Vấn đề thực thi các cam kết mở cửa thị trường bán lẻ của Việt Nam trong khuôn khổ WTO

I H C QU C GIA HÀ N I
KHOAăLU T

TRÂNăTHIăTHUY

VÊN §Ò THùC THI C¸C CAM KÕT
Më CöA THÞ TR¦êNG B¸N LÎ CñA VIÖT NAM
TRONG KHU¤N KHæ WTO
Chuyên ngành: LuơtăQuôcătê
Mã s : 60 38 01 08

LU NăV NăTH CăS ăLU TăH C

Ng

iăh

ngăd năkhoaăh c: TS. NGUYÊNăLANăNGUYÊN

HÀăN Iă- 2016


L IăCAMă OAN
Tôi xin cam đoan Lu n v n là công trình nghiên c u c a riêng
tôi. Các k t qu nêu trong Lu n v n ch a đ

c công b trong b t k

công trình nào khác. Các s li u, ví d và trích d n trong Lu n v n đ m
b o tính chính xác, tin c y và trung th c. Tôi đã hoàn thành t t c các
môn h c và đã thanh toán t t c các ngh a v tài chính theo quy đ nh

c a Khoa Lu t

i h c Qu c gia Hà N i.

V y tôi vi t L i cam đoan này đ ngh Khoa Lu t xem xét đ tôi
có th b o v Lu n v n.
Tôi xin chân thành c m n!
NG

I CAM OAN

TRÂNăTHIăTHUY


M CL C
Trang
Trang ph bìa
L i cam đoan
M cl c
Danh m c các t vi t t t
Danh m c các b ng, s đ
M ĐÂU 6
C

: NH NG VÂN ĐÊ LY LUÂN VÊ VI C TH C THI CÁC CAM K T M C A TH TR

NG

BÁN L C A VI T NAM TRONG KHUÔN KH WTO ..................................................... 12
1.1.

T

à

à à

à

à

1.1.1.

Khái ni m v bán l ..................................................................................... 12
c đi m c a th tr

1.1.2.
1.1.3.

Phân loai thi tr

1.2.

V à

à à

à

à

à

ng bán l ................................................................... 15

ng ban le .......................................................................... 16
à à

à

à ....................................................................................... 12

à

à

à

à

à

à

à

à à

à

à

à

.............................................................................................................. 17

1.2.1.

Vai tro cua dich vu ban le ............................................................................ 17

1.2.2.

Các y u t

nh h

ng đ n th tr

ng ban le trong điêu kiên hôi nhâp

qu c t ......................................................................................................... 19
1.3.

N

à

V

1.3.1.

àN

à

à

à

à

à

à

à

à

à

à

à

à

à

à

à

à

à

à à

à

àWTO ..................................................................................... 23

Nguyên t c th c thi các cam k t m c a th tr

ng bán l c a Vi t

Nam trong khuôn kh WTO........................................................................ 23
1.3.2.

Vai trò c a vi c th c thi các cam k t m c a th tr

ng bán l c a

Vi t Nam trong khuôn kh WTO ................................................................ 28
C

: CÁC CAM K T M C A TH TR

NG BÁN L C A VI T NAM TRONG KHUÔN KH

WTO VA S TH C THI CÁC CAM K T................................. Error! Bookmark not defined.
2.1.

T

à

2.2.

C à
àV

2.2.1.

à àT à
à
àN

à

à

à
à

à
à

à

à

àT
à

à

à

à à à

àWTO.............. Error! Bookmark not defined.
à

à

à

à

à

à

à à

àWTO.................................. Error! Bookmark not defined.

Các cam k t m c a th tr

ng bán l c a Vi t Nam trong khuôn


kh WTO .................................................... Error! Bookmark not defined.
2.2.2.

Các cam k t qu c t khác v m c a th tr

2.2.3.

Th c tr ng phát tri n c a th tr
khung c a Nhà n

ng bán l Error! Bookmark not defined.

ng bán l

Vi t Nam và chính sách

c đ i v i phát tri n d ch v phân ph i b n l c a

Vi t Nam trong th i k h i nh p................. Error! Bookmark not defined.
2.2.4.

Nh ng tôn tai , bât câp va nguyên nhân ...... Error! Bookmark not defined.

C

: GI I PHÁP PHÁT TRI N NGÀNH BÁN L VI T NAM TRONG TH I KỲ H I NH P VÀ
KINH NGHI M TH C TI N M T S N

3.1.

C à

à

à
3.2.

à

à

H

à

à

à

à

à à

àV

àN

à

à

à

.......................................................................... Error! Bookmark not defined.

à
à

à à

C......................... Error! Bookmark not defined.

à

à

àWTOà à

à
à

à
à

à
à

à

à

à

Vê phốa cac c quan quan ly nha n

3.2.2.

Vê phốa cac doanh nghiêp ban le trong n

3.3.

B à

à

à

à

à

à à

à

à

à

.................................. Error! Bookmark not defined.

3.2.1.

à

à

à

à à

c ........ Error! Bookmark not defined.
à à

cError! Bookmark not defined.
à

à

à

à

à Error! Bookmark not defin

K T LU N Error! Bookmark not defined.
DANH MUC TAI LIÊU THAM KHAO............................................................................................ 30

DANHăM CăCÁCăT ăVI TăT T
DVBL

: D ch v bán l

DVBB

: D ch v bán buôn

DVPP

: D ch v phân ph i

DVPPBL

: D ch v phân ph i bán l

TNN
ENT

:

ut n

c ngoài

: Kiêm tra nhu câu kinh tê
(Economic Needs Test)

HTPPBL

: H th ng phân ph i bán l

PPBL

: Phân phôi ban le

TNDN

: Thu nh p doanh nghi p

WTO

: Tô ch c th

ng mai thê gi i

(Worl Trade Organization)
XHCN

: Xư h i ch ngh a


DANH CÁCăM CăB NG,ăS ă
S hi u

Tên b ng, s đ

B ng 2.1. Q à

à

à

à

à

à

à

à

Trang

à

à

à à

à

à

à

à- 2015

Error!
Bookmark
not
defined.

B ng 2.2.

ì à

à

à

à

à

à à

à

à

à

à

Error!

Bookmark
not
defined.

B ng 3.1.

T à

à

à

à

à

à à
àT

àL

à

à

à

à

à à

à

à

à

à

Error!
Bookmark
not
defined.

B ng 3.2.

à

T

à

à

à à

à

à

à
à

à

à

àI

à

à

àM

à

àT

à
àL

à
à

à

à

04)

Error!
Bookmark
not
defined.

S đ 1.1.

