Nghiên cứu biến tính laterit làm vật liệu hấp phụ xử lý ion photphat trong môi trường nước

Lu năv năth căs

I H C QU CăGIAăHĨăN I
TR

NG

I H C KHOA H C T

NHIÊN

MaiăTh ăThúy

NGHIÊN C U BI N TệNH LATERIT
LÀM V T LI U H P PH X Lụ ION
PHOTPHAT TRONG MỌI TR
NG N
C
ChuyênăngƠnh:ăHóaăMôiăTr

ng

Mƣăs : 60440120

LU NăV NăTH CăS ăKHOAăH C
NG

IăH

NG D N KHOA H C:ăTS.ăPH

HƠ N i - 2016

NGăTH O


Lu năv năth căs

M CL C
L IM
CH

U ....................................................................................................... 7
NG 1: T NG QUAN................................................................................ 8

1.1. Ọ nhi m Photphat vƠ các ph
1.1.1. Hóaăh cămôiătr

ng pháp x lý Photphat ............................8

ng c a Photphat ...........................................................8

1.1.2. M t s ngu năgơyăôănhi m photphat .....................................................11
1.1.3. Tácăh i c a photphat ..............................................................................12
1.1.4. X lýăôănhi m photphat .........................................................................13
1.2. Laterit ............................................................................................................16
1.2.1. Gi i thi u v laterit ................................................................................16
1.2.2.ăTìnhăhìnhănghiênăc uăvƠă ng d ng c a laterit ........................................18
1.3. V t li u h p ph bi n tính b ng h n h p kim lo i ..... Error! Bookmark not
defined.
CH

NG 2 : TH C NGHI M ........................... Error! Bookmark not defined.

2.1. M c tiêu vƠ n i dung nghiên c u c a lu n v nError! Bookmark not defined.
2.1.1. M cătiêuănghiênăc u................................ Error! Bookmark not defined.
2.1.2. N iădungănghiênăc u .............................. Error! Bookmark not defined.
2.2. Hóa ch t vƠ d ng c ........................................ Error! Bookmark not defined.
2.2.1. D ng c ................................................. Error! Bookmark not defined.
2.2.2. Hóaăch tăvƠăv t li u ............................... Error! Bookmark not defined.
2.3. Ph

ng pháp phơn tích s d ng trong th c nghi m .. Error! Bookmark not

defined.
2.3.1.ăPh

ngăphápăxácăđ nh PO43- ................... Error! Bookmark not defined.

2.4. Xác đ nh giá tr pH trung hòa đi n c a v t li uError! Bookmark not defined.


Lu năv năth căs

2.5. Xác đ nh thƠnh ph n c a v t li u b ng ph ng pháp tán x n ng l ng
EDX .......................................................................... Error! Bookmark not defined.
2.6. Ph ng pháp kh o sát kh n ng h p ph c a v t li uError! Bookmark not
defined.
2.6.1.ăPh

ngăphápăxácăđ nh th iăgianăcơnăb ng h p ph Error! Bookmark not

defined.
2.6.2.ăăXơyăd ngămôăhìnhăh p ph đ ng nhi tăLangmuirăvƠăFrendlich .... Error!
Bookmark not defined.
CH

NG 3: K T QU VÀ TH O LU N ........ Error! Bookmark not defined.

3.1. K t qu kh o sát kh n ng h p ph Photphat c a Laterit thô ......... Error!
Bookmark not defined.
3.1.1. Kh oăsátăth iăgianăcơnăb ng h p ph Photphat ... Error! Bookmark not
defined.
3.1.2. Kh oăsátăt i tr ng h p ph Photphat c căđ i c aăLaterităthô ........ Error!
Bookmark not defined.
3.2. K t qu nghiên c u đi u ki n bi n tính nh m nơng cao t i tr ng h p ph
Photphat c a Laterit thô ........................................ Error! Bookmark not defined.
3.2.1. Kh oăsátă nhăh

ng c aăhƠmăl

ng Al-Mgăngơmăt mError! Bookmark

not defined.
3.2.2. Kh oăsátă nhăh

ng c a nhi tăđ nung . Error! Bookmark not defined.

3.3. Xác đ nh pH trung hòa đi n c a v t li u Laterit bi n tínhError! Bookmark
not defined.
3.4. K t qu xác đ nh thƠnh ph n theo ph

defined.

ng pháp EDXError! Bookmark not

3.5. K t qu kh o sát kh n ng h p ph PO43-c a v t li u bi n tính ....... Error!
Bookmark not defined.
3.5.1. Kh oăsátă nhăh
defined.

ng pH c a v t li u bi nătính ...... Error! Bookmark not


Lu năv năth căs

3.5.2. Kh oăsátăth iăgianăđ tăcơnăb ng h p ph c a v t li u bi nătính...... Error!
Bookmark not defined.
3.5.3. Kh oăsátăt i tr ng h p ph PO43- c căđ i c a v t li u bi nătính ..... Error!
Bookmark not defined.
3.6. K t qu kh o sát nh h ng c a ion c nh tranh đ n quá trình h p ph
Photphat ................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.6.1.

nhăh

ng c a ion HCO3-..................... Error! Bookmark not defined.

3.6.2.

nhăh

ng c a ion SO42-....................... Error! Bookmark not defined.

3.6.3.

nhăh

ng c a ion F- ............................ Error! Bookmark not defined.

3.6.4.

nhăh

ng c a ion Cl-........................... Error! Bookmark not defined.

3.6.5. nhăh

ng c a ion AsO43- ...................... Error! Bookmark not defined.

K T LU N ............................................................. Error! Bookmark not defined.
TÀI LI U THAM KH O ................................................................................. 19

DANH M C B NG
B ng 1.1. Tích s tan c a m t s h p ch t photphat v i canxi, s t, nhôm

25oC[9] .. 14

B ng 2.1. M i quan h gi a n ng đ photphat và đ h p th quang
Abs.....................Error! Bookmark not defined.
B ng 3.1. K t qu kh o sát th i gian cân b ng h p ph PO43....................................Error! Bookmark not defined.
B ng 3.2. K t qu kh o sát t i tr ng h p ph Photphat c c đ i c a Laterit thô .. Error!

Bookmark not defined.


Lu năv năth căs

B ng 3.3. K t qu kh o sát nh h ng c a hàm l ng Al- Mg ngâm t m t i kh n ng
h p ph PO43- ................................................................ Error! Bookmark not defined.
B ng 3.4. K t qu kh o sát nh h ng c a nhi t đ nung t i kh n ng h p ph c a v t
li u v i PO43- .................................................................. Error! Bookmark not defined.
B ng 3.5. K t qu xác đ nh pHpzc c a v t li u ............... Error! Bookmark not defined.
B ng 3.6. K t qu thành ph n nguyên t c a laterit sau bi n tính..... Error! Bookmark
not defined.
B ng 3. 7. K t qu kh o sát s

nh h

ng c a pH đ n s h p ph PO43- ............ Error!

