Phương Pháp Dạy Học Âm Nhạc Ở Trường Phổ Thông

TÀI LIỆU TẬP HUẤN
BỘ MÔN ÂM NHẠC
NĂM HỌC 2015 - 2016

PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC ÂM NHẠC
Ở TRƯỜNG PHỔ THÔNG
Biên tập: Trần Đại Phúc - Chuyên viên Sở GD&ĐT TT Huế
(TÀI LIỆU LƯU HÀNH NỘI BỘ)

I. Một số lưu ý khi thiết kế một tiết dạy học Âm nhạc ở trường phổ thông:
Để thiết kế tiết học Âm nhạc sáng tạo, phát huy tính chủ động, tích cực của học sinh
nhất thiết giáo viên phải tìm tòi và thể hiện sự sáng tạo của mình trong các hoạt động dạy
học; dưới đây là những hoạt động mà giáo viên có thể vận dụng. Có hai yếu tố để phát huy
năng lực sáng tạo của học sinh, đó là thông qua cách tổ chức dạy học của giáo viên (vai trò
chính thuộc về giáo viên) và hoạt động học tập của học sinh (vai trò chính thuộc về học
sinh). Đương nhiên hai yếu tố này phải được phối hợp thật gắn bó và nhuần nhuyễn thì tiết
học mới thu được kết quả tốt.
1. Tổ chức dạy học của giáo viên
- Thay đổi vị trí ngồi của học sinh: bàn ghế của học sinh được sắp xếp lại, nhằm hỗ
trợ hoạt động học tập của các em. Thay cho kiểu truyền thống, giáo viên xếp bàn ghế của
học sinh thành các cặp, các nhóm hoặc hình chữ U để tạo không gian cho các em hoạt động,
vui chơi hoặc biểu diễn. Xếp theo cách nào sẽ phụ thuộc vào nội dung học tập, hoạt động
của học sinh và mục tiêu của tiết học.
- Thay đổi cách học sinh vào lớp: giáo viên đàn (hoặc mở đĩa nhạc) một bản hành
khúc, học sinh từ ngoài lớp đi đều theo tiếng nhạc, vào chỗ ngồi của mình.
- Thay đổi cách mở đầu tiết học: học sinh cùng nhau hát một bài đã học là cách
thông thường để mở đầu tiết học, tuy nhiên giáo viên có thể cho học sinh nghe một bản
nhạc không lời trong khoảng 1-2 phút cũng là cách mở đầu rất hay. Trong hoạt động này,
giáo viên nên chọn bản nhạc hay, có nhịp điệu mạnh mẽ, lôi cuốn hoặc chọn bản nhạc có
điểm nào đó chung với nội dung tiết học, từ việc nghe nhạc sẽ thuận lợi để dẫn dắt vào bài
học.

- Thay đổi môi trường học tập: giáo viên dạy Âm nhạc ở sân trường, phòng thể thao
hoặc sân khấu… Học sinh sẽ tích cực và sáng tạo hơn trước thực tiễn và môi trường học tập
mới.
- Thay đổi trình tự thực hiện các nội dung trong tiết học: với tiết học có 2-3 nội dung,
giáo viên có thể thay đổi trình tự các nội dung đó mà vẫn đảm bảo việc dạy đúng, đủ các
nội dung và rõ trọng tâm. Sự thay đổi này không ảnh hưởng đến hiệu quả học tập của học
sinh mà còn làm tiết học trở nên sinh động hơn, hấp dẫn hơn, tránh được kiểu dạy học
khuôn mẫu, cứng nhắc.
- Thay đổi trình tự các bước trong quy trình dạy Học hát hoặc Tập đọc nhạc: Quy
trình dạy hát có 7 bước, 3 bước cuối không được thay đổi trình tự là tập hát từng câu, hát cả
bài và củng cố kiểm tra. Tuy nhiên, 4 bước đầu là giới thiệu bài hát, tìm hiểu về bài hát,

1


nghe hát mẫu và khởi động giọng, giáo viên có thể thay đổi cách thực hiện. Ví dụ về một số
cách vận dụng quy trình dạy hát ở Tiểu học:
Cách 1
Cách 2
Cách 3
Cách 4
- Giới thiệu bài hát
- Khởi động giọng
- Nghe hát mẫu
- Giới thiệu bài hát
- Đọc lời ca
- Giới thiệu bài hát
- Giới thiệu bài hát
- Nghe hát mẫu
- Nghe hát mẫu

- Nghe hát mẫu
- Đọc lời ca
- Đọc lời ca
- Khởi động giọng
- Đọc lời ca
- Khởi động giọng
- Khởi động giọng
- Tập hát từng câu
- Tập hát từng câu
- Tập hát từng câu
- Tập hát từng câu
- Hát cả bài
- Hát cả bài
- Hát cả bài
- Hát cả bài
- Củng cố, kiểm tra
- Củng cố, kiểm tra
- Củng cố, kiểm tra
- Củng cố, kiểm tra
- Tổ chức linh hoạt các hình thức học tập: giáo viên thay đổi hợp lí các hình thức
luyện tập cá nhân, cặp đôi, nhóm, tổ, học sinh nam, học sinh nữ, phát huy sự tương tác giữa
giáo viên và học sinh.
Ví dụ thứ nhất, khi dạy hát, thay cho cách truyền thống, giáo viên mời một số học
sinh lên bảng làm nhóm mẫu. Giáo viên đàn giai điệu 1, 2 lần để cả lớp lắng nghe và hát
thầm; giáo viên đệm đàn cho nhóm mẫu hát trước, những em khác lắng nghe; cuối cùng
giáo viên đệm đàn cho tất cả học sinh cùng hát. Ví dụ thứ hai, giáo viên phân công từng
nhóm chuẩn bị và trình bày về một nội dung của tiết học, như giới thiệu một nhạc cụ, vẽ
tranh minh hoạ, sáng tác lời hát…
- Sử dụng đa dạng các phương pháp dạy học: giáo viên sử dụng hiệu quả các phương
pháp trực quan, trò chơi, đóng vai, trình diễn… để phát huy tính tích cực và sự sáng tạo của

học sinh. Ví dụ, sau khi nghe câu chuyện Khúc nhạc dưới trăng (lớp 5), giáo viên hướng
dẫn các em đóng kịch để thể hiện lại nội dung câu chuyện, một em dẫn chuyện, một em
đóng vai nhạc sĩ Beethoven, một em đóng vai người thợ giày, một em đóng vai cô gái mù.
Khi kể câu chuyện âm nhạc, tới đoạn kết của câu chuyện, giáo viên tạm dừng lại, tổ chức
cho các nhóm học sinh thảo luận điều gì sẽ xảy ra hoặc đưa ra 3-4 kiểu kết thúc câu chuyện,
học sinh sẽ lựa chọn một kiểu kết thúc phù hợp. Đó cũng là cách làm phát huy được trí
tưởng tượng và tư duy sáng tạo của học sinh.
- Sử dụng hiệu quả các phương tiện dạy học: giáo viên thể hiện sự sáng tạo trong
việc chuẩn bị đồ dùng dạy học, như tranh ảnh minh hoạ, các nhạc cụ gõ, bài tập thực hành,
album âm nhạc, tài liệu học tập… Có thể dùng các chất liệu như vỏ sò, vỏ ốc, vỏ quả dừa,
vỏ lon nước ngọt, chai nhựa để tạo những nhạc cụ gõ trong các tiết học Âm nhạc, học sinh
thường tỏ ra thích thú với những nhạc cụ đơn giản như vậy. Hơn nữa, mỗi khi học sinh nhìn
thấy những chất liệu đó trong cuộc sống, có thể chúng lại gợi cho các em nhớ đến những
nội dung âm nhạc đã học.
Một số gợi ý khác về việc sử dụng phương tiện dạy học tạo nên sự độc đáo và hiệu
quả: khi học sinh học những bài dân ca Tây Nguyên, giáo viên hướng dẫn các em sử dụng
các nhạc cụ gõ của Tây Nguyên như cồng chiêng, đàn t’rưng, tre lắc… để biểu diễn bài hát;
khi giới thiệu về các loại nhạc cụ, giáo viên (hoặc học sinh) dùng nhạc cụ đó để tạo nên
2


màn trình diễn ấn tượng; sử dụng Internet và công nghệ thông tin để soạn bài và tổ chức các
tiết dạy Âm nhạc…
Ngoài ra, tiết học Âm nhạc có chuẩn bị loa âm thanh và 2-3 chiếc micro cũng sẽ thu
hút được sự chú ý của học sinh. Khi đó, ngay cả những em hay hát nhỏ cũng dễ dàng làm
cho mọi người nghe thấy rõ tiếng hát của mình.
- Sử dụng sáng tạo các bài tập âm nhạc: tuỳ theo nội dung cụ thể, giáo viên có thể
dùng một số bài tập âm nhạc sau đây.
+ Nghe giai điệu và nhận biết câu hát (hoặc câu nhạc), học sinh nghe giai điệu
một câu hát và cho biết đó là giai điệu của câu hát nào, rồi trình bày câu hát đó.