C à

à
à

S đ 1.2. C à
à à

à

à

à

à

à

à

à

à

à

à

à

à

12

à à

à
à

à

à

à

à

à

à

à

à

à

à

19


M

ĐÂU

1. T́nhăc păthi tăc aăvi cănghiênăc u
Trong n n kinh t th tr

ng hi n đ i và trong đi u ki n h i nh p qu c t , l nh

v c phân ph i là s k t n i s ng còn gi a nhà s n xu t và ng

i tiêu dùng. Nó đóng vai

trò là m t trong nh ng “trung gian” đ xâu chu i các khâu trong toàn b quá trình tái
s n xu t m r ng các ngành s n ph m nông - công nghi p, t cung ng đ u vào đ n
tiêu th đ u ra trên th tr
ph m trong n

ng, góp ph n phát tri n các chu i giá tr c a các ngành s n

c, k t n i v i các chu i giá tr toàn c u. Ho t đ ng phân ph i mang b n

ch t c a ho t đ ng d ch v . Theo phân lo i c a T ch c th

ng m i th gi i (WTO),

d ch v phân ph i (DVPP) là m t trong s 11 ngành d ch v chính, g m 4 phân ngành:
d ch v bán buôn, d ch v bán l (DVBL), d ch v đ i lý hoa h ng và nh

ng quy n

kinh doanh. Trong đó, d ch v chính do nhà bán buôn và nhà bán l th c hi n.
Bán l nói chung và bán l hàng hóa nói riêng là m t trong nh ng ngành có t c
đ t ng tr

ng liên t c và n t

nhà đ u t n
tr

c ngoài, th tr

ng trong nhi u n m qua

Vi t Nam. Trong m t các

ng bán l Vi t Nam c ng n m trong nhóm nh ng th

ng m i n i h p d n nh t. i u này cho th y đây th c s là m t ngành d ch v nhi u

ti m n ng phát tri n, mang l i l i ích đáng k cho n n kinh t . Trên th c t , đóng góp
c a ngành bán l trong n n kinh t không ch d ng l i

l i nhu n và s l

ng công n

vi c làm mà ngành này t o ra. V i vai trò là khâu k t n i không th thi u gi a s n xu t
v i tiêu dùng, s v n hành c a ho t đ ng bán l có Ủ ngh a quan tr ng đ i v i các
ngành s n xu t hàng hóa ph c v tiêu dùng c

góc đ s n ph m đ u ra, các y u t đ u

vào và t su t l i nhu n. Nói cách khác, s phát tri n c a ngành bán l không ch có Ủ
ngh a v i riêng ngành này mà còn kéo theo s phát tri n c a h u h t các ngành s n xu t
trong n n kinh t . Trong b i c nh h i nh p sâu r ng, đ c bi t v i vi c Vi t Nam là
thành viên c a T ch c Th

ng m i th gi i WTO, Vi t Nam v i t cách là m t n

thành viên c a kh i ASEAN, đư tham gia các hi p đinh th
đ i tác nh Trung Qu c, Hàn Qu c,
nh t là Chile, tham gia Hi p đ nh

n

c

ng m i t do (FTA) v i các

, Nh t B n, Úc, New Zealand và g n đây

i tác Xuyên Thái Bình D

ng (TPP) và Hi p đ nh


th

ng m i t do v i EU (EVFTA) – hai Hi p đ nh có cam k t m nh trong m c a th

tr

ng bán l c ng nh xóa b hàng rào thu quan và phi thu quan đ i v i hàng hóa,

ngành bán l Vi t Nam đang đ ng tr

c nhi u c h i nh ng c ng nhi u thách th c l n.

S có m t và liên t c m r ng quy mô c a các nhà bán l l n trên th gi i đang khi n
c nh tranh trong l nh v c này c a các nhà bán l Vi t Nam ngày càng khó kh n. C nh
tranh c ng khi n các nhà bán l Vi t Nam b c l nh ng đi m y u v lao đ ng, tính
chuyên nghi p, n ng l c qu n lỦ, công ngh ki m soát quy trình…Nh ng h qu đ u
tiên đư đ
tr

c nh n di n, v i m t s l

ng đáng k các doanh nghi p bán l r i kh i th

ng c ng nh nh ng khó kh n c a các nhà s n xu t n i trong vi c đ a hàng hóa vào

các h th ng bán l n

c ngoài.

v

t qua tình tr ng này, m t m t, các nhà bán l

Vi t Nam c n có hành đ ng c th đ c i thi n c b n n ng l c c nh tranh c a mình,
m t khác c n có các chính sách h tr h p lỦ t phía Nhà n

c nh m giúp ngành này

kh c ph c nh ng t n t i mang tính h th ng mà t ng doanh nghi p không th gi i quy t
đ

c ho c khó có th gi i quy t hi u qu . Nghiên c u “V n đ th c thi các cam k t m

c a th tr

ng bán l c a Vi t Nam trong khuôn kh WTO” đ

c th c hi n nh m đánh

giá hi n tr ng các v n đ t n t i, c n tr s phát tri n c a ngành bán l Vi t Nam, t đó
đ xu t các chính sách c th nh m h tr , thúc đ y ngành bán l phát tri n b n v ng,
qua đó đóng góp vào s phát tri n c a các ngành s n xu t c ng nh gia t ng l i ích cho
ng

i tiêu dùng. Chính vì v y, nghiên c u vê th c thi cam kêt m c a thi tr

ng ban le

trong khuôn khô WTO cua Viêt Nam la môt yêu câu câp thiêt trong giai đoan hiên n

ay.

ây cung la ly do tac gia quyêt đinh chon vân đê nay lam đê tai nghiên c u thac số cua
mình.
2. T̀nhăh̀nhănghiênăc uăđ ătƠi
Nghiên c u vê thi tr
c a thi tr

ng ban le noi chung va cac cam kêt cua Viêt Nam vê m

ng ban le noi riêng đa va đang co nhiêu nha khoa hoc tâp trung nghiên c u .
n nay, trên th gi i đư có khá nhi u công trình nghiên c u liên quan đ n d ch v

bán l nh ng có r t ít công trình nghiên c u liên quan đ n chính sách phát tri n d ch v
phân ph i bán l . M t s công trình tiêu bi u là:
- Francis Kwong (2002) A retail – Led distribution Model (Mô hình bán l hàng


đ u), China Resourcer Enterprise Ltd.
- AT Kearney, “Nh ng cánh c a hy v ng cho bán l toàn c u – ch s phát tri n
bán l toàn c u 2009” AT Kearney 2009.
- Fels, Allan “Qu n lý bán l - bài h c t các qu c gia đang phát tri n”, Asia
Pacific Business Review, quy n 15, s 1 n m 2009.

- Mutebi, Alex M “Nh ng thay đ i v qu n lý đ i v i bán l xuyên qu c gia quy mô l n
các thành ph

ông Nam Á”, Nghiên c u đô th , s 44 k 2 n m 2007.

