BÀI GIẢNG CHI TIẾT môn tư TƯỞNG hồ CHÍ MINH CHUYÊN đề tư TƯỞNG hồ CHÍ MINH về đạo đức CÁCH MẠNG

KẾ HOẠCH GIẢNG BÀI
PHÊ DUYỆT

Ngày… tháng… năm ….

Môn học: Tư tưởng Hồ Chí Minh
Bài 10 : Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức
cách mạng
Đối tượng: ĐẠI HỌC

Phần một: Ý ĐỊNH BÀI GIẢNG
I. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU

1. Mục đích
Nhằm trang bị cho người học nắm được cơ sở hình thành tư tưởng HCM
về đạo đức cách mạng, những nội dung và những chuẫn mực đạo đức cơ bản
trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh. Trên cơ sở đó vận dụng tu dưỡng rèn
luyện đạo đức cách mạng và đấu tranh chống mọi biểu hiện suy thoái đạo, đức
lối sống ngoài xã hội và trong đơn vị.
2. Yêu cầu
- Nắm được nội dung và những giá trị cơ bản trong tư tưởng đạo đức Hồ
Chí Minh.
- Biến những kiến thức đã học được trở thành động lực để hoàn thiện bản
thân mình theo gương Hồ Chí Minh.
- Đấu tranh với mọi biểu hiện suy thoái đạo, đức lối sống ngoài xã hội và
trong đơn vị.
II. NỘI DUNG

Gồm 3 phần
Phần 1. Cơ sở hình thành và phát triển của tư tưởng Hồ chí Minh về
đạo đức cách mạng.

Phần 2. Những nội dung cơ bản trong tư tưởng HCM về đạo đức cách
mạng
Phần 3. Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng trong
xây dựng nền đạo đức mới ở nước ta hiện nay
III. THỜI GIAN.

1


1- Thời gian toàn bài: 2 tiết.
2- Phân chia cụ thể:
a- Lên lớp: 2 tiết.
b- Nghiên cứu đọc tài liệu:…. tiết.
c- Thảo luận tổ nhóm: …. tiết
IV. ĐỊA ĐIỂM

Tại giảng đường.
V. TỔ CHỨC VÀ PHƯƠNG PHÁP

1 - Tổ chức: Theo quy mô lớp học.
2 - Phương pháp :
a. Phương pháp dạy: thuyết trình, diễn giảng, nêu vấn đề và trình chiếu
Power Point.
b. Phương pháp học: Nghe giảng, bút ký, nghiên cứu tài liệu, thảo luận
tổ.
VI - VẬT CHẤT BẢO ĐẢM.
1. Tài liệu:
- Giáo trình tư tưởng Hồ Chí Minh - Hội đồng Trung ương chỉ đạo biên
soạn giáo trình quốc gia các môn khoa học Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh
(Tái bản có sửa chữa, bổ sung), Nxb Chính trị Quốc gia, H. 2008 (từ tr.333tr373).

- Giáo trình tư tưởng Hồ Chí Minh ( dùng cho các trường đại học, cao
đẳng), Nxb Chính trị Quốc gia, H. 2007 (từ tr.... - tr….).
2. Vật chất đảm bảo
a. Giáo viên: Giáo án, giáo trình tài liệu.
b. Học viên: Bút, vở ghi, tài liệu nghiên cứu.

Phần hai: THỰC HÀNH GIẢNG BÀI
I. THỦ TỤC LÊN LỚP

- Nhận báo cáo ( Nhận lớp).
- Kiểm tra bài cũ. Đánh giá nhận xét.
- Giới thiệu kế họach nội dung bài mới
2


II. TRÌNH TỰ GIẢNG BÀI
THỨ TỰ, NỘI DUNG

THỜI

PHƯƠNG

GIAN

PHÁP

05

Hỏi- đáp,

phút

thuyết trình

THỦ TỤC LÊN LỚP
I. CƠ SỞ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT
TRIỂN CỦA TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ
MINH VỀ ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG
1. Truyền thống đạo đức tốt đẹp

V.CHẤT

Giáo án

...
phút

của dân tộc

...

2. Tinh hoa đạo đức phương

phút

Đông, phương Tây

...

3. Quan điểm chủ nghĩa Mác-

phút

Lênin về đạo đức cách mạng

...

4. Thực tiễn Việt Nam và thế giới

phút

Giáo án,

II. NHỮNG NỘI DUNG CƠ BẢN

Thuyết trình,

TRONG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

giáo trình,

nêu vấn đề,

VỀ ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG

tài liệu

kết hợp với

tham khảo

trình

và phương

1. Đạo đức là gốc, nền tảng của

…

người cách mạng

chiếu

phút Power Point
…

2. Những chuẩn mực đạo đức cách
mạng

chiếu

phút

3. Những nguyên tắc xây dựng đạo

…

đức cách mạng
III. VẬN DỤNG TƯ TƯỞNG HỒ
CHÍ MINH VỀ ĐẠO ĐỨC CÁCH

MẠNG TRONG XÂY DỰNG NỀN
ĐẠO ĐỨC MỚI Ở NƯỚC TA HIỆN
NAY
1. Học tập và rèn luyện theo tư

phút

….

tưởng và tấm gương đạo đức Hồ Chí
Minh là đòi hỏi khách quan của sự
nghiệp cách mạng
2. Bám sát thực tiễn, cụ thể hóa
các chuẩn mực đạo đức để mọi người
3

tiện trình

phú
t

Giáo án,
giáo trình,
Thuyết trình,

tài liệu


rèn luyện, phấn đấu
3. Kiên quyết đấu tranh chống chủ

nghĩa cá nhân và các tiêu cực xã hội
4. Bồi dưỡng, rèn luyện đạo đức
cách mạng cho cán bộ, đảng viên
trong quân đội hiện nay