+ Nghe tiết tấu nhận biết câu hát, tương tự nghe giai điệu đoán câu hát.
+ Nghe một vài nốt nhạc và nhận biết đó là những nốt mở đầu của câu hát
(hoặc câu nhạc) nào.
+ Bổ sung những nốt nhạc còn thiếu trong một câu nhạc.
+ Điều chỉnh những nốt nhạc viết sai trong câu nhạc.
Và nhiều dạng bài tập khác...
- Sử dụng linh hoạt cách củng cố kiến thức: thay cho việc đặt câu hỏi, giáo viên có
thể dùng hình thức trắc nghiệm để củng cố kiến thức. Một ví dụ về cách giới thiệu nhạc sĩ
Mozart: Giáo viên chỉ định học sinh đọc phần giới thiệu về Mozart trong sách giáo khoa;
Giáo viên cung cấp thêm thông tin, hình ảnh hoặc kể một vài câu chuyện ngắn về nhạc sĩ;
Giáo viên dùng hình thức trắc nghiệm để củng cố kiến thức và kết hợp cho học sinh nghe
tác phẩm của Mozart bằng cách dùng bảng dữ liệu để học sinh xác nhận thông tin về nhạc sĩ
là Đúng, Sai hoặc Không có thông tin.
Thông tin về nhạc sĩ Mozart
Đúng
Mozart sinh năm 1756, mất năm 1791
Mozart là người nước Đức
Mozart được người cha dạy về âm nhạc
Em gái của Mozart cũng rất giỏi về âm nhạc
Mozart chơi rất giỏi đàn ghi-ta
Mozart có giọng hát rất hay
Mozart chơi rất xuất sắc đàn cla-vơ-xanh và vi-ôlông
Mozart là thần đồng âm nhạc
Mozart học giỏi cả ngoại ngữ và toán
Khi 7-8 tuổi, Mozart đã đi biểu diễn âm nhạc ở
châu Âu
Mozart đã đi biểu diễn âm nhạc ở khắp châu Âu
Mozart là tác giả của 41 bản giao hưởng
Mozart là tác giả vở nhạc kịch Cây sáo thần
Mozart là tác giả bản nhạc Thư gửi Ê-li-dơ

Sai

Không có thông tin

3


Khi học sinh đưa ra câu trả lời chính xác, máy tính sẽ vang lên một bản nhạc của
Mozart, đó là cách làm tốt để củng cố kiến thức và nghe nhạc.
- Sử dụng lời hát mới để củng cố bài hát hoặc bài Tập đọc nhạc: khi ôn tập bài hát
hoặc Tập đọc nhạc, giáo viên đưa ra lời mới do mình sáng tác, nhưng trình tự các câu hát đã
bị thay đổi, rồi yêu cầu học sinh sắp xếp các câu hát theo trình tự phù hợp với giai điệu. Ví
dụ giới thiệu lời mới của bài Đi cấy (dân ca Thanh Hoá) gồm 6 câu, thứ tự của 6 câu đã bị
thay đổi.
Tiếng cười rộn vang, mùa xuân đang đến.
Theo đàn chim én lướt bay ngang trời, lướt bay ngang trời.
Xuân về hái một nhành hoa, xuân về hái một nhành hoa.
Trên khắp nẻo đường xa.
Muôn sắc hoa thắm đượm tình thân, thắm đượm tình thân.
Vui bên bạn hiền ta cất tiếng ca.
Học sinh thảo luận trong khoảng 1-2 phút rồi cử 1 bạn lên đánh số thứ tự phù hợp
vào 6 câu hát. Giáo viên đưa ra đáp án, tổ nào đúng, đứng lên trình bày lời mới cho cả lớp
nghe. Hoạt động này chỉ nên thực hiện khi đã hoàn thành trọng tâm của tiết học, khi học
sinh hát đúng giai điệu và lời của bài hát. Với bài tập trên, đáp án là:
Xuân về hái một nhành hoa, xuân về hái một nhành hoa.
Vui bên bạn hiền ta cất tiếng ca.
Muôn sắc hoa thắm đượm tình thân, thắm đượm tình thân.
Theo đàn chim én lướt bay ngang trời, lướt bay ngang trời.
Tiếng cười rộn vang, mùa xuân đang đến.

Trên khắp nẻo đường xa.
Tương tự với bài Tập đọc nhạc, giáo viên yêu cầu học sinh sắp xếp lại các câu hát
theo trình tự phù hợp với giai điệu của một bài Tập đọc nhạc đã học, ví dụ bài TĐN Quê
hương (lớp 7):
Làng quê yêu dấu tan hoang vì quân tham tàn.
Đồng quê mến yêu biến thành chiến trường.
Giặc kia hung ác lấn xâm quê hương ta.
Bạch dương xác xơ lá rụng tiêu điều.
Đáp án đúng là:

4


Còn hai biến thể khác của việc dùng lời hát mới. Cách thứ nhất, sau khi học sinh xếp
các câu hát, các em sẽ tập hát theo lời mới và đặt tên cho lời hát đó. Cách thứ hai, giáo viên
đưa ra lời mới nhưng thiếu một câu, học sinh tập sáng tác riêng câu đó, rồi đặt tên cho bài.
- Thay đổi giọng và tốc độ của bài hát (vận dụng tương tự với bài Tập đọc nhạc): khi
ôn tập bài hát, giáo viên sẽ đệm đàn và yêu cầu học sinh lần lượt trình bày bài hát đó ở
giọng khác nhau cũng như ở tốc độ khác nhau, học sinh cần nhận xét được rằng, hát ở giọng
nào và tốc độ nào là phù hợp. Ví dụ ôn tập bài Reo vang bình minh (Lưu Hữu Phước):
Lần thứ nhất, giáo viên đệm đàn ở giọng Rê trưởng, tốc độ chậm; lần thứ hai đệm ở
giọng Mi trưởng, tốc độ trung bình; Lần thứ ba đệm ở giọng Pha trưởng, tốc độ nhanh.
Kết quả mong muốn: học sinh nhận xét rằng, hát ở lần thứ hai là phù hợp cả về cao
độ và tốc độ.
- Sử dụng tranh ảnh để củng cố bài hát: giáo viên đưa ra một số bức tranh minh họa
cho bài hát, học sinh cần phải xếp chúng theo trình tự phù hợp với nội dung của bài hát.
Kết quả của bài tập là:
Lời bài hát Em yêu hoà bình
Thứ tự phù hợp của 5 bức ảnh
Em yêu hoà bình, yêu đất nước Việt Nam,

yêu từng gốc đa bờ tre đường làng. Em yêu
Ảnh bờ tre
xóm nhỏ nơi mà em khôn lớn, yêu những mái
Ảnh mái trường
trường rộn rã lời ca. Em yêu dòng sông hai
Ảnh dòng sông
bên bờ xanh thắm, dòng nước êm trôi lắng
Ảnh cánh đồng lúa
đọng phù sa. Em yêu cánh đồng thơm mùi
Ảnh đàn cò bay
hương lúa, giữa đám mây vàng có đàn cò
trắng bay xa.
Một biến thể khác là khi dạy bài hát mới hoặc ôn tập bài hát, để giúp học sinh thuộc
lời ca, giáo viên có thể đưa ra một số bức ảnh minh họa, dưới mỗi bức tranh là một câu hát
(trình diễn như đoạn phim với các hình ảnh và lời ca nối tiếp nhau).
2. Hoạt động học tập của học sinh
Những hoạt động học tập của học sinh và đặc điểm của chúng:
Hoạt động học tập nhằm thu nhận thông tin Hoạt động học tập nhằm củng cố thông tin và
5


- Nghe giáo viên giảng bài.
- Đọc sách giáo khoa, tài liệu.
- Quan sát tranh ảnh, đồ dùng dạy học.
- Xem băng đĩa.

phát huy tư duy sáng tạo
- Trả lời câu hỏi của giáo viên, của bạn học.
- Đặt câu hỏi cho giáo viên và bạn học.
- Làm bài tập, thực hành sáng tạo.

- Viết đoạn văn, bài thơ, vở kịch.
- Vẽ tranh.
- Tham gia trò chơi.
- Trình diễn.
- Tưởng tượng.

Như vậy, để phát huy năng lực sáng tạo của học sinh, giáo viên cần tổ chức cho các
em được đặt câu hỏi, trả lời, viết bài, vẽ tranh, làm bài tập, thảo luận, thực hành, hoạt động,
trò chơi,… qua đó hình thành nhiều ý tưởng và hoạt động mới. Đương nhiên, mọi hoạt động
học tập của học sinh đều do giáo viên tổ chức, yêu cầu hoặc hướng dẫn thực hiện. Với môn
Âm nhạc, các hoạt động sau sẽ giúp các em từng bước phát triển năng lực sáng tạo.
- Sáng tạo động tác nhảy múa: giáo viên nên bắt đầu từ việc khuyến khích học sinh
thể hiện những động tác phản ứng tự nhiên khi nghe nhạc (đung đưa, lắc lư, nhún nhảy, gõ
nhịp…), tiếp đến là học sinh lựa chọn động tác múa (do giáo viên gợi ý) phù hợp với tính
chất bài hát, cuối cùng là các em tự sáng tạo động tác nhảy múa.
- Viết lời mới cho bài hát hoặc bài Tập đọc nhạc: là hoạt động có thể áp dụng cho
học sinh từ lớp 3 trở lên, giáo viên nên bắt đầu hướng dẫn các em (cá nhân, cặp đôi hoặc
nhóm nhỏ) tập viết lời cho một câu hát ngắn rồi đến câu hát dài hơn. Việc này gồm các
bước: giúp học sinh nắm vững giai điệu bản nhạc, hướng dẫn các em chọn chủ đề, chọn từ
có với dấu thanh (huyền, sắc, nặng, hỏi, ngã, không dấu) phù hợp với giai điệu.
Tuỳ thời gian và năng lực của học sinh, giáo viên nên hướng dẫn các em viết lời cho
bài dân ca hoặc bài hát nước ngoài. Hạn chế viết lời cho bài hát thiếu nhi, vì phần âm nhạc
và lời ca của chúng đã rất hoà quyện.
- Dàn dựng và trình bày bài hát: với học sinh từ lớp 4 trở lên, giáo viên nên dành cho
các em nhiều sự tự do hơn khi lựa chọn hình thức trình bày (đơn ca, song ca, tốp ca), lựa
chọn cách hát (hát nối tiếp, đối đáp, hát có lĩnh xướng, hát bè, hát đuổi…), lựa chọn cách gõ
đệm và sáng tạo động tác nhảy múa minh họa cho bài hát. Bên cạnh đó, cũng nên khuyến
khích học sinh thể hiện sự tìm tòi trong cách nhắc lại đoạn nhạc, câu nhạc, sáng tạo trong
cách mở đầu và kết thúc bài hát.
- Hát kết hợp vỗ tay theo cặp đôi: hai học sinh đứng đối diện, vừa hát vừa sáng tạo