- Nguy n Thanh Bình (2009), “Gi i pháp phát tri n h th ng phân ph i hàng hóa
n i đ a trong xu th h i nh p

Vi t Nam”, T p chí Khoa h c và

ào t o Ngân hang,

(84), Hà N i.
- T Thanh Th y (ch biên) (2010), “Hoàn thi n môi tr

ng kinh doanh nh m

phát tri n d ch v bán buôn, bán l c a Vi t Nam”, đ tài c p B , Vi n nghiên c u
Th

ng m i ch trì, Hà N i.
- Lê Danh V nh cùng t p th tác gi (2009), “Hoàn thi n th ch môi tr

ng kinh

doanh, th c thi cam k t h i nh p kinh t qu c t c a Vi t Nam”, đ tài c p B do Vi n
nghiên c u th
-

tài Khoa h c c p B “Các lo i hình kinh doanh v n minh hi n đ i, đ nh h

qu n lý nhà n
(B Th

ng m i ch trì, Hà N i.
c đ i v i siêu th

Vi t Nam”do V chính sách th tr

ng trong n

c

ng m i) ch trì th c hi n n m 2001. Trong đó, ch t p trung nghiên c u sâu v

lo i hình kinh doanh bán l v n minh, hi n đ i và đ ra đ nh h
hình này, ch a đ c p đ n quàn lỦ nhà n
-

ng

ng qu n lỦ nhà n

c lo i

c toàn b l nh v c d ch v phân ph i bán l .

tài c p B “Phát tri n h th ng phân ph i hàng hóa

h i nh p kinh t qu c t ” do Vi n Nghiên c u th

Vi t Nam trong b i c nh

ng m i ch trì n m 2002 (PGS.TS. Lê

Tr nh Minh Châu làm ch nhi m). Trong đó, đư nghiên c u k c s lỦ lu n, đánh giá th c
tr ng và đ xu t ph

ng h

ng phát tri n h th ng phân ph i hàng hóa

n

c ta nh ng

ch a đi sâu nghiên c u c ch qu n lỦ và đ xu t chính sách c th và đ ng b cho s phát
tri n đó.
-

tài c p B “Th c tr ng và gi i pháp phát tri n h th ng siêu th c a n

hi n nay” do Vi n nghiên c u th

c ta

ng m i ch trì n m 2005, TS. Nguy n Th Nhi u làm


ch nhi m đ tài. Trong đó, ch nghiên c u sâu v h th ng siêu th và đ ra gi i pháp

phát tri n cho lo i hình này, ch a nghiên c u toàn di n v d ch v bán l và qu n lỦ nhà
n

c đ i v i l nh v c d ch v này.
-

tài c p B “ ánh giá th c tr ng và đ nh h

m t s m t hàng ch y u
n m 2006, PGS.TS.

n

ng t ch c các kênh phân ph i

c ta” do Vi n nghiên c u Th

ng m i ch trì th c hi n

inh V n Thành làm ch nhi m. Trong đó đi sâu nghiên c u v

kênh phân ph i m t s m t hàng ch y u (rau qu , th t, hàng may m c, s t thép, phân
bón, xi m ng…), ch a nghiên c u phân ph i và d ch v phân ph i đ i v i t t c các
nhóm hàng đ đ xu t chính sách phát tri n các kênh phân ph i hàng hóa.
-

tài c p B “Gi i pháp phát tri n c a hàng ti n l i v n doanh theo chu i

Nam đ n n m 2010” do Tr

ng cán b Th

ng m i Trung

Vi t

ng ch trì th c hi n n m

2005. Trong đó ch đi sâu nghiên c u v c a hàng ti n l i và đ xu t gi i pháp phát tri n,
ch a nghiên c u v l nh v c d ch v phân ph i bán l và đ xu t hoàn thi n chính sách
phát tri n DVPPBL..
Có th nói, nh ng công trình nghiên c u trên đây đ u liên quan đ n đ tài nghiên
c u c a lu n án. Tuy nhiên, đi m m i và khác bi t là ch a có công trình nào t p trung
nghiên c u m t cách h th ng, chuyên sâu v hoàn thi n chính sách phát tri n d ch v
phân ph i bán l hàng hóa

Vi t Nam trong th i k h i nh p qu c t .

3. M căđ́ch, nhiêmăvu, ph măviănghiênăc u
ê tài có m c đích nghiên c u v nh ng v n đ lỦ lu n và th c ti n v th c thi
cam kêt m c a thi tr

ng ban le trong khuôn khô WTO cua Viêt Nam

, thông qua đo

đanh gia nh ng u điêm, h n ch c a vi c th c thi các cam k t trên va cac giai phap nâng
cao hiêu qua th c thi cac cam kêt m c a thi tr

ng ban le trong khuôn khô WTO .

ê th c hiên muc đốch nghiên c u trên
, đ tài có các nhi m v nghiên c u sau
:
- Nghiên c u ly luân vê thi tr

ng b án l và cam k t m c a th tr

ng bán l c a

Viêt Nam trong khuôn khô WTO.
- Nghiên c u th c tiên cac cam kêt cua Viêt Nam vê cam kêt m c a thi tr
bán l c ng nh nh ng quy đ nh c a pháp lu t hi n hành v th tr
Nam.

ng

ng bán l c a Vi t


- Nghiên c u th c trang phat triên thi tr
-

anh gia cac u điêm , nh

bán l và phát tri n d ch v bán l
bán l

ng ban le cua Viêt Nam hiên .nay

c điêm cua viêc th c thi cam kêt m c a thi tr

ng

Vi t Nam hi n nay.

ê xuât cac giai phap nâng cao hiêu qua th c thi cam kêt vê m c a thi tr

ng

Vi t Nam hi n nay.
ê tai co pham vi nghiên c u la cac biên phap th c thi cam kêt m c a thi tr

ng

bán l c a Vi t Nam trong khuôn kh WTO , th c trang hê thông phap luât va phat triên
th tr

ng bán l trong 5 n m t 2010 – 2015.
4. Ph

ngăphapănghiênăc u

ê tai nghiên c u d a trên c s cua chu nghốa Mac Lê Nin vê quan hê kinh tê
quôc tê va phap luât . ê tai s dung cac kêt qua nghiên c u trong cac công trốnh đa đ
công bô vê thi tr

c

ng ban le cua Viêt Nam va cac cam kêt quôc tê cua Viêt Nam co liên

quan.
Trên c s ph

ng phap luân trên , đ tài s d ng các ph

ng phap nghiên c u

nh thông kê, phân tốch, bình lu n, tông h p....
5. Nh ngăđongăgopăm iăcuaăluơnăv n
- V lý lu n: h th ng hóa, b sung và phát tri n m t s lỦ lu n v th c thi cam kêt
m c a thi tr

ng ban l

Vi t Nam trong th i k h i nh p qu c t , T o l p khung lỦ

thuy t v hoàn thi n chính sách pháp lu t cho th tr

ng bán l trong b i c nh h i nh p

qu c t .
- V th c ti n:
+ T ng k t th c tr ng chính sách th c thi cam kêt quôc tê c a Vi t Nam vê thi
tr

ng ban le , đánh giá nh ng k t qu đ t đ

c, nh ng h n ch , b t c p và nguyên nhân

c a nh ng thành công và h n ch , b t c p trong vi c xây d ng và th c thi các cam kêt vê
th tr

ng bán l c a Vi t Nam.
+

bán l
tr

xu t h th ng quan đi m, ph

ng h

ng hoàn thi n pháp lu t v th tr

Vi t Nam hiên nay, ki n ngh hoàn thi n chính sách h i nh p qu c t m c a th

ng DVPPBL, chính sách phát tri n m t hàng và th tr

tri n th

ng

ng DVPPBL, chính sách phát

ng nhân, phát tri n k t c u h t ng, phát tri n ngu n nhân l c phân ph i bán


l …v…v…
6. Bôăcucăcuaăluơnăv n

Ngoài ph n m đ u, k t lu n, danh m c thu t ng vi t t t và tài li u tham kh o,n i
dung c a lu n v n c a em đ
Ch

c chia làm ba ph n:

ng 1: Nh ng v n đ lỦ lu n v vi c th c thi các cam k t m c a th tr

ng

bán l c a Viêt Nam trong khuôn kh WTO.
Ch

ng 2: Các cam k t m c a th tr

ng bán l c a Vi t Nam trong khuôn kh

WTO va s th c thi cac cam kêt.
Ch

ng 3: Gi i pháp phát tri n ngành bán l c a Vi t Nam trong th i k h i nh p

và kinh nghi m th c ti n m t s n

c.


