Xuất khẩu gạo Việt Nam trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế

I H C QU C GIA HÀ N I

TR

NG

I H C KINH T

----------------NGUY N TUY T NHUNG

XU T KH U G O VI T NAM
TRONG B I C NH
H I NH P KINH T QU C T

Chuyên ngành: KTTG & QHKTQT
Mã s : 60 31 07

TÓM T T LU N V N
TH C S KINH T
I NGO I

Ng

ih

ng d n khoa h c: PGS. TS. MAI TH THANH XUÂN

Hà N i ậ 2008


M

U

1. Tính c p thi t c a đ tài
Xu h

ng toàn c u hoá và h i nh p kinh t

qu c t đang làm cho ho t đ ng kinh doanh qu c t
tr thành m t trong nh ng n i dung quan tr ng c a
quá trình phát tri n t i m i qu c gia. Ho t đ ng kinh
doanh qu c t th

ng đ

c th c hi n b ng nhi u hình

th c đa d ng và phong phú, trong đó hình th c xu t
kh u đ
y u.

c

ng C ng s n Vi t Nam xác đ nh là tr ng

ó là vì ho t đ ng xu t kh u khuy n khích khai

thác tri t đ ti m n ng c a n n kinh t , mang l i
ngu n thu ngo i t đ phát tri n đ t n

c và đ c bi t

là nó xác l p và kh ng đ nh v th c a n n kinh t Vi t
Nam trên tr

ng qu c t .

Trong c c u m t hàng xu t kh u hi n nay, g o
là m t trong nh ng m t hàng xu t kh u th m nh c a
Vi t Nam. Tính đ n h t n m 2007, t ng s n l

ng

xu t kh u g o c a Vi t Nam đ t 59,546 tri u t n, kim
ng ch xu t kh u đ t 14,135 t USD chi m h n 30%
t ng kim ng ch xu t kh u c a c n n kinh t . Hi n


nay, g o đã tr thành m t trong 5 m t hàng nông s n
xu t kh u đ t kim ng ch trên 1 t USD (g o, cà phê,
th y s n, cao su và g ).

ó là nh ng thành t u đáng

k c a ho t đ ng s n xu t và kinh doanh g o và l i
càng đáng k h n v i m t n

c cách đây không đ y

20 n m v n ph i nh p kh u l

ng th c nh

Vi t

Nam.
Tuy v y, c ng ph i nhìn th ng vào s th t là,
dù Vi t Nam đ ng th 2 th gi i v xu t kh u g o
nh ng v th c a g o Vi t Nam trên th tr

ng th

gi i so v i n

c đ ng đ u v n còn là m t kho ng

cách khá xa.

có th phát huy h t ti m n ng c a

m t n n nông nghi p lúa n

c thì vi c nhìn nh n l i

th c tr ng ho t đ ng kinh doanh xu t kh u g o đ có
nh ng đánh giá xác th c v nh ng thành t u và h n
ch , t đó đ a ra m t s gi i pháp nh m nâng cao
hi u qu xu t kh u g o c a Vi t Nam v n là m t vi c
nên làm, nh t là trong b i c nh Vi t Nam đã tr thành
thành viên chính th c c a t ch c Th

ng m i Th

gi i (WTO), khi mà m i tr c p cho nông nghi p và
xu t kh u nông s n đ u b bãi b .


ó là lý do đ tác gi l a ch n đ tài “Xu t
kh u g o Vi t Nam trong b i c nh h i nh p kinh
t qu c t ” làm lu n v n th c s c a mình.


2. Tình hình nghiên c u
S ki n Vi t Nam t m t n

c thi u l

tri n miên tr thành m t trong nh ng n

ng th c

c xu t kh u

g o l n nh t th gi i đã thu hút s quan tâm nghiên
c u c a nhi u ngành, nhi u gi i nghiên c u. Trong
đó, các công trình đáng chú ý là:
- PGS, TS. Nguy n Sinh Cúc (2004), “Xu t kh u
g o, m t thành t u n i b t c a n

c ta”, T p

chí C ng s n (8/2004). Tác gi đ a ra m t cái
nhìn t ng quan v ho t đ ng xu t kh u g o c a
Vi t Nam t n m 1989 đ n n m 2004 đ th y
đ

