Hoàn thiện văn hoá doanh nghiệp tại công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên xi măng quang sơn
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.9 MB, 142 trang )
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH
PHẠM NGỌC HẠNH
HOÀN THIỆN VĂN HÓA DOANH NGHIỆP
TẠI CÔNG TY TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN
MỘT THÀNH VIÊN XI MĂNG QUANG SƠN
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH
THÁI NGUYÊN - 2015
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH
PHẠM NGỌC HẠNH
HOÀN THIỆN VĂN HÓA DOANH NGHIỆP
TẠI CÔNG TY TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN
MỘT THÀNH VIÊN XI MĂNG QUANG SƠN
Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh
Mã số: 60.34.01.02
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
Người hướng dẫn khoa học: TS. TRẦN ĐỨC LỢI
THÁI NGUYÊN - 2015
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan bản luận văn là công trình nghiên cứu độc lập của bản
thân với sự giúp đỡ của Thầy hướng dẫn. Những thông tin, số liệu và kết quả
nghiên cứu trong luận văn được thực hiện nghiêm túc, mọi số liệu được trích dẫn
có nguồn gốc rõ ràng, trung thực và khách quan.
Tác giả luận văn
Phạm Ngọc Hạnh
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
ii
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin chân thành cảm ơn:
Ban Giám hiệu, Phòng Quản lý đào tạo Trường Đại học Kinh tế và Quản trị
Kinh doanh Thái Nguyên, tới tất cả các thầy, cô giáo đã tạo điều kiện thuận lợi giúp
đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu để hoàn thành luận văn.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với Thầy giáo TS. Trần Đức Lợi đã
tận tình chỉ dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt thời gian nghiên cứu đề tài thạc sỹ.
Tôi xin chân thành cảm ơn tới Ban Giám đốc và cán bộ công nhân viên
Công ty TNHHMTV Xi măng Quang Sơn đã giúp đỡ tận tình trong thời gian điều
tra, khảo sát, nắm bắt tư liệu để nghiên cứu luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn tới các đồng chí, bạn bè, đồng nghiệp và gia
đình đã tạo mọi điều kiện giúp đỡ, động viên khích lệ để tôi hoàn thành luận văn.
Tác giả luận văn
Phạm Ngọc Hạnh
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ......................................................................................................... ii
MỤC LỤC .............................................................................................................. iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ...................................................................... vi
DANH MỤC BẢNG ............................................................................................. vii
DANH MỤC BIỂU ĐỒ, HÌNH, SƠ ĐỒ............................................................ viii
MỞ ĐẦU ..................................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................................1
2. Mục tiêu nghiên cứu..............................................................................................2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .........................................................................2
4. Ý nghĩa khoa học và những đóng góp mới của đề tài ...........................................3
5. Kết cấu của luận văn .............................................................................................3
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VĂN HÓA DOANH NGHIỆP 4
1.1. Cơ sở lý luận về văn hóa doanh nghiệp .............................................................4
1.1.1. Một số khái niệm về văn hóa doanh nghiệp....................................................4
1.1.2. Vai trò của văn hóa doanh nghiệp ...................................................................8
1.1.3. Đặc điểm của văn hóa doanh nghiệp ............................................................11
1.1.4. Cấu trúc nội dung văn hóa doanh nghiệp ......................................................12
1.1.5. Các nhân tố ảnh hưởng tới văn hóa doanh nghiệp ........................................19
1.1.6. Một số mô hình văn hóa doanh nghiệp .........................................................25
1.1.7. Mô hình khảo sát nhận dạng văn hóa doanh nghiệp tại Công ty TNHH
MTVXM Quang Sơn ..............................................................................................28
1.2. Cơ sở thực tiễn về văn hóa doanh nghiệp ........................................................31
1.2.1. Kinh nghiệm về văn hóa doanh nghiệp của Công ty Khóa Minh Khai ........31
1.2.2. Kinh nghiệm về văn hóa doanh nghiệp của Công ty TNHH MTV Đầu tư
phát triển Thủy Lợi Hà Nội .....................................................................................33
1.2.3. Bài học kinh nghiệm rút ra cho Công ty TNHH MTVXM Quang Sơn........35
Chương 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .....................................................36
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
iv
2.1. Câu hỏi đặt ra mà đề tài cần giải quyết ............................................................36
2.2. Phương pháp nghiên cứu..................................................................................36
2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ....................................................................36
2.2.2. Phương pháp phân tích thông tin ..................................................................37
2.3. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu .....................................................................38
Chương 3. THỰC TRẠNG VĂN HÓA DOANH NGHIỆP TẠI CÔNG TY
TNHH MTV XI MĂNG QUANG SƠN ..............................................................40
3.1. Khái quát về Công ty TNHH MTVXM Quang Sơn ........................................40
3.1.1. Lịch sử hình thành .........................................................................................40
3.1.2. Cơ cấu tổ chức của Công ty ..........................................................................41
3.1.3. Chức năng nhiệm vụ .....................................................................................42
3.1.4. Kết quả hoạt động kinh doanh của công ty ...................................................45
3.1.5. Tình hình nguồn nhân lực và một số thành tựu đạt được .............................49
3.2. Thực trạng cấp độ nội dung văn hóa doanh nghiệp của công ty TNHH MTV
Xi măng Quang Sơn ................................................................................................52
3.2.1. Cấu trúc hữu hình văn hóa doanh nghiệp của Công ty .................................52
3.2.2. Những giá trị được tuyên bố và những quan niệm chung .............................57
3.3. Kết quả khảo sát về nội dung văn hóa doanh nghiệp của Công ty ..................62
3.3.1. Đánh giá của nhân viên về nội dung văn hóa doanh nghiệp .........................62
3.3.2. Đánh giá của lãnh đạo cấp trung về nội dung văn hóa doanh nghiệp ...........63
3.3.3. Đánh giá của lãnh đạo cấp cao về nội dung văn hóa doanh nghiệp..............65