động tác vỗ tay sao cho phù hợp với nhịp điệu và nội dung của bài hát. Hoạt động này nâng
cao sự hợp tác và năng lực sáng tạo của học sinh, các em có thể nghĩ ra nhiều cách vỗ tay
rất độc đáo và hấp dẫn. Thậm chí ở mỗi câu hát, các em lại áp dụng từng kiểu vỗ tay khác
nhau. Một ví dụ về cách vỗ tay theo nhịp với bài Đếm sao, 2 em vừa hát vừa vỗ tay theo
cách sau:
6


+ Câu hát thứ nhất: phách 1 từng em vỗ hai tay vào nhau, phách 2, 3 vỗ nhẹ
lòng bàn tay của mình vào tay bạn.
+ Câu hát thứ hai: phách 1 từng em vỗ hai tay vào nhau, phách 2 vỗ nhẹ lòng
bàn tay của mình vào tay bạn, phách 3 vỗ nhẹ lưng bàn tay của mình vào tay bạn.
+ Câu hát thứ ba: phách 1 từng em vỗ hai tay vào nhau, phách 2, 3 vỗ nhẹ
lòng bàn tay phải của mình vào tay bạn. Lần tiếp theo, thực hiện với tay trái.
+ Câu hát thứ tư: phách 1 từng em vỗ hai tay vào nhau, phách 2 vỗ nhẹ lòng
bàn tay phải của mình vào tay bạn, phách 3 vỗ nhẹ lưng bàn tay phải của mình vào
tay bạn. Lần tiếp theo, thực hiện với tay trái.
- Diễn đạt nội dung bài hát bằng đoạn văn, bài thơ, câu chuyện hoặc vở kịch: học
sinh viết lời của bài hát dưới dạng một đoạn văn, một bài thơ, viết lời giới thiệu hoặc cảm
nhận về bài hát. Ví dụ khi ôn tập bài Tiếng ve gọi hè (Trịnh Công Sơn) có thể yêu cầu học
sinh diễn đạt lời bài hát này bằng đoạn văn, đây là một trong những kết quả thu được.
Lời bài hát Tiếng ve gọi hè
Học sinh viết lời ca dưới dạng đoạn văn
Khắp phố phường tiếng ve kêu hè hè hè, và
trong những tàn lá ve kêu hè hè hè. Chạy Mùa hè đã về, tiếng ve râm ran trong những
theo tiếng ve từng cơn mưa về, giọt mưa âmtàn lá, suốt con phố dài. Những giọt mưa rơi
vang trên lá tiếng ve bay dày trong gió, giọt trên sân trường, lẫn vào đó có cả tiếng ve
mưa long lanh trên những cánh hoa phượng trong gió. Em yêu những giọt mưa đọng trên
thắm như màu ngọn cờ. Em đón mừng tiếng cánh hoa phượng, em chờ đón tiếng ve trong
ve những ngày đầu mùa, và em vẫy chào mỗi mùa hè.

tiếng ve sau một mùa hè.
Giáo viên cần nhắc học sinh lưu ý khi viết lời bài hát dưới dạng đoạn văn, bài thơ:
các em cần lựa chọn nội dung hoặc hình ảnh tiêu biểu của bài hát; thể hiện sự sáng tạo trong
cách dùng ngôn ngữ; viết ngắn gọn và có cảm xúc.
- Vẽ tranh minh họa: Khi học hát, nghe nhạc hoặc nghe câu chuyện âm nhạc, giáo
viên nên động viên học sinh vẽ tranh để diễn tả cảm nhận của mình. Hoạt động này phát
huy trí tưởng tượng phong phú và năng lực mĩ thuật của các em.
Học sinh có nhu cầu vẽ những bức tranh thể hiện sở thích của mình như các nhân
vật yêu thích, minh họa câu chuyện cổ tích, các loài vật, cảnh thiên nhiên… Muốn vẽ tranh
minh họa, giáo viên cần nhắc học sinh chú ý tới những hình ảnh, tình tiết in đậm nét trong
trí tưởng tượng của mình. Các em có thể vẽ bằng bút chì, bút mực, bằng một hoặc nhiều
màu, có thể vẽ phác thảo hoặc vẽ chi tiết. Với các bức vẽ của học sinh, giáo viên không nên
đánh giá về kỹ thuật vẽ mà nên tập trung nhận xét về trí tưởng tượng, sự sáng tạo và cảm
xúc của các em với tác phẩm.
- Xây dựng hình tiết tấu hoặc sáng tác giai điệu: với học sinh THCS, khi dạy về các
loại nhịp hoặc các kí hiệu âm nhạc, giáo viên yêu cầu các em làm bài tập xây dựng hình tiết
tấu và sáng tác giai điệu. Học sinh thực hiện một số bài tập có độ khó từ thấp đến cao. Mục
tiêu của bài tập để học sinh xây dựng hình tiết tấu dựa vào những nốt nhạc cho trước, giống
7


như ghép vần từ những chữ cái. Với những nốt nhạc trên, các em sẽ làm được bài tập với
nhiều kết quả khác nhau.
+ Bài tập 1: Dùng 1 nốt trắng, 4 nốt đen, 4 nốt móc đơn để viết 4 nhịp 2_4,
đưa tiết tấu này lên không nhạc với cao độ tự chọn.
+ Bài tập 2: Viết 4 nhịp 2_4 với các nốt nhạc tự chọn về cao độ và trường độ.
+ Bài tập 3: Viết 8 nhịp 2_4 với các nốt nhạc tự chọn về cao độ và trường độ,
trong đó sử dụng các kí hiệu: dấu lặng đen, lặng đơn, dấu nối, dấu chấm dôi…
Giáo viên nên hướng dẫn học sinh thực hiện bài tập từ dễ đến khó, để các em biết
cách làm phù hợp với khả năng. Nếu có điều kiện, giáo viên đàn những giai điệu do học

sinh sáng tác thậm chí là đựa lời cho nét nhạc đó, các em sẽ thấy hứng thú với bài tập này
và có thêm kinh nghiệm để viết giai điệu được hay hơn.
- Sáng tác câu chuyện âm nhạc: giáo viên đưa ra các nhân vật, khuyến khích học sinh
sáng tạo câu chuyện xung quanh những nhân vật đó. Ví dụ, em hãy sáng tác một câu
chuyện âm nhạc dựa vào các nhân vật: một người hát rong, một gia đình giàu có, một em bé
nghèo…
Biến thể khác là giáo viên kể câu chuyện âm nhạc, khi đến đoạn kết thì tạm dừng lại
để học sinh đoán về đoạn kết đó.
- Phổ nhạc cho câu thơ hoặc đọc thơ theo tiết tấu: giáo viên đưa ra 1-2 câu thơ ngắn,
đề nghị học sinh tự hát lên hoặc đọc chúng theo tiết tấu.
- Sáng tác bài hát: khi học bài hát theo chủ đề nào đó, giáo viên đề nghị học sinh tập
sáng tác bài hát với cùng chủ đề. Trong thực tế, nhiều học sinh đã sáng tác được những bài
hát hoàn chỉnh, bài hát của các em thể hiện sự hồn nhiên, trong sáng với cảm xúc chân thật,
sinh động. Chúng ta cần trân trọng thành quả lao động của học sinh, vì qua những hoạt
động này, âm nhạc sẽ ghi lại dấu ấn sâu đậm trong nhận thức của các em.
Một vài lưu ý giáo viên: nên sử dụng hoạt động nào phù hợp với năng lực của mình
và điều kiện dạy học cụ thể; nên vận dụng từ những hoạt động đơn giản đến phức tạp; cần
động viên và sử dụng sản phẩm sáng tạo của học sinh theo cách tích cực, ví dụ như dùng lời
hát do học sinh sáng tác và trình bày trước lớp để động viên, khuyến khích sự sáng tạo của
các em.
Để có một tiết dạy độc đáo và sáng tạo, giáo viên cần thực hiện theo ba bước: thứ
nhất là nắm vững nội dung và tìm các ý tưởng độc đáo, sáng tạo; thứ hai chuẩn bị phương
tiện cho phù hợp với ý tưởng đó; thứ ba là thực hiện tiết dạy linh hoạt, kết hợp các kỹ thuật,
phương pháp, phương tiện dạy học. Không thể có một tiết dạy xuất sắc nếu giáo viên bỏ đi
một trong các bước trên.
(Trích Phương pháp dạy học Âm nhạc ở Tiểu học và THCS - Lê Anh Tuấn - Viện
KHGD - Bộ GD&ĐT))
II. Phương pháp dạy học Nhạc lý:
1. Mục tiêu và quy trình dạy Nhạc lý (tham khảo)
8