c thành t u n i b t trong xu t kh u g o c a

Vi t Nam. T m t n

c thi u đói tri n miên,

Vi t Nam tr thành n

c xu t kh u g o th hai

th gi i. Tác gi ch ra nguyên nhân khách quan
và ch quan c a nh ng thành t u trên và t đó
đ xu t 3 gi i pháp đ có th gi v ng v trí
c

ng qu c xu t kh u g o là: hoàn thi n quy

ho ch vùng lúa xu t kh u c a c n
vùng; hình thành m ng l

c và t ng

i thu gom, v n

chuy n lúa g o xu t kh u theo h p đ ng; coi


tr ng vi c th c hi n các gi i pháp đ ng b v
th tr

ng nh m t ng s c c nh tranh c a g o

Vi t Nam.
- TS. V Hùng Ph

ng (2004), “Xu t kh u g o

Vi t Nam: th c tr ng và gi i pháp”, T p chí
Kinh t và d báo s 4/2004 (372). Trong công
trình này, tác gi phân tích ho t đ ng xu t kh u
g o Vi t Nam giai đo n 1989 – 2003 trên 4
m t: kh i l

ng xu t kh u; kim ng ch xu t

kh u và giá; th tr

ng xu t kh u và ch t l

ng

g o xu t kh u. T đó, đ ra 3 nhóm gi i pháp
nâng cao kh n ng xu t kh u g o là: nhóm gi i
pháp đ i v i th tr

pháp đ i v i th tr

ng n

c ngoài; nhóm gi i

ng trong n

gi i pháp v s n xu t và chi n l

c và nhóm
c s n ph m.

- TS. Lê H ng Thái (2/2004), Phát tri n công
nghi p ch bi n nông, lâm, thu s n, Báo cáo
chuyên đ V Kinh t Nông nghi p – B K
ho ch &

u t , Hà N i. Trong báo cáo này,

tác gi đi vào phân tích th c tr ng, làm rõ
nh ng khó kh n - thu n l i, c h i – thách th c


c a công nghi p ch bi n nông, lâm, thu s n
xu t kh u c a m t s s n ph m đi n hình t
khâu nuôi tr ng đ n khâu thu ho ch và ch bi n
c ng nh nh ng nh h

ng t phía th tr

ng

đ t đó đ a ra m t s ki n ngh và gi i pháp
nh m phát tri n công nghi p ch bi n hàng
nông, lâm, thu s n xu t kh u.
- TS. Mai Th Thanh Xuân (2006), Xu t kh u
g o c a Vi t Nam giai đo n 1989 - 2006: th c
tr ng và gi i pháp, T p chí nghiên c u Châu
Phi và Trung

ông, (s 8/2006).

đây, tác gi

đã cung c p m t cái nhìn t ng quan v xu t
kh u g o c a Vi t Nam trong 17 n m qua, k t
khi g o Vi t Nam đ

c th gi i bi t đ n v i

con s 1,4 tri u t n n m 1989, đ ng th 3 th
gi i v s n l
c m tđ

ng xu t kh u. Bài vi t đã ch ra

c và m t ch a đ

Nam trên th tr

c c a h t g o Vi t

ng Th gi i và đ xu t 3 gi i

pháp đ đ y m nh xu t kh u g o là: phát tri n
công ngh sau thu ho ch, xây d ng th
và m r ng th tr

ng.

ng hi u


Nhìn chung, các công trình trên ch y u m i đ
c p đ n nh ng thành t u và h n ch chính c a ho t
đ ng xu t kh u g o th i gian qua trong khuôn kh
m t bài báo nên ch a đi sâu phân tích các khía c nh
và tác đ ng c a h i nh p kinh t đ i v i xu t kh u
g o m t cách toàn di n c v ph
th c ti n. M t khác, th tr

ng di n lý lu n và

ng g o th gi i đang bi n

đ ng không ng ng, vì v y, vi c nghiên c u tình hình
xu t kh u g o c a Vi t Nam v n là đi u c n thi t,
nh t là trong b i c nh h i nh p kinh t qu c t ngày
càng sâu r ng h n.

3. M c đích và nhi m v nghiên c u
M c đích nghiên c u c a lu n v n là trên c s
đánh giá m t cách đ y đ và toàn di n th c tr ng ho t
đ ng xu t kh u g o c a Vi t Nam, ch ra nh ng b t
c p c a ho t đ ng này trong đi u ki n h i nh p kinh
t qu c t đ đ xu t các gi i pháp kh c ph c nh ng
khó kh n, c n tr mà cam k t WTO đ a ra nh m thúc
đ y ho t đ ng xu t kh u g o c a Vi t nam trong th i
gian t i hi u qu h n.


