Bài thuyết minh tour du lịch làng lụa Van Phúc: Nhà lưu niệm Bác Hồ đình làng Vạn Phúc – xưởng dệt của nghệ nhân Nguyễn Văn An

NGHIỆP VỤ HƯỚNG DẪN

Bài thuyết minh tour du lịch làng lụa Van Phúc: Nhà lưu niệm Bác Hồ đình làng Vạn Phúc – xưởng dệt của nghệ nhân Nguyễn Văn An.

Xin kính chào quý khách. Tôi là Trần Anh, đến từ công ty du lịch Biển
Xanh. Hôm nay, tôi rất vinh dự được đưa quý khách đi thăm một làng nghề
thủ công truyền thống nổi tiếng của Hà Nội nói riêng và Việt Nam nói
chung. Đó là làng lụa Vạn Phúc. Tôi xin giới thiệu với quý khách lề lịch
trình của chúng ta hôm nay để quý khách có thể chủ động và
Đầu tiên, chúng ta sẽ đến thăm nhà lưu niệm Hồ Chí Minh, vị lãnh tụ kính
yêu của dân tộc tôi. Sau đó, tôi sẽ đưa quý khách đến thăm đình làng Vạn
Phúc để quý khách hiểu rõ hơn về làng nghề này. Thăm đình làng Vạn Phúc
xong, chúng ta sẽ cùng đến thăm xưởng sản xuất của gia đình ông Nguyễn
Văn An, một nghệ nhân nổi tiếng, để tìm hiểu về quy trình dệt lụa và các
sản phẩm đặc trưng của làng Vạn Phúc chúng tôi. Tại đó, quý khách sẽ được
tự do tham quan và mua sắm các sản phẩm lụa vô cùng đẹp và tinh xảo.
Và 5h chiều, quý khách sẽ tập trung tại đầu làng. Xe sẽ đến đón chúng ta về
khạch sạn để ăn tối và nghỉ ngơi. Quý khách đã rõ chưa ạ?
Chúng ta sẽ bắt đầu chuyến di của mình nhé!
Kính thưa quý khách! Chúng ta đang đứng trước cửa ngôi nhà lưu niệm Hồ
Chí Minh mà người dân Việt nam chúng tôi gọi một cách thân thương là nhà
lưu niệm Bác Hồ. ngôi nhà ghi dấu lại kỷ niệm về quãng thời gian mà Bác
Hồ đã sống và làm việc trong kháng chiến chống Pháp của dân tộc tôi.


NGHIỆP VỤ HƯỚNG DẪN

Như quý khách đã biết, sau hơn 100 năm bị thực dân Pháp đô hộ, nước Việt
nam đã giành lại được chính quyền cho nhân dân. Đó là nhờ có Bác Hồ và
sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng Cộng sản Việt nam. Thế nhưng, thực dân
Pháp vẫn không từ bỏ ý đồ xâm chiếm Việt nam. Thế nên sau khi diệt thù

trong, giặc ngoài, khi đấct nước đã ổn định hơn, cuộc sống của người dân đã
bới khó khăn thì Bác Hồ đã ra lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến, chống lại
thực dân Pháp, mang lại hòa bình, độc lập dân tộc cho đất nước. và ngôi nhà
này chính là nơi đánh dấu sự kiện lịch sử quan trọng đó.
Xin mời quý khách vào trong nhà ạ!
Thưa quý khách, ngôi nhà này nguyên là của ông Nguyễn Văn Dương.
Trước dã tâm xâm lược của thực dân Pháp, chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng
đã tích cực chuẩn bị kháng chiến. Đầu tháng 12 năm 1946, Ban chấp hành
Trung ương đã sắp xếp cho Bác đến ở và làm việc tại đây. Trong 16 ngày
Người làm việc tại ngôi nhà này (từ ngày 3/12/1946 đến ngày 19/12/1946),
chủ tịch Hồ Chí Minh đã có nhiều cuộc gặp gỡ, trao đổi với các đồng chí
trong Ban Thường vụ Trung ương Đảng và giải quyết nhiều nhiệm vụ quan
trọng chuẩn bị cho cuộc kháng chiến. Cũng trong thời gian này, nhiều lần
Người đã trở về Hà Nội gặp gỡ các cán bộ, bộ đội, tiếp xúc với các phóng
viên thông tấn báo chí nước ngoài. Ngày 19/12/1986, Đại tướng Võ Nguyên
Giáp, khi về thăm lại ngôi nhà này đã nói: “tại nơi đây, 40 năm về trước,
Bác Hồ đã ra quyết định lịch sử, kêu gọi cả nước đứng lên, giết giặc cứu
nước.” Sau đó, Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh cũng cũng đã rất xúc động
khi đến đây: “Rất xúc động được đến thăm ngôi nhà mà Bác Hồ đã ở và đã
thảo Bản kêu gọi toàn quốc kháng chiến. Đây quả thực là một tổng hành
dinh đóng giữa lòng địch. Vạn Phúc đã là một căn cứ địa cách mạng, một
căn cứ địa do lòng dân cách mạng tạo thành.” Trước ý nghĩa to lớn như vậy,