Kiến thức Nhạc lí THCS được trải đều ở 4 năm học, học sinh không được học
thường xuyên, lại ít có điều kiện vận dụng, liên kết kiến thức thành hệ thống, nên đây là nội
dung tương đối khó với học sinh. Với thời lượng không nhiều, các nội dung nhạc lí cần
được giới thiệu ở mức độ sơ giản, qua thực hành để hiểu biết lí thuyết, chủ yếu để học sinh
công nhận, không cần lí giải. Giáo viên không nên khai thác sâu, mở rộng kiến thức nhạc lí
như ở trường chuyên nghiệp, chỉ cần giúp các em có khái niệm ban đầu và biết sử dụng kiến
thức trong các bài tập cụ thể.
a) Mục tiêu dạy Nhạc lí
Phân môn Nhạc lí cung cấp cho học sinh một số nội dung lí thuyết âm nhạc đơn giản
và cần thiết, nhằm hỗ trợ việc học hát, tập đọc nhạc và nâng cao hiểu biết về âm nhạc. Mục
tiêu của bài học về Nhạc lí là giúp học sinh biết khái niệm, đặc điểm, nhận biết kiến thức
trên bản nhạc, được nghe âm thanh minh hoạ và có thể áp dụng kiến thức vào bài tập cụ thể.
Thời lượng dạy một nội dung nhạc lí khoảng 15-20 phút.
b) Quy trình dạy Nhạc lí
Những phân môn mang tính lí thuyết như Nhạc lí và Âm nhạc thường thức, quy trình
dạy học chỉ mang tính tham khảo, không nhất thiết phải thực hiện theo đúng trình tự.
Những hoạt động dạy học cần thiết là:
- Giới thiệu kiến thức nhạc lí (tên, khái niệm, vai trò, đặc điểm, tính chất).
- Minh họa kiến thức trên bản nhạc.
- Minh họa kiến thức bằng âm thanh.
- Củng cố.
2. Một số lưu ý khi dạy học Nhạc lí:
Nhạc lí là nội dung tương đối khó dạy, khô khan, học sinh không được học thường
xuyên, thời gian dạy ít và các em không có điều kiện vận dụng. Bên cạnh đó, một số kiến
thức còn xa lạ, khó tiếp thu với nhiều em. Khi dạy Nhạc lí, giáo viên cần dạy chính xác, đầy
đủ về kiến thức, ngắn gọn và dễ hiểu, cần tạo điều kiện cho học sinh được quan sát, lắng
nghe, trả lời, nhận xét, so sánh, được thực hành bằng những bài hát, bài tập đọc nhạc cụ thể.
Giáo viên cần tránh một số lỗi sau:

- GV dạy sai về kiến thức, phân tích, giải thích không đúng về bản chất của kiến
thức.
- GV chỉ thuyết trình, diễn giảng mà không cho HS được nghe âm thanh, được quan
sát hay làm bài tập.
- GV phân tích sâu, mở rộng về kiến thức nhạc lí, làm nội dung trở nên rườm rà.
- GV yêu cầu HS làm bài tập không phù hợp với mục tiêu.
Trong những lỗi dạy sai về kiến thức, lỗi dạy sai về phách là khá phổ biến. Nhiều
giáo viên hiểu sai (thực ra là hiểu một cách máy móc) về nhịp và phách trong âm nhạc. Tuy
nhiên, đây lại là kiến thức rất cơ bản, liên quan tới việc trình bày bài hát và bài Tập đọc
nhạc, vì vậy dẫn đến hậu quả là hầu hết học sinh thể hiện không đúng trường độ các bài
thực hành âm nhạc. Ví dụ giáo viên hướng dẫn học sinh đọc nét nhạc sau kết hợp gõ phách:
9


Khi đọc đến nốt Đô cuối bài, có giáo viên yêu cầu học sinh gõ 2 tiếng (tiếng thứ
nhất vang lên khi đọc nốt Đô) rồi ngừng gõ và ngừng ngân, giáo viên khác lại yêu cầu các
em phải gõ đến tiếng thứ 3 mới ngừng gõ và ngừng ngân. Vậy ai là người đã hiểu đúng và
làm đúng?
Khái niệm về phách thì mọi giáo viên chắc chắn đều thuộc: đó là những khoảng thời
gian ngắn và bằng nhau, lặp đi lặp lại đều đặn, liên tục. Tuy vậy, bản chất của phách thì
nhiều giáo viên còn chưa hiểu đúng: phách là đơn vị đo trường độ trong âm nhạc (tức là
thời gian, tương tự giây, phút) và mỗi phách là khoảng thời gian trôi qua giữa hai tiếng gõ
liền kề. Nếu không có hai tiếng gõ thì không thể có được một phách: tiếng gõ thứ nhất là
điểm khởi đầu của phách, tiếng gõ tiếp theo là điểm kết thúc của phách, đồng thời nó cũng
là điểm khởi đầu của phách sau đó.

Như vậy, để thể hiện đúng trường độ nốt nhạc ngân 2 phách, cần phải gõ 3 tiếng
(tiếng thứ nhất vang lên khi bắt đầu đọc nốt nhạc) rồi ngừng gõ và ngừng ngân là chính xác.

Tương tự, để thể hiện đúng trường độ nốt nhạc ngân 3 phách, cần phải gõ 4 tiếng…

Quay lại với ví dụ trên, khi hướng dẫn học sinh đọc nét nhạc dưới đây kết hợp gõ phách:

Giáo viên yêu cầu học sinh khi đọc nốt Đô cuối bài, phải gõ đến tiếng thứ 3 mới
ngừng gõ và ngừng ngân là chính xác.
Để hiểu rõ hơn vấn đề này, chúng ta cần tìm hiểu về sơ đồ phách. Sơ đồ phách là
hình ảnh tượng trưng cho đường nét tay gõ phách, nhằm phân tích và mô tả để chúng ta
thấy rõ về trường độ của các nốt nhạc trong hình tiết tấu nào đó. Khi gõ phách, thực chất là
tay mỗi người vẽ vào không gian một đường thẳng (gồm nét đi lên và nét đi xuống) lặp đi
lặp lại. Nhưng trong sơ đồ, nét đi lên và nét đi xuống được chuyển dịch đều đặn về phía bên
10


phải tạo nên đường gấp khúc, làm như vậy để thuận tiện cho việc diễn tả trường độ của từng
nốt nhạc đã ngân lên như thế nào.
Ví dụ khi mô tả trường độ các nốt nhạc (6 nốt) trong hình tiết tấu trên:

Dùng sơ đồ phách để mô tả độ ngân dài của 6 nốt nhạc, chúng ta sẽ thấy:

Trong ví dụ này, nốt 1 và nốt 6 đều ngân hai phách, như vậy sơ đồ phách của chúng
phải giống nhau. Điều đó giúp chúng ta nhận thấy, nếu nốt cuối trong bản nhạc ngân dài 2
phách, cần phải gõ đến tiếng thứ 3 rồi mới ngừng gõ và ngừng ngân.
Ví dụ khi mô tả trường độ các nốt nhạc trong một hình tiết tấu phức tạp hơn:

Dùng sơ đồ phách để mô tả độ ngân dài của 12 nốt nhạc và dấu lặng đen, chúng ta sẽ
thấy:

Như vậy sơ đồ phách giúp ta thấy rõ từng nốt nhạc vang lên chính xác ở vị trí nào
khi gõ phách, dù với hình tiết tấu đơn giản hay phức tạp. Nếu không dùng sơ đồ phách, sẽ
rất khó lí giải về trường độ của những nốt cuối bản nhạc, đặc biệt khi đó là những nốt móc
đơn, móc đơn chấm dôi hoặc móc kép.

3. Phương pháp dạy Nhạc lí:
a) Giới thiệu kiến thức Nhạc lí: Mục tiêu để học sinh ghi nhớ tên, đặc điểm, tính
chất, tác dụng của kiến thức nhạc lí. Giáo viên thuyết trình, giới thiệu hoặc liên hệ những
điều học sinh đã biết để giới thiệu kiến thức mới.
11


Ví dụ học về nhịp giáo viên có thể yêu cầu học sinh nhắc lại hiểu biết của các em về
nhịp, vừa củng cố lại kiến thức đã học, vừa dẫn dắt sang kiến thức mới.
Ví dụ giới thiệu về nhịp lấy đà, giáo viên có thể đưa ra hai bản nhạc có cùng số chỉ
nhịp, một bản không có nhịp lấy đà và bản nhạc kia có lấy đà, để học sinh so sánh và đưa ra
khái niệm. Tuy nhiên, cũng có nội dung nhạc lí, giáo viên không nên đưa ra khái niệm mà
chỉ giới thiệu về cách viết và tác dụng của nó, ví dụ như: dấu nối, dấu luyến, dấu nhắc lại,
dấu hồi, khung thay đổi, dấu thăng, dấu giáng…
b) Minh họa kiến thức trên bản nhạc: Giáo viên yêu cầu học sinh tìm các bài hát
hoặc bản nhạc có sử dụng kiến thức vừa học, để các em thấy kiến thức đó gần gũi với thực
tế. Ví dụ học về nhịp giáo viên yêu cầu học sinh tìm những bài hát, bản nhạc trong sách
giáo khoa có sử dụng số chỉ nhịp này. Học về thứ tự các dấu thăng, dấu giáng ở hoá biểu,
yêu cầu học sinh tìm các bài hát, bài Tập đọc nhạc trong sách giáo khoa có sử dụng hoá
biểu, sau đó hướng dẫn các em xác định giọng của các bản nhạc đó.
c) Minh họa kiến thức bằng âm thanh: Đây là một hoạt động quan trọng trong việc
dạy nhạc lí, giúp học sinh không chỉ học lí thuyết suông mà được nghe âm thanh để hiểu rõ
hơn về khái niệm, vai trò, tác dụng của kiến thức nhạc lí. Điều rất quan trọng là cần cho học
sinh nghe gì để các em hiểu được bản chất của kiến thức. Giáo viên có thể đàn, hát hoặc
dùng băng đĩa, băng hình để cho học sinh nghe, nhận xét sự khác nhau giữa bản nhạc có sử
dụng và không sử dụng kiến thức nhạc lí đó.
Ví dụ về một số cách minh hoạ kiến thức nhạc lí bằng âm thanh.
- Dạy về nhịp có thể thực hiện các bước sau:
+ Học sinh nghe một tiết điệu (giáo viên không dùng phần đệm tay trái) như
Foxtrot hoặc Country trên đàn phím điện tử, học sinh nghe và cảm nhận về phách