Nhi m v c a lu n v n là:
- Phác h a nh ng đi m ch y u v th tr

ng g o

th gi i, trên c s đó làm rõ l i th và ti m
n ng c a Vi t Nam trong xu t kh u g o.
- Phân tích đánh giá th c tr ng ho t đ ng xu t
kh u g o c a Vi t Nam tr

c tác đ ng c a h i

nh p kinh t qu c t .
xu t m t s gi i pháp thúc đ y xu t kh u

-

g o Vi t Nam phù h p v i yêu c u c a h i
nh p kinh t qu c t .

4.

it

ng và ph m vi nghiên c u.

*

i t

ng nghiên c u: Ho t đ ng xu t kh u g o

c a Vi t Nam trong b i c nh nh p kinh t qu c t .
* Ph m vi nghiên c u:
- V không gian: ho t đ ng xu t kh u g o di n
ra trên toàn b n n kinh t và m t s n
trong khu v c đ v n d ng kinh nghi m.
- V th i gian: t n m 1989 đ n nay

c


5. Ph

ng pháp nghiên c u
Ngoài ph

ng pháp chung là ph

ng pháp c a

ch ngh a duy v t bi n ch ng và duy v t l ch s , lu n
v n s d ng t ng h p các ph

ng pháp phân tích –

t ng h p, th ng kê - so sánh, logic – l ch s và d
báo...

6. D ki n nh ng đóng góp m i c a lu n v n
- Phân tích, đánh giá m t cách toàn di n th c
tr ng ho t đ ng xu t kh u g o Vi t Nam t
n m 1989 đ n nay.
- Ch rõ nh ng v n đ đ t ra cho ho t đ ng xu t
kh u g o trong đi u ki n h i nh p kinh t qu c
t , đ c bi t là T ch c Th

ng m i Th gi i

(WTO).
-

xu t m t s gi i pháp ch y u nh m nâng
cao hi u qu ho t đ ng xu t kh u g o c a Vi t
Nam trong đi u ki n m i.

7. K t c u c a lu n v n

TÀI LI U THAM KH O

1. Báo cáo th

ng niên c a Di n đàn kinh t th

gi i.
2. Ban t t

ng v n hóa Trung

ng, V thông tin

và h p tác qu c t (2004), Nh ng v n đ l n
c a th gi i và quá trình h i nh p c a n

c ta,

NXB Chính tr Qu c gia, Hà N i.
c Bình (2004), “Quá trình đàm phán gia

3.

nh p WTO c a Vi t Nam”, T p chí Kinh t và
phát tri n, tr 10 – 13.
4. B K ho ch

u t tháng (3 n m 2005), K

ho ch phát tri n Kinh t – Xã h i 5 n m 2006 –

2010, Hà N i.
5. B K ho ch và đ u t , Vi n qu n lý kinh t
Trung

ng (2004), Phân tích đ nh l

nh h

ng c a quá trình gia nh p t

Th

ng v
ch c

ng m i th gi i (WTO) t i s n xu t nông


nghi p c a Vi t Nam,

tài khoa h c c p b ,

Hà N i.
6. B

Nông nghi p và phát tri n nông thôn

(2003), Nghiên c u nhu c u nông dân, Hà N i.
7. B

Nông nghi p và phát tri n nông thôn

(2004), T ng c

ng n ng l c h i nh p qu c t

cho ngành nông nghi p và phát tri n nông thôn
– L trình h i nh p kinh t qu c t c a ngành
nông nghi p Vi t Nam, Hà N i.
8. B

Nông nghi p và phát tri n nông thôn

(2005), WTO và ngành nông nghi p Vi t Nam,
Hà N i.
9. B

Nông nghi p và phát tri n nông thôn

(2007), Báo cáo tình hình h i nh p kinh t qu c
t c a ngành nông nhi p, Hà N i.
10.Phan Huy Chí (2000), H

ng đ n pháp tri n

nông s n xu t kh u vùng đ ng b ng sông
H ng,

tài nghiên c u, TT Thông tin Khoa

h c Công ngh TP. H Chí Minh.