NGHIỆP VỤ HƯỚNG DẪN

ngôi nhà đã được Bộ văn hóa thông tin xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp
quốc gia vào ngày 21 tháng 2 năm 1975.
Thưa quý khách, trước mặt quý khách là Bảo tàng cách mạng Vạn Phúc.
Trong bảo tàng có trưng bày rất nhiều hiện vật minh họa sự kiện lịch sử

những ngày đầu thành lập Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hòa và giới
thiệu khái quát về cơ sở cách mạng ở Vạn Phúc, những hình ảnh tiêu biểu
trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Nhưng tôi rất tiếc! Bảo tàng
này đang được sửa chữa, tu bổ. Nên tôi không thể đưa quý khách vào tham
quan được.
Thưa quý khách, mời quý khách nhìn phía bên tay trái của mình. Đây là
phòng khách, là nơi tiếp các đoàn khách về thăm ngôi nhà lưu niệm này
cũng như những du khách có ý muốn nghiên cứu, học tập về lịch sử cách
mạng của Việt nam chúng tôi. Và phía dưới kia là phòng thường trực. nếu
quý khách có nhu cầu gì, quý khách có thể đến đó để hỏi trực tiếp.
Bây giờ, chúng ta sẽ cùng lên tham quan trên tầng hai. Thưa quý khách, tầng
hai chình là nơi chủ tịch Hồ Chí Minh đã ở và làm việc trong suốt 16 ngày,
những ngày đầu Toàn quốc kháng chiến. ngôi nhà vẫn được bài trí như khi
Bác Hồ đang ở đây. Xin mời quý khách vào trong nhà ạ.
Thưa quý khách, đây là chiếc sập và bàn thờ, là nơi tiếp khách và thờ cúng
tổ tiên của nhà ông Dương trước khi Bac đến làm việc tại đây. và sau khi
Người mất, ông Dương và người dân làng Vạn Phúc đã lập bàn thờ Bác để
tưởng nhớ công ơn to lớn của Bác đối với dân tộc chúng tôi.
Thưa quý khách! Trước mặt quý khách là một di vật vô cùng ý nghĩa. Tuy
chỉ là bộ bàn ghế mây bình thường nhưng nó lại chứa đựng ý nghĩa lịch sử


NGHIỆP VỤ HƯỚNG DẪN

đặc biệt. đây là bộ bàn ghế mà chỉ tịch Hồ Chí Minh cùng các đồng chí lãnh
đạo cao cấp của Đảng, Nhà nước ngồi họp quyết định vận mệnh của đất
nước chúng tôi. Ngay tai bộ bàn ghế này, bác và ban thường vụ trung ương
Đảng đã quyết định phát động cuộc kháng chiến trên cả nước năm 1946. Dạ,
có quý vị nào biết nội dung lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến ấy Bác đã viết
như thế nào không ạ? Đó là: “ ”.