Ch

ng

NH NG VÂN ĐE LY LUÂN VE VI C TH C THI CÁC CÂM K T M
TR

C A TH

NG BÁN L C A VI T NAM
TRONG KHUÔN KH WTO

1.1. T ng quan v th tr

ng bán l

1.1.1. Kh́i niêm vê ban le
Ho t đ ng phân ph i có th đ
ng

c xem xét d

i nhi u góc đ khác nhau.

iv i

i s n xu t, phân ph i là cách th c và t ch c giúp h ti p c n t i các khách hàng

cu i cùng.

i v i ng

i tiêu dùng, ho t đ ng phân ph i đ

c th hi n ch y u t i các

c a hàng bán l - m t xích cu i cùng c a quá trình bi n đ i, v n chuy n, d tr và đ a
hàng hóa, d ch v đ n tay ng

i tiêu dùng. Còn đ i v i b n thân các nhà phân ph i, ho t

đ ng phân ph i là l nh v c kinh t riêng bi t, có ch c n ng làm c u n i gi a ng
xu t và ng

is n

i tiêu dùng. Tuy nhiên, có th đ nh ngh a ho t đ ng phân ph i nh sau:

Phân ph i là quá trình l u thông hàng hóa t nhà s n xu t hay nh p kh u t i ng

i

tiêu dùng m t cách tr c ti p ho c gián ti p thông qua các trung gian phân ph i [2, tr.4].
Các trung gian phân ph i bao g m các th nhân và pháp nhân kinh t h p th c
đ ng gi a nhà s n xu t và ng

i tiêu dùng, th c hi n ch c n ng phân ph i hàng hóa đ

tìm ki m l i nhu n. Theo ch c n ng, các trung gian phân ph i đ

c chia thành hai lo i là

trung gian bán buôn và trung gian bán l . Trong th c t , có trung gian th

ng m i v a

bán buôn v a bán l ; vi c xác đ nh trung gian bán buôn hay trung gian bán l là tùy thu c
vào t tr ng c a bán buôn và bán l .
H th ng phân ph i s n ph m hay d ch v t nhà s n xu t t i ng

i tiêu dùng có

th th c hi n qua các kênh phân ph i dài hay ng n nh sau:

S đ 1.1. Các kênh phân ph i s n ph m t nhà s n xu t t i ng
dùng cu i cùng

i tiêu


Kênh tr c ti p (còn g i là kênh c c ng n): Trong kênh này, nhà s n xu t tr c
ti p đ a s n ph m c a mình đ n ng

i tiêu dùng, không qua trung gian. Bán hàng t i

các c a hàng gi i thi u s n ph m c a doanh nghi p hay bán hàng qua đi n tho i, qua
catalogue… chính là các kênh phân ph i tr c ti p.
Kênh ng n: Là kênh phân ph i mà
bán l và t đó, ng

đó nhà s n xu t đ a hàng hóa đ n các nhà

i bán l đ a hàng hóa đ n v i ng

bán l có vai trò trung gian gi a nhà s n xu t và ng

i tiêu dùng. Trong kênh này, nhà

i tiêu dùng.

Kênh trung bình: Là kênh mà hàng hóa ph i qua hai c p đ trung gian là ng
bán buôn, ng

i bán l m i đ n đ

c ng

i

i tiêu dùng.

Kênh dài: Là kênh phân ph i khi n cho hàng hóa đi t nhà s n xu t đ n các đ i lỦ
ho c môi gi i r i m i đ n ng

i bán buôn và ng

i bán l đ đ n đ

c ng

i tiêu dùng

cu i cùng.

Trong s đ 1.1 c ng ch rõ v trí và vai trò c a các thành ph n tham gia các kênh trong
h th ng phân ph i s n ph m, c th :
Ng

i s n xu t đ

c coi là ng

i kh i ngu n c a các kênh phân ph i h cung


c p cho th tr

ng nh ng s n ph m và d ch v nh ng h thi u c kinh nghi m l n quy

mô hi u qu đ th c hi n t t c các công vi c phân ph i c n thi t cho s n ph m c a h
b i vì các kinh nghi m trong s n xu t đư không t đ ng chuy n thành kinh nghi m
trong phân ph i. Do v y, các doanh nghi p s n xu t th
phân ph i cho nh ng ng
Ng

ng chia s nh ng công vi c

i trung gian.

i trung gian bao g m các doanh nghi p và các cá nhân kinh doanh th

m i đ c l p tr giúp ng

i s n xu t, ng

ng

i tiêu dùng cu i cùng th c hi n các công vi c

phân ph i cùng th c hi n các công vi c phân ph i s n ph m và d ch v . H đ

c chia

thành hai lo i bán buôn và bán l :
Các trung gian bán buôn: Bao g m các doanh nghi p và cá nhân mua hàng hoá đ
bán l i cho các doanh nghi p ho c t ch c khác (các nhà bán l , các nhà bán buôn khác,
các doanh nghi p s n xu t, các t ch c xư h i và c quan nhà n

c). Theo c quan th ng

kê c a Liên H p qu c (UNSTATS) bán buôn là vi c các nhà phân ph i bán l i hàng hóa
không qua ch bi n cho các nhà bán l , các nhà công nghi p, th

ng m i, các đ i t

ng

s d ng chuyên nghi p, hay các t ch c, hay các nhà buôn khác nh các đ i lỦ và môi
gi i mua. Bán buôn th

ng th c hi n v i s l

ng l n và giá c th p h n giá bán

l .Ng

i bán buôn không ph i là ng

v .Ng

i bán buôn ch đóng vai trò trung gian trong vi c chuy n hàng hoá t ng

xu t đ n ng

i tr c ti p s n xu t ra s n ph m hàng hóa, d ch
is n

i bán l .

Các trung gian bán l : Bao g m các doanh nghi p và cá nhân bán hàng hoá tr c
ti p cho ng

i tiêu dùng cá nhân ho c h gia đình. Vai trò c a ng

i bán l trong kênh

marketing là phát hi n nhu c u c a khách hàng, tìm ki m và bán nh ng hàng hoá mà các
khách hàng, này mong mu n, th i gian đ a đi m và theo cách th c nh t đ nh.
Theo h th ng phân lo i công nghi p B c M , l nh v c th
44-45) bao g m nh ng c s kinh doanh bán l hàng hoá (th

ng m i bán l (NAICS

ng là không có ch bi n)

và cung c p các d ch v h tr cho bán hàng. Quá trình bán l là b

c cu i cùng trong

phân ph i hàng hoá, theo đó, các nhà bán l t ch c vi c bán hàng theo kh i l
cho ng

ng nh

i tiêu dùng. L nh v c bán l g m hai lo i nhà bán l chính là các nhà bán l qua

c a hàng và các nhà bán l không qua c a hàng (Store and non-store Retailers).