Bookmark not defined.
B ng 3. 8. K t qu kh o sát th i gian h p ph PO43- đ t cân b ng c a v t li u sau bi n
tính. ................................................................................. Error! Bookmark not defined.
B ng 3.9. K t qu kh o sát t i tr ng c c đ i c a v t li u bi n tính v i PO43- ...... Error!
Bookmark not defined.
B ng 3.10. K t qu

nh h

ng c a ion HCO3- .............. Error! Bookmark not defined.

B ng 3.11. K t qu

nh h

ng c a ion SO42- ................ Error! Bookmark not defined.

B ng 3.12. K t qu

nh h

ng c a ion F - ..................... Error! Bookmark not defined.

B ng 3.13. K t qu

nh h

ng c a ion Cl- .................... Error! Bookmark not defined.

B ng 3.14. K t qu

nh h

ng c a ion AsO43- .............. Error! Bookmark not defined.

DANH M C HÌNH
Hình 1. 1. Chu trình photphat trong đ t. ......................................................................... 9
Hình 1. 2. Chu trình photphat trong n

c. .................................................................... 11

Lu năv năth căs

Hình 1. 3. S đ quá trình laterit hóa ............................................................................ 17
Hình 2. 1. S đ mang đ ng th i Mg và Al lên laterit
[8].............................................Error! Bookmark not defined.
Hình 2. 2.

th đ

ng chu n phân tích photphat. ...... Error! Bookmark not defined.

Hình 2. 3.

th xác đ nh pHpzc c a v t li u ................. Error! Bookmark not defined.

Hình 2. 4. Nguyên lý c a phép phân tích EDX .............. Error! Bookmark not defined.
Hình 2. 5.
Hình 2. 6.

ng h p ph đ ng nhi t Langmuir ........... Error! Bookmark not defined.
th d ng tuy n tính c a ph

ng trình Langmuir ....Error! Bookmark not

defined.
Hình 2. 7.
Hình 2. 8.

ng h p ph đ ng nhi t Freundlich ......... Error! Bookmark not defined.
th d ng tuy n tính c a ph

ng trình Freundlich ..Error! Bookmark not

defined.
Hình 3. 1. K t qu kh o sát th i gian cân b ng h p ph PO43....................................Error! Bookmark not defined.
Hình 3. 2. Ph ng trình tuy n tính Langmuir mô t quá trình h p ph PO43- c a v t
li u Laterit thô. ............................................................... Error! Bookmark not defined.
Hình 3. 3. Ph ng trình tuy n tính Freundlich mô t quá trình h p ph PO43- c a v t
li u Laterit thô. ............................................................... Error! Bookmark not defined.
Hình 3. 4. Kh o sát nh h

ng c a hàm l

ng Al-Mg ngâm t mError! Bookmark not

defined.
Hình 3. 5. Kh o sát nh h

ng c a nhi t đ nung đ n kh n ng h p ph PO43- .. Error!

Bookmark not defined.
Hình 3. 6.

th xác đ nh pHpzc c a v t li u bi n tính .. Error! Bookmark not defined.

Hình 3. 7. Ph EDX c a laterit sau bi n tính ................ Error! Bookmark not defined.
Hình 3. 8. K t qu kh o sát s

nh h

ng c a pH đ n s h p ph PO43- ............ Error!

Bookmark not defined.
Hình 3. 9. K t qu kh o sát th i gian đ t cân b ng h p ph PO43- ... Error! Bookmark
not defined.


Lu năv năth căs

Hình 3. 10.

ng tuy n tính Langmuir c a v t li u bi n tính đ i v i PO43- ....... Error!

Bookmark not defined.
Hình 3. 11.

ng tuy n tính Freundlich c a v t li u bi n tính đ i v i PO43- ..... Error!

Bookmark not defined.
Hình 3. 12.K t qu

nh h

ng c a ion HCO3- .............. Error! Bookmark not defined.

Hình 3. 13. K t qu

nh h

ng c a ion SO42-................ Error! Bookmark not defined.

Hình 3. 14. K t qu

nh h

ng c a ion F - ..................... Error! Bookmark not defined.

Hình 3. 15. K t qu

nh h

ng c a ion Cl- ................... Error! Bookmark not defined.

Hình 3. 16. K t qu

nh h

ng c a ion AsO43-.............. Error! Bookmark not defined.


Lu năv năth căs

L IM
Hi n nay, v năđ ôănhi mămôiătr

ngăn

U
căđangălƠăm t v năđ đ

cătoƠnăxƣ h i

quanătơm.ăV năđ nƠyăngƠyăcƠngătr m tr ngăđeăd a s phátătri n kinh t xƣăh i b n v ng,
s t n t iăvƠăphátătri n c aăcácăth h hi n t iăvƠăt
coi tr ngă đ n v nă đ x lýă môiă tr
chungăvƠămôiătr
n

ngăn

ng, gi m thi uă tácă h i c aă ôă nhi m môiă tr

că ta,ă hƠngă n mă s n xu tă hƠngă tri u t nă phơnă lơnă t cácă nhƠă máyă l nă nh ă

xu tă phơnă lơnă cóă ch aă hƠmă l
lƠmăôănhi m ngu năn
ch aăhƠmăl

ng l nă Photphat,ă khiă bón nhi uă phơnă lơnă choă đ tă hƠmă

ngă v

i,ămôiătr

căm a,ăti p t c

c.ăTrongăcácăch t th i c aăcácănhƠămáyăs n xu tăphơnălơnăc ngă

ng l năPhotphat.ăL

th iăraăngoƠiămôiătr
ng

ngă Nai,ă V nă i n….Trongă nguyênă li u s n

ngănƠyăs t n t iătrongăđ t kho ng 50-60%,ălƠmăôănhi măđ t,ătheoăn

raă môiă tr

ngă nóiă

cănóiăriêng.

Supephotphată Lơmă Thao,ă Longă ThƠnh,ă
l

ngălai.ăVi tăNamăchúngătaăđƣăvƠăđangă

ngăn

c th iănƠyăítăho c khôngăđ

ng,ăgơyăôănhi m ngu năn

c.ăHƠmăl

t nhi u l nă tiêuă chu nă choă phépă nhă h

c x lýătr

c khi

ngăPhotphatătrongăn

c th i

ngă đ n s c kh e c a con

ng s ng c aăcácăloƠiăth yăsinhăc ngănh ăđ ng th c v t.