mạnh và phách nhẹ của loại nhịp này. Tốt hơn nếu các em vừa nghe vừa tập vỗ tay
thể hiện phách mạnh, phách nhẹ của loại nhịp này.
+ Trên nền tiết điệu đó, giáo viên đàn giai điệu có dùng phần đệm một bài hát
(ví dụ bài Tiếng chuông và ngọn cờ) học sinh đã học để các em thấy nhịp này được ứng
dụng vào thực tế như thế nào.
- Dạy về cung và nửa cung, có thể thực hiện các bước sau:
+ Học sinh nghe gam Đô trưởng, trong đó có 2 quãng nửa cung và 5 quãng
một cung.

+ Học sinh nghe gam Đô trưởng Cromatic, gồm toàn các quãng nửa cung.

- Dạy về giọng cùng tên: giáo viên có thể giới thiệu và minh họa bằng bài hát Một
mùa xuân nho nhỏ (Trần Hoàn) cho học sinh nghe và cảm nhận về đặc điểm, ứng dụng của
12


giọng cùng tên. Bài hát có 2 đoạn, đoạn 1 viết ở giọng La thứ, đoạn 2 chuyển sang giọng
cùng tên là giọng La trưởng. Cũng có thể dùng những bài hát khác để minh họa về việc
chuyển sang giọng cùng tên là bài Trở về Su-ri-en-tô (nhạc Italia), Bóng cây kơ-nia (nhạc
Phan Huỳnh Điểu) hoặc Tuổi đời mênh mông (Trịnh Công Sơn).
- Dạy về hợp âm, có thể thực hiện các bước sau:
+ Học sinh nghe hợp âm Đô trưởng với 3 âm lần lượt vang lên.

+ Học sinh nghe hợp âm Đô trưởng với 3 âm vang lên đồng thời.

+ Thực hiện tương tự với một vài hợp âm trưởng, hợp âm thứ, hợp âm bảy.
- Dạy về dịch giọng, có thể làm theo cách sau:
+ Giáo viên giới thiệu bản Bài ca hoà bình (Trích đoạn hợp xướng
trong Giao hưởng số 9) của Beethoven viết ở giọng Đô trưởng.

+ Giáo viên đàn cho học sinh hát Bài ca hoà bình ở giọng Đô trưởng, tốc độ
trung bình.
+ Giáo viên giới thiệu bản Bài ca hoà bình viết ở giọng Rê trưởng, học sinh
quan sát để nhận thấy bản nhạc đã được dịch giọng.

13


+ Giáo viên đàn cho học sinh hát Bài ca hoà bình ở giọng Rê trưởng, tốc độ hơi
nhanh.
+ Giáo viên giới thiệu bản Bài ca hoà bình viết ở giọng Mi trưởng, học sinh quan sát
để nhận thấy bản nhạc tiếp tục được dịch giọng lần nữa.

+ Giáo viên đàn cho học sinh hát Bài ca hoà bình ở giọng Mi trưởng, tốc độ
nhanh.
+ Có thể thực hiện tiếp tục với các giọng Pha trưởng, Son trưởng, La trưởng.
Với cách dạy trên, học sinh vừa được quan sát, vừa được hát đoạn trích Bài ca hoà
bình với giọng cao dần và tốc độ tăng dần sẽ giúp các em hiểu rõ bản chất của dịch giọng và
sẽ rất hào hứng khi tham gia bài học này.
14


d) Củng cố: Học sinh thực hiện 1-2 bài tập nhạc lí đơn giản hoặc yêu cầu các em
nhắc lại kiến thức vừa học. Tuỳ thời gian dạy học và năng lực của học sinh, giáo viên có thể
đưa ra một số bài tập nhằm củng cố kiến thức. Ví dụ về một số dạng bài.
- Viết một hình tiết tấu gồm 4 nhịp, trong đó sử dụng một nốt trắng, bốn nốt đen và
bốn nốt móc đơn. Ví dụ kết quả học sinh làm được là:

- Viết lên khuông nhạc 4 nhịp 2_4, sử dụng với cao độ bất kì, trường độ có một nốt
trắng, bốn nốt đen và bốn nốt móc đơn. Giả sử giáo viên gợi ý học sinh vẫn dùng tiết tấu

trên, kết quả các em làm được có thể là:

- Có bạn viết đoạn nhạc ở nhịp 3_4, hãy cho biết những ô nhịp nào bạn đã viết sai về
trường độ?

- Ghi khoảng cách cung và nửa cung giữa các nốt cho đúng.

- Xác định những quãng sau là quãng mấy?

III. Phương pháp dạy học Tập đọc nhạc:
1. Mục tiêu việc dạy Tập đọc nhạc
- Học sinh hiểu bản chất của Tập đọc nhạc là quá trình khám phá ra giai điệu bản
nhạc.
- Học sinh nắm vững tên nốt nhạc, có kỹ năng giải mã về cao độ và trường độ của
nốt nhạc để đọc đúng giai điệu, biết đọc bài Tập đọc nhạc kết hợp gõ phách hoặc đánh nhịp.
- Giúp học sinh phát triển tai nghe, cảm thụ về âm thanh, tư duy sáng tạo, hỗ trợ việc
học hát và phát triển năng khiếu âm nhạc của các em.
2. Quy trình dạy Tập đọc nhạc
Hiện nay, đa số giáo viên thường dạy Tập đọc nhạc với Quy trình gồm 8 bước sau:
Quy trình dạy Tập đọc nhạc
Cấp Tiểu học
- Giới thiệu bài Tập đọc nhạc
- Tập nói tên nốt nhạc
- Luyện tập cao độ

Quy trình dạy Tập đọc nhạc
Cấp THCS
- Giới thiệu bài Tập đọc nhạc
- Tìm hiểu bài Tập đọc nhạc
- Luyện tập cao độ

15


- Luyện tập tiết tấu
- Luyện tập tiết tấu
- Tập đọc từng câu
- Tập đọc từng câu
- Tập đọc cả bài
- Tập đọc cả bài
- Ghép lời ca
- Ghép lời ca
- Củng cố, kiểm tra
- Củng cố, kiểm tra
Lưu ý về Quy trình dạy Tập đọc nhạc:
- 8 bước trong Quy trình là những hoạt động cần thiết để dạy Tập đọc nhạc, nhưng
chúng không phải là các yếu tố bất di bất dịch, giáo viên có thể thay đổi trình tự 2 bước là
luyện tập cao độ và luyện tập tiết tấu mà không ảnh hưởng gì đến kết quả học tập.
- Giáo viên có thể thực hiện tuần tự từng bước trong Quy trình nhưng cũng có thể kết
hợp 2-3 bước lại với nhau. Ví dụ khi dạy Tập đọc nhạc ở Tiểu học, có thể đưa bước tập nói
tên nốt nhạc, luyện tập cao độ, luyện tập tiết tấu vào trong bước tập đọc từng câu. Như vậy,
giáo viên sẽ hướng dẫn học sinh tập nói tên nốt nhạc, luyện tập cao độ, luyện tập tiết tấu rồi
tập đọc câu 1, sau đó dạy câu 2 tương tự.
3. Những lỗi cần tránh khi dạy Tập đọc nhạc ở Tiểu học và THCS
- Không được dạy sai kiến thức, giáo viên phải đọc đúng cao độ, trường độ.
- Không dạy Tập đọc nhạc bằng cách truyền khẩu, không đọc mẫu nhiều và biến Tập
đọc nhạc thành hát tên nốt nhạc.
- Đàn giai điệu quá nhiều hoặc giáo viên đọc mẫu bài Tập đọc nhạc trước khi học
sinh tập đọc, làm giảm tính tích cực của học sinh, các em không có động lực để giải mã và
khám phá giai điệu.
- Xác định không đúng trọng tâm, luyện tập cao độ hoặc tiết tấu quá lâu. Chỉ thực

hiện 4 bước (giới thiệu bài Tập đọc nhạc, tìm hiểu bài, luyện tập cao độ, luyện tập tiết tấu)
trong khoảng 10 phút, nếu kéo dài hơn có thể không đủ thời gian để đọc từng câu đồng thời
làm giảm hứng thú học của học sinh.
- Dạy học sinh tập hát trước để các em nắm được giai điệu, rồi mới hướng dẫn đọc
nhạc. Cách dạy này mắc phải 2 sai lầm, thứ nhất làm học sinh chú ý đến lời ca hơn là nốt
nhạc, thứ hai làm các em không còn động lực khám phá giai điệu của bản nhạc.
- Căn cứ vào lời ca để chia câu nhạc, căn cứ vào lời để gõ đệm (ví dụ yêu cầu học
sinh gõ đệm theo tiết tấu lời ca).
- Để học sinh ghi tên nốt vào bài Tập đọc nhạc (cần nhắc các em luôn chú ý đến nốt
nhạc).
- Bắt nhịp cho học sinh đọc nhạc ở một giọng (khi bắt nhịp không dùng đàn), sau đó
đệm đàn ở một giọng khác.
- Yêu cầu học sinh học thuộc bài Tập đọc nhạc.
- Xác định nhầm mục tiêu dạy Tập đọc nhạc là để hát đúng lời ca. Khi ôn Tập đọc
nhạc chủ yếu là cho học sinh hát lời.
4. Phương pháp dạy Tập đọc nhạc ở Tiểu học và THCS
16