Còn phía bên kia là chiếc giường, nơi nghỉ ngơi của các cận vệ của Bác.
Trước đó là chiếc bàn Bác đã cặm cụi ngồi làm việc trong suốt những đêm
đông lạnh giá vì lo cho nước, cho dân. Kia là chiếc đèn dầu cùng thức với
Người. Tất cả đều gợi đến một vị chủ tịch yêu nước, thương dân, không
quản mỏi mệt, sớm tối.
Và bây giờ, tôi xin mời quý khách vào trong buồng. thưa quý khách, đây là
nơi Bác nghỉ ngơi trong thời gian sống tại ngôi nhà này. Căn phòng vô cùng
đơn sơ, không giống với bất kỳ căn phòng của vị lãnh tụ nào trên thế giới. từ
căn phòng này, quý khách cũng đã hiểu được phần nào đức tính cao đẹp của
vị chủ tịch nước của chúng tôi đúng không ạ?
Thưa quý khách, quý khách đang nhìn thấy chiếc giường nơi Bác đã ngồi
làm việc và nghỉ ngơi. Không cầu kỳ, xa hoa, đúng như người chủ của nó
vậy.
Và đây là chiếc tủ mang nhiều dấu ấn lịch sử không kém. Trong thời gian
Bác Hồ sống và làm việc tại đây, “Ban công tác đội Trung ương” đã dùng nó
để đựng tài liệu cách mạng. Còn ở góc phòng kia là chiếc giá treo quần áo
Bác đã dùng. Dù là một chủ tịch nước nhưng Bác rất giản dị. Bác đi khắp
nơi với bộ quần áo kaki bạc màu, đôi dép cao su mòn gót. Trước đây, trong


NGHIỆP VỤ HƯỚNG DẪN

ngôi nhà này còn lưu giữ đôi tạ tay và chiecs chậu rửa mặt của Bác. Nhưng
hiện nay, các hiện vật đó đã được chuyển sang di tích nhà 48 Hàng Ngang,
nơi Bác đã viết Bản tuyên ngôn độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ
cộng hòa.
Sau khi thăm khu di tích nhà lưu niệm này, tôi hy vọng các quý khách đã
hiểu thêm rất nhiều về vị lãnh tụ kính yêu của chúng tôi, một người thương
dân như con, lúc nào cũng
hết lòng vì nước vì dân.

Vâng! Và thưa quý khách, chung ta sẽ tiếp tục với đình làng Vạn Phúc để
hiểu rõ thêm về làng nghề thủ công truyền thống này.

Kính thưa quý khách, Việt Nam chúng tôi được coi là mảnh đất của những
làng nghề với khoảng 500 làng nghề thủ công truyền thống trải dài khắp đất
nước. Nhưng những làng nghề đó tập trung chủ yếu ở vùng đồng bằng châu
thổ sông Hồng và một số sông ở các tỉnh phía Bắc, đặc biệt là khu vực Hà
Đông, Sơn Tây, với nhiều làng nghề nổi tiếng về may tre đan, làm nón lá,…
Tỉnh Hà Đông, từ xa xưa, "bảy làng La, ba làng Mỗ", đều làm nghề dệt lụa.
Cho nên, có người gọi đây là quê lụa. Có người quá yêu mến, gọi đây là "xứ
lụa". Người Việt Nam xưa còn có câu nói quen thuộc:
“Chiếu Nga Sơn, gạch Bát Tràng,
Vải tơ Nam Định, lụa hàng Hà Đông.”


NGHIỆP VỤ HƯỚNG DẪN

Tuy vậy, lụa Hà Đông nổi tiếng nhất vẫn là lụa Vạn Phúc. Người ta gọi là
lụa Hà Đông, chính là lụa Vạn Phúc.
Làng lụa Vạn Phúc, nay thuộc phường Vạn Phúc, thuộc quận Hà Đông, cách
trung tâm Hà Nội khoảng 10km. Trước đây, làng có tên là làng Vạn Bảo.
Đến thời Nguyễn,vì bị coi là phạm húy nên tên làng đổi thành Vạn Phúc.
Đây là một làng nghề dệt lụa tơ tằm đẹp nổi tiếng từ xa xưa, có nhiều mẫu
hoa văn và lâu đời bậc nhất Việt Nam. Lụa Vạn Phúc từng được chọn may
quốc phục dưới các đời vua nhà Nguyễn.
Làng nghề Vạn Phúc đã có gần 1.000 năm tuổi. Hiếm có làng nghề nào có
tuổi đời dài như Vạn Phúc. Từ lâu, âm thanh từ những khung cửi, từ tiếng
thoi đưa rộn ràng, khoan thai, dìu dặt đã trở thành nhịp điệu cuộc sống nơi
đây. Cùng tiếng thoi đưa, những nghệ nhân đã tạo ra sản phẩm nổi tiếng: lụa
hàng vân, gấm hoa ngũ sắc…

Lụa Vạn Phúc được giới thiệu lần đầu ra quốc tế tại các hội chợ Marseille
(1931) và Paris (1938), được người Pháp đánh giá là loại sản phẩm tinh xảo
của vùng Đông Dương thuộc Pháp, rất được ưa chuộng tại các nước Pháp,
Thái Lan, Indonesia... Từ 1958 đến 1988, sản phẩm lụa Vạn Phúc hầu hết
được xuất sang các nước Đông Âu; từ 1990 xuất khẩu ra nhiều quốc gia trên
thế giới, thu ngoại tệ về cho đất nước.