Vi c x lýă cácă ngu nă n
nh ngătrênăth c t ch aăđ

c th iă cóă ch aă Photphată đƣă đ tă raă vƠă th c hi n t lơuă

c th c hi n tri tăđ đ i v iăcácăc ăs s n xu tăcóăngu năn

c

th i Photphat cao.
Laterit t lơuăđƣăđ

c s d ngăđ lƠmăs chăn

c.ăTuyănhiên,ăt i tr ng h p ph c a

laterită thôă h p ph Photphat th p.ă Vìă v yă chúngă tôiă đƣă th c hi nă nghiênă c uă đ tƠi:ă
“Nghiên c u bi n tính Laterit lƠm v t li u h p ph x lý ion Photphat trong môi
tr

ng n

c.” v i mong mu nătìmăhi uăvƠătìmăki măđ

b t tăPhotphat,ălƠmăgi mătìnhătr ngăôănhi mămôiătr
conăng

i

c v t li u m iăđ h p ph , lo i

ngăđangăđeăd aălênăcu c s ng c a


Lu năv năth căs

CH

NG 1: T NG QUAN

Ọ nhi m Photphat vƠ các ph

1.1.

ng pháp x lý Photphat

1.1.1. Hóa h c môi tr ng c a Photphat
PhotphatălƠămu i c a axit photphoric (H3PO4): Cóăm t mu iătrungăhòaăvƠăhaiămu i
axit.
H3PO4 = H+ + H2PO4-

k = 7,5 . 10-3

H2PO4- = H+ + HPO42-

k2 = 6,2 . 10-8

HPO42- = H+ + PO43-

k3 = 2,14 . 10-13

Tínhă ch t v tă lý:ă cácă mu iă đihiđrophotphată đ uă tană trongă n



c,ă cácă mu i

hidrophotphatăvƠăphotphatătrungăhòaăch cóămu i K, Na, NH4 lƠăd tanăcònăc aăcácăkimă
lo iăkhácăkhôngătanăho căítătanătrongăn

c.

Tínhăch tăhóaăh c: mu iăphotphatăthamăgiaăcácăph n ng th yăphơn,ăcácăph n



ngătrungăhòa,...
Trongămôiătr



ngăđ t photphat t n t iătrongăcácămu i c aăCa,ăFe,ăAl,…ăTrong

cácă m qu ng mu i photphată cóă kh n ngă l uă đ ng ch mă trongă đ t. M că dùă photphată
đ

căcoiălƠăc đ nhăcaoătrongăđ t nh ngăn u kh n ngăh p th photphat c aăđ t b v

t

quáă thìă photphată s nhanhă chóngă chuy n xu ng l pă đ tă sơuă h nă vƠă t pă trungă vƠoă dòngă
ch y l păd

i m tăđ t. M căđ vƠăt căđ di chuy n ph thu căvƠoăkh n ngăphátăsinhăt

nhiênăc aăphotphatătrongăđ t.ăTrongămôiătr

ngăn

c photphat t n t i

cácăd ng: H2PO4-

, HPO42-, PO43-, d ngă polymetaphotphată nh :ă (NaPO3)6 vƠă photphoă h uă c . Trongă môiă
tr

ngăkhôngăkhí photphat t n t iătrênăb m t h tăl ăl ng, d ngăion,ătrongăcácăh t b i,ăcácă

sonăkhí,…


Trong tr mă tích,ă photphată t n t iă trongă cácă lo iă khoángă qu ngă trongă đ t, tr m

tích.ă Vi t Nam photphat t nhiênăđ

căkhaiăthácăt canxiăphotphat,ăđ

căchiaăthƠnhăhaiă

nhóm:



Nhómăapatit:ălƠăphotphatăbi n ch t, k tătinhăthƠnhănh ng vi tinh th apatit,ăcóăđ

c ng cao. HƠmăl

ng P2O5 thayăđ i trong qu ng t 15%ăđ n 36%. Qu ng lo i m t ch a


Lu năv năth căs

34-36%ăcóăth xu t kh u ho c ch bi năthƠnhăsupephotphat, cácălo i qu ngăkhácăc nălƠmă
gi uătr



c khi ch bi n. Qu ng apatit t p trung
Nhómăphotphorit th

s t,ănhômăv i hƠmăl

ngăth

ng g m nh ng k t h chăcanxiăphotphatăvôăđ nhăhình,ăch a
ng th p t 5- 34%, d hòaătanătrong axit y u. Vìăv y khi

xay nh cóăth lƠmăphơnăbónătr c ti p.ăTh
(L ngăS n),ăNamăPhát,ăYên S n,ăTh
NgoƠi raăcònăg păd

m apatităLƠoăCai.

ng g pătrongăcácănúiăđáăvôiă V nhăTh nh

ngăHòaă(Qu ng Nam),ăKiênăL

ngă(KiênăGiang).ă

i d ngăphơnăchimă HoƠngăSa.

T 1968ăđ n nay, t t c cácălo i qu ngăphotphatăthiênănhiênăđ uăcóăth s d ng tr c
ti păvƠăt n d ngăđ ch bi nălƠmăphơnăbón.ăCh cóălo i qu ng 30-35%ădùngăđ xu t kh u.
Chu trình photphat trong đ t.

Hình 1. 1. Chu trình photphat trong đ t.
Vòngătu năhoƠnăb tăđ u t photphatăvôăc ă(HxPO43-x) t oăthƠnhăch tădinhăd

ng

cho vi khu n t n t iă vƠă phátă tri n, m t ph nă photphată vôă c ăcungă c pă choă nguyênă sinhă
v t, m t ph năphotphatăkhôngătanăl ng c năkhôngăho tătính.ăNguyênăsinhăv t m t ph n
quay tr l iăphotphatăvôăc ,ăm t ph nălƠmălơnăh uăc ăvƠăm t ph nălƠmădinhăd

ng cho


Lu năv năth căs

nguyênă sinhă đ ng v t.ă Nguyênă sinhă đ ng v tă lƠmă th că nă choă đ ng v tă nă th tă vƠă m t
ph n ch tăđiăt o ch t h uăc .ă

ng v tă năth t th iăraăphơn,ăho c ch tăđi,ăt oăcácăh p ch t

hòaătan, d ngăkeoăcóăch a photphat quay tr l iăchuătrình,ăph n h uăc ăcònăl i l ng c n
khôngăho tătính.


Ngu năphotphatătrongămôiătr

ngăsinhătháiăđ tăcóăth t xác,ăbƣăh uăc ăvƠăv t

ch tăkhôngăh uăc ănh ăphơnăbón,ăthu c tr sơu,ămu i apatit.


M t ph n photphat b gi l i b i Ca3(PO4)3, AlPO4 vƠăFePO4 trongămôiătr

đ t. M t ph năphotphatăphơnăh yăthƠnhăcácăionăHPO42-, H2PO4-, PO43- đ
r th c v tăvƠăviăsinhăv t.ă

c h p th vƠoă

r iăchúngăt oăraăcácăaxităaminăch a photphat vƠăcácăenzymeă

photphat, chuy n liênăk tăcaoăn ng thƠnhăn ngăl
phóngăn ngăl

ngăchoăc ăth .ăATPăthƠnhăADPăvƠăgi i

ng. Photpho tíchăl yătrongăqu h t r tăcaoăvƠ lƠănguyênăt khôngăth thi u

c a th c v t.ăKhiăđ ng v tă năth c v t, photphat bi năthƠnhăch t li u c aăx
cácăliênăk t enzyme.ă

ng v t, th c v tăvƠ conăng

bi năthƠnhăphotphatătrongămôiătr


M t ph nă photphată điă vƠoă n



iăvƠăcu iăcùngăng

că vƠă đ iă d

i ch t điăthìă photphatătrongăc ăth
ng.