Khác biệt đặc trưng giữa dạy hát và dạy Tập đọc nhạc là khi dạy hát, giáo viên phải
cung cấp giai điệu cho học sinh thông qua tiếng đàn và hát mẫu để các em hát đúng giai
điệu, lời ca. Còn khi dạy Tập đọc nhạc, học sinh cần tự giải mã và khám phá được giai điệu
của bản nhạc. Giáo viên chỉ nên hướng dẫn học sinh luyện tập cao độ, luyện tập tiết tấu và
phần nào đó là dùng nhạc cụ giúp các em đọc đúng giai điệu. Giáo viên không nên đọc mẫu,
vì đó là dạy truyền khẩu, giảm tính tích cực của học sinh và cũng không nên sử dụng đàn
quá nhiều, làm giảm đi sự khám phá của các em.
a) Giới thiệu bài Tập đọc nhạc
- Giáo viên treo bài Tập đọc nhạc lên bảng.
- Giáo viên giới thiệu ngắn gọn về tên, tác giả bài Tập đọc nhạc.
Dạy bài hát thì có thể mở rộng thông tin về tác giả nhưng dạy bài Tập đọc nhạc thì

không nên. học sinh chỉ cần biết bài Tập đọc nhạc do ai sáng tác, trích từ bản nhạc nào,
không cần những thông tin mở rộng về tác giả, vì không có nhiều thời gian để làm việc đó.
b) Tập nói tên nốt nhạc (Tiểu học,) Tìm hiểu về bài Tập đọc nhạc (THCS)
Yêu cầu của bước này ở Tiểu học thấp hơn so với ở Tập đọc nhạc, học sinh Tiểu học
chỉ cần nắm vững và nói đúng tên các nốt nhạc. Giáo viên có thể thực hiện bằng cách chỉ
vào từng nốt trong bài Tập đọc nhạc để cả lớp đồng thanh nói tên nốt hoặc chỉ định một vài
học sinh nói tên nốt trong từng khuông nhạc. Nói tên nốt khác với đọc nhạc ở chỗ, học sinh
chỉ cần biết tên nốt nhạc là Đô, Rê, Mi, Pha, Son… mà không cần thể hiện đúng cao độ của
chúng.
Ở THCS, khi tìm hiểu về bài Tập đọc nhạc, học sinh cần trả lời một vài câu hỏi như:
Bản nhạc viết ở nhịp nào? Có dùng nhịp lấy đà không? Bản nhạc có những kí hiệu âm nhạc
nào? Có những hình nốt nào? Bản nhạc có thể chia thành mấy câu? (câu nhạc/ câu hát)
Quãng rộng nhất giữa hai nốt nhạc gần nhau là quãng mấy?... Đôi khi cũng có thể cho học
sinh tập nói tên nốt nhạc trong từng câu nếu giáo viên nhận thấy các em chưa thật sự nắm
vững tên nốt nhạc.
c) Luyện tập cao độ
- Giáo viên hỏi học sinh về cao độ các nốt trong bài Tập đọc nhạc từ thấp lên cao,
giáo viên viết lên bảng thành thang âm.
- Giáo viên dịch giọng cho phù hợp với giọng của học sinh.
- Giáo viên đàn để học sinh đọc cao độ các nốt từ thấp lên cao rồi theo chiều ngược
lại. Đôi khi giáo viên cũng nên hướng dẫn các em tập đọc các quãng trong thang âm.
Luyện tập cao độ và tiết tấu là hai hoạt động rất cần thiết khi dạy Tập đọc nhạc. Tâm
lí của học sinh là muốn khám phá tên nốt nhạc trong bài Tập đọc nhạc, vì vậy giáo viên nên
hướng dẫn học sinh đọc cao độ vì hoạt động này vừa giúp các em nắm vững tên nốt, vừa
đọc cao độ của bài.
d) Luyện tập tiết tấu

17

- Giáo viên viết tiết tấu của bài Tập đọc nhạc lên bảng (thông thường là tiết tấu câu
đầu tiên). Nếu không viết lên bảng, giáo viên cần chỉ vào bài Tập đọc nhạc để học sinh nhận
ra âm hình tiết tấu đó.
- Giáo viên gõ tiết tấu làm mẫu.
- Giáo viên hướng dẫn học sinh luyện tập tiết tấu.
Những lưu ý khi luyện tập tiết tấu:
+ Có nhiều cách luyện tập, trong đó có 4 cách khá phổ biến mà giáo viên
thường áp dụng, đó là: đọc tiết tấu, gõ tiết tấu, đọc kết hợp gõ tiết tấu, đọc tiết tấu kết
hợp gõ phách. Tuy nhiên, trong mỗi bài Tập đọc nhạc, chỉ nên chọn 1-2 cách luyện
tập thích hợp. Ví dụ với tiết tấu:

Cách thứ nhất, giáo viên đọc: đen đơn đơn đen đen đen đơn đơn trắng. Cách
thứ hai, chỉ gõ tiết tấu mà không đọc. Cách thứ ba, giáo viên vừa đọc vừa gõ tiết tấu.
Cách thứ tư, đọc tiết tấu kết hợp gõ phách.
+ Thời gian luyện tập tiết tấu không nên kéo dài, chỉ thực hiện trong khoảng
2-3 phút. Bởi nếu kéo dài sẽ ảnh hưởng tới thời gian của các bước khác.
+ Chỉ nên hướng dẫn học sinh luyện tập tiết tấu câu mở đầu trong bài Tập đọc
nhạc, tuy nhiên khi tập đọc từng câu, nếu xuất hiện những tiết tấu khó, giáo viên có
thể hướng dẫn các em luyện tập thêm.
+ Việc đọc hoặc gõ tiết tấu rất khó thể hiện đúng với nốt nhạc ngân dài, vì vậy
giáo viên cần Quy ước với học sinh bằng động tác mở rộng hai bàn tay (nếu là nốt
ngân dài) hoặc úp hai bàn tay (nếu là dấu lặng)…
+ Nếu bài Tập đọc nhạc có tiết tấu khó, giáo viên nên sử dụng cách luyện tập
tiết tấu đơn giản (đọc tiết tấu hoặc gõ tiết tấu), ngược lại bài có tiết tấu dễ, có thể áp
dụng cách luyện tập phức tạp (đọc kết hợp gõ tiết tấu hoặc đọc tiết tấu kết hợp gõ
phách).
+ Cần cho học sinh sử dụng tiết tấu đã luyện tập khi tập đọc từng câu.
e) Tập đọc từng câu
Nếu chỉ qua bước luyện tập cao độ và luyện tập tiết tấu mà học sinh tự đọc được giai
điệu bài Tập đọc nhạc thì đó là điều lí tưởng, vì như vậy các em đã thật sự khám phá được

giai điệu của bản nhạc. Tuy nhiên đó là nhiệm vụ không khả thi, vì 3 khó khăn: rất hiếm
học sinh phổ thông có khả năng tự đọc nhạc; bài Tập đọc nhạc mới lạ nên không dễ đọc;
thời gian học ngắn (20-30 phút). Để khắc phục 3 khó khăn đó, sau khi học sinh đã luyện tập
cao độ và tiết tấu, giáo viên có thể dạy các em tập đọc từng câu theo cách sau:
- Giáo viên đàn giai điệu cả bài một lần để học sinh bước đầu hình dung ra giai điệu,
đồng thời giúp các em thấy tự tin hơn.

18


- Giáo viên dùng nhạc cụ để lấy âm thanh mẫu rồi chỉ từng nốt của câu 1 để cả lớp
đồng thanh đọc (sẽ có rất ít học sinh đọc đúng giai điệu theo cách này, nhưng đây là điều
cần làm để tạo cơ hội cho các em được khám phá giai điệu của bản nhạc). Khi học sinh
không đọc được, giáo viên nên đàn giai điệu câu 1 vài ba lần, nhắc học sinh vừa lắng nghe,
vừa quan sát nốt nhạc và đọc nhẩm theo.
- Giáo viên chỉ nốt nhạc cho tất cả cùng đọc câu 1 vài ba lần.
- Giáo viên chỉ định một số học sinh đọc lại.
- Giáo viên giúp các em sửa chỗ sai (nếu có).
- Cả lớp tiếp tục đọc câu 1 sau khi sửa sai.
- Đọc các câu tiếp theo tương tự, nếu câu nào giống câu trước thì để học sinh tự nhận
biết và tự đọc.
Nếu giáo viên dạy Tập đọc nhạc theo cách kết hợp 2-3 bước lại với nhau thì có thể
thực hiện:
- Chỉ nốt nhạc trong câu 1 để cả lớp đồng thành nói tên nốt nhạc (thường áp dụng ở
Tiểu học).
- Luyện tập cao độ câu 1: giáo viên đàn một vài âm để làm chỗ dựa cho học sinh đọc
cao độ các nốt nhạc.
- Luyện tập tiết tấu câu 1.
- Giáo viên đàn giai điệu rồi chỉ nốt nhạc để cả lớp tự đọc câu 1 (kết hợp cao độ và
tiết tấu vừa luyện tập).

