thức: “học đến đâu- củng cố đến đó”. Để đáp
ứng yêu cầu dạy học theo hướng phát triển năng lực của học sinh, giáo viên luôn
phải tự đổi mới mình. Dạy pháp luật, giáo viên cần có những kiến thức về bài
dạy của mình, do đó việc không ngừng tự học là trách nhiệm bắt buộc của người
thầy.
2. Có kế hoạch ôn tập chu đáo
Với hình thức thi trắc nghiệm khách quan cũng gây một ít khó khăn trong
việc ôn tập. Vì trước đây ôn tập theo hình thức tự luận là ôn tập theo chủ đề,
theo bài học, thì việc ôn tập thi trắc nghiệm khách quan đòi hỏi kiến thức phải
rộng, bao quát. Thay vì tập trung tìm hiểu sâu về các chủ đề lớn thì phải rà soát
toàn bộ kiến thức đã học nằm trong sách giáo khoa.
Để học sinh làm quen với hình thức thi trắc nghiệm khách quan, từng
bước tập dượt cho các em cách làm bài thi trắc nghiệm, yêu cầu đặt ra cho giáo
viên dạy Giáo dục công dân của trường THPT Kế sách là phải xây dựng được
ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm khách quan.
Tập thể giáo viên môn Giáo dục công dân trong tổ Sử-Giáo dục công dân
cùng bàn bạc, thống nhất việc lên kế hoạch nghiên cứu xây dựng ngân hàng câu
hỏi kiểm tra trắc nghiệm sao cho vừa sức học sinh, đảm bảo tính chính xác, khoa
học dựa trên cấu trúc đề minh họa của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Việc xây dựng các bộ câu hỏi kiểm tra trắc nghiệm sẽ giúp cho việc ôn
tập trở nên cụ thể hơn. Học sinh được đón nhận kiến thức theo mức độ từ dễ đến
khó, phù hợp với năng lực, mức độ nhận thức của học sinh.

Các nội dung của bộ câu hỏi trắc nghiệm khách quan phải bám sát chương
trình và sách giáo khoa đầy đủ chuẩn kiến thức, kỹ năng và thái độ. Để kích
thích được việc tự nghiên cứu và phát triển tư duy sáng tạo cho học sinh, trong
quá trình ôn tập, giáo viên nên xây dựng các loại câu hỏi buộc học sinh phải
động não. Bộ câu hỏi kiểm tra trắc nghiệm phải đáp ứng đầy đủ bốn mức độ:
Nhận biết, thông hiểu, vận dụng, vận dụng cao. Trong quá trình ôn tập, thầy cô
giáo là người hỗ trợ giúp học sinh bù đắp về kiến thức, kỹ năng làm bài thi trắc
nghiệm khách quan một cách tốt nhất.
Nội dung chương trình Giáo dục công dân lớp 12 chủ yếu học về kiến
thức pháp luật, phạm vi đề cập kiến thức rất rộng. Vì thế, nếu mức độ nhận biết
của các câu hỏi trắc nghiệm khách quan có thể chỉ là nhớ lại các khái niệm, các
16


Hội nghị chuyên đề “Dạy và học môn GDCD theo định hướng thi trắc nghiệm khách quan”

kiến thức cơ bản trong sách giáo khoa. Thì với loại câu hỏi thông hiểu đòi hỏi
học sinh phải nhớ từng chi tiết phân tích kiến thức để nhận xét trả lời các câu
hỏi. Loại câu hỏi vận dụng buộc học sinh phải làm chủ được kiến thức mới có
thể xử lý các tình huống trong yêu cầu câu hỏi đặt ra.
Xét đến cùng, nếu có được một chương trình ôn tập tốt, giúp học sinh
nắm vững cơ bản, có đủ năng lực kỹ năng phân tích, lý giải để nắm được nội
dung câu hỏi thì dù có thi với hình thức tự luận hay trắc nghiệm cũng đều không
phải là quá khó đối với học sinh.
Ngoài ra, nhằm giúp cho học sinh lớp 12 nhuần nhuyễn và thành thạo hơn
với hình thức thi mới đối với môn Giáo dục công dân, Lãnh đạo trường còn đôn
đốc nhắc nhở các giáo viên môn Giáo dục công dân tăng cường kiểm tra dạng
câu hỏi bài tập, tham gia xây dựng ngân hàng câu hỏi, hướng dẫn học sinh các
học và cách làm bài theo hình thức thi trắc nghiệm khách quan theo định hướng
phát triển năng lực cho học sinh.