đơyă chúngă lƠmă th că nă choă

iă năcáătômăthìăphotphatăđiăvƠoăc ăth

i ch tăthìăphotphatătr l iăchoămôiătr

M t ph n nh photphat n m trong tr mătíchăd

th c v t r ngătiêuăth r i tr l iăchoăđ t.


ngăvƠăc a

ngăsinhătháiăđ t.

đ ng v tăphùădu.ăCáătômă năđ ng v tăphùădu,ăng
ng

ng

Vòng tu n hoàn c a photphat trong n

c.

ngăsinhătháiăđ t.

iăđáyăbi năvƠăm t ph n nh nh


Lu năv năth căs

Hình 1. 2. Chu trình photphat trong n

c.

1.1.2. M t s ngu n gây ô nhi m photphat
Photphată t nă t iă trongă n

că lƠă doă s ă phátă tánă t ă cácă ngu nă nhơnă t oă lƠă ch ă y u

nh :ăPhơnăbónăvôăc ,ăh păch tăh uăc ăc aăthu cătr ăsơu,ăpolyphotphatăt ăngu năch tăt yă
r aă(ch tăkh ăc ng).ăNgoƠiăraănóăcònălƠăthƠnhăph năc aăcácăch tăkìmăhƣmă nămòn,ăph ă
giaătrongănhi uăngƠnhăcôngănghi păth căph m.ăN

c th i dơn d ng (b ăph t), n

căth iă

nôngă nghi p, côngă nghi p c ngă lƠă ngu nă chínhă nhi m photphat.ă M tă ngu nă photphată
khácălƠăquáătrìnhăr aătrôiăphotphatăd ăth aăc a cácăvùngăđ tăcanhătácăvƠăsaăl ngăt ăkhí
quy n.
+ăCácăngu năth iăt ăh ăth ngăc ngărƣnhătrongăcácăkhuăth ătr n,ăthƠnhăph ,ăcácăkhuăcôngă
nghi p.ăNgu năth iănƠyă ph ăthu căr tănhi uăvƠoăm căs ngăc aădơnăs ăvƠătiêuăchu năv ă
sinhătrongăkhuăv c;ăă
+ăN

căth iăt ăcácăvùngăcanhătác,ăch nănuôi,ăphơnăsúcăv tăth iăr a…;ă

+ăN

căth iăt ăcácăkhuăv căs năxu tăcôngănghi p,ăch ăbi năcácăs năph mănôngănghi păvƠă

khuăv căs năxu tănôngănghi p…


Lu năv năth căs

Mu iă photphată vô c ă đ

c s d ng r ng rƣiă trongă cácă ngƠnhă côngă nghi p bao

g m: s n ph mălƠmăs ch,ăkemăđánhă r ng,ă b t l a,ăcôngănghi p d t may, x lýă n

căvƠă

phơn bón [5].
1.1.3. Tác h i c a photphat
Trongă môiă tr

ngă n

cácă d ng: H2PO4-, HPO42-, PO43-, d ng

c, P t n t i

polymetaphotphatănh :ăNa(PO3)6 vƠăphotphatăh uăc .ăMu iăphotphatăvôăc ăđ

c s d ng

r ngărƣiătrongăcácăngƠnhăcôngănghi p bao g m: s n ph mălƠmăs ch,ăkemăđánhăr ng,ăb t

l a,ăcôngănghi p d t may, x lýăn
Khiăl

căvƠăphơnăbón.

ngăphotphatăcóătrongăđ tăquáănhi u, cácăionăphotphatăs k t h p v iăcácă

kim lo iătrongăđ tănh ănhômă(Al3+), s t (Fe3+, Fe2+)…d năđ n chai c ngăđ t,ătiêuădi t m t
s sinh v tăcóăl i,ăkhôngăt tăchoăcơyătr ngăphátătri n.
Trongă môiă tr
d

ng.ăTrongă môiătr

ngă n

c, khi l

ngă photphată quáă d ă s gơyă nênă hi nă t

ngă phú

ng t nhiên,ăquáătrìnhătraoăđ i,ăhòaătanăphotphatăt d ng k t t a

ho c ph c b n di n ra t t ,ăquáătrìnhătiêuăth photphat di năraăcơnăb ng t o ra s phátă
tri n năđ nh cho h sinh v t.ăTuyănhiênăkhiăl
đ năgơyăhi năt
Phúăd

ngăphúăd

ngălƠăhi năt

ng

ngăphotphatăquáăd ădoăn

c th i mang

cácăl uăv c.

ngăphátătri n

t, m nh m c aăcácăloƠiăsinhăv t th y sinh

nh ărong,ăbèo,ă t o…S phátătri năquáă m nh m s gơyă nênă s thayă đ i h sinhătháiăvƠă
đi u ki nă môiă tr
n

ng. V i m tă đ dƠyă đ c,ă chúngă ng nă c nă ánhă sángă điă sơuă vƠoă lòngă

c. Khi ch tăđiăquáătrìnhăphơnăh yăxácăc aăchúngăc n m tăl

oxiătrongăn

c,ălƠmăt ngăcácăch tăôănhi mătrongăn

ng oxi l n,ălƠmăc n ki t

c,ădoăcácăs n ph măphơnăh yăkhôngă

hoƠnătoƠn.ăCácăxácăch tăcùngăs n ph măphơn h y t oănênăl păbùnădƠyă đáyăh . C nh ă
v y, sau m t th iăgian,ăquáătrìnhăphơnăh y hi uăkhíăchuy năthƠnhăphơnăh y y măkhíăt o ra
nhi u s n ph măcóătínhăkh ,ăcƠngălƠmăôănhi mămôiătr

ngăn

khíăcóămùiăkhóăch u. H u qu lƠmăsinhăv t s ngătrongăn
đ i v iăcácăl uăv căcóădòngăch y, hi năt

ngăphúăd

c, t oăraăcácăkhíăđ c,ăcácă

c b ch t,

m căđ nh h n,ă

ngăcóăth lƠmăngh nădòngăch y do

s phátătri n c aăbèo,ălƠmănôngăcácăl uăv cădoăbùnăt oăthƠnhăquáădƠyăvƠ lƠămôiătr
s ng c aăcácăviăsinhăv tăcóăh i…

ng


Lu năv năth căs

iăv iăconăng

i,ănhi uănghiênăc uăchoăth y s ăh păth ănhi uăch tăphotphat vôăc ăcóă

th ăkíchăthíchăcácăkh iăuăácătínhă ăph i,ăvi călo iăb ăcácăth căph măch aăph tăphotphat
nhơnăt oăs ăcóăth ălƠăy uăt ăthenăch tătrongăđi uătr ăungăth ăph iăc ngănh ăng năng aăc n
b nhă nƠy.ă Trongă khiă đó,ă photphat ngƠyă cƠngă đ
ph măv iăvaiătròălƠmăt ngăl