- Học sinh khá xung phong đọc lại.
- Giáo viên đàn giai điệu để tất cả tự kiểm tra và sửa sai.
- Đọc câu 2 và các câu tiếp theo tương tự, nếu có câu giống câu trước thì để học sinh
tự nhận biết và tự đọc.
f) Tập đọc cả bài
- Giáo viên dùng thước chỉ vào bài Tập đọc nhạc để học sinh tập đọc cả bài.
- Giáo viên đàn giai điệu, học sinh đọc cả bài hoà với tiếng đàn, vừa đọc vừa gõ tiết
tấu.
- Giáo viên chỉ định một vài học sinh khá đọc bài, làm mẫu cho các bạn.
- Giáo viên lắng nghe học sinh đọc (không nên sử dụng nhạc cụ) để phát hiện chỗ
sai, hướng dẫn các em sửa chữa.
g) Ghép lời ca
- Giáo viên đàn giai điệu, nửa lớp đọc nhạc đồng thời nửa kia tập ghép lời (hoặc giáo
viên đàn, học sinh tự hát).
- Giáo viên chỉ định học sinh hát lời.
- Giáo viên sửa chỗ sai.
- Giáo viên hướng dẫn học sinh hát lời và gõ phách.
h) Củng cố, kiểm tra
- Giáo viên hướng dẫn học sinh đọc nhạc, ghép lời kết hợp gõ phách hoặc đánh nhịp.
19


- Hướng dẫn học sinh đọc nhạc kết hợp thể hiện cường độ của phách mạnh, phách
nhẹ.
- Học sinh trình bày bài Tập đọc nhạc theo tổ, nhóm hoặc cá nhân.
- Học sinh xung phong lên bảng, quan sát bài Tập đọc nhạc, chỉ nốt kết hợp đọc
nhạc, hát lời.
5. Phương pháp dạy ôn tập Tập đọc nhạc ở Tiểu học và THCS
a) Mục tiêu
- Giúp học sinh nắm vững tên nốt nhạc trên khuông và đọc đúng giai điệu bản nhạc.

- Hướng dẫn học sinh trình bày bài Tập đọc nhạc kết hợp gõ đệm hoặc đánh nhịp.
- Giúp học sinh có cảm thụ âm nhạc tốt hơn.
- Phát huy tính tích cực của học sinh, phát triển khả năng sáng tạo của các em.
b) Các hoạt động ôn tập Tập đọc nhạc
Giáo viên chỉ nên chọn một vài hoạt động trong số nhiều hoạt động sau:
- Học sinh đọc bài Tập đọc nhạc một vài lần, giáo viên hướng dẫn sửa chỗ sai.
- Củng cố giai điệu: học sinh nghe giai điệu nhận biết câu nhạc, nghe tiết tấu nhận
biết câu nhạc hoặc nghe một vài nốt mở đầu, nhận biết cả câu nhạc… Ví dụ khi ôn tập bài
Chơi đu, giáo viên đàn giai điệu vài nốt trong một câu bất kì, học sinh phải trả lời đó là câu
nào và đọc chính xác câu nhạc đó.

Đáp án: đây là câu 4 trong bài Chơi đu:

Giáo viên gõ tiết tấu một câu trong bài, học sinh phải trả lời đó là câu nào, gõ tiết tấu
và đọc chính xác câu nhạc đó. Nên áp dụng với câu chỉ có một đáp án đúng, ví dụ giáo viên
gõ tiết tấu sau khi ôn tập bài Quê hương:

Đáp án: tiết tấu câu 3 trong bài Quê hương:

- Tập đọc nhạc kết hợp gõ phách, nhịp.
- Tập đọc nhạc kết hợp đánh nhịp.
- Trình bày bài Tập đọc nhạc bằng các hình thức cá nhân, cặp, nhóm, tổ (không phải
biểu diễn, học sinh được xem bản nhạc).
- Đọc nhạc bằng cách nối tiếp, đối đáp.
- Đọc nhạc bằng nguyên âm: đọc nguyên âm (A, U, I… thay cho tên nốt nhạc).
20


- Giáo viên cho học sinh nghe toàn bộ bài hát (với trường hợp bài Tập đọc nhạc là
một đoạn trong bài hát đó).

- Giáo viên chép 1 câu bất kì lên bảng, yêu cầu học sinh tự đọc. Biện pháp này nhằm
khắc phục tình trạng học vẹt của học sinh, các em chỉ đọc được bài Tập đọc nhạc khi đọc từ
đầu, còn yêu cầu đọc một câu bất kì thì không thực hiện được.
- Tập đọc một câu nhạc, trong đó có 1-2 nốt bị thay đổi về cao độ (áp dụng ở những
lớp học khá tốt). Ví dụ đọc câu nhạc dưới đây trong bài Ca ngợi Tổ quốc (Hoàng Vân):

Rồi để học sinh tập đọc câu nhạc này, nhưng nốt Đô2 (ở nhịp thứ nhất) được thay
bằng nốt La.

- Bài tập thực hành làm phím đàn (mỗi em làm một nốt nhạc): mục tiêu để củng cố
cho học sinh kỹ năng đọc đúng cao độ các nốt nhạc. Khi học xong bài Tập đọc nhạc, giáo
viên để mỗi em xung phong làm một phím đàn, giáo viên chỉ vào phím đàn nào, học sinh
phải đọc đúng cao độ của phím đó. Nên áp dụng với bài Tập đọc nhạc sử dụng quãng liền
bậc để giáo viên chỉ phím đàn cho thuận tiện, ví dụ với bản nhạc của Mozart:

- Bổ sung 1-2 nốt nhạc còn thiếu: ví dụ yêu cầu học sinh viết lên khuông 2 nốt còn
thiếu trong một câu của bài Thật là hay:

Đáp án: hai nốt Son móc đơn (câu 3 bài Thật là hay).
- Sửa nốt nhạc sai: giáo viên đưa ra một câu nhạc có 1-2 nốt viết sai (cao độ hoặc
trường độ), học sinh nhận biết và sửa lại cho đúng. Ví dụ: Có bạn chép 4 ô nhịp đầu của bài
TĐN số 2- Trở về Su-ri-en-tô nhưng bị sai một vài nốt nhạc. Em hãy phát hiện và sửa lại
cho đúng.

Đáp án:
21


- Học sinh tập chép bài Tập đọc nhạc.
- Học sinh tập đặt lời ca mới.

- Giáo viên có thể đưa ra lời mới, nhưng thay đổi trình tự các câu, rồi yêu cầu các em
xếp các câu lại theo theo đúng giai điệu của bản nhạc.
- Đọc bản nhạc ở giọng này rồi tập đọc dịch sang giọng khác. Ví dụ sau khi học sinh
đã đọc tốt bản Con kênh xanh xanh ở giọng Đô trưởng, giáo viên có thể đưa bản nhạc đó ở
giọng Rê trưởng cho học sinh tập đọc (áp dụng ở những lớp học khá tốt).
- Kiểm tra.
Lưu ý: Tuỳ thuộc vào đặc điểm bài Tập đọc nhạc, thời lượng dạy học, năng lực của
học sinh, điều kiện dạy học cụ thể mà giáo viên chọn một vài hoạt động ôn tập cho thích
hợp; các hoạt động ôn tập không nên tách rời mà cần liên kết với nhau sao cho phù hợp,
hiệu quả.
6. Kỹ thuật giúp học sinh thuộc tên nốt nhạc trên khuông
Thực tế dạy học cho thấy có nhiều học sinh không thuộc tên các nốt nhạc trên
khuông, các em thường viết tên từng nốt nhạc ở dưới khuông nhạc. Để giúp học sinh thuộc
tên nốt nhạc, giáo viên có thể áp dụng một số biện pháp sau:
- Sử dụng trò chơi “Khuông nhạc bàn tay” để ghi nhớ tên nốt nhạc.
- Giáo viên thường xuyên cho học sinh tập nói tên nốt nhạc hoặc cho các em tập
chép nhạc.
- Treo bài Tập đọc nhạc trong lớp để học sinh luôn luôn được tiếp xúc với bản nhạc,
nốt nhạc.
- Gợi ý học sinh sử dụng khuông nhạc có các nốt nhạc và tên nốt (để khi cần thiết,
các em dễ dàng kiểm tra lại):