Theo ông Nguyễn Hữu Chỉnh, Chủ tịch Hội làng nghề, trong số 1.276 hộ
dân sinh sống tại đây, có hơn 1.092 hộ sản xuất và kinh doanh các mặt hàng
dệt lụa tơ tằm. Cũng nhờ có làng nghề, trên 60% lao động trên địa bàn có
việc làm và thu nhập ổn định. Trong làng nghề hình thành nhiều doanh


NGHIỆP VỤ HƯỚNG DẪN

nghiệp lớn chuyên sản xuất kinh doanh lụa. Vì vậy mẫu mã, chủng loại cũng
trở nên phong phú hơn nhiều.
Năm 2007, Vạn Phúc được tôn vinh là một trong những làng nghề tiêu biểu
của Việt Nam bởi con số 2,5 triệu mét lụa tơ tằm được sản xuất trong năm,
đạt doanh thu 35 tỷ đồng. Ông Chỉnh cho biết, sản xuất và kinh doanh lụa
chiếm tỷ trọng 63% cơ cấu kinh tế trong làng, mang lại mức thu nhập bình
quân 1 triệu đồng một người một tháng. Hiện nay, Vạn Phúc có trên 1.000
máy dệt và hàng ngày có khoảng 400 lao động thời vụ từ quanh vùng đến
đây làm việc. Cửa hàng bán lụa tơ tằm mọc lên ngày càng nhiều, hình thành
ba dãy phố lụa với trên 100 cửa hàng nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng
của du khách.
Lụa Vạn Phúc nổi tiếng vì lụa đẹp, trước hết là vì thợ giỏi. Với truyền thống
lâu đời, thợ dệt Vạn Phúc có kỹ thuật tinh tế đặc biệt. Người thợ Vạn Phúc
dệt được các loại chim, muông, hoa, lá, rất cầu kỳ, kể cả dệt được hình
"lưỡng long chầu nguyệt", dài 20 mét trên mặt lụa. Khi dệt xong tấm lụa, trải

ra, mặt nguyệt tròn trặn ở giữa, hai con rồng cân đối nhau như in, không lệch
nhau một ly. Giữa đầu hai con rồng với mặt nguyệt, cùng không lệch một ly.
Như quý khách đã thấy, nhờ nghề dệt lụa, mà Vạn Phúc "nhà nhà dựng xây
cơ nghiệp" . Làng quê đã thay đổi nhiều, đẹp như thành phố.
Thưa quý khách, chúng ta đã đến đình làng Vạn Phúc rồi ạ. Xin mời quý
khách vào trong đình để tham quan.
Đình làng được xây dựng năm 868. Đến năm 1877, đời vua Tự Đức, đình
được tôn tạo xây dựng như mới. năm 1989, đình được trùng tu và đến năm
2004, đình được tu bổ lại khang trang như hiện nay. Và đình Vạn Phúc đã


NGHIỆP VỤ HƯỚNG DẪN

được Ủy ban Nhân dân tỉnh Hà Tây cắp bằng xếp hạng di tích lịch sử văn
hóa vào ngày 28 tháng 1 năm 2005.
Đình Vạn Phúc là nơi thờ Ả Lã Thị Nga. Bà là tổ nghề của làng lụa Vạn
Phúc. Sau khi bà mất, nhân dân đã lập đền thờ bà và tôn vinh bà là Thành
Hoàng làng.
Bà sinh ngày mùng 10 tháng 8 năm 845, con một gia đình hào phú vùng Cao
Bằng. Bà là vợ của Cao Biền, một tiết độ sứ của nhà Đường cai quản Giao
Châu (là tên gọi của Việt Nam khi đó) và được người dân gọi tôn kính là bà
Hùng thị Ả Lã Nương Nương, hiệu là Đê Nương. Bà là một người phụ nữ
đức độ, đảm đang và vô cùng khéo tay. Bà đi chu du nhiều nơi. Đến vùng
đất này, bà nhận thấy rằng người dân nơi đây cần cù chịu khó, đây lại là
vùng đất màu mỡ, có mưa thuận gió hòa, rất thích hợp để phát triển nghề
trồng dâu, nuôi tằm và dệt vải. Nên bà đã dừng chân tại đây để sinh sống. Bà
đã có công đem những bí quyết dệt lụa của Trung Quốc về truyền dạy nghề
cho những người dân vùng này. Với công lao to lớn của bà, dân làng đã
phong bà là Thành hoàng làng. Chỗ chúng ta đang đứng chính là ngôi nhà
của bà xưa kia. Nhân dân đã xây dựng đình để thờ bà trên nền nơi bà đã sinh