că s ă d ngă nhi uă trongă ch ă bi nă th că

ngăcanxiăvƠăs t,ăc ngănh ăgi ăn

b khô. NgoƠiăra,ăPhotphatăh uăc ă(organiphosphat) t n t i
vƠă malathionă đ uă lƠă nh ng ch tă gơyă

c ch

c,ăgiúpăth căph măkhôngă

cácăch t parathion, diazinon

cácă cholinesterazaă (đ c bi tă lƠă

acetycholinesterase).ă Cácă cholinesreraseă lƠă nh ng enzyme ch u tráchă nhi m cho s t o
thƠnhăch t truy n d n th năkinhăacetucholine.ăăKhôngăt oăđ

căacetycholineăđ đ aăvƠoă

cácăkh p th năkinhăCNSăvƠăvƠoăcácăkh p n i th năkhinhăc ă(myoneuralăjunction)ăs d n
đ n k t qu lƠăl p l iăliênăt c s truy năvƠăcóăth d năđ n s têăli t.
x y raăquaăđ

ng

i, s h p th

ng da, h hôăh p hay h tiêuăhóa.ăKhiăphơnăb ,ăcácăphotphatăh u c ăđiăqua

hƠngărƠoămáu-nƣoă(blood-brainăbarire)ăđ gơyăs nhi măđ căCNS.ăă

c ch t s tr i qua

cácăchuy năhóaăsinhăh căphaăIăvƠăphaăIIă ganăsauăđóăđƠoăth i.ăVìălƠănh ng ch tăđ c th n
kinh,ăcácăphotphatăh uăc ăgơyă nhăh

ngăđ n ph n l năcácăc ăquan.ă óălƠăđ

dƠyă (bu nă nôn,ă nônă m a), h hôă h p (ti t nhi u d ch

ng ru t, d

ph nang), h th ng tim m ch

(gi m\t ngă nh p tim ho c huy tă áp),ă c ă vơnă (y u l ,ă têă li t)ă vƠă CNSă(r i lo nă tơmă th n,
m t m i) [9].
1.1.4. X lý ô nhi m photphat
Bi năphápăhi u qu nh t hi nănayăđ lo i b photphatălƠăt o ra mu iăphotphatăítă
tan v i s t,ă nhôm,ă canxiă vƠă ph

ngăphápă sinhă h c. Trong m t s tr

d ngăph

ngăphápăh p ph vƠătraoăđ i ion.

1.1.4.1.

K t t a photphat

ng h pă cóă th s

K t t aăphotphată(đ năvƠăm t ph n lo iătrùngăng ng)ăv iăcácăionănhôm,ăs t, canxi
t oăraăcácămu iăt

ngă ngăcóăđ tan th păvƠătáchăchúngăraăd

i d ng ch t r n.

cătr ngăquanătr ng nh t c a m tăquáătrìnhăk t t aălƠătíchăs tan.ăTíchăs tan c a
m t ch tăcƠngănh thìăhi u qu c aăph

ngăphápăcƠngăcao.ăTrongăb ng 1.1 ghiăgiáătr tíchă


Lu năv năth căs

s tan c a m t s h p ch tăliênăquanătrongăquáătrìnhăx lýăphotphatăb ngăph

ngăphápă

k t t a v i mu i,ănhôm,ăs tăvƠăcanxiă(vôi).
B ng 1.1. Tích s tan c a m t s h p ch t photphat v i canxi, s t, nhôm

Tă(tíchăs tan)

H
Fe.PO4.2H2O

Fe3+ + PO43- + 2H2O

10-23

AlPO4.2H2O

Al3+ + PO43- + 2H2O

10-21

Ca2+ + HPO42-

CaHPO4

10-6,6

4Ca2+ + 3PO43- + H+

Ca4H(PO4)3

10-46,9

10Ca2+ + 6PO43- + 2OH- (hydroxylapatit) 10-114

Ca10(PO4)6(OH)2
Ca10(PO4)6F2

10Ca2+ + 6PO43- + 2F- (apatit)

10-118

CaHAl(PO4)2

Ca2+ + Al3+ + H+ + 2 PO43-

10-39

Ca2+ + CO32-

CaCO3

10-8,3

Ca2+ + 2F-

CaF2

MgNH4PO4

25oC[9]

10-10,4

Mg2+ + NH4+ + PO43- (struvit)

10-12,6

Fe(OH)3

Fe3+ + 3OH-

10-36

Al(OH)3

Al3+ + 3OH-

10-32

T b ng 1.1 cóăm t s nh năxétăsau:


C 3 lo i ion (Ca2+, Al3+, Fe3+)ăđ u t oăraăcácăh p ch tăphotphatăcóăđ tan

r t th p,ăđ c bi tălƠăhydroxylapatităvƠăapatit.ăPh n ngănƠyăt oăthƠnh

vùngăpHăcaoănênă

nhi u lo i h p ch t c a canxi v iăphotphatăcóăch aăthêmănhómăOH.


Hydroxit s t,ă nhômă tană tr l iă vƠoă n

[(Fe(OH)4-, Al(OH)4-)]

că d

i d ng ferrat ho c aluminat

vùngăpHăcaoă(ătrênă8,5),ă vùngăth păh năchúngăt n t i

d ng

k t t a, keo t , h p ph cóăvaiătròăquanătr ngăh nătrongăh s d ng mu i s t, mu iănhômă
khi k t t a so v i s d ngăvôi.
S d ng ph

1.1.4.2.
Ph
l

ng pháp sinh h c

ngă phápă sinhă h c d aă trênă hi nă t

ngă lƠă m t s lo i vi sinh v tă tíchă l yă

ng photpho nhi uăh năm căc ăth chúngăc nătrongăđi u ki n hi uăkhí.ăThôngăth

ng


Lu năv năth căs

hƠmăl

ng photpho trong t bƠoăchi m 1,5-2,5% kh iăl

ng t bƠoăthô,ăm t s lo iăcóăth

h păthuăcaoăh năt 6-8%.ăTrongăđi u ki n y măkhíăchúngăl i th i ra ph năphotphoătíchăl yă
d ă th a,ă d

i d ngă photphată đ nă PO43-. Quáă trìnhă lo i b photpho d aă trênă hi nă t

trênăg iălƠălo i b photphoăt ngăc

ng.ăPhotphoăđ

cătáchăraăkh iăn

qua th iăbùnăd ă(viăsinhăch a nhi u photpho) ho cătáchăraăd

ng

c tr c ti păthôngă

i d ng mu iăkhôngătanăsauă

khi x lýăy măkhíăv i m t h k t t aăkèmătheoă(ghépăh th ng ph ) [1, 3].
Nhi u lo i vi sinh v tăthamăgiaăvƠoăquáătrìnhăh păthuăvƠ th i lo iăphotphoăđ
quy chung v nhómăviăsinhăbio-PămƠăviăsinhăv tăAcinetobacterălƠăch y u.ăD

c

iăđi u ki n

hi uăkhí vi sinh v t bio-Pătíchăl yăphotphatătrùngăng ngătrongăc ăth chúngăt photphat
đ năt n t iătrongăn

c th i.