Danh m c phân lo i ngành d ch v c a tài li u s TN.GNS/W/120 (W/120) c a vòng
đám phán Uruguay c a T ch c Th ng m i th gi i (WTO) và danh m c s n ph m trung tâm
t m th i c a Liên h p qu c (CPC) đ nh ngh a “Bán l là ho t đ ng bán các hàng hóa cho ng i
tiêu dùng ho c các h tiêu dùng t m t đ a đi m c đ nh (c a hàng, ki t) hay m t đ a đi m khác
(bán tr c ti p) cùng các d ch v ph liên quan” [39, tr.64].
Philip Kotler cho r ng, “Bán l bao g m t t c nh ng ho t đ ng liên quan đ n
vi c bán hàng hóa hay d ch v tr c ti p cho ng

i tiêu dùng cu i cùng đ h s d ng vào

m c đích cá nhân, không kinh doanh” [1, tr.628]. M i t ch c làm công vi c bán hàng
này, cho dù là ng

i s n xu t, ng

i bán s hay ng

b t k là hàng hóa hay d ch v đó đ

c bán nh th nào (tr c ti p, qua b u đi n, qua đi n

tho i hay máy t đ ng bán hàng) hay chúng đ
ho c t i nhà ng

i bán l , đ u là làm công vi c bán l ,
c bán

đâu (t i c a hàng, ngoài ph

i tiêu dùng).

Tuy đư có nhi u đ nh ngh a bán l theo nhi u cách khác nhau nh ng t t c đ u th
hi n m t đ c đi m chung c a bán l đó là ho t đ ng d ch v đ a hàng hoá đ n tay ng

i

tiêu dùng cu i cùng (Tiêu dùng trong s n xu t và tiêu dùng c a cá nhân hay gia đình).
Theo đó, phân ph i bán l hàng hóa là khâu cu i cùng c a quá trình l u thông hàng hóa
t s n xu t đ n tiêu dùng, là s cung c p d ch v cho ng

i tiêu dùng b ng cách mua, thu

gom, c t gi hàng hóa và v n chuy n đ n m t đ a đi m thu n ti n nào đó, đ ng th i, th c
hi n m t lo t các d ch v b sung đ làm cho ng

i tiêu dùng d dàng mua đ

c hàng hóa

đó và s d ng ti n l i hàng hóa đó. Ho t đ ng phân ph i bán l không t o ra s n ph m m i
nh ng có vai trò đ c bi t quan tr ng trong vi c làm t ng thêm giá tr s n ph m đư đ

cs n

xu t và quy t đ nh đ n vi c th c hi n giá tr s n ph m c a các doanh nghi p s n xu t. L nh
v c th

ng m i bán l , bao g m nh ng c s kinh doanh bán l hàng hoá và cung c p

các d ch v h tr cho bán hàng; g m hai lo i nhà bán l chính là các nhà bán l qua ch ,
c a hàng, và các nhà bán l không qua c a hàng.
1.1.2.

c đi m c a th tr

ng b́n l

Phân ph i bán l bao g m nh ng ho t đ ng liên quan đ n vi c bán s n ph m hay
d ch v tr c ti p cho ng
b n sau đây:

i tiêu dùng cu i cùng, phân ph i bán l có nh ng đ c đi m c


M t là, nh ng ng

hàng hóa; có th đ

i bán l là các cá nhân hay t ch c th c hi n d ch v bán l

c phân chia thành nhi u lo i theo nhi u tiêu th c khác nhau.

Hai là, hàng hoá, d ch v c a các nhà phân ph i bán l th
ch y u ph c v tr c ti p cho ng

ng là kh i l

ng nh ,

i tiêu dùng cu i cùng. Chính vì đ c đi m này mà ho t

đ ng bán l không quy đ nh s l

ng hàng hoá, d ch v mua t i thi u đ i v i khách

hàng;
Ba là, phân ph i bán l đ
s c m nh chi ph i th tr

c th c hi n theo qui mô, ph

ng th c kinh doanh và

ng khác nhau;

B n là, khách hàng c a các nhà bán l th

ng là ng

i tiêu dùng cu i cùng. Trong

h th ng các kênh phân ph i hàng hoá t nhà s n xu t đ n tay ng
thì ho t đ ng bán l ch th c hi n

3 kênh đó là kênh ng n, kênh trung bình và kênh dài.

i v i 2 kênh trung bình và dài, thông th

ng, các nhà bán l ph i mua hàng hoá c a

các nhà bán buôn và t đó bán tr c ti p cho ng
1.1.3. Phân loai thi tr

i tiêu dùng cu i cùng,

i tiêu dùng cu i cùng.

ng ban le

Tùy theo góc đ và m c đích nghiên c u, có th phân lo i d ch v phân ph i bán
l theo các tiêu chí sau:
- Phân lo i d ch v phân ph i bán l theo ph

ng th c ph c v /ph

ng th c bán

l :
+ D ch v phân ph i bán l truy n th ng: Là ph
s d ng ph

ng th c bán l trong đó ch y u

ng th c bán hàng th công, tr c ti p. Ng

ch n hàng hoá d
truy n th ng th

i s giúp đ , h
ng đ

c t ch c d

ng d n c a ng

i mua hàng th c hi n vi c l a

i bán hàng. Các lo i hình bán l

i d ng các c a hàng nh

, ch , xe bán hàng rong

[26, tr.322]...
+ D ch v phân ph i bán l hi n đ i: Là ph
s d ng các ph

ng th c phân ph i bán l trong đó có

ng ti n khoa h c k thu t hi n đ i vào vi c qu n lỦ và t ch c ho t

đ ng kinh doanh. Ng

i mua hàng th

ng t mình th c hi n toàn b công đo n l a ch n

và mua hàng mà không c n có s giúp đ , h tr t phía ng
bán l hi n đ i bao g m các siêu th , trung tâm th
mua s m... [39, tr.52].

i bán hàng. Các lo i hình

ng m i, chu i c a hàng, trung tâm


- Theo quy mô và hình th c t ch c ho t đ ng kinh doanh bán l : Có th chia các
hình th c t ch c bán l thành các lo i nh :
th

i siêu th , siêu th , siêu th mini, trung tâm

ng m i, trung tâm mua s m, ch , c a hàng, ki t...

các hình th c t ch c bán l đ

Vi t Nam, vi c phân chia qui mô

c th c hi n theo Qui ch v siêu th , trung tâm th

ng m i

đ

c ban hành kèm theo quy t đ nh s 1371/2004/Q -BTM ngày 24/3/2004 c a B

tr

ng B Th

ng m i (nay là B Công Th

ng).