3.3.4. Đánh giá chung của các đối tượng khảo sát trong Công ty về nội dung văn
hóa doanh nghiệp ....................................................................................................67
3.3.5. Đánh giá của khách hàng về nội dung văn hóa doanh nghiệp ......................71
3.4. Kết quả khảo sát nhận diện mô hình văn hóa doanh nghiệp hiện tại và định
hướng trong tương lai của Công ty .........................................................................72
3.4.1. Đánh giá của nhân viên về mô hình văn hóa doanh nghiệp.........................72
3.4.2. Đánh giá của lãnh đạo cấp trung về mô hình văn hóa doanh nghiệp...........75
3.4.3. Đánh giá của lãnh đạo cấp cao về mô hình văn hóa doanh nghiệp .............77
3.4.4. Đánh giá chung của các đối tượng khảo sát về mô hình văn hóa doanh nghiệp .79
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
v
3.5. Đánh giá chung về thực trạng văn hóa doanh nghiệp của Công ty TNHH
MTVXM Quang Sơn ..............................................................................................83
3.5.1. Thành tựu ......................................................................................................83
3.5.2. Hạn chế..........................................................................................................84
Chương 4. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN VĂN HÓA DOANH NGHIỆP TẠI
CÔNG TY TNHH MTV XI MĂNG QUANG SƠN ...........................................86
4.1. Định hướng, mục tiêu phát triển của Công ty từ năm 2015 - 2020 .................86
4.1.1. Định hướng phát triển ...................................................................................86
4.1.2. Mục tiêu phát triển ........................................................................................87
4.2. Yêu cầu trong việc xây dựng, hoàn thiện và phát triển văn hóa doanh nghiệp
phục vụ nhiệm vụ phát triển của Công ty ...............................................................87
4.3. Giải pháp hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp tại Công ty .................................88
4.3.1. Giải pháp hoàn thiện nội dung giá trị hữu hình ............................................89
4.3.2. Giải pháp hoàn thiện nội dung giá trị tuyên bố và quan niệm chung ...........90
4.3.3. Hoàn thiện mô hình văn hóa doanh nghiệp của Công ty ..............................91
4.4. Kiến nghị ..........................................................................................................98
4.4.1. Kiến nghị với Tổng Công ty CP xây dựng Công Nghiệp Việt Nam ............98
4.4.2. Kiến nghị với tỉnh Thái Nguyên ...................................................................98
KẾT LUẬN ..........................................................................................................100
TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................................102
PHỤ LỤC .............................................................................................................104
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
vi
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
BH
: Bán hàng
CBCNV
: Cán bộ Công nhân viên
CP
: Cổ phần
DV
: Dịch vụ
GDP
: Tổng sản phẩm quốc nội
GNP
: Tổng sản phẩm quốc gia
GTGT
: Giá trị gia tăng
NLĐ
: Người lao động
TNHHMTV
: Trách nhiệm hữu hạn một thành viên
UBND
: Ủy ban nhân dân
VHDN
: Văn hóa doanh nghiệp
XM
: Xi măng
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
vii
DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Số lượng và phân nhóm mẫu khảo sát ....................................................37
Bảng 3.1. Kết quả hoạt động kinh doanh của công ty ............................................46
Bảng 3.2. Cơ cấu lao động của công ty TNHH MTVXM Quang Sơn năm 2014 ..49
Bảng 3.3. Tổng hợp thành tích của Công ty từ năm 2012 - 2014 ...........................51
Bảng 3.4. Kết quả đánh giá của nhân viên về nội dung văn hóa doanh nghiệp......62
Bảng 3.5. Kết quả đánh giá của lãnh đạo cấp trung về nội dung văn hóa doanh nghiệp .. 63
Bảng 3.6. Kết quả đánh giá của lãnh đạo cấp cao nội dung văn hóa doanh nghiệp ...... 66
Bảng 3.7. Kết quả đánh giá chung của các đối tượng khảo sát trong Công ty về nội
dung văn hóa doanh nghiệp ...................................................................67
Bảng 3.8. Kết quả đánh giá của khách hàng nội dung văn hóa doanh nghiệp ........71
Bảng 3.9. Kết quả khảo sát nhận diện mô hình văn hóa doanh nghiệp hiện tại và
định hướng trong tương lai - Đối tượng Nhân viên ...............................73
Bảng 3.10. Kết quả khảo sát nhận diện mô hình văn hóa doanh nghiệp hiện tại và
định hướng trong tương lai - Đối tượng Lãnh đạo cấp trung ................75
Bảng 3.11. Kết quả khảo sát nhận diện mô hình văn hóa doanh nghiệp hiện tại và
định hướng trong tương lai - Đối tượng Lãnh đạo cấp cao ...................77
Bảng 3.12. Kết quả khảo sát nhận diện mô hình văn hóa doanh nghiệp hiện tại và
định hướng trong tương lai - Tất cả đối tượng khảo sát ........................80
Bảng 3.13. Tổng hợp các đă ̣c điể m phù hơ ̣p với văn hóa của Công ty ..................81
Bảng 4.1. Các mục tiêu cơ bản đến năm 2020 ........................................................87
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
viii
DANH MỤC BIỂU ĐỒ, HÌNH, SƠ ĐỒ
BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 3.1. Đánh giá của nhân viên về mô hình văn hóa doanh nghiệp ...............75
Biểu đồ 3.2. Đánh giá của lãnh đạo cấp trung về mô hình văn hóa doanh nghiệp 77
Biểu đồ 3.3. Đánh giá của lãnh đạo cấp cao về mô hình văn hóa doanh nghiệp ....79
Biểu đồ 3.4. Đánh giá chung của các đối tượng khảo sát về mô hình văn hóa
doanh nghiệp ............................................................................... 81
Biểu đồ 3.5. Đánh giá chung về cơ cấu hiện tại với kỳ vọng .................................81
HÌNH
Hình 1.1. Sơ đồ các cấp độ văn hoá doanh nghiệp .................................................14
Hình 1.2. Mô hình tảng băng văn hóa doanh nghiệp ..............................................15
Hình 1.3. Sơ đồ cấu trúc văn hoá doanh nghiệp .....................................................18
Hình 1.4. Mô hình VH được đo lường bằng công cụ OCAI..................................26
Hình 3.1. Cơ cấu tổ chức Công ty TNHH MTV Xi măng Quang Sơn ...................41
Hình 3.2. Logo của Công ty ....................................................................................52
SƠ ĐỒ
Sơ đồ 4.1. Đề nghị về mô hình cơ cấu tổ chức của Công ty TNHHMTVXM
Quang Sơn .................................................................................. 96
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Văn hóa doanh nghiệp (VHDN) đóng vai trò quan trọng trong việc định
hình tầm nhìn, chiến lược, sứ mệnh và xây dựng thương hiệu cho mỗi doanh
nghiệp. Việc xây dựng thành công văn hóa doanh nghiệp không chỉ giúp các
doanh nghiệp định vị thương hiệu trên thị trường mà còn tăng cường sức cạnh
tranh cho doanh nghiệp.