C2H4O2 + 0,16NH4+ + 1,2O2 + 0,2PO43-

0,16C5H7NO2 + 1,2CO2 + 0,2(HCO3) +

0,44OH- + 1,44H2O
Trongăđi u ki n y măkhí,ăvi sinh v tătrênăh p thu ch t h uăc ,ăphơnăh y photphat
trùngăng ngătrongăt bƠoăvƠăth iăraămôiătr
2C2H4O2 + (HPO3) + H2O

ngăd

i d ngăphotphatăđ n.

(C2H4O2)2 + PO43- + 3H+

Trongăđóă(C2H4O2)2 lƠăch t h uăc ătíchăl yătrongăc ăth sinh v tăđ

c h p thu t

ngoƠiăvƠo.
1.1.4.3.

H p ph và trao đ i ion

H p ph vƠătraoăđ iăionălƠănh ngăph

ngăphápăx lýăphotphatăr tăcóătri n v ng,ăđ

thu h i photphat m tăcáchăch n l c, thu h i l i t dung d chătáiăsinhăvƠătáiăs d ng.
Traoăđ iăionăc ngăchoăphépăthuăh iăcácăthƠnhăph năcóăíchăkhácănh ăK+, NH4+ đ
t o ra MgNH4PO4 hay MgKPO4 dùngă lƠmă phơnă nh ch m.ă H
đ

căchúăýăt th p k 70ăvƠăđƣăhìnhăthƠnhăđ

ngă nghiênă c uă trênă đƣă

c m tăs ăđ côngăngh REMNUTăcóă ng

d ng trong th c t .ă S ă đ côngă ngh g m hai c tă traoă đ i ion: c t clinoptiolit thu h i
amoni, c t anionit thu h i photphat. Dung d chăsauăkhiătáiăsinhăt 2 c t ch a NH4+, PO43đ

c k t t aăd

i d ng struvite [3].

V t li u h p ph đ lo i b photphatătrongăn
phòngăthíănghi m.ă uăđi măvƠătri n v ng c aăph

căđƣăđ

cănghiênăc u nhi u trong

ngăphápălƠăkhôngăphátăsinhăsinhăbùnă


Lu năv năth căs

th i,ăkhôngălƠmăthayăđ i pH c a dung d chăđ

c x lý.ăR t nhi u v t li uăđƣăđ

cănghiênă

c u h p ph photphatănh :ătroăbay, than ho tătính,ălaterit, bùnăđ (bùnăth i c aăquáătrìnhă
khaiăthácăqu ngăbauxit),ănhômăho tătính, s t oxit, nh ngăkh n ngăh p ph ion photphat
ch aăđ

c t t.ăVìăv yămƠăvi cănghiênăc u bi nătínhăm t s v t li uăcóăs n trong t nhiênă

nh :ăthanăho tătính,ălaterit,ădolomit….lƠmăch t h p ph photphatăc ngălƠăm t trong nh ng
l nhăv c m iăđ
1.2.

cănghiênăc u,ăvƠăr t cóătri n v ng [9, 18, 19, 20].

Laterit

1.2.1. Gi i thi u v laterit
LateritălƠălo iăđ tăgiƠuăch t s tăvƠănhôm,ăhìnhăthƠnhă vùngănhi tăđ iănóngăvƠă m
t.ăLaterităcóămƠuăđ lƠămƠuăc a ion s t.ăLaterităđ

căhìnhăthƠnhătrongăquáătrìnhăr aătrôiă

cácănguyênăt đáăm đ c bi tălƠăcácănguyênăt d b hòaătanănh ăSi,ăNa,ăK,ăCa,ăMg,...ăsauă
đóăcóăs tíchăt tuy tăđ iăcácăionăFe,ăAl,ăMnătrongăcácăt ngăđ t,ăd
đi u ki nămôiătr

ngănh ăs phongăhóa,ădòngăch y, m chăn

ph ,ăxóiămòn,...ăCácăcationănƠyăcóăs nătrongămôiătr
dòngăn

c th m,ăn

iătácăđ ng c aăcácă

c ng măthayăđ i, m t th m

ngăđ t nhi tăđ iădoăm aăvƠătácăđ ng

c ng m,ăchúngăcóăc ăh i t p trung l i m t ch trongăđ t v i m tăđ

cao.ăCácăcationănƠyăh p th vƠoăm tănhómămangăđi nătíchăơmă(keoăsétăho c oxit s t) ho c
m tătác nhơnăkhácăk tădínhăgi aăcácăcationăđóăđ t oănênănh ngăliênăk tăt
v ng. Khi nhi tăđ môiătr

ngălênăcao,ăđ

ngăđ i b n

m gi m th p,ăcácăliênăk tănƠyăm tăn

c, s

t oă nênă nh ng oxit kim lo i c ng ch c,ă doă đóă đ c ngă caoă vƠă r tă cao.ă Cácă ionă nƠyă t p
trung quanh nh ng ph n t nh lƠănh ngăcationănhómămangăđi nătíchăơmăhayătácănhơnăcóă
kh n ngăk tădínhăxiăm ng.ăChúngăt oăliênăk t v i nhau. M chăn
khi n l pătrênăm tăn

c ng m b t t xu ng

c kh n ngăliênăk t gi aăchúngăt ngăvƠăcƠngăr n ch c khi m tăn

c

[5].
Các đi u ki n hình thành đá ong
 N iă cóă đ d că khôngă caoă l m,ă cóă đi u ki nă tíchă t Fe, Al, Mn. Nh tă lƠă cácă
vùngăđ iănúiătrungăduăcácăt nh:ăHƠăB c,ăV nhăPhú,ăS năTơy,ă
Bé,ăTơyăNinh,ăBƠăR a ậ V ngăTƠu…

ngăNai,ăSôngă


Lu năv năth căs

 N iămƠămôiătr
l n, m chăn

ngăsinhătháiăđƣăvƠăđangăb pháăh y m nh m , kh n ngăb căh iă
c ng mălênăxu ng r tăcaoătrongămùaăm aăvƠămùaăkhô.



áăongăth



áăm :ăđáăm ,ăphùăsaăc , th chăsétăvƠăm tăítăbazanăt ng m ng hay xu t hi năđáă

ng xu t hi n

chơnăđ iăn iăm căn

c ng măkhôngăquáăsơu.

ong (mi nă ông Nam B vƠăTơyăNguyên)ă,ătrênăđáăvôiăhìnhăthƠnhănênăđáăongă
h tăđ u, k t qu c a s tíchăt tuy tăđ i Mn6+, Mn4+, Fe3+, Al3+.