- Theo hình th c ph c v khách hàng, có th phân ra thành: Hình th c t ch c
bán l c đ nh (c a hàng, ki t...), hình th c t ch c bán l l u đ ng (xe bán hàng l u
đ ng, các c a hàng l u đ ng, các nhóm bán hàng l u đ ng...), hình th c t ch c bán
l tr c tuy n (bán l trên m ng). Ngày nay v i s h tr c a các ph

ng ti n đi n t ,

các hình th c bán l ph c v khách hàng ngày càng phát tri n đa d ng, có s k t h p
gi a th

ng m i đi n t và bán hàng l u đ ng theo nhóm nhà phân ph i

- Theo ph m vi m t hàng kinh doanh bán l ng

i ta chia các hình th c t ch c bán

l hàng hoá thành các lo i: C a hàng chuyên doanh, c a hàng ti n d ng, các siêu th
chuyên doanh, và các siêu th t ng h p, c a hàng bách hoá.
- Theo ph

ng th c t ch c kinh doanh bán l , ng

i ta chia làm ba lo i: Ph

ng

th c t ch c kinh doanh bán l đ c l p (c a hàng bán l đ c l p, siêu th đ c l p...);
ph

ng th c t ch c kinh doanh bán l theo chu i liên k t (chu i c a hàng ti n l i, chu i

siêu th ...); và hình th c t ch c kinh doanh bán l trên m ng/tr c tuy n.
1.2. Vai tro va cac yeu to anh h

ng đen dich vu phân phoi ban le trong

đieu kien hoi nhap quoc te
1.2.1. Vai tro cua dich vu ban le
Trong t t c các qu c gia có đ y đ d li u, l nh v c phân ph i (bán buôn và bán
l c ng l i) chi m m t ph n đáng k trong các ho t đ ng kinh t . Ph n đóng góp c a l nh
v c phân ph i trong t ng GDP n m trong kho ng t 8%

c, Ireland đ n trên 20%

H ng Kông, Trung Qu c và Panama. T i Philippin và Indonesia, d ch v phân ph i đóng
góp kho ng 16% GDP. T i nhi u n n kinh t , l nh v c này ch đ ng th hai sau l nh v c
ch t o v m c đóng góp GDP và v

t trên các l nh v c khác nh nông nghi p, khai

khoáng, v n t i, vi n thông và d ch v tài chính.

óng góp c a l nh v c này trong vi c


t o công n vi c làm th

ng còn l n h n đóng góp vào GDP, th hi n kh n ng thu hút

lao đ ng m nh m c a l nh v c này. D ch v bán l bao gi c ng s d ng nhi u lao đ ng
h n d ch v bán buôn. Ch s th hi n t m quan tr ng c a l nh v c phân ph i trong các
ho t đ ng kinh doanh chính là t l s doanh nghi p ho t đ ng trong l nh v c phân ph i
trong t ng s các doanh nghi p trong m t n n kinh t , t l này n m trong kho ng t nh
h n 20% t i Hoa K ,
s n

c có s l

ng t

an M ch và Ireland, lên t i 40% t i Hy L p và B

ào Nha. M t

ng đ i l n các doanh nghi p phân ph i là do đ c thù có nhi u

doanh nghi p bán l qui mô nh .

Vi t Nam, d ch v phân ph i đóng góp 13 - 14% vào

t ng GDP c a n n kinh t t sau n m 2004 đ n nay.
ụ ngh a kinh t c a DVPPBL trong n n kinh t th tr

ng và trong đi u ki n h i

nh p kinh t qu c t còn h n nhi u so v i đóng góp đ n thu n vào tông thu nhâp quôc
dân (GDP), các DVPPBL có các vai trò và Ủ ngh a kinh t ch y u sau:
- Góp ph n gi i quy t các mâu thu n c b n v phân ph i hàng hoá c a n n kinh
t th tr

ng. Các mâu thu n c b n v phân ph i c a n n kinh t th tr

ng đ

c gi i

quy t đó là:
+ Mâu thu n th nh t là mâu thu n gi a s n xu t kh i l
sâu v i nhu c u tiêu dùng theo kh i l

ng l n, chuyên môn hoá

ng nh và đa d ng.

+ Mâu thu n th hai là s khác bi t v không gian gi a s n xu t và tiêu dùng.
+ Mâu thu n th ba là s khác bi t v th i gian do th i gian s n xu t và th i gian
tiêu dùng không trùng kh p [26, tr.116].
D ch v bán l chi m v trí tr ng tâm trong l nh v c phân ph i vì t o giá tr gia
t ng và vi c làm, ch đ o marketing cho liên k t d c c a m i chu i cung ng, chu i giá
tr hàng hóa v i giá tr gia t ng cao. Nh s phát tri n d ch v phân ph i bán l chuyên
nghi p, Nhà n
tr

c có th th c hi n đ

c hi u qu các ch c n ng đi u ti t và ki m soát th

ng nh đi u ti t cung c u hàng hóa, ki m soát hàng gi , hàng kém ch t l

l n th

ng m i, ki m soát giá c th tr

ng, gian

ng…

- T o l p và nâng cao s c c nh tranh c a doanh nghi p, s c c nh tranh qu c gia.
Các quy t đ nh v xây d ng h th ng phân ph i bán l hàng hoá đư và đang tr thành
nh ng chi n l

c c nh tranh c a doanh nghi p, là m t công c c c k quan tr ng và

ph c t p trong chi n l
t ol pđ

c marketing h n h p cua doanh nghi p. Nó giúp doanh nghi p

c l i th c nh tranh b n v ng dài h n trên th tr

doanh. Phát tri n và qu n lỦ đ
doanh nghi p tiêu th đ

ng và thành công trong kinh

c h th ng phân ph i bán l hàng hoá hi u qu s giúp

c s n ph m c a mình.

- T o đ ng l c thúc đ y s n xu t phát tri n, nâng cao m c h

ng th c a ng

i

tiêu dùng. D ch v phân ph i bán l hàng hoá gi vai trò ngày càng quan tr ng trong quá
trình tái s n xu t m r ng xư h i, b i nó đ m b o m t khâu quan tr ng c a quá trình tái
s n xu t là khâu tiêu th . D ch v phân ph i bán l cung c p cho ng

i tiêu dùng đúng

ch ng lo i hàng hoá mà h c n, đúng th i gian, t i m t đ a đi m và

m t m c giá mà

ng
h

i tiêu dùng ch p nh n. D ch v phân ph i bán l có th d n d t ng
ng vào nhu c u th tr

kinh t th tr
tr

ng, thúc đ y ph

ng, trên c s đó mà t ng c

i s n xu t đ nh

ng th c kinh doanh theo nhu c u c a n n
ng th

ng m i hàng hoá và phát tri n th

ng cho các ngành kinh t và s n ph m có l i th , c ng nh m r ng th tr

th , nâng cao hi u qu và s c c nh tranh c a n n kinh t đ t n
1.2.2. ̀́c y u t

nh h

ng đ n th tr

ng tiêu

c [19, tr.21-30].