- Giúp học sinh cảm thấy việc ghi nhớ tên nốt nhạc là đơn giản và dễ dàng.
- Giáo viên sử dụng bản nhạc không ghi tên nốt khi kiểm tra Tập đọc nhạc, đó là
thách thức để học sinh phải cố gắng thuộc tên nốt.
- Thường xuyên củng cố tên nốt nhạc khi dạy Học hát, Nhạc lí, Âm nhạc thường
thức.
IV. Phương pháp dạy hát ở Tiểu học và THCS
1. Mục tiêu và quy trình dạy hát ở Tiểu học và THCS
a) Mục tiêu: Học sinh học hát là tiếp xúc với âm nhạc có lời ca, mỗi bài hát là một

cảm xúc riêng, có nội dung cụ thể về sự vật, hiện tượng, được diễn tả bằng âm nhạc và ngôn
22


ngữ văn học. Mỗi bài hát dạy trong một tiết (Tiểu học là 35 phút, THCS là 45 phút), sau đó
được ôn tập trong một vài tiết tiếp theo. Dạy hát nhằm đạt được các mục tiêu sau:
- Mục tiêu về kiến thức: Dạy hát nhằm phát triển năng lực nhận thức của học sinh,
học mỗi bài hát giúp các em biết thêm về một vấn đề, về tác giả hoặc đặc điểm riêng của bài
hát. Sự phong phú về mặt nội dung trong các bài hát giúp học sinh thêm hiểu biết về cuộc
sống, các hình tượng âm nhạc cũng giúp nâng cao khả năng nhận thức và hiểu biết của các
em. Bên cạnh đó, dạy hát còn phát triển năng lực ngôn ngữ, lời ca của bài hát làm vốn ngôn
ngữ của học sinh trở nên phong phú và sinh động hơn.
- Mục tiêu về kỹ năng (đây là mục tiêu trọng tâm): Dạy hát nhằm phát triển năng lực
âm nhạc của học sinh, giúp các em hát đúng giai điệu và lời ca, biết cách hát tự nhiên, biết
lấy hơi, hát rõ lời và thể hiện được sắc thái, tình cảm của bài hát. Dạy hát còn giúp học sinh
biết trình bày bài hát theo hình thức đơn ca, song ca, tốp ca, đồng ca, biết hát kết hợp các
hoạt động như: gõ đệm, vận động theo nhạc, nhảy múa, biểu diễn hoặc trò chơi…
- Mục tiêu về tình cảm và thái độ: Dạy hát nhằm giáo dục học sinh những tình cảm
tốt đẹp, giúp các em thêm yêu thích âm nhạc, có khả năng tham gia ca hát ở trong và ngoài
trường học.
Những mục tiêu trên chỉ đạt được khi học sinh trải qua quá trình học tập lâu dài và
đúng hướng, nếu chỉ học 1-2 bài hát thì không thể đạt được những điều đó. Vì vậy khi dạy
một bài hát cụ thể, giáo viên phải lựa chọn cách diễn đạt mục tiêu ngắn gọn và rõ ràng hơn
trong kế hoạch bài học.
b) Quy trình dạy hát: Một số quy trình dạy hát đã được giới thiệu trong các tài liệu
khác nhau, có quy trình rút gọn (3-4 bước), có quy trình chi tiết (8-9 bước). Hiện nay, giáo
viên thường dạy hát theo quy trình có 7 bước:
Quy trình dạy hát ở Tiểu học
- Giới thiệu bài hát
- Đọc lời ca

- Nghe hát mẫu
- Khởi động giọng
- Tập hát từng câu
- Hát cả bài
- Củng cố, kiểm tra

Quy trình dạy hát ở THCS
- Giới thiệu bài hát
- Tìm hiểu về bài hát
- Nghe hát mẫu
- Khởi động giọng
- Tập hát từng câu
- Hát cả bài
- Củng cố, kiểm tra

Thực tế, cách dạy Âm nhạc cần hết sức linh hoạt và mềm dẻo, nên thứ tự các bước
trong quy trình dạy hát không phải là bất di bất dịch, đây chỉ là những hoạt động cần thực
hiện khi dạy hát. Các bước 1, 2, 3, 4 không nhất thiết phải thực hiện theo trình tự, có thể
đưa bước nào lên trước cũng được. Tuy nhiên nên tiến hành tìm hiểu bài hát trước khi nghe
hát mẫu.

23


- Bước 1 (giới thiệu bài hát) do giáo viên thực hiện, bước 2 (tìm hiểu về bài hát) nên
để học sinh hoạt động, nhằm phát huy tính tích cực của các em. Bước 3 lại đến hoạt động
của giáo viên (hát mẫu) là sự đan xen hợp lí, logic.
- Khi tìm hiểu về bài hát, giáo viên cần giải thích ý nghĩa một số từ khó, ý nghĩa một
số câu hát, giúp học sinh hiểu nội dung khi nghe hát mẫu.
- Khi tìm hiểu bài, đôi khi giáo viên có thể hướng dẫn học sinh đọc lời ca theo tiết

tấu, nghe hát mẫu sẽ giúp các em củng cố tiết tấu vừa luyện tập.
- Giáo viên giới thiệu chỗ khó hoặc đặc điểm riêng của bài hát, học sinh sẽ cảm nhận
được điều này khi nghe hát mẫu.
2. Những vấn đề cần chuẩn bị và lưu ý khi dạy hát
Để thực hiện một tiết dạy hát hay, hấp dẫn và sinh động, ngoài quy trình và kỹ thuật
dạy hát, giáo viên nên quan tâm đến các vấn đề sau:
Chuẩn bị đầy đủ về
Sử dụng đa dạng và phù hợp Dạy và học bằng đa giác
phương tiện dạy học
các phương pháp dạy học
quan
(Nhạc cụ của giáo viên và(Thuyết trình, giới thiệu, phát(Học sinh được học bằng cả
học sinh, tivi, máy nghe,vấn, trực quan, làm mẫu,thị giác, thính giác, xúc giác,
tranh ảnh, giáo án điện tử, …)luyện tập, …)
cảm nhận, …)
Đa dạng về kiểm tra, đánh giá
Đa dạng về trạng thái học tập
(Giáo viên sử dụng các bài
(Học sinh có thể ngồi yên,
tập thực hành, vấn đáp, trắcDạy hát ở Tiểu học
đứng tại chỗ, lên bảng, đứng
nghiệm, bài tập sáng tạo, đểvà THCS
quanh giáo viên, …)
học sinh tự đánh giá, …)
Đa dạng về kỹ thuật
hát tập thể
Đa dạng về hình thức học tập
Đa dạng về hoạt động kết hợp
(Học sinh tập hát hòa giọng,(Học sinh luyện tập và trình
(Học sinh vỗ tay, gõ đệm,

hát đối đáp, hát nối tiếp, hátbày bài hát theo hình thức cá
đánh nhịp, vận động, nhảy
có lĩnh xướng, hát bè, hátnhân, cặp đôi, nhóm nhỏ,
múa, trò chơi, biểu diễn, …
đuổi, hát liền tiếng, hát ngắtnhóm lớn, tổ, dãy, học sinh
khi trình bày bài hát)
tiếng, cách lấy hơi, thể hiệnnam, học sinh nữ, cả lớp)
sắc thái, …)
3. Phương pháp dạy bài hát dân ca ở Tiểu học và THCS
Dạy bài dân ca ở Tiểu học và THCS cũng tương tự như việc dạy bài hát thiếu nhi
hoặc bài hát nhạc nước ngoài. Tuy nhiên, đi sâu vào kỹ thuật thì có một số điểm cần lưu ý:
Quy trình
Giới thiệu bài hát

Những điểm cần lưu ý
Giáo viên nên dùng bản đồ để giới thiệu vị trí địa lí, dùng tranh ảnh
để giới thiệu về sinh hoạt văn hoá, sinh hoạt cộng đồng, về phong
cảnh các vùng miền. Cần giới thiệu về xuất xứ và nét đặc trưng của
bài dân ca (thang âm, các từ đệm, trang phục, động tác múa…) sao
24


Tìm hiểu bài hát

Nghe hát mẫu

Khởi động giọng

Tập hát từng câu

Hát cả bài

Củng cố kiểm tra

cho phù hợp với sự tiếp thu của học sinh, cũng có thể giới thiệu sơ
lược về nhạc cụ dân tộc của vùng miền dân ca đó.
Giáo viên chia các câu hát trong bài dân ca phải hết sức linh hoạt,
có thể có câu hát dài, có câu hát ngắn vì bài dân ca Việt Nam
thường được xây dựng từ thơ lục bát, lời ca đệm thêm bằng những
hư từ nên cấu trúc không cân đối.
Giáo viên cần giải thích cho học sinh hiểu về những từ khó trong
bài dân ca, ví dụ: Xoè hoa là múa hoa, Lí cây xanh là khúc hát ngắn
về cây xanh, Bắc kim thang là lời bài đồng dao (bản thân từ này
không có nghĩa gì), dĩa bánh bò (trong bài Lí dĩa bánh bò) nghĩa là
đĩa bánh bò, chẻ tre đan xịa (trong bài Hò ba lí) nghĩa là chẻ tre để
đan cái nong, nia, Cò lả diễn tả cánh cò bay chập chờn (con cò
cũng là hình tượng người nông dân Việt Nam), bài Cò lả hình
thành từ câu ca dao:
Con cò bay lả bay la
Bay từ cửa tổ bay ra cánh đồng
Trời sinh, mẹ đẻ tay không
Cho nên bay khắp tây đông kiếm mồi
Trước là nuôi cái thân tôi
Sau nuôi bọn trẻ nên đời cò con.
Nếu có điều kiện, giáo viên nên cho học sinh nghe và xem băng đĩa
hình, để các em biết về trang phục và động tác múa hát đặc trưng
của từng vùng miền.
Giáo viên nên dùng thang âm của bài dân ca cho học sinh khởi
động giọng, qua đó các em biết sơ lược về âm hưởng của bài dân
ca, không nên dùng gam trưởng hoặc thứ để khởi động giọng.

Giáo viên cần hát tăng cường hát mẫu để giúp học sinh hát đúng
những chỗ khó, tiếng luyến láy, ngân nghỉ, cũng như thể hiện được
sắc thái của bài dân ca.
Nếu có điều kiện, giáo viên có thể tổ chức cho học sinh vừa hát bài
dân ca vừa kết hợp với các trò chơi dân gian như: tập tầm vông,
nhảy dây, ô ăn quan, chơi chong chóng, tò he, sáo diều…
Ngoài các nhạc cụ quen dùng, nếu có điều kiện, giáo viên nên khai
thác hoặc hướng dẫn học sinh sử dụng các nhạc cụ dân tộc để đệm
hát cho bài dân ca. Ví dụ dùng các nhạc cụ như cồng, chiêng, đàn
t’rưng, tre lắc để đệm cho những bài dân ca Tây Nguyên…

4. Một số lưu ý khi dạy hát cho học sinh lớp 1

25