Hình 1. 3. S đ quá trình laterit hóa
ThƠnhăph năvƠăđ căđi m c a laterit
Trongăđáăong thƠnhăph n ch y uălƠăhydroxităoxităs t ng măn
n

c ho cămanganăvƠăm t ph năoxitănhôm.ăS hìnhăthƠnhăđáăongăch khácăv iăquáătrìnhă

lateritălƠăionă Fe2+ th
dòngă n
nh

căhayăkhôngăng m

c th nh

ng t p trung

cácăvùngăt

ng ho că dòngă n

ngăđ i th păcóăkh n ngăt ngălƠă m t

c m nă trongă mùaă m a.ă Trongă t ngă n

c th

ng g n m tăđ t ch a nhi u ion Fe2+.ăCácăionăFe2+ d dƠngăb oxiăhóaăthƠnhăionăFe3+

khiăcóăđi u ki n ti păxúcăv iăoxy,ăchúngăs b oxyăhóa.ăCácăoxităc aăchúngăliênăk t v i


Lu năv năth căs

cácănhơnălƠăh t keo s t kaolinităđ t oăthƠnhăm ngăl

iădƠyăđ c, khi m tăn

căchúngăliênă

k tăngƠyăcƠngăch tăh n.
Tùyălo iăđáăongăng

i ta chia ra:

-

áăongăt n ki u buhanran.

-

áăongăt n t ong,ăcóănhi u l , l nh nh ăt ong

-

áăongăh tăđ u.

1.2.2. Tình hình nghiên c u và ng d ng c a laterit
Vi t Nam, Laterit lƠăm t ch tăkhoángăch t r t ph bi n

n

căta,ănóăphơnăb

h uănh ăt b căvƠoănam .ăCóăl tr t nhăH ngăYênăvƠăTháiăBìnhălƠăch aăth yăđáăongăl ra
trênăm tăđ t.

áăongăcóăth phơnăb ngayătrênăm tăđ t c aăvùngăđ i,ăcóăđ caoăt

so v i m căsơmăth căc ăs đ aăph
HƠăB c, ho c

s

ngăkho ng 10-15m.ăVíăd nh ă

ngăđ i

áăChuông,ăBaăVì,ă

năđ iăn iăcóăđ chênhăl ch so v i m căsơmăth căc ăs ch vƠiămét(ă

chơnănúiăTh n L n, d căDơyăDi u) ho căc ngăcóăth g păngayăd
tác(

ngăMô,ăxómăSon..)ăd

iăm

ngăn

đáă

ngă V n,ă cóă th quană sátă rõă hi nă t

c (Th ch Th t,ă

iăchơnăru ng đangăcanhă

ngăMô).ăTrênăCaoănguyênă

ngă nƠyă trênă váchă phíaă B că đ

ng g nă đ n

UBNDăxƣăL ngăPhìn,ănhi uăthônăc aăxƣăL ngăTáo,ăth tr n Ph B ng,…Phơnăb ch y u
cácădƣyănúiăăthu c huy năKiênăL

ng,ăth xƣăHƠăTiên,ăhuy năđ oăPhúăQu c, huy năđ o

KiênăH i c a t nhăKiênăGiangăvƠă cácăđ o nh nh ăHònăKhoai,ăHònăChu i,ăHònăB
HònăSeo,ăHònăGoăvƠăHònă áăB c

ng,ă

t nhăCƠăMau.ăBaoăg m :

+ă

tăferaliteătrênăđáămacmaăaxítă:ă4.495ăhaă

+ă

tăferaliteătrênăđáăcátă:ă11.361ăhaă
Nhómăđ tănƠyă hìnhăthƠnhăt s phongă hoáăđáăcátăvƠăđáă macmaă axít,ăs pháăhu

kèmătheoăr aătrôiăcácăcationăki m b i nhi tăđ ,ăl

ngăm aăvƠăcácăaxítăh uăc ,ăs diăđ ng

theoă mùaăc a s t,ănhôm... theo chi u t trênăxu ngăvƠăt d

iălênă ph thu c nhi uăvƠoă

quáătrìnhăôxyăhoáăkh ,ăđ pH.ăTrongăquáătrìnhăphátătri n c a th c v t, t ng m t ch a m t
l

2+

2+

3+

3+

ngăaxítăh uăc ăm tăđángăk lƠmăhoƠătanăCa , Mg , Fe , Al vƠătrôiăxu ngăsơu.ăFe,ă

Alăđƣăđ

cătích lu t i t ng B,

đóăđi u ki năôxyăhoáăvƠăpHăthu n l iăchoăchúngăk t t a,

b i th đ tăcóămƠuăvƠngăđ c a Fe.


Lu năv năth căs

Trong l ch s ,ăđáă ongă đ
trongăxơyăd ngăt

c c tăthƠnhăhìnhăd ngănh ăviênăg chă vƠă đ

ngăđƠi,ăđ n th . K t nh ngăn mă1970ăng

thayăchoăđá.ăL păđáăongăđ
ngăng

iătaăđƣ s d ngăđáăongă

căhìnhăthƠnhătrongăt nhiênădƠy,ăx păvƠăh iăth m,ăvìăv yăcácă

l pă nƠyă cóă ch că n ngă d n m chă n
ph

c s d ng

c ng m

cácă khuă v că nôngă thôn.ă

m t s đa

i ta s d ngălaterităcóăs năđ lo i b photphoăvƠăkimălo i n ng đ x líăn

c

th i.
Laterită lƠă m t ngu n qu ng: Qu ng t n t i ch y uă trongă cácă khoángă v tă vƠă
hidroxit,ă gibbsite,ă boehmiteă vƠă diaspore,ă gi ngă nh ă cácă thƠnhă ph n c a bauxite.
Irelandă ng

B c

i ta t ngă coiă laterită nh ă m t ngu n cung c pă chínhă qu ng s tă vƠ nhôm.ă

Qu ngăđáăongăc ngălƠăngu n quan tr ngăđ uătiênăcungăc p niken.
Trong nh ngăn măg năđơy,ăcácăcôngătrìnhănghiênăc u khoa h căđƣăchoăth yălaterităcóă
nhi uăđ cătínhăt tănh :ădi nătíchăb m tăriêngăl n,ăđ nhăhìnhă năđ nh, r ng, x p,ăcóănhi u
l tr ng, thoátăn c t t.ăChínhăvìăv yămƠălaterităđ c s d ngălƠmăv t li u x líăcácăion
đ c,ăcóăh iăchoămôiătr ng.ăLaterităđƣăđ c ng d ng trong x líăôănhi m Flo, Asen,
Photphat…Trongăđ tƠiă“Nghiênăc u bi nătínhălaterităx líăôănhi măfloătrongăn c”ăc a
th c s ă ng Th H ngă[4] đƣăch ra t i tr ng h p ph c căđ i c a laterit t nhiênălƠă1,05
mg/g,ăvƠăc a Laterit bi nătínhăb ngălantană2%ălƠă3,18 mg/g. Trong đ tƠiă“Nghiênăc u
kh n ngăx líăAsenătrongăn căôănhi m b ng s n ph măđáăphongăhóaănhi tăđ i”ăn mă
2014, Nguy n Th Nga [6] đƣăch ra r ngălaterităcóăkh n ng
TÀI LI U THAM KH O
Ti ng vi t
1. GS.ăTSKHăLêăHuyăBá (2007), Sinh thái môi tr

ng đ t,ă

i h c Qu căGiaăthƠnhăph

H ChíăMinh, H ChíăMinh.
2. V ăNg c Ban (2007), Giáo trình th c t p Hóa lý,ăNXBă

i h c qu căgiaăHƠăn i,ăHƠă

N i.
3. LêăV năCátă(2002),ăH p ph và trao đ i ion trong k thu t x lí n
NXB Th ngăkê,ăHƠăN i.