ng b́n l trong đi u ki n h i

nhâp qu c t
S hình thành và phát tri n d ch v phân ph i bán l ch u tác đ ng c a r t nhi u
y u t ch quan l n khách quan. S thay đ i c a nh ng y u t này có th làm m t đi
nh ng hình th c phân ph i c và xu t hi n nh ng hình th c phân ph i m i, m t s
trung gian th

ng m i c m t đi thay vào đó là các lo i trung gian th

trúc c nh tranh trên th tr

ng th

ng m i m i. C u

ng xuyên thay đ i c ng kéo theo nh ng s thay đ i

các lo i hình kinh doanh phân ph i bán l . S thay đ i các y u t hành vi mua c a
ng

i tiêu dùng, nh ng công ngh buôn bán m i c ng làm t ng thêm kh n ng thay đ i

c a h th ng phân ph i bán l .
S đ 1.2. Các y u t

nh h

ng đ n s phát tri n c a d ch v phân ph i
bán l hàng hoá

Chính tr -Pháp
lu t
H i nh p

Chính tr Pháp lu t

H i nh p

i u ki n t


Các y u t ch y u nh h

ng đ n s hình thành và phát tri n c a d ch v phân

ph i bán l hàng hoá, g m:
Th nh t, Xu th toàn c u hoá và h i nh p kinh t qu c t : M t m t, quá trình h i
nh p đem l i c h i h p tác to l n trong l nh v c bán l gi a các doanh nghi p Vi t Nam
v i các doanh nghi p n

c ngoài, m r ng th tr

ng bán l cho các doanh nghi p, c ng

nh t ng kh n ng thu hút v n đ u t cho h th ng phân ph i bán l trong n

c. M t khác,

quá trình h i nh p c ng t o ra s c nh tranh vô cùng kh c li t gi a h th ng bán l c a các
doanh nghi p Vi t Nam còn “non tr ” v i các doanh nghi p n

c ngoài đư có r t nhi u

n m ho t đ ng trong l nh v c bán l .
Th hai, Y u t chính tr - pháp lu t: Nh ng nh h

ng c a c ch , chính sách

s tác đ ng r t m nh đ n s phát tri n c a d ch v phân ph i bán l . Nh ng qui đ nh
và ràng bu c pháp lỦ c ng nh h

ng đ n qui mô c a h th ng phân ph i bán l

truy n th ng và hi n đ i, các qui đ nh v đi u ki n nh

ng quy n th

ng m i có th

làm h n ch s gia t ng các nhà bán l chuyên nghi p. Lu t pháp ng n c n vi c phát
tri n các h th ng phân ph i bán l có xu h

ng tri t tiêu c nh tranh và t o đ c quy n.

S phân b l i dân c c ng kéo theo s thay đ i c a quy mô bán l trên t ng đ a bàn.
Qui ho ch phát tri n h th ng c s h t ng th

ng m i và h th ng bán l trên các

đ a bàn lưnh th c ng kéo theo s thay đ i c a các lo i hốnh kinh doanh bán l

.S


quan tâm h tr c a Chính ph đ i v i các doanh nghi p bán l trong n

c th hi n

qua vi c Chính ph và các B ngành liên quan ban hành hàng lo t các v n b n liên
quan đ n vi c khuy n khích và t o đi u ki n đ các doanh nghi p trong n
tri n m ng l

i phân ph i bán l c ng nh h n ch t c đ gia nh p th tr

Vi t Nam c a các doanh nghi p n

c phát

ng bán l

c ngoài.

M t khác, thông qua vi c ban hành và th c thi các chính sách phát tri n d ch v
phân ph i, Nhà n

c s tác đ ng đ n hi u qu đ u t xây d ng và v n doanh c a các c

s phân ph i bán l . Ch ng h n, nhà n

c tác đ ng đ n vi c ra quy t đ nh đ u t và hi u

qu đ u t c a các c s d ch v bán l thông qua: Chính sách đ t đai, quy ho ch phát
tri n c s h t ng th

ng m i (th hi n c th

đ a đi m đ

c phép m c s bán l );

Các quy đ nh chính sách v tiêu chu n c a lo i hình, tiêu chu n thi t k c a t ng lo i
hình kinh doanh d ch v phân ph i bán l ; Các quy đ nh v xây d ng, th t c đ u t , quy
mô t i đa, t i thi u c a các h ng m c, lo i hình đ u t phát tri n kinh doanh bán l ;
Chính sách s d ng v n ngân sách nhà n

c cho đ u t phát tri n các lo i hình phân ph i

bán l ; các chính sách tín d ng, u đưi ho c h tr c a Nhà n
DVPPBL; chính sách đ u t trong n

c và đ u t n

c đ i v i t ng lo i hình

c ngoài cho phát tri n DVPPBL….

Th ba, Y u t đi u ki n t nhiên, v n hoá - xã h i: Các đi u ki n t nhiên – xư
h i có tác đ ng tr c ti p đ n vi c l a ch n khu v c và xác đ nh không gian, đ a đi m đ
thi t l p c s bán l , bao g m đi u ki n v đ a hình, v trí đ a – kinh t , đi u ki n giao
thông, ngu n cung c p và th tr

ng tiêu th .

i u ki n t nhiên – xư h i còn tác đ ng

đ n chi phí đ u t xây d ng, v n doanh c s phân ph i bán l (c a hàng, siêu th ,
trung tâm mua s m…) nh tác đ ng đ n chi phí t o l p m t b ng, xây d ng đ
thông, thi t l p h th ng đi n, n

ng giao

c, thông tin…, chi phí v n chuy n v t li u, thi t b ,

hàng hóa, thuê nhân viên và các chi phí phân ph i khác [26, tr.166]…
Th i gian và t p quán tiêu dùng, th hi u mua s m c a ng
h

i tiêu dùng c ng nh

ng m nh đ n s phát tri n c a d ch v phân ph i bán l theo ph

th ng và hi n đ i, đ n s phát tri n c a các hình th c, ph

ng th c truy n

ng th c bán l theo đ a đi m

c đ nh hay tr c tuy n... Bên c nh đó, kinh doanh bán l còn ph thu c r t nhi u vào đ c


đi m v n hoá xư h i c a ph n đông ng
n

i tiêu dùng theo đ a bàn lưnh th đ c thù. Nhà

c tác đ ng đ n hi u qu v n doanh c a các lo i hình DVPPBL thông qua các chính

sách tài chính, tín d ng (nh t là các chính sách v thu nh thu nh p kh u hàng hóa,
thi t b kinh doanh, thu doanh thu, thu thu nh p doanh nghi p…); các quy đ nh v qu n
lỦ giá, v sinh an toàn th c ph m, đi u ki n kinh doanh; các chính sách v h tr đào t o,
b id

ng ngu n nhân l c, phát tri n h th ng thông tin th tr

ng; các quy đ nh chính

sách v c nh tranh trong l nh v c bán l v ki m tra, x lỦ vi ph m có liên quan đ n l nh
v c bán l ; các chính sách khuy n khích áp d ng công ngh kinh doanh bán l hi n đ i,
tiên ti n
Th t , Y u t kinh t : Y u t này tác đ ng đ n s phát tri n d ch v phân ph i
bán l trên các ph

ng di n ch y u là trình đ phát tri n c a tiêu dùng và trình đ phát

tri n c a s n xu t và c nh tranh… M c thu nh p và chi tiêu c a các t ng l p dân c xác
đ nh kh n ng mua s m, yêu c u v ch t l
s m… c a ng