Văn hoá doanh nghiệp là toàn bộ các giá trị văn hoá được gây dựng nên
trong suốt quá trình tồn tại và phát triển của một doanh nghiệp, trở thành các giá trị,
các quan niệm và tập quán, truyền thống ăn sâu vào hoạt động của doanh nghiệp ấy
và chi phối tình cảm, nếp suy nghĩ và hành vi của mọi thành viên của doanh nghiệp
trong việc theo đuổi và thực hiện các mục đích. Phong cách riêng của doanh nghiệp
là do văn hóa doanh nghiệp đó tạo ra, giúp phân biệt doanh nghiệp này với doanh
nghiệp khác. Nếu doanh nghiệp có một nền văn hoá tốt sẽ giúp doanh nghiệp thu
hút và giữ chân được nhân tài, củng cố lòng trung thành của nhân viên với doanh
nghiệp. Nhân viên chỉ trung thành và gắn bó lâu dài với doanh nghiệp khi họ được
đảm bảo về mặt kinh tế, có hứng thú khi được làm việc trong môi trường doanh
nghiệp, cảm nhận được bầu không khí làm việc thân thiện trong doanh nghiệp và có
khả năng tự khẳng định mình để thăng tiến. Văn hoá doanh nghiệp tạo môi trường
làm việc hiệu quả, thân thiện, tạo sự gắn kết và thống nhất ý chí, khích lệ tinh thần
sáng tạo, củng cố lòng trung thành gắn bó của các thành viên, nâng cao tinh thần
trách nhiệm…hướng theo mục đích chung của doanh nghiệp. Tất cả những yếu tố
đó góp phần tạo năng suất lao động và đảm bảo chất lượng sản phẩm dịch vụ, từ đó
sẽ củng cố khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp. Bất kỳ tổ chức nào cũng phải có
văn hoá mới trường tồn được. Vì vậy, xây dựng và hoàn thiện văn hoá doanh
nghiệp là việc đầu tiên mà mỗi doanh nghiệp cần lưu tâm tới. Tại Công ty TNHH
MTV Xi măng Quang Sơn, doanh nghiệp vẫn chú trọng đến thị trường, tổ chức,
nhân sự, cơ cấu. Tuy vậy, đến nay về triết lý kinh doanh, chính sách chất lượng, tầm
nhìn sứ mệnh, giá trị cốt lõi… chưa thể hiện rõ ràng, khiếm khuyết. Đây là điểm
hạn chế của công ty cần phải khắc phục và hoàn thiện.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
2
Xuất phát từ tầm quan trọng của văn hoá doanh nghiệp đối với sự tồn tại và
phát triển của Công ty, tác giả lựa chọn đề tài: “Hoàn thiện văn hoá doanh nghiệp
tại Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Xi măng Quang Sơn” làm luận
văn thạc sĩ của mình.
2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1. Mục tiêu chung
Đề tài nghiên cứu lý luận chung về văn hóa doanh nghiệp, trên cơ sở đó
nghiên cứu thực trạng văn hóa của Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Xi
măng Quang Sơn để đề xuất các giải pháp hoàn thiện và định hướng mô hình văn
hóa cho Công ty trong tương lai.
2.2. Mục tiêu cụ thể
Đề tài nghiên cứu được thực hiện nhằm các mục tiêu:
- Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận cơ bản về văn hóa doanh nghiệp làm cơ
sở nghiên cứu văn hóa doanh nghiệp của Công ty TNHH MTVXM Quang Sơn.
- Đánh giá thực trạng văn hóa doanh nghiệp tại Công ty TNHH MTVXM
Quang Sơn để qua đó làm rõ tính cấp thiết hoàn thiện VHDN của Công ty.
- Đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiê ̣n văn hóa doanh nghiê ̣p của Công ty
TNHH MTV XM Quang Sơn.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Các nội dung hình thành và tác động đa chiều liên quan đến văn hóa doanh
nghiệp tại Công ty TNHH MTVXM Quang Sơn.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Không gian: Phạm vi nghiên cứu của đề tài được giới hạn hoàn thiện
VHDN tại các đơn vị của Công ty.
- Thời gian: Từ khi thành lập đến 2014.
- Nội dung: Nghiên cứu về thực trạng văn hóa doanh nghiệp của Công ty để
đề ra giải pháp hoàn thiện VHDN cho các năm tiếp theo.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
3
4. Ý nghĩa khoa học và những đóng góp mới của đề tài
Trên cơ sở hệ thống hóa một số vấn đề lý luận cơ bản về văn hóa doanh
nghiệp làm nền tảng, đề tài đã vận dụng các mô hình lý thuyết để xây dựng mô hình
đánh giá hiện trạng văn hóa doanh nghiệp tại địa bàn nghiên cứu.
Đề tài đánh giá thực trạng văn hóa doanh nghiệp của Công ty được phân
nhóm theo 2 nội dung: Giá trị hữu hình và Giá trị vô hình (Giá trị tuyên bố và quan
niệm chung). Đề tài phân nhóm đối tượng thu thập số liệu điều tra thành 3 nhóm:
Nhân viên, Lãnh đạo cấp trung và Lãnh đạo cấp cao. Các kết quả phân tích đánh giá
được lượng hóa và có thể vận dụng ở các địa bàn nghiên cứu khác.
Mô hình khảo sát nhận dạng văn hóa doanh nghiệp tại địa bàn nghiên cứu
dựa trên mô hình OCAI về khảo sát văn hóa doanh nghiệp có gắn với 6 đặc điểm
riêng biệt của 4 loại hình văn hóa: Văn hóa gia đình (Clan); Văn hóa sáng tạo
(Adhocracy); Văn hóa thị trường (Market); Văn hóa thứ bậc (Hierarchy); mô hình
khảo sát được xây dựng có thể ứng dụng để khảo sát đánh giá ở các nghiên cứu với
quy mô tương đương hoặc lớn hơn.
Đề tài xây dựng các giải pháp nhằm hoàn thiê ̣n văn hóa doanh nghiê ̣p của
công ty, các giải pháp gắn liền với 2 nhóm nội dung cấu thành văn hóa doanh
nghiệp và có tính thực tiễn cao.
5. Kết cấu của luận văn
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về văn hóa doanh nghiệp
Chương 2: Phương pháp nghiên cứu
Chương 3: Thực trạng văn hóa doanh nghiệp tại Công ty TNHH MTVXM
Quang Sơn
Chương 4: Giải pháp hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp tại Công ty
TNHHXM Quang Sơn.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
4
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VĂN HÓA DOANH NGHIỆP
1.1. Cơ sở lý luận về văn hóa doanh nghiệp
1.1.1. Một số khái niệm về văn hóa doanh nghiệp
1.1.1.1. Khái niệm về văn hóa
Văn hóa là một khái niệm rất rộng, với rất nhiều cách hiểu khác nhau, liên
quan đến mọi mặt đời sống vật chất và tinh thần của con người. Hiện nay có
nhiều học giả khác nhau nghiên cứu về văn hóa. Do đó, có nhiều khái niệm khác
nhau về văn hóa. Năm 1952, tác giả Kroeber và Kluckolm đã sưu tập và đưa ra
164 khái niệm khác nhau về văn hóa. Đến nay, con số thực tế về khái niệm văn
hóa đã tăng lên.