sống.
Kính thưa quý khách! Đình làng Vạn Phúc cũng có kiến trúc tương tự các
đình làng Việt Nam. Đình trông ra một hồ nước lớn, tạo thế tụ thủy cho
đình, vì người dân Việt Nam cho rằng cho đó là điềm thịnh mãn cho làng.
Đây là bức bình phong. Theo quan niệm của người Việt Nam, các công trình
tôn giáo thường có bình phong, với tác dụng chắn các loại gió độc hại vào
đình và bảo vệ đình.


NGHIỆP VỤ HƯỚNG DẪN

Thưa quý khách, chúng ta đang nhìn thấy một hình ảnh quen thuộc trong
đình chùa miếu mạo Việt Nam. Đó là hình ảnh hạc chầu trên lưng rùa. Hai
hình tượng này có ý nghĩa tôn giáo sâu sắc. nó thể hiện cho sự hòa hợp đất –
trời, âm – dương. Theo truyền thuyết thì Hạc và rùa là đôi bạn than. Hạc là
con vật tượng trưng cho loài vật trên trời, biết bay, thể hiện cho tinh túy, sự
thanh cao. Còn rùa là con vật tượng trưng cho loài động vật sống dưới nước,
biết bò, thể hiện cho tuổi thọ, sự trường tồn. Đến mùa mưa lũ, hạc kông thể
sống ở vùng bị ngập nước. Nên Rùa đã giúp đỡ, đưa Hạc đến vùng đất khô
ráo hơn. Và đến một ngày, trời lại hạn hán kéo dài. Rùa đang phải khổ sở
trong vùng đất khô cằn thì Hạc đã giúp đỡ Rùa, đưa Rùa đến vùng đất có
nước. dù sống trong hai môi trương hoàn toàn khác nhau, nhưng Rùa và Hạc
vẫn gắn bó than thiết. Điều đó thể hiện cho tình cảm chung thủy, giúp đỡ
nhau vượt qua hoạn nạn của hai con vật này. Từ đó, Rùa và Hạc được đưa
vào các công trình tôn giáo, tín ngưỡng của Việt nam, để mọi người tôn thờ
và noi theo tình cảm đó.
Quý khách có nhìn thấy cỗ kiệu kia không ạ? Đây là cỗ kiệu được chạm
khắc tinh xảo, được sơn son thếp vàng. Kiệu được dùng trong lễ hội làng và
các đám rước thường được tổ chức 5 năm một lần. Và gần đây, trong các
đám rước thường xảy ra hiện tượng kiệu quay mà các vị bô lão trong làng

cho rằng đó là hiện tượng thần hiển linh.
Thưa quý khách, đây là Hậu cung, là nơi đặt bàn thờ Thành hoàng, Đê
Nương Lã Thị Nga. Trong Hậu cung có Cung cấm, là nơi đặt bài vị, sắc
phong của ngài, là nơi có không khí uy nghiêm và linh thiêng. Nên chúng ta
không đựơc vào trong.