i tiêu dùng nên nh h

ng hàng hóa, t n su t hay nh p đ mua

ng đ n s l

gian ho t đ ng c a các c s bán l . Xu h

ng khách hàng, doanh s bán, th i

ng phát tri n c a tiêu dùng và đi u ki n s ng

c a dân c tác đ ng m nh m đ n c c u, ch t l

ng và c m c giá hàng hóa bán ra c a

các c s bán l . Cách th c tiêu dùng (bao g m c thói quen mua s m, tiêu dùng) c a các
t ng l p dân c có nh h
h

ng đ n vi c t ch c và th c hi n các t ng l p dân c có nh

ng đ n vi c t ch c và th c hi n các d ch v mang l i giá tr gia t ng cho khách hàng

c ng nh l i ích c a h th ng phân ph i bán l . Quy mô hay m c đ t p trung hóa trong
tiêu dùng c ng nh h

ng l n đ n quy mô v di n tích kinh doanh và ph m vi th tr

ng

c a các c s phân ph i bán l [26, tr.173].
S n xu t t o c s ngu n hàng cung c p cho các c s phân ph i bán l . C c u
kinh t và c c u s n xu t là c s quy t đ nh c c u ngu n hàng và c c u s n ph m
cung ng qua các c s phân ph i bán l . Trình đ phát tri n c a s n xu t nh h

ng đ n

s phát tri n c a các lo i hình phân ph i qua vi c b o đ m ngu n hàng phù h p v i yêu
c u c a t ng lo i hình phân ph i v m t s l
giá c h p lỦ.

ng, ch t l

ng, c c u ch ng lo i hàng và


C nh tranh th

ng m i là đ ng l c cho s phát tri n d ch v phân ph i bán l , v a

l a ch n nh ng doanh nghi p kinh doanh d ch v phân ph i bán l hi u qu nh t t n t i
v a th i lo i các doanh nghi p kém hi u qu ngay trong n i t i h th ng phân ph i c ng
có s c nh tranh gi a các lo i hình phân ph i khác nhau, gi a truy n th ng và hi n đ i,

gi a hi n đ i và hi n đ i, gi a trong n

c và ngoài n

c… C nh tranh di n ra trong vi c

tìm đ a đi m m c s bán l m i trong vi c đ m b o ch t l

ng hàng hóa và d ch v

khách hàng, trong bán hàng và sau bán hàng, trong xúc ti n bán hàng...
Th n m, Y u t khoa h c và công ngh : S phát tri n c a công ngh thông tin và
m ng Internet đư t o đi u ki n cho s phát tri n các lo i d ch v phân ph i bán l m i,
hi n đ i có s d ng các hình th c th

ng m i đi n t . Các doanh nghi p có th c i thi n

dòng thông tin c a h th ng bán l nh các ph

ng th c truy n tin qua m ng Internet.

Các doanh nghi p có th s d ng m ng Internet đ qu ng bá cho s n ph m. M t s doanh
nghi p kinh doanh trong nh ng ngành hàng nh t đ nh có th phát tri n các m ng l
hàng tr c ti p qua m ng Internet. ó chính là s phát tri n c a th
v i các hình th c đa d ng nh siêu th o, ch

i bán

ng m i đi n t bán l ,

o, gian hàng o …v...v

Nguyên t c th c thi, vai trò th c thi các cam k t m c a th tr

ng

bán l c a Vi t Nam trong khuôn kh WTO
1.3.1. Nguyên t c th c thi ćc cam k t m

c a th tr

ng b́n l c a

thành thành viên c a T ch c Th

ng m i Th gi i

Vi t Nam trong khuôn kh WTO
Sau khi chính th c tr

(WTO), Vi t Nam đư nghiêm túc th c hi n các cam k t c a mình v i t ch c này trong
t t c các l nh v c nh thu , phi thu , s h u trí tu , d ch v ... S nghiêm túc c a Vi t
Nam đ

c các thành viên WTO và c ng đ ng doanh nghi p trong và ngoài n

c đánh

giá cao và đó c ng là m t trong nh ng nguyên nhân quan tr ng góp ph n t o ra k t qu
thu hút v n đ u t n

c ngoài đ y n t

ng trong nh ng n m v a qua. Tuy nhiên, nh

nhi u thành viên gia nh p WTO khác, quá trình th c thi cam k t
m ts v
nhà n

Vi t Nam c ng đư g p

ng m c gây khó kh n không nh cho doanh nghi p và các c quan qu n lỦ

c h u quan. Nh ng v

ng m c này ch y u phát sinh trong l nh v c d ch v , m t


l nh v c còn khá m i và h t s c ph c t p, không ch v i n

c ta mà còn v i nhi u n

c

khác trên th gi i.
Các hi p đ nh c a WTO mang tính ch t lâu dài và ph c t p đó là vì nh ng v n b n
pháp lỦ bao trùm nhi u l nh v c ho t đ ng r ng l n. Các hi p đ nh này gi i quy t các v n
đ liên quan đ n: nông nghi p, hàng d t may, ngân hàng, b u chính vi n thông, mua s m
chính ph , tiêu chu n công nghi p, các qui đ nh v v sinh d ch t , s h u trí tu và nhi u
l nh v c khác n a. Tuy nhiên có m t s các nguyên t c h t s c c b n và đ n gi n xuyên

su t t t c các hi p đ nh. Các nguyên t c đó chính là n n t ng c a h th ng th

ng m i

đa biên. C th :
- Nguyên t c Th

ng m i không phân bi t đ i x

Là nguyên t c quan tr ng nh t c a WTO, nguyên t c này th hi n

hai nguyên

t c: đ i x t i hu qu c (MFN) và đ i x qu c gia (NT).
Nguyên t c đ i x t i hu qu c (MFN): "T i hu qu c" có ngh a là "n
u đưi nh t", "n

c (đ

c (đ

c)

c) u tiên nh t".

N i dung c a nguyên t c này th c ch t là vi c WTO quy đ nh r ng, các qu c gia
không th phân bi t đ i x v i các đ i tác th

ng m i c a mình.

C ch ho t đ ng c a nguyên t c này nh sau: m i thành viên c a WTO ph i đ i
x v i các thành viên khác c a WTO m t cách công b ng nh nh ng đ i tác " u tiên
nh t". N u m t n
nào đó thì n

c dành cho m t đ i tác th

c này c ng ph i đ i x t

ng m i c a mình m t hay m t s

u đưi

ng t nh v y đ i v i t t c các thành viên còn

l i c a WTO đ t t c các qu c gia thành viên đ u đ
qu là không phân bi t đ i x v i b t k đ i tác th

c " u tiên nh t". Và nh v y, k t

ng m i nào.

Nguyên t c đ i x qu c gia (NT): "Ð i x qu c gia" ngh a là đ i x bình đ ng
gi a s n ph m n

c ngoài và s n ph m n i đ a.

N i dung c a nguyên t c này là hàng hoá nh p kh u và hàng hoá t
xu t trong n

c ph i đ

ng t s n

c đ i x công b ng, bình đ ng nh nhau.

C ch ho t đ ng c a nguyên t c này nh sau: b t k m t s n ph m nh p kh u
nào, sau khi đư qua biên gi i, tr xong thu h i quan và các chi phí khác t i c a kh u, b t
đ u đi vào th tr

ng n i đ a, s đ

ch

ng s đ i x ngang b ng (không kém u đưi