Theo gốc Hán Việt, chữ “ văn hóa” có nghĩa là làm cho có “ văn” hơn, biến
thành “văn”. Theo quan niệm xưa, “ văn ” có nghĩa là đẹp đẽ. Như vậy, văn hóa là
làm cho đẹp đẽ. Trong ngôn ngữ Latinh, “ cultus ” cũng bao hàm một ý nghĩa là
khai hoang trồng trọt, trông nom cây lương thực, nói ngắn gọn là sự vun trồng. Sau
đó, từ cultus được mở rộng nghĩa, dùng trong lĩnh vực xã hội chỉ sự vun trồng giáo
dục, đào tạo và phát triển mọi khả năng của con người.
Trong cuộc sống hàng ngày văn hóa thường được hiểu là văn học, nghệ thuật
như thơ ca, mỹ thuật, sân khấu, điện ảnh…Một cách hiểu thông thường khác: văn
hóa là cách sống bao gồm phong cách ẩm thực, trang phục, cư xử và cả đức tin, tri
thức được tiếp nhân…Vì thế mà chúng ta nói một người nào đó văn hóa cao, có văn
hóa hoặc văn hóa thấp, vô văn hóa.
Trong nhân loại học và xã hội học, khái niệm văn hóa được đề cập theo
nghĩa rộng nhất. Văn hóa bao gồm tất cả mọi thứ vốn là một bộ phận trong đời sống
con người. Văn hóa không chỉ là liên quan đến tinh thần và bao gồm cả vật chất.
Văn hóa liên kết với sự tiến hóa sinh học của loài người và nó là sản phẩm
của người thông minh. Con người có khả năng hình thành văn hóa và với tư cách là
một thành viên của xã hội, con người tiếp thu văn hóa, bảo tồn nó, đồng thời truyền
đạt nó từ thế hệ này sang thế hệ khác. Việc cùng có chung một văn hóa giúp xác
định nhóm người hay xã hội mà có cá thể là các thành viên.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
5
Văn hóa là bao gồm tất cả các sản phẩm của con người và như vậy văn hóa bao
gồm cả hai khía cạnh: Khía cạnh phi vật chất của xã hội như ngôn ngữ, tư tưởng, giá
trị… và các khía cạnh vật chất như nhà cửa, quần áo, các phương tiện,…Cả hai khía
canh cần thiết để làm ra sản phẩm và đó là một phần của văn hóa.
Như vậy, khái niệm văn hóa là chủ đề học thuật được tranh luận đáng kể
trong những năm vừa qua và có nhiều cách tiếp cận khác nhau. Dưới đây, tác giả
trình bày một số khái niệm về văn hóa mà các nghiên cứu hay sử dụng.
Theo định nghĩa của Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hiệp
quốc (UNESCO) thì khái niệm văn hóa được định nghĩa như sau: “Văn hóa phản
ánh và thể hiện một cách tổng quát sống động mọi mặt của cuộc sống, của mỗi cá
nhân và mỗi cộng đồng, đã diễn ra trong quá khứ cũng như đang diễn ra trong hiện
tại, qua hàng bao nhiêu thế kỷ nó đã cấu thành một hệ thống các giá trị, truyền
thống, thẩm mỹ và lối sống thế hiện bản sắc riêng của mỗi dân tộc”.
Tác giả E.Heriot thì cho rằng “Cái gì còn lại khi tất cả những cái khác bị
quên đi - cái đó là văn hóa”.
Tác giả Edward Tylor được coi là đại biểu cho thuyết tiến hóa văn hóa, có
những đóng góp đặc biệt đối với nhân loại và văn hóa học. Ông là người đầu tiên
định nghĩa khoa học về văn hóa, xây dựng khái niệm văn hóa như một di sản của
lịch sử và xã hội. Ông đưa ra khái niệm văn hóa như sau: “Văn hóa hay văn minh,
theo nghĩa rộng về tộc người học, nói chung gồm có tri thức, tín ngưỡng, nghệ
thuật, đạo đức, luật pháp, tập quán và một số năng lực và thói quen khác được con
người chiếm lĩnh với tư cách là thành viên của xã hội” [10]. Khái niệm về văn hóa
của ông được coi là một trong những khái niệm kinh điển nhất từ trước tới nay và
được trích dẫn nhiều trong các công trình nghiên cứu.
Từ những khái niệm về văn hóa đó, có thể tóm lại như sau, văn hóa là một
dạng thức các quan niệm cơ bản cùng chia sẻ mà một nhóm người học hỏi, khi nó
giải quyết những vấn đề liên quan đến việc thích nghi với môi trường bên ngoài và
sự hợp nhất bên trong. trong. Dạng thức này hiệu quả đủ tốt để được xem là có giá
trị,và do đó được truyền dạy cho các thành viên mới như cách thức đúng đắn để
nhận thức tư duy và cảm nhận liên quan các vấn đề đó.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
6
Văn hóa bao gồm hai loại hình như sau:
Văn hóa tinh thần hay còn gọi là văn hóa phi vật chất: Là những ý niệm, tín
ngưỡng, phong tục tập quán, giá trị, chuẩn mực…tạo nên một hệ thống. Hệ thống
đó bị chi phối bởi trình độ của các giá trị, đôi khi có thể phân biệt một giá trị bản
chất. Chính giá trị này mang lại cho văn hóa sự thống nhất và khả năng tiến hóa nội
tại của nó.
Văn hóa vật chất: Ngoài các yếu tố phi vật chất như giá trị, tiêu chuẩn… nền
văn hóa con bao gồm tất cả các giá trị hữu hình của con người mà trong xã hội gọi
chung là những tạo tác những con đường, tòa cao ốc, đền đài, phương tiện giao
thông, máy móc thiết bị, … đều là đồ tạo tác. Văn hoá vật chất và phi vật chất có
liên quan chặt chẽ với nhau, khảo sát một nền văn hóa có thể thấy văn hóa vật chất
phản ánh những giá trị văn hóa mà nền văn hóa đó coi là quan trọng.
1.1.1.2. Khái niệm về văn hóa doanh nghiệp
Văn hóa doanh nghiệp chính là tài sản vô hình của mỗi doanh nghiệp. Văn
hóa doanh nghiệp là một yêu cầu tất yếu cho sự phát triển thương hiệu, vì hình ảnh
văn hóa doanh nghiệp sẽ góp phần quảng bá thương hiệu cho doanh nghiệp.
Văn hóa doanh nghiệp luôn hình thành song song với sự phát triển của doanh
nghiệp, văn hóa doanh nghiệp là văn hóa của một tổ chức, nó là giá trị, niềm tin,
chuẩn mực được thể hiện trong thực tế và trong các hành vi của mỗi thành viên
trong doanh nghiệp.