NGHIỆP VỤ HƯỚNG DẪN

Mời quý khách theo lối này ạ. Đây là một khung cửi mà nhà nước đã tặng
cho làng Vạn Phúc nhân dịp làng dệt tâm lụa trong dịp kỷ niệm 1000 năm
Thang Long – Hà Nội.
Quý khách có thể tham quan và chụp ảnh trong 15 phút. Và chúng ta sẽ đến
thăm điểm tiếp theo ạ.
Thưa quý khách, đây là dãy của hang bán các sản phẩm lụa. Các mặt hang
vô cùng đa dạng. nhưng nếu quý khách mua hàng thì quý khách nên cẩn
thận. vì có một số mặt hàng kém chất lượng từ Trung Quốc.
Và đây là xưởng sản xuất của nghệ nhân Triệu Văn Mão rồi, thưa quý
khách. Ông là một nghệ nhân nổi tiếng tại đây, một trong những nghệ nhân
cuối cùng biết dệt lụa Vân - một loại lụa cổ “chính tông Vạn Phúc” đã thất
truyền mới được chính ông khôi phục từ gần chục năm nay.
Làm nghề lụa từ nhỏ, lại là chân truyền của dòng họ lụa nổi tiếng Triệu Văn,
song ông Mão khẳng định: nghề lụa không quá nhiều bí quyết như nghề
khác. Người làng Vạn Phúc “bén hơi lụa” thì chỉ cần một năm là thành nghề,
nhưng người nơi khác muốn học thì bí quyết duy nhất là kiên trì và chịu khó.
Ông giảng giải: “Lụa Vân mềm mượt hơn lụa thường nhờ kỹ xảo nhà nghề.
Làm lụa Vân thì bản thân người thợ phải có con mắt tinh đời chọn tơ đúng
loại. Cái khó nhất là tất cả các công đoạn đều phải làm thủ công mà không
được dệt bằng máy, đòi hỏi người thợ phải tinh mắt nhanh tay”.
Tại Lễ hội văn hóa các dân tộc Việt Nam năm 2005, độc chiêu làm lụa Vân

của ông Mão đã được trao giải Quả cầu vàng và Tinh hoa Việt Nam. Festival
Huế năm 2006 cũng đã chọn những bộ trang phục cung đình Huế mà ông
Mão phục chế bằng độc chiêu lụa Vân để trưng bày, giới thiệu với khách


NGHIỆP VỤ HƯỚNG DẪN

quốc tế. Bảo tàng Hồ Chí Minh, Bảo tàng Dân tộc học... cũng trưng bày, sử
dụng nhiều sản phẩm lụa của ông.
Ông đã có rất nhiều giải thưởng, chứng nhận, nhưng với ông, giải thưởng
lớn nhất là những bí quyết dệt lụa cổ của làng đã được giữ lại, làng nghề đã
tạm sống bằng nghề. Khách tấp nập, tiếng cửi dệt lách cách hằng ngày là
phần thưởng lớn nhất mà ông Mão đang tận hưởng.
Nào, chúng ta cùng tìm hiểu quy trình để làm ra được một mảnh lụa
như thế nào nhé!
Quy trình dệt lụa: Để tạo ra những sản phẩm tơ lụa tuyệt hảo, những
người thợ Vạn Phúc đã tiến hành một quy trình kỹ thuật phức tạp gồm nhiều
công đoạn như khâu tơ, khâu hồ sợi, khâu dệt, khâu nhuộm. Mỗi khâu đều
có một quy trình tỉ mỉ và nghiêm ngặt.
Công đoạn 1: Nuôi tằm
Quý khách có thể nhìn thấy đây là những kén tằm – nguyên liệu để
sản xuất ra tơ.
Nuôi tằm khoảng 25 ngày tuổi, nó bắt đầu chín và nhả tơ.
Món ăn ưa thích của chúng tôi chính là những lá dâu tươi ngon thưa
Quý Khách!
Tuy nhiên, do quá trình Đô thị hoá hiện nay, làng Vạn Phúc không
còn nhiều đất để trồng dâu, nuôi tằm nữa, nên hiện nay xưởng lụa của nghệ
nhân Triệu Văn Mão cũng như các gia đình khác trong làng phải mua tơ tằm
sống từ nơi khác về để dệt lụa: Vĩnh Phú
Công đoạn 2: Ươm tơ

Những chú kén vàng ươm sẽ được cho vào nước sôi để kéo sợi tơ ra.
Đặc biệt, kén đều được làm bằng một sợi tơ duy nhất và dài đến hàng trăm