Quy trình biên soạn bộ câu hỏi trắc nghiệm khách quan ở trường THPT
Kế sách được tiến hành như sau
Trước hết việc xây dựng bộ câu hỏi trắc nghiệm khách quan phải đảm bảo
những yêu cầu, quy trình và kỹ thuật soạn thảo một cách khoa học phải đảm
bảo:
- Tính chính xác: câu hỏi phải đúng nguyên tắc đầy đủ nội dung trong
chuẩn kiến thức và sách giáo khoa
- Tính vừa sức đối với học sinh
- Tính khả thi: Bộ câu hỏi trắc nghiệm khi đưa vào thực hiên phải đảm
bảo được tính hiệu quả, học sinh nắm được nội dung và làm được câu hỏi. Đồng
thời giúp cho giáo viên làm tài liệu ôn tập các kiến thức cơ bản cho học sinh.
Dựa vào các yêu cầu trên, trong việc xây dựng ngân hàng câu hỏi trắc
nghiệm khách quan, tổ Sử - Giáo dục công dân đã phân công giáo viên dạy môn
Giáo dục công dân xây dựng hệ thống câu hỏi. Các nội dung trong chuẩn kiến
thức và sách giáo khoa được lựa chọn cẩn thận với các mức độ: Nhận biết, thông
hiểu, vận dụng cấp độ thấp, vận dụng cấp độ cao. Bộ câu hỏi trắc nghiệm được
đưa ra phản biện trong các buổi họp tổ chuyên môn để thống nhất về nội dung,
hình thức từng câu. Sau đó được tiến hành áp dụng khảo sát trên các đối tượng
học sinh qua các bài kiểm tra 15 phút, 1 tiết và khảo sát chất lượng đầu năm.
Giáo viên tiến hành chấm bài, thống kê kết quả của từng loại mức độ của từng
câu hỏi xem đã phù hợp với từng đối từng ở các cấp độ tư duy chưa. Câu nào
chưa phù hợp, hoặc học sinh chưa hiểu rõ sẽ hội ý lại trong tổ, thống nhất chỉnh
sửa. Những câu được xem là đã chuẩn, tổ sẽ rút ra phân loại và đưa vào lưu
trong ngân hàng đề và trở thành nội dung ôn tập. Việc làm này mất rất nhiều
thời gian cần có sự đóng góp tích cực và khoa học của từng thành viên trong tổ
chuyên môn.

17

Hội nghị chuyên đề “Dạy và học môn GDCD theo định hướng thi trắc nghiệm khách quan”

III. KẾT LUẬN
Dưới sự chỉ đạo sâu sát của Lãnh đạo trường, và tinh thần tự học tự mày
mò nghiên cứu khoa học của tập thể giáo viên tổ Sử-Giáo dục công dân đặc biệt
là giáo viên dạy môn Giáo dục công dân đã có sự cố gắng và nỗ lực rất nhiều
trong việc ôn tập, biên soạn câu hỏi trắc nghiệm và xây dựng ngân hàng bộ câu
hỏi phục vụ cho ôn tập thi THPT QG 2017. Tuy còn gặp rất nhiều khó khăn
nhưng giáo viên trong tổ đã có nhiều cải tiến chuyển biến rõ rệt trong quá trình
giảng dạy, có nhiều điều chỉnh cho phù hợp với phương án thi mới. Học sinh từ
từ tiếp cận hình thức học với việc kiểm tra trắc nghiệm khách quan ban đầu còn
bỡ ngỡ nhưng dần dần đang theo kịp với sự điều chỉnh phương pháp giảng dạy
của giáo viên.
Tuy nhiên, việc thực hiện đang trong quá trình vừa khai thác vừa thực
hiện nên còn gặp rất nhiều trở ngại. Thiếu tài liệu tham khảo, thiếu kinh nghiệm
cho ôn thi THPT QG, và còn rất nhiều khó khăn khác trong lộ trình vừa dạy, vừa
ôn tập, vừa rèn kỹ năng thi của học sinh là điều các giáo viên dạy Giáo dục công
dân quan tâm nhất hiện nay.