Cũng giống như các giá trị văn hóa nói chung, giá trị văn hóa của doanh
nghiệp bao gồm các giá trị hữu hình (hay thường gọi là vật thể) và các giá trị vô
hình (hay thường gọi là phi vật thể).
Giá trị hữu hình của văn hoá doanh nghiệp thể hiện thông qua các đặc trưng
của sản phẩm của doanh nghiệp (chất lượng, thiết kế tiện ích, thân thiện với người
sử dụng, với môi trường,…), của cảnh quan trụ sở, nơi làm việc, của trang phục
nhân viên (sạch sẽ, gọn gàng, trang trọng,…) hay của biểu trưng, biểu tượng doanh
nghiệp bằng hình vẽ (logo) hay bằng khẩu hiệu biểu trưng (slogan), …
Giá trị vô hình của văn hóa doanh nghiệp thể hiện thông qua các đặc trưng
của hành vi giao tiếp, ứng xử trong giao dịch (sự lịch sự, ân cần, tận tình, chu đáo,
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
7
…), của lòng tin (sự tin cậy, tính nhất quán trong hành động,…), của sự cố kết, gắn
bó cộng đồng (tính tập thể, tính cộng đồng, tình thương yêu, giúp đỡ lẫn nhau,…),
của uy tín của doanh nghiệp (sự tín nhiệm, sự trung thực, sự minh bạch…), …
Khái niệm văn hóa doanh nghiệp không phải là một khái niệm xa lạ đối với
mọi người, đặc biệt là những người làm việc trong doanh nghiệp. Có rất nhiều khái
niệm khác nhau về văn hóa doanh nghiệp.
Theo quan điểm của tác giả Gold, K.A thì văn hóa doanh nghiệp được định
nghĩa như sau: “Phẩm chất riêng biệt của tổ chức được nhận thức phân biệt nó với
các tổ chức khác trong lĩnh vực”.
Nhóm tác giả Kotter, J.P và Heskett, J.L xây dựng khái niệm về văn hóa
doanh nghiệp cho rằng: “Văn hóa thể hiện tổng hợp các giá trị và cách hành xử phụ
thuộc lẫn nhau phổ biến trong doanh nghiệp và có xu hướng tự lưu truyền, thường
trong thời gian dài”.
Hiện nay, định nghĩa phổ biến và được chấp nhận rộng rãi nhất trong các
nghiên cứu về lĩnh vực văn hóa là định nghĩa của Edgar Schein: “Văn hoá doanh
nghiệp là tổng hợp những quan niệm chung mà các thành viên trong công ty học
được trong quá trình giải quyết các vấn đề nội bộ và xử lý các vấn đề với môi
trường xung quanh”.
Tóm lại, các khái niệm về văn hóa doanh nghiệp có đôi chút khác nhau
nhưng nhìn chung các khái niệm về văn hóa doanh nghiệp đều có điểm chung là:
Văn hóa doanh nghiệp là toàn bộ các giá trị văn hóa được xây dựng trong suốt quá
trình tồn tại và phát triển của doanh nghiệp, chi phối tình cảm, nếp suy nghĩ và
hành vi của mọi thành viên của doanh nghiệp, tạo nên sự khác biệt của doanh
nghiệp và được coi là truyền thống riêng của mỗi doanh nghiệp.
Cốt lõi của văn hóa doanh nghiệp là tinh thần của doanh nghiệp và quan
điểm giá trị của doanh nghiệp. Văn hóa doanh nghiệp bắt nguồn từ những giá trị
như: sự thành thực (thể hiện nói thật, không gian dối, cam kết thực hiện những gì
mình hứa hẹn và đảm bảo đúng những gì mình sẽ thực hiện), sự tự giác (thể hiện
mức độ sẵn sàng với công việc, không ngại khó khăn, làm việc hết mình vì tổ chức),
sự khôn khéo (biết nói những điều cần nói, hỏi những điều cần hỏi, tranh luận
những gì đáng tranh luận và sắp xếp những gì hợp lý nhất) và một số giá trị khác.
Những giá trị này sẽ làm nền tảng định hướng cho văn hóa doanh nghiệp.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
8
Văn hóa doanh nghiệp thể hiện được những nhu cầu, mục đích và phương
hướng hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, tạo cho doanh nghiệp có được màu
sắc riêng, tức là nhân cách hóa doanh nghiệp đó. Văn hóa doanh nghiệp là cơ sở
của toàn bộ các chủ trương, biện pháp cụ thể trong sản xuất kinh doanh của doanh
nghiệp, chi phối kết quả kinh doanh của doanh nghiệp.
Bản chất của văn hóa doanh nghiệp là đối nội phải tăng cường tiềm lực, quy
tụ được sức sáng tạo của công nhân viên chức, khích lệ họ sáng tạo ra nhiều lợi
nhuận cho doanh nghiệp, đối ngoại phải được xã hội bản địa chấp nhận.
1.1.2. Vai trò của văn hóa doanh nghiệp
Để thành công trên thương trường, ngoài việc phát triển mạng lưới kinh
doanh thì các doanh nghiệp cần phải có văn hóa trong kinh doanh để gây ảnh hưởng
cũng như giữ vị thế đứng của mình. Do đó, văn hóa kinh doanh có vai trò vô cùng
quan trọng. Tầm quan trọng được thể hiện rõ trong những mặt sau:
1.1.2.1. Văn hóa doanh nghiệp - một công cụ quản trị doanh nghiệp
Không phải quy chế, không phải kỷ luật, càng không phải là một ông chủ
khó tính chuyên xét nét, thúc ép nhân viên, nhưng lại có thể biến nhân viên, kể cả
những người “cứng đầu”, trở thành những công dân tự giác làm việc hết mình,
những “đại sứ” mang trong mình “mầu cờ sắc áo”, “bản tính”, “bản sắc” của công
ty. Công cụ đó chỉ có thể là văn hóa doanh nghiệp.
Dưới góc nhìn của quản trị kinh doanh hiện đại, nếu quản lý doanh nghiệp
bằng quyền lực, mệnh lệnh thì gọi là “cai trị” còn dùng quy chế và văn hóa thì gọi
là “quản trị”. Thực tế cho thấy nếu dùng biện pháp cai trị thì mọi cá nhân trong
doanh nghiệp đều bằng mặt nhưng không bằng lòng. Ngược lại, nếu biết dùng “quy
chế” và “văn hóa” thì khi đó mỗi nhân viên sẽ hiểu, chia sẻ hoài bão, sứ mệnh và
giá trị của công ty, từ đó chung sức, chung lòng chiến đấu cho sự phát triển và
trường tồn của công ty.