11.Ph m Quang Di u (2002), “Nông nghi p, nông
thôn Trung Qu c v i vi c gia nh p WTO”,
Th

ng nghi p – th tr

ng Vi t Nam, tr 19 –

27.
12.Bình D

ng (2003), “C h i và thách th c đ i

v i Vi t Nam trong ti n trình gia nh p WTO”,
Th

ng nghi p – th tr

ng Vi t Nam, tr 9 –

27.
13.Ng c D

ng, Anh Ph

ng, “Xu t kh u đ t k t

qu ngo n m c”, Kinh t 2006 – 2007, Vi t
Nam và Th gi i, tr 14 – 17.
14.TS. V

Xuân

ào (2000), Nh ng gi i pháp

phát huy có hi u qu l i th c nh tranh c a
Vi t Nam trong ti n trình h i nh p khu v c và
th gi i,

tài nghiên c u, S Khoa h c Công

ngh và Môi tr

ng TP H Chí Minh.

15.Duy Hi u, Thanh H i (2000), “S n xu t và xu t
kh u g o trong th i gian qua”, báo Th
s 4/2000.

ng m i


16.Ph m Hà (2007), “Gia nh p WTO – H

ng

cam k t và nh ng đi u l u ý”, Kinh t 2006 –

2007, Vi t Nam và Th gi i, tr 18 – 20.
17.Ph m Lan H

ng (2005), “ ánh giá tác đ ng

c a h i nh p kinh t qu c t đ n Vi t Nam, s
d ng mô hình cân b ng t ng th ”, T p chí
Qu n lý kinh t , tr 18 – 27.
18.ThS. Nguy n Xuân Lan (2002), Kinh doanh
nông s n đ ph c v xu t kh u t i TP H Chí
Minh - nh ng l i th và b t l i trong b i c nh
h i nh p kinh t qu c t ,

tài nghiên c u,

Trung tâm Thông tin Khoa h c và Công ngh
TP H Chí Minh.
19.TS. Nguy n Th

ng L ng (2000), Chính sách

giá hàng nông s n trong đi u ki n h i nh p c a
Vi t Nam: th c tr ng và gi i pháp, H i th o
"Chính sách và các hình th c t ch c s n xu t
trong nông nghi p, nông thôn th p niên đ u th
k 21",

i h c Kinh t qu c dân.

20.Tr n Lê (2007), “Nông nghi p v

n lên trong

khó kh n”, Kinh t 2006 – 2007, Vi t Nam và
Th gi i, tr 23 – 26.
21.PGS. TS Nguy n

ình Long (2007), Hi p h i

ngành hàng nông s n xu t kh u

Vi t Nam,

NXB Nông nghi p, Hà N i.
22.TS. Nguy n

ình Long (2000), Phát huy l i

th , nâng cao kh n ng c nh tranh và hi u qu
hàng nông s n xu t kh u trong th i gian t i,
tài nghiên c u, Vi n Kinh t Nông nghi p.
23.Nguy n

ình Long, Nguy n Ti n M nh,

Nguy n Võ

nh (1999), Phát huy l i th và

nâng cao kh n ng c nh tranh c a nông s n
xu t kh u Vi t Nam, NXB Khoa h c Xã h i, TP
H Chí Minh.
24.TS. D

ng V n Long (2000), Nh ng khó kh n

và thách th c đ i v i ngo i th
trong h i nh p qu c t ,

ng Vi t Nam

tài nghiên c u,


Trung tâm Thông tin Khoa h c và Công ngh
TP H Chí Minh.
25.Bùi Xuân L u (2004), B o h h p lý Nông
nghi p Vi t Nam trong quá trình h i nh p kinh
t qu c t , NXB Th ng kê, Hà N i.
26.Thúy Nga (2000), “M u d ch g o th gi i th i
gian g n đây và tri n v ng”, báo Th

ng m i

s 4/2000.
ình Ng c (1997), M y v n đ kinh doanh

27.V
l

ng th c

Vi t Nam, NXB Nông nghi p, Hà

N i.
28.Nguy n Thu Nguyên (2006), WTO thu n l i
và thách th c đ i v i các doanh nghi p Vi t
Nam, NXB Lao đ ng – xã h i.
29.Niên giám th ng kê các n m 2004, 2005, 2006.
30.Nguy n Th

ng Minh (2004), “Vi t Nam:

ng vào WTO”, Phát tri n kinh t , tr 40.