18


Hội nghị chuyên đề “Dạy và học môn GDCD theo định hướng thi trắc nghiệm khách quan”

PHƯƠNG PHÁP ÔN THI TỐT NGHIỆP THPT
VÀ KĨ THUẬT VIẾT CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM KHÁCH QUAN
MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN
Trần Thị Kim Nhẫn
Trường THPT Trần Văn Bảy
I. ĐẶT VẤN ĐỀ

Năm học 2016-2017, môn GDCD được Bộ Giáo dục và đào tạo quyết
định trở thành một trong các môn thi tốt nghiệp THPT quốc gia với hình thức
trắc nghiệm khách quan. Để đáp ứng với tình hình trên, đòi hỏi giáo viên giảng
dạy môn GDCD phải có phương pháp ôn thi tốt nghiệp thật hợp lí và đòi hỏi
phải xây dựng ngân hàng câu hỏi để học sinh ôn luyện nhằm đạt kết quả cao
trong kỳ thi THPT quốc gia.
II. THỰC TRẠNG
1. Thuận lợi
- Được sự quan tâm chỉ đạo sâu sát của Lãnh đạo trường, Sở Giáo dục và
Đào tạo
- Tất cả giáo viên dạy môn GDCD có tinh thần cầu tiến và lòng quyết tâm
trong việc giảng dạy, ôn thi tốt nghiệp năm 2017
- Nội dung chương trình GDCD khối 12 không nhiều so với những môn xã
hội khác
- Môn GDCD ở trường THPT Trần Văn Bảy đã được thực hiện kiểm tra,
đánh giá bằng hình thức trắc nghiệm 100% hoặc 7 điểm trắc nghiệm + 3 điểm tự
luận
2. Khó khăn
- Là năm đầu tiên môn GDCD được chọn thi tốt nghiệp trong tổ hợp
KHXH, nên tất cả giáo viên dạy môn GDCD chưa có kinh nghiệm trong quá
trình giảng dạy và ôn thi tốt nghiệp
- Tài liệu hướng dẫn phục vụ cho quá trình ôn luyện môn GDCD chưa có
- Đa số học sinh không quan tâm nhiều đến môn GDCD chủ yếu học để
chống liệt
- Nội dung chương trình khối 12 toàn bộ là vấn đề pháp luật nên học sinh
khó nắm bắt kiến thức cũng như vận dụng vào thực tiễn
- Thời gian giảng dạy không nhiều chỉ 1tiết/tuần

19

Hội nghị chuyên đề “Dạy và học môn GDCD theo định hướng thi trắc nghiệm khách quan”

III. GIẢI PHÁP ÔN TỐT NGHIỆP VÀ KĨ THUẬT VIẾT CÂU HỎI
TRẮC NGHIỆM KHÁCH QUAN
1. Trong giảng dạy, ôn thi tốt nghiệp THPT
a) Lập kế hoạch giảng dạy và ôn tập
Căn cứ vào nội dung phân phối chương trình GDCD lớp 12 của Bộ
GDĐT, thì giáo viên cần:
- Lập kế hoạch giảng dạy cụ thể theo đúng phân phối chương trình của bộ
môn
- Lập kế hoạch ôn tập phù hợp với thời gian ôn tập thực tế của trường
b) Quá trình thực hiện
Tùy vào điều kiện thuận lợi và khó khăn của trường, của mỗi giáo viên
mà quá trình thực hiện kế hoạch có thể khác nhau. Nhưng trước hết tôi thiết nghĩ
giáo viên cần phải thực hiện những vấn đề cơ bản sau đây:
* Trong thời gian giảng dạy:
- Bám sát nội dung chương trình SGK GDCD lớp 12
- Cung cấp đầy đủ lượng kiến thức cơ bản của từng tiết, từng bài, từng
chuyên đề, chủ đề
- Nhấn mạnh nội dung trọng tâm của từng bài, từng đơn vị kiến thức
- Liên hệ thực tế từ gần đến xa hơn, rộng hơn
- Vận dụng tình huống, xử lí tình huống có liên quan đến nội dung bài học
- Kiểm tra đánh giá thường xuyên, định kì bằng hình thức trắc nghiệm
khách quan
- Theo dõi, quan sát những học sinh yếu kém, những học sinh có dấu hiệu
lười biếng trong học tập để kịp thời điều chỉnh và động viên khích lệ
* Trong thời gian ôn tập:
- Hệ thống lại kiến thức cơ bản từ cấp độ dễ đến khó, từ cơ bản đến bao
quát

- Đổi mới phương pháp giảng dạy, ứng dụng công nghệ thông tin cho phù
hợp với từng nội dung
- Soạn đề cương ôn tập theo chương trình chuẩn
- Vận dụng kiến thức pháp luật bằng tình huống để học sinh xử lí thông
qua câu hỏi trắc nghiệm
- Xây dựng ngân hàng câu hỏi theo nội dung cơ bản của từng bài để ôn
tập
- Cho học sinh làm bài kiểm tra đánh giá mức độ nắm bắt kiến thức của
học sinh để kịp thời khắc phục và điều chỉnh
20


Hội nghị chuyên đề “Dạy và học môn GDCD theo định hướng thi trắc nghiệm khách quan”