Rõ ràng “quản trị” chứ không phải “cai trị”, là điều mà mọi lãnh đạo doanh
nghiệp đều mong muốn hướng tới. Để có thể triển khai mô hình này thì phải cẩn tới
nhiều yếu tố, trong đó quan trọng nhất là văn hóa doanh nghiệp.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
9
Việc lựa chọn quyết định của nhà quản trị chịu ảnh hưởng lớn từ văn hóa
doanh nghiệp. Khi văn hóa doanh nghiệp là nền tảng, cốt lõi trong doanh nghiệp sẽ
có tác dụng làm chuẩn mực để so sánh trong việc ra quyết định của nhà quản trị.
Nếu nhà quản trị đưa ra không phù hợp với văn hóa chung của doanh nghiệp nhất
định sẽ bị phản hồi và phản tác dụng. Do đó, trong việc đưa ra chiến lược mới, nhà
quản trị cần phải dựa trên văn hóa doanh nghiệp làm nền tảng, là “kim chỉ nam” cho
mọi hoạt động.
Bên cạnh đó, với sự tác động ngược của môi trường kinh doanh, văn hóa
doanh nghiệp cũng cần có sự thay đổi cho phù hợp với thực tế. Nếu doanh nghiệp
không có văn hóa phù hợp, hoặc chưa hoàn thiện sẽ tạo ra sự trì trệ, kém hiệu quả
và ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh của doanh nghiệp. Do đó, để văn hóa doanh
nghiệp ngày càng phát huy những tác dụng của mình, doanh nghiệp cần liên tục bổ
sung mới, học hỏi cái hay, ngày càng hoàn thiện hơn để phát triển.
1.1.2.2. Văn hóa doanh nghiệp - nâng cao năng lực cạnh tranh
Có thể nói, giá trị văn hóa doanh nghiệp là yếu tố quan trọng nhất góp phần
phát huy nhân tố nguồn nhân lực. Khi doanh nghiệp có văn hóa tốt sẽ tạo ra con
người năng động, từ đó giúp doanh nghiệp phát triển. Tác dụng của văn hóa doanh
nghiệp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp được thể hiện cụ thể
trên các khía cạnh sau:
Thứ nhất, văn hóa doanh nghiệp tạo nên hình ảnh riêng trong mắt khách hàng
Có thể nói hiện nay, việc cạnh tranh giữa các doanh nghiệp diễn ra khá gay
gắt. Các doanh nghiệp cạnh tranh trên thương trường từ giá, chất lượng, mẫu
mã…sản phẩm rất khốc liệt. Tuy nhiên, hơn tất cả để người tiêu dùng nhớ tới một
doanh nghiệp thì phải thông qua chất lượng sản phẩm, văn hóa doanh nghiệp mà nó
đã có. Chất lượng và văn hóa đó cấu thành lên thương hiệu. Do đó, để doanh nghiệp
ngày càng phát triển, việc xây dựng hình ảnh riêng là rất cần thiết, đặc biệt là các
doanh nghiệp làm dịch vụ.
Thứ hai, văn hóa doanh nghiệp tạo ra xu hướng thu hút nguồn nhân lực
Khi một doanh nghiệp có văn hóa tốt, lành mạnh sẽ là động lực thúc đẩy sự
phấn đấu của người lao động, đồng thời là niềm mơ ước của các nhân lực chất
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
10
lượng cao từ bên ngoài. Khi được tuyển mộ vào doanh nghiệp, họ sẽ cống hiến hết
khả năng của mình để giúp doanh nghiệp phát triển.
Hiện nay, tại các doanh nghiệp đều có những hoạt động tập thể, các quỹ
được xây dựng nhằm giúp đỡ cho các thành viên trong cơ quan, tổ chức của mình.
Đó cũng là động lực làm cho “ngôi nhà chung” trong doanh nghiệp bền vững và
phát triển hơn.
1.1.2.3. Văn hóa doanh nghiệp - động lực phát triển của doanh nghiệp
Để hiểu đúng văn hóa doanh nghiệp chúng ta cần phải có điểm xuất phát
đúng, tức là phải có điểm thừa nhận hai yếu tố cấu thành, đó là: Văn hóa, theo đó là
văn hóa phải gắn với doanh nghiệp. Từ điển tiếng Việt do Nguyễn Như Ý chủ biên
viết: “Văn hóa doanh nghiệp là toàn bộ các giá trị văn hóa được xây dựng nên trong
suốt quá trình hình thành và phát triển của mỗi doanh nghiệp. Trong môi trường
chung đó những quan niệm, tập quán, ứng xử của các thành viên trong doanh
nghiệp dần được hình thành và trở thành những giá trị mặc định của doanh nghiệp,
mà những nhân viên gia nhập đều phải hòa nhập vào nền Văn hóa đó”.
Văn hóa doanh nghiệp còn được coi là nền tảng để phát triển doanh nghiệp,
được cấu thành bởi mục đích kinh doanh và phương pháp kinh doanh. Là tổng hoà
các quan niệm về giá trị được tạo ra từ đạo đức, ý tưởng kinh doanh, triết lý kinh
doanh, mục đích kinh doanh, phương pháp kinh doanh và hiệu quả phục vụ cho
chính những con người cần cù lao động sáng tạo để tạo ra ngày cảng nhiều của cải
vật chất cho xã hội…Dù có diễn giải thế nào thì văn hóa doanh nghiệp vẫn phải dựa
trên cơ sở là cách thức ứng xử của mỗi thành viên trong doanh nghiệp mà biểu hiện
của nó là các hành vi quản lý lao động, sáng tạo lao động và các hoạt động của
doanh nghiệp phải phù hợp với các quy trình của pháp luật trong mặt bằng chung và
của hiệp hội ngành nghề nói riêng.
Như vậy có thể thấy rằng, trong mỗi doanh nghiệp, văn hóa doanh nghiệp
đóng góp vai trò vô cùng quan trọng và là nền tảng cho sự phát triển của doanh
nghiệp. Nguồn nhân lực rất quan trọng bởi nó là chất lượng con người cho phát
triển. Các cá nhân trong toàn doanh nghiệp luôn có nhiều thế hệ và nhiều trình độ
khác nhau, do đó để các cá nhân gắn bó với nhau thành tổ chức vững chắc, cùng
mục tiêu phấn đấu chung vì sự phát triển của doanh nghiệp thì doanh nghiệp ấy phải
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
11
tạo lập được văn hóa vững chắc và phổ biến sâu rộng đến từng cán bộ công nhân
viên trong doanh nghiệp. Tầm quan trọng của văn hóa được thể hiện như sau:
Thứ nhất, văn hóa doanh nghiệp tạo ra sự gắn kết giữa các thành viên trong
doanh nghiệp.