c và n

c th i,


Lu năv năth căs

4.

ng Th H

ng (2014), Nghiên c u bi n tính Laterit x lí ô nhi m flo trong n

c,

Lu năv năth c s ăkhoa h c HăKHTN- HQGHN.
5.

ngăTh ăThuăH

ng (2014), Nghiên c u bi n tính qu ng Laterit làm v t li u h p ph

x lý ion Florua và Photphat trong n

c th i, Lu nă v nă th că s ă khoaă h că Hă KHTN-

HQGHN
6. Nguy năTh ăNgaă(2014), Nghiên c u kh n ng x lí asen trong n

c ô nhi m b ng s n

ph m đá phong hóa nhi t đ i, Khóaălu năt tănghi păđ iăh căTh yăL i.
7. Nguy n Th Ng c (2011), Nghiên c u kh n ng x lý amoni trong n

c b ng nano

MnO2 - FeOOH mang trên laterit (đá ong) bi n tính, Lu nă v nă th că s ă khoaă h că Hă
KHTN- HQGHN
8. Nguy n Th Mai Th (2013), i u ch hydrotalcite và nghiên c u ng d ng x lý asen
trong n

c, Lu năv năTh c s khoa h că HăKHTNătpăHCM.

9. Qu nă C mă Thúy (2011), Nghiên c u kh n ng h p ph ion photphat c a bùn đ và
ng d ng x lý tách kh i ngu n n

c,ăLu năv năth căs ăkhoaăh că HăKHTN- HQGHN

Ti ng Anh
10. Biplob K. B, I. Katsutoshi, N. K. Ghimire, H. Harada, K. Ohto and H. Kawakita
(2008),ă“Removalăandă recoveryăofăphosphorusăfromăwaterăbyă meansăofăadsorptionăontoă
orangeăwasteăgelăloadedăwithăzirconium”,ăBioresource Technology, 99, pp. 8685-8690.
11. Chirangano. M, A. B. Albadarin, Y. Glocheux and G. M.Walker (2014), “Removal of
ortho-phosphate from aqueous solution by adsorption onto dolomite”, Journal of
Environmental Chemical Engineering, 2, pp. 1123ậ1130.
12. Das. D. P., J. Das and K. Parida (2003), “Physicochemical characterization and
adsorption behavior of calcined Zn/Al hydrotalcite-like compound (HTlc) towards

Lu năv năth căs

removal of fluoride from aqueous solution”, Junal of Colloid and Interface Science, 261,
pp. 213-220.
13. Forgen Albertsson (1966), The Sorption on Crystalline Zirconium Phosphate and Its
dependence upon Crystallinity, Institude of Inorganic and Physical Chemistry, University
of Lund, Lund Sweden, Acta chemical Scandinavica. 20, pp. 1689-1702.
14. Grigori Zelmanov, Raphael Semiat (2014),“Phosphate removal from aqueous solution
byăanăadsorptionăultrafiltration system”, Separation and Purification Technology, 132, pp.
487ậ495.
15. Honglei L, X. Sun, C. Yin and C. Hu (2008),ă“Removalăofăphosphateăbyămesoporousă
ZrO2”,ăJournal of Hazardous Materials, 151, pp. 616-622.
16. Jianbo L, H. Liu, X. Zhao, W. Jefferson, F. Cheng and Q. Iuhui (2014), “Phosphate
removal from water using freshly formed FeậMn binary oxide: Adsorption behaviors
and mechanisms”, Colloids and Surfaces A: Physicochem. Eng Aspects, 455, pp. 11ậ18.
17. Kun W, L. Ting, M. Chao, C. Bing, C. Rong and W. Xiaochang (2013), “The role of
Mn oxide doping in phosphate removal by Al-based bimetal oxides: adsorption behaviors
and mechanisms”, Environ Sci Pollut Res, 21, pp. 620-630
18. Kostantinos K, P. Maximos Paschalis and A. N. Georgios (2007), “Removal of
phosphate species from solution by adsorption onto calcite used as natural adsorbent”,
Journal of Hazardous Materials A, 139, pp. 447ậ452.
19. Ling Z, W Lihua, C. Ning and L. Jianyong (2011), “Removal of phosphate from
water by activated carbon fiber loaded with lanthanum oxide”, Journal of Hazardous
Materials, pp. 848ậ855.
20. LIU Chang-jun, LI Yan-zhong, LUAN Zhao-kun, CHEN Zhao-yang, ZHANG
Zhong-guo, JIA Zhi-ping (2007), “Adsorption removal of phosphate from aqueous
solution by active red mud”, Journal of Environmental Sciences, 19, pp. 1166ậ1170.
21. Sujana. M.G, G. Soma, N. Vasumathi and S. Anand (2009), “Studiesăonăfluoride
adsorption capacities of amorphous Fe/Al mixed hydroxides from aqueous solutions”,
Journal of Fluorine Chemistry, 130, pp. 749ậ754.

Lu năv năth căs

22. Peng Cai, Hong Zheng (2012), “Competitive adsorption characteristics of fluoride
and

phosphate on calcined MgậAlậCO3layered

double

hydroxides”, Jounal of

Hazardous Materials 213-214, 100-108.
23. Ruiping L., G.Wenxin, L. Huachun, Y. Tianming, L. Huijuan and Q. Jiuhui (2012),
“Simultaneousăremovalăofăarsenateăandăfluorideăbyăironăandăaluminumăbinaryoxide:ă
Competitive adsorption effects”, Separation and Purification Technology, 92, pp.100ậ
105
24. Shintaro Yagi, Keisuke Fukushi (2012),“Removal of phosphate from solution by
adsorption and precipitation of calcium phosphate onto monohydrocalcite”, Journal of
Colloid and Interface Science, 384, pp. 128ậ136.
25. Seiki T., K. Mineaki, K. Naohito, S. Toru, N. Takeo, A. Mamiko Araki, and T.
Takamichi (2003),ă “Removală ofă phosphateă byă aluminumă oxideă hydroxide”,ă Journal of
Colloid and Interface Science, 257, pp. 135-140.
26. Senlin Tian, J. Peixi Jiang, Ping Ning and Yonghe Su (2009), “Enhanced adsorption
removal

of

phosphate

from

water

by

mixed

lanthanum/aluminum

pillared

montmorillonite”, Chemical Engineering Journal, 151, pp. 141ậ148.
27. Xin Huang, Xuepin Liao and BiShi (2009),“Adsorption removal of phosphate in
industrial wastewater by using metal-loaded skin split waste”, Journal of Hazardous
Materials, 166, pp. 1261ậ1265.