NGHIỆP VỤ HƯỚNG DẪN

mét, có khi đến cả... cây số! Nhiều sợi tơ 1đó được chập lại thành chỉ
(thường là bốn sợi chập với nhau) dệt lụa.
Công đoạn 3: Kéo sợi
Đây chính là con thoi dùng để kéo sợi. Các sợi tơ được chập lại với
nhau rất kỳ công và tuỳ vào từng khung dệt để chập số lượng các sợi tơ khác
nhau. Chỉ sẽ được cuốn thành từng cuộn và nhuộm các màu sặc sỡ. Quý
khách có thể thấy, những thợ dệt lụa lấy tơ tỉ mỉ và kiên nhẫn như thế nào!
Công đoạn 4: Dệt lụa
Để giám bớt sức lao động của con người và tăng năng suất lao động,
người ta đã phát minh ra chiếc máy công nghiệp vào năm 1975.
Ở xưởng Dệt của nghệ nhân Triệu Văn Mão, có rất nhiều những
khung cửi khác nhau dùng dể dệt gấm, dệt vân và các loại lụa khác.
Thưa quý khách đây chính là khung dệt vân.
Dệt vân theo lối cổ truyền phải dùng khung cửi go võng, để tạo thành
những đố giữa giữ cho sợi dọc và sợi ngang không bị xô lệch khi tạo hoa
văn. Ngoài go ngang go dọc còn có go xà trên, go xà dưới để tạo hình mặt
lụa với vô vàn sắp xếp được tính toán đến kích thước từng sợi tơ. Phải dùng
thoi lao tay chứ không dùng thoi gạt dây. Nhưng quan trọng nhất vẫn là bộ
mẫu hoa văn được tạo từ những tấm bìa cứng, đục lỗ, mỗi lỗ đục tương ứng
với đường đi của một sợi tơ, để sao cho khi dệt lại tạo được đúng những
đường nét, bề mặt đã định. Riêng những loại vân cổ song hạc, tứ quý, phải
dùng đến hàng trăm tấm bìa và tính toán đục lỗ hàng năm trời mới xong. Chỉ
đến khi các con và cháu ông Mão ứng dụng thành công phần mềm vẽ và đục
lỗ trên máy vi tính, thao tác tạo mẫu mới trở nên nhẹ nhàng.

Sau đây tôi xin giới thiệu một ssó sản phẩm nổi tiếng của làng Vạn Phúc.


NGHIỆP VỤ HƯỚNG DẪN

Lụa Vạn Phúc nổi tiếng trước hết là lụa Vân. Vân nghĩa là mây, nhìn trên lụa
như thấy có mây. Đây là một kỹ thuật tinh tế mà trước kia chỉ làng Vạn Phúc
mới dệt được. Lụa Vạn Phúc hiện nay có đủ các loại hoa: Hoa triện, hoa
hồng, có hoa tròn, hoa vuông, hoa mây, hoa sóng.
Cao cấp nhất trong lụa Vạn Phúc có lẽ là sa tanh, chất lấp lánh như thuỷ
tinh. Sa tanh có hoa hướng dương, hoa triện viền quanh mặt lụa, càng trở
thành quý phẩm.
Gấm là loại hàng dệt dày, nhiều màu sắc khác nhau như gấm lam, gấm hồng,
cánh chấu, gấm đỏ, gấm vàng,.... Hoa trên gấm thường có màu tươi rực rỡ,
được dệt cài nổi, tựa như thêu chỉ các màu rất khéo trên nền sa tanh. Trên
một tấm gấm có nhiều màu gọi là gấm ngũ thể hay thất thể (gấm 5 hay 7
màu). Sợi ngang, sợi dọc mỗi tấm gấm đều nhuộm màu theo đúng gam màu
định trước. Sợi dọc tạo nền chìm ở dưới. Sợi ngang tạo hoa nổi ở trên (mặt
phải gấm). Khi ánh sáng dọi vào thì ở mỗi góc nhìn, mặt hoa gấm phản
chiếu nhiều sắc độ màu khác nhau, trông lóng lánh, sinh động.
Gấm là mặt hàng quý nhất, khó làm nhất trong các hàng tơ lụa. Người ta coi
gấm là “Bà Chúa” của các loại hàng dệt tơ, lụa. Xưa nay, chỉ rất ít nghệ nhân
biết dệt gấm.
Thưa quý khách, chuyến tham quan của chung ta đến đay là kết thúc, quý
khách có thể tham quan và mua sắm. 30 phút nữa chúng ta sẽ gặp nhau tại
cổng làng và về khách sạn. hy vọng quý khách hài long với chuyến đi hôm
nay. Cảm ơn quý khách!