Mỗi cá nhân trong tập thể đôi khi đều theo đuổi mục đích riêng. Do đó, để
thống nhất trong toàn doanh nghiệp thì văn hóa doanh nghiệp rất quan trọng. Trong
doanh nghiệp, văn hóa doanh nghiệp là tổng hợp các đặc tính do lịch sử và các thành
viên trong doanh nghiệp tạo ra và phát triển lên. Do đó, nó quyết định đến tâm lý
trong toàn bộ doanh nghiệp. Văn hóa doanh nghiệp tạo nên thông qua sự hiểu biết
chung của các thành viên, nó xuất phát từ sự nhất trí, đồng lòng của đội ngũ cán bộ
công nhân viên, thúc đẩy họ cùng hành động và làm việc hết mình vì sự phát triển
của doanh nghiệp, vì sự thành đạt của mỗi cá nhân. Do đó, nó đem lại hiệu quả cho
quá trình kế hoạch hóa và phối hợp trong công việc của mỗi thành viên.
Thứ hai,văn hóa doanh nghiệp là mục tiêu và là động lực cho sự phát triển
của doanh nghiệp
Trong doanh nghiệp, văn hóa doanh nghiệp được cấu thành bởi giá trị vật
chất và giá trị tinh thần, nhằm thúc đẩy quá trình nỗ lực của bản thân người lao
động trong doanh nghiệp. Khi có tác dụng hỗ trợ tinh thần, người lao động sẽ luôn
có động lực để phát triển hoàn thiện mình, từ đó giúp cho sản xuất doanh nghiệp
được tăng cường một cách có hiệu quả.
Bên cạnh đó, việc nâng cao văn hóa doanh nghiệp còn có tác dụng tạo nền
tảng cho người lao động có nền tảng tốt, chung sức cống hiến cho doanh nghiệp.
Tại doanh nghiệp có văn hóa tốt sẽ giúp phát huy mọi người, từ đó họ có thể đưa ra
các sáng kiến tốt hơn để phục vụ cho việc phát triển sản phẩm, công nghệ trong
doanh nghiệp.
1.1.3. Đặc điểm của văn hóa doanh nghiệp
Văn hóa của một doanh nghiệp bất kỳ đều có bốn đặc điểm chính sau đây:
Một là, văn hóa doanh nghiệp hình thành theo thời gian
Trong công ty tồn tại hai loại giá trị đó là các giá trị ngầm định (tự nó tồn tại
và được mọi người chấp thuận tự nhiên) và giá trị thứ hai do các cán bộ lãnh đạo
công ty muốn đưa vào. Trải qua thời gian, các giá trị đó được các thành viên chấp
nhận và được duy trì theo thời gian và dần dần sẽ trở thành các giá trị ngầm định.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
12
Các nhân viên rất nhạy cảm với sự thay đổi môi trường làm việc và các giá
trị mới đưa vào. Do đó việc các giá trị này được tồn tại hay không thời gian sẽ quyết
định rất nhiều.
Hai là, văn hóa doanh nghiệp liên quan đến nhận thức
Nhận thức ở đây có thể thông qua mắt nhìn tai nghe, qua các giác quan
khác…Tất cả các giá trị văn hóa của doanh nghiệp đều được phản ánh đến các
thành viên. Cho dù các thành viên có thể có những trình độ khác nhau, có vị trí
công việc khác nhau nhưng quá trình về nhận thức văn hóa công ty là như nhau.
Ba là, văn hóa doanh nghiệp có tính đặc trưng
Mỗi doanh nghiệp đều có một hệ giá trị đặc trưng khác biệt nhau: từ biểu
tượng, đồng phục…. đến phương châm kinh doanh. Chính điều đó đã khẳng định
văn hóa doanh nghiệp là một vũ khí cạnh tranh, vũ khí thể hiện sự tồn tại của
công ty.
Bốn là, văn hóa doanh nghiệp mang ý nghĩa chủ quan của người lãnh đạo.
Tính chất này bắt nguồn từ ý đồ của nhà quản trị cấp cao của công ty. Thực
sự văn hóa doanh nghiệp chịu ảnh hưởng rất lớn từ nhà lãnh đạo cấp cao đó. Văn
hóa doanh nghiệp là một hệ giá trị của các nhân viên trong công ty. Mà xuất phát
điểm của chúng là từ nhà quản lý.
Vì vậy, nhìn vào văn hóa của một doanh nghiệp, trước hết ta hãy nhìn vào vị
lãnh đạo của công ty đó: hãy xem ông ta là người như thế nào, quan niệm của ông ta
ra sao…Điều này cũng rất dễ hiểu, ngay từ công tác tuyển dụng nhân viên thì người
lãnh đạo có xu thế tuyển dụng những người cùng quan điểm về giá trị.
1.1.4. Cấu trúc nội dung văn hóa doanh nghiệp
1.1.4.1. Những yếu tố cấu thành nội dung văn hóa doanh nghiệp
Một doanh nghiệp để có thể trở thành nơi tập hợp, phát huy mọi nguồn lực
của con người, làm gia tăng nhiều lần giá trị của từng nguồn lực con người đơn lẻ,
góp phần vào sự phát triển bền vững của doanh nghiệp. Điều này đòi hỏi doanh
nghiệp phải xây dựng và duy trì một nề nếp văn hóa đặc thù phát huy được năng lực
và thúc đẩy sự đóng góp của tất cả mọi người vào việc đạt được mục tiêu chung của
tổ chức - đó là văn hóa doanh nghiệp.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
13
Văn hóa doanh nghiệp được cấu thành bởi năm yếu tố như sau:
- Triết lý quản lý và kinh doanh: Đây là lớp trong cùng và quan trọng nhất
của văn hóa doanh nghiệp, bao gồm những triết lý quản lý và kinh doanh cốt lõi
nhất, căn bản nhất. Đây là cơ sở xây dựng định hướng hoạt động của doanh nghiệp
và chi phối các quyết định quản lý, là niềm tin, là giá trị bền vững không thay đổi
bất chấp thời gian và ngoại cảnh. Vì vậy, điều kiện tiên quyết để quá trình hoàn
thiện và phát triển văn hóa doanh nghiệp được thành công là sự cam kết của những
người lãnh đạo cao nhất của doanh nghiệp. Chỉ những nhà lãnh đạo cao nhất của
doanh nghiệp mới đủ khả năng tác động đến lớp văn hóa cốt lõi này.
- Động lực cá nhân và tổ chức: Lớp yếu tố quan trọng thứ hai của văn hóa
doanh nghiệp chính là các động lực thúc đẩy hành động của các cá nhân và môi
trường “động lực chung” của tổ chức. Các yếu tố động lực này sẽ biểu hiện ra ngoài
bằng những hành vi hàng ngày của các cá nhân trong doanh nghiệp.
- Quy trình quy định: Quy trình, quy định, chính sách giúp doanh nghiệp hoạt
động ổn định, theo chuẩn mực. Đây cũng là cấu thành giúp doanh nghiệp đáp ứng
các yêu cầu ngày càng cao về chất lượng sản phẩm dịch vụ của doanh nghiệp, góp
phần tạo tính ổn định và nâng cao hiệu quả của doanh nghiệp với nỗ lực làm hài
lòng khách hàng và xã hội.