- Cho học sinh làm thử đề minh họa của bộ, của tổ
- Động viên, khích lệ học sinh thường xuyên (khen thưởng nếu được)
- Hướng dẫn học sinh kĩ năng làm bài trắc nghiệm khách quan
2. Kĩ thuật viết câu hỏi trắc nghiệm khách quan
a. Giới thiệu chung về trắc nghiệm khách quan
- TNKQ là phương pháp kiểm tra, đánh giá bằng hệ thống câu hỏi trắc
nghiệm khách quan
- Cách cho điểm TNKQ hoàn toàn không phụ thuộc vào người chấm
- Mô tả các cấp độ của câu hỏi
+ Cấp độ nhận biết: Học sinh nhớ các khái niệm cơ bản, có thể nêu lên hoặc
nhận ra chúng khi được yêu cầu
VD: Hệ thống các quy tắc xử sự chung do Nhà nước ban hành và đảm bảo
thực hiện bằng quyền lực của Nhà nước gọi là
A. phong tục
B. tập quán
C. pháp luật

D. đạo đức
+ Cấp độ thông hiểu: Học sinh hiểu các khái niệm cơ bản và có thể vận dụng
chúng, khi chúng đượcthể hiện theo cách tương tự như cách giáo viên đã giảng
hoặc như các ví dụ tiêu biểu về chúng trên lớp học
VD: Các dân tộc có quyền dùng tiếng nói của dân tộc mình, điều này thể hiện
các dân tộc đều bình đẳng về
A. kinh tế
B. chính trị
C. văn hóa
D. xã hội
+ Vận dụng (ở cấp độ thấp): Học sinh có thể hiểu được khái niệm ở một cấp
độ cao hơn “thông hiểu”, tạo ra được sự liên kết logic giữa các khái niệm cơ bản
và có thể vận dụng chúng để tổ chức lại các thông tin đã được trình bày giống với
bài giảng của giáo viên hoặc trong sách giáo khoa
VD1: Công an giao thông xử phạt hành vi chạy xe gắn máy không đội mũ
bảo hiểm của P. Vậy công an đã thực hiện hình thức nào sau đây ?
A. Sử dụng pháp luật
B. Thi hành pháp luật
C. Tuân thủ pháp luật
21


Hội nghị chuyên đề “Dạy và học môn GDCD theo định hướng thi trắc nghiệm khách quan”

D. Áp dụng pháp luật
VD 2: Anh B góp ý sửa đổi Hiến pháp. Anh B đã thực hiện quyền nào sau
đây của công dân?
A. Quyền bầu cử, ứng cử
B. Quyền khiếu nại, tố cáo
C. Tham gia quản lí nhà nước và xã hội

D. Quyền bất khả xâm phạm thân thể
VD3: Anh Q tự ý bắt giữ H trong nhiều ngày. Hành vi của Q đã vi phạm
quyền nào sau đây của công dân?
A. Bất khả xâm phạm thân thể
B. Bất khả xâm phạm chỗ ở
C. Được bảo hộ tính mạng, sức khỏe
D. Tự do ngôn luận
+ Vận dụng (cấp độ cao): Học sinh có thể sử dụng các kiến thức về môn
học - chủ đề để giải quyết các vấn đề mới, không giống với những điều đã được
học, hoặc trình bày trong SGK, nhưng ở mức độ phù hợp nhiệm vụ, với kỹ năng
và kiến thức được giảng dạy phù hợp với mức độ nhận thức này. Đây là những
vấn đề, nhiệm vụ giống với các tình huống mà học sinh sẽ gặp phải ngoài xã hội
VD 1: Anh H tự ý xông vào nhà anh T và đánh anh T gây thương tích. Anh H
đã vi phạm quyền gì của công dân?
A. Quyền bất khả xâm phạm chỗ ở và quyền đảm bảo tính mạng, sức khỏe
B. Quyền bất khả xâm phạm thân thể và quyền đảm bảo danh dự
C. Quyền bất khả xâm phạm chỗ ở và quyền bất khả xâm phạm thân thể
D. Quyền bất khả xâm phạm thân thể và quyền đảm bảo an toàn thư tín
VD2: H thường bị nhóm bạn cùng trường chặng đánh. Giúp H chọn cách
ứng xử phù hợp nào sau đây ?
A. Bỏ học
B. Mặc cho sự việc tiếp diễn
C. Tập hợp bạn bè đánh trả
D. Báo với thầy cô hoặc cơ quan có thẩm quyền
VD3: H bày cho T đến cửa hàng ông B trộm điện thoại. Ông B cùng hàng xóm
tóm được T và giao cho công an địa phương xử lí. Những ai trong tình huống
trên đã vi phạm pháp luật ?
A. H và T
B. Ông B và T
22