31.V Hùng Ph

ng (2004), “Xu t kh u g o Vi t

Nam, th c tr ng và gi i pháp”, T p chí kinh t
và d báo s 4/2004 (372)
32.Nguy n Tr n Qu - Kinh t đ i ngo i Vi t
Nam (đ c

ng, bài gi ng, tài li u tham kh o

ch y u)
33.

ng Kim S n, Ph m Quang Di u (2001), Tác
đ ng c a Hi p đ nh th ng m i Vi t - M đ n
ngành nông nghi p Vi t Nam,

tài nghiên

c u, S Khoa h c Công ngh và Môi tr

ng

TP. H Chí Minh.
34.Ph m Gia S n (2004), “Vi t Nam gia nh p
WTO c h i và thách th c”, Lao đ ng và công
đoàn, tr 8 – 9, 26.
35.Chu Ng c S n (2005), “Chính sách th

ng m i

nông nghi p trong quá trình Vi t Nam gia nh p
WTO”, T p chí Lý lu n chính tr , tr 40 – 44.


36.TS. Lê H ng Thái (tháng 2/2004), Phát tri n
công ngh ch bi n nông, lâm, th y s n, Báo
cáo chuyên đ , Hà N i.
37.PGS. TS. Tr n Chí Thành (2000), Các chính
sách thúc đ y xu t kh u hàng nông s n Vi t
Nam trong th i gian t i, H i th o “Chính sách
và các hình th c t ch c s n xu t trong nông

nghi p nông thôn th p niên đ u th k 21,

i

h c Kinh t qu c dân.
38.Nguy n Xuân Th ng (n m 2003), M t s xu
h

ng phát tri n c a n n kinh t th gi i, NXB

Khoa h c xã h i, Hà N i.
39.Quang Thu n (2008), “Khan hi m g o xu t
kh u”,

Thanh

niên

s

26(4417)

ngày

26/01/2008.
40.Trung tâm thông tin th

ng m i (2006), Ch

đ ng h i nh p kinh t qu c t ,

c u, Hà N i

tài nghiên


41.Ph m Công Tú (1998), Tri n v ng th tr ng
hàng nông s n th gi i và kh n ng xu t kh u
c a Vi t Nam đ n 2010,

tài nghiên c u,

Trung tâm Thông tin Khoa h c Công ngh TP
H Chí Minh.
42.L

ng V n T (2004), “Ti n trình gia nh p T

ch c th

ng m i th gi i (WTO) và nh ng

thu n l i, khó kh n khi Vi t Nam tr

thành

thành viên c a WTO”, T p chí C ng s n, tr 22
– 26.
43.TS. Nguy n Trung V n (1996), Phát tri n s n
xu t lúa và nh ng gi i pháp ch y u đ đ y
m nh xu t kh u g o c a Vi t Nam, Lu n án

Ti n s ,

i h c Kinh t qu c dân, Hà N i.

44.Vi n nghiên c u th tr

ng và giá c (2001),

C nh tranh và n ng l c c nh tranh trong
ngành lúa g oVi t Nam, Hà N i.
45.V Nông nghi p và phát tri n Nông thôn – B
K ho ch và

u t (tháng 2/2002), Báo cáo đ


án các bi n pháp nh m gi m thua thi t cho giá
c nông s n đ nâng cao thu nh p cho nông
s n, Hà N i.
46.TS. Mai Th Thanh Xuân, Gi i pháp phát tri n
công ngh ch bi n nông, lâm, thu s n theo
h

ng h i nh p kinh t qu c t , H i th o khoa

h c k niêm 30 n m thành l p khoa Kinh t i h c Qu c gia Hà N i.
47.TS. Mai Th Thanh Xuân (2006), “Công ngh
ch bi n v i vi c nâng cao giá tr hàng nông
s n xu t kh u Vi t Nam”, T p chí nghiên c u
Kinh t 10/2006(341).

48.TS. Mai Th Thanh Xuân (2005), “V n đ v
xu t kh u nông, lâm, thu s n

Vi t Nam hi n

nay”, T p chí Kinh t Châu á - Thái Bình
D

ng s 38/2005 (82).

49.Http://www.agroviet.org.vn
50.Http://www.vneconomy.com


51.Http://www.vnexpress.net
52.Http://24h.com.vn
53.Http://gso.gov.vn
54.Http://worldfood.com