- Hệ thống trao đổi thông tin: Đây là lớp cấu thành thứ tư trong văn hóa
doanh nghiệp đáp ứng nhu cầu thông tin quản lý đa dạng, đa chiều, chính xác và kịp
thời. Hệ thống này cần đảm bảo mọi thông tin cần thiết cho doanh nghiệp đều được
thu thập, truyền đạt, lưu trữ và xử lý, đồng thời đảm bảo cho mọi thành viên doanh
nghiệp dễ dàng tiếp cận và sử dụng các thông tin cần thiết cho các hoạt động thường
nhật cũng như công tác lập kế hoạch, xây dựng định hướng chiến lược
- Phong trào, nghi lễ, nghi thức: Đây là cấu thành văn hóa bề nổi, phản ảnh
đời sống, sinh hoạt của công ty. Tuy không ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả kinh
doanh, nhưng ảnh hưởng của nó đối với mọi hoạt động của doanh nghiệp cũng rất
lớn. Nó tuyên truyền phổ biến đường lối chính sách của công ty, tạo ra sự khác biệt
của công ty với bên ngoài, tạo hình ảnh tốt cho công ty trước cộng đồng, qua đó góp
phần xây dựng thương hiệu mạnh…Do đó để thực sự tạo ra “cá tính” của doanh
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
14
nghiệp, tạo ra sức mạnh cạnh tranh cho doanh nghiệp, doanh nhân, cán bộ quản lý
cấp cao, các nhà lãnh đạo và quản lý các cấp khác phải nhất thiết tham gia vào quá
trình xây dựng, hoàn thiện văn hóa tổ chức của mình.
1.1.4.2. Các cấp độ nội dung văn hóa doanh nghiệp
Việc tập trung xem xét các cấp độ văn hóa doanh nghiệp sẽ làm sáng tỏ quá
trình hình thành các giá trị văn hóa trong mỗi doanh nghiệp. Theo Edgar H.Shein,
văn hoá doanh nghiệp có thể chia thành hai cấp độ (level) khác nhau.
- Kiến trúc nội ngoại thất
Những quá trình và cấu
Cấp độ hữu hình
trúc hữu hình của DN
- Cơ cấu tổ chức, các văn bản quy
định nguyên tắc...
- Lễ nghi, lễ hội, logo, mẫu mã
sản phẩm….
Những giá trị
được chấp nhận
- Những giá trị được công bố:
các chiến lược, mục tiêu, triết lý
kinh doanh
- Các quy định, nguyên tắc hoạt
động
Cấp độ vô hình
- Những quan niệm chung: Những
Những quan niệm chung
niềm tin, nhận thức, suy nghĩ, tình
cảm mang tính vô thức, mặc nhiên
được công nhận.
Hình 1.1. Sơ đồ các cấp độ văn hoá doanh nghiệp
(Nguồn: Blanchard Ken, O’Connor Micheal (2005)
Thuật ngữ “cấp độ” ở đây chỉ mức độ cảm nhận được của các giá trị văn hoá
trong doanh nghiệp hay cũng có thể nói rằng tính hữu hình và vô hình, tính trực
quan và phi trực quan trong biểu hiện của các giá trị văn hoá đó. Đây là cách tiếp
cận độc đáo đi từ hiện tượng đến bản chất của một nền văn hoá, giúp chúng ta hiểu
một cách sâu sắc và đầy đủ những bộ phận cấu thành nền văn hoá, hai cấp độ văn
hoá doanh nghiệp được minh họa qua hình 1.1 trên.
Theo các nhà phân tích, các cấp độ của văn hoá doanh nghiệp được mô
phỏng qua mô hình tảng băng văn hoá ở hình 1.2; với phần nổi bên trên là những
quá trình và cấu trúc hữu hình của doanh nghiệp, cấp độ tiếp theo là phần chìm của
tảng băng, đó là phần vô hình của văn hoá doanh nghiệp, phần sâu nhất chính là yếu
tố tạo nên bản sắc riêng cho doanh nghiệp.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
15
Văn hoá có thể
nhìn thấy ở lớp bề mặt
1.Những
quá trình
và cấu trúc
hữu hình như cách
bài trí,biểu tượng,
khẩu hiệu, lễ hội…
Hữu hình
2. Những giá trị được chấp nhận,
chia sẻ, tuyên bố
(các chiến lược, mục tiêu, triết lý của
doanh nghiệp)
3. Các quan niệm chung
(niềm tin, nhận thức, suy nghĩ và tình cảm
…
Những giá trị sâu hơn và
những nhận thức được
hình thành bởi các thành viên
của tổ chức
Vô hình
Hình 1.2. Mô hình tảng băng văn hóa doanh nghiệp
(Nguồn: Dương Thị Liễu (2005), Giáo trình văn hóa kinh doanh)
a. Cấp độ nội dung văn hóa doanh nghiệp - hữu hình.
Đây là những quá trình và cấu trúc hữu hình của doanh nghiệp. Cấp độ này
bao gồm tất cả các hiện tượng và sự vật có thể nhìn thấy, nghe thấy và cảm thấy khi
tiếp xúc như: Kiến trúc, cách bài trí, công nghệ, sản phẩm của doanh nghiệp; Cơ
cấu tổ chức; Những văn bản quy định nguyên tắc hoạt động của doanh nghiệp; Các
sự kiện, nghi lễ và lễ hội; Các biểu tượng, logo, khẩu hiệu, tài liệu quảng cáo của
doanh nghiệp; Ngôn ngữ; trang phục; Phong cách, thái độ và hành vi ứng xử của
các thành viên trong doanh nghiệp với nhau và với bên ngoài…
Đây là cấp độ văn hoá có thể nhận thấy ngay trong lần tiếp xúc đầu tiên bằng
các giác quan, nó chịu ảnh hưởng của tính chất ngành nghề kinh doanh và quan
điểm của lãnh đạo, mặt khác, các yếu tố ở cấp độ này cũng dễ bị thay đổi và mới chỉ
biểu hiện bề nổi, biểu hiện về mặt hình thức của văn hoá doanh nghiệp.
Cấu trúc hữu hình của văn hóa doanh nghiệp bao gồm các yếu tố sau :
Kiến trúc đặc trưng và diện mạo doanh nghiệp: Các vật thể hữu hình (như
tòa nhà làm việc, văn phòng, bàn ghế, tài liệu...) là môi trường mà nhân viên làm
việc. Chúng là nhân tố duy trì và có ảnh hưởng trực tiếp lên cách thức giao tiếp,
phong cách làm việc, cách ra quyết định, phong cách giao tiếp và đối xử với nhau.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