….

nêu vấn đề,

tham khảo

phút

kết hợp với

và phương

….

trình

chiếu

tiện trình

phú Power Point

chiếu

t

….
phú
t

KẾT THÚC BÀI GIẢNG

05

Thuyết trình

Giáo án

phút
III. KẾT THÚC BÀI GIẢNG

1. Kết luận
Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh là đỉnh cao của sự phát triển đạo đức
truyền thống Việt Nam, là sự phản ánh hiện thực xã hội Việt Nam trong thời đại
mới, để lại những giá trị vô cùng to lớn, ấn tượng tốt đẹp cho toàn thể dân tộc và
nhân loại. Những người cộng sản nói chung và mỗi cán bộ, đảng viên Đảng
nhân dân Cam Pu Chia nói riêng hãy sống, chiến đấu, lao động và học tập theo
những tư tưởng, đạo đức, tác phong của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại.
2. Câu hỏi nghiên cứu
Câu 1. Vị trí, ý nghĩa, tầm quan trọng của đạo đức cách mạng đối với
người cán bộ, đảng viên?
Câu 2. Phân tích những chuẩn mực đạo đức cách mạng trong tư tưởng
HCM? Ý nghĩa của vấn đề với việc giáo dục, rèn luyện đạo đức cho cán bộ đảng
viên hiện nay?
Câu 3. Phân tích nguyên tắc xây dựng đạo đức cách mạng trong tư tưởng
HCM? Liên hệ bản thân?

Ngày.....tháng......năm 20…
NGƯỜI BIÊN SOẠN

4


MỞ ĐẦU
Chủ tịch Hồ Chí Minh là một trong những nhà cách mạng, nhà tư tưởng
bàn về đạo đức cách mạng nhiều nhất. Bản thân Người cũng luôn là một tấm
gương sáng nhất về đạo đức cách mạng. Vì vậy, nghiên cứu tư tưởng đạo đức
cách mạng của Người và noi theo tấm gương ấy vừa là đòi hỏi khách quan của
sự nghiệp cách mạng, đồng thời thiết thực góp phần quan trọng trong việc tu
dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng cho nhân dân ta nói chung và cán bộ, đảng
viên nói riêng.
NỘI DUNG
I. CƠ SỞ HÌNH THÀNH TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐẠO
ĐỨC CÁCH MẠNG
1. Truyền thống đạo đức tốt đẹp của dân tộc
Truyền thống đạo đức tốt đẹp của gia đình, quê hương và dân tộc Việt
Nam là cội nguồn có ý nghĩa tiên quyết góp phần hình thành nên tư tưởng đạo
đức Hồ Chí Minh.
- Đó là chủ nghĩa yêu nước- nét đặc sắc, nổi bật nhất trong những giá trị
đạo đức cao đẹp, bền vững của dân tộc.
Truyền thống này gắn liền với lịch sử đấu tranh chống giặc ngọai xâm
của dân tộc Việt Nam
- Đó là truyền thống thương yêu, đùm bọc, chung lưng đấu cật, sống
trọng nghĩa, trọng tình, thủy chung…
Truyền thống này được hình thành và phát triển qua hàng nghìn năm lịch
sử trong một môi trường thiên nhiên khắc nghiệt.
- Hồ Chí Minh sinh ra trong một gia đình nhà nho yêu nước, trên quê hương

giàu truyền thống cách mạng nên sớm hình thành ở Hồ Chí Minh tinh thần yêu
nước, thương dân.
Những giá trị truyền thống tốt đẹp đó của dân tộc, quê hương, gia đình
được Hồ Chí Minh kế thừa, phát huy, phát triển lên một tầm cao mới trong thời
đại mới.
5


2. Tinh hoa đạo đức phương Đông và phương Tây
Được HCM tiếp thu dưới một tinh thần chọn lọc có phê phán, tức là gạn
lấy phần tích cực, phù hợp và bỏ đi những gì thủ cựu, tiêu cực
- Đối với đạo đức phương Đông
+ Hồ Chí Minh tiếp thu tư tưởng đạo đức cá nhân trong Nho giáo, đặc biệt
là tư tưởng của Khổng Tử.
Người cho rằng: “Tuy Khổng tử là phong kiến và tuy học thuyết của
Khổng tử có nhiều điều không đúng song những điều hay trong đó thì chúng ta
nên học” (Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 6, Nxb CTQG, H.2000, tr. 46).
+ Hồ Chí Minh tiếp thu tư tưởng vị tha, từ bi, bác ái, cứu khổ, cứu nạn;
thương người như thể thương thân… của Phật giáo .
- Đối với đạo đức phương Tây
+ Hồ Chí Minh tiếp thu tư tưởng tích cực của Thiên Chúa giáo, như lòng
nhân ái, khuyên con người sống trong sạch, thủy chung, thương yêu giúp đỡ lẫn
nhau biết hòa đồng và làm bạn với người khác...
+ Tiếp thu tinh thần nhân đạo, dân chủ và nhân quyền được thể hiện trong
các trào lưu triết học, văn học nghệ thuật, nổi bật là tư tưởng tư tưởng “tự do,
bình đẳng, bác ái”.
3. Quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin về đạo đức cách mạng
Chủ nghĩa nhân đạo của Mác, Ăngghen, Lênin là nguồn gốc quyết định
đến bản chất tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh. Từ tư tưởng đạo đức truyền thống
đến trở thành tưởng đạo đức cách mạng mang bản chất giai cấp công nhân.

- Hồ Chí Minh đã tìm thấy ở chủ nghĩa Mác-Lênin một lí tưởng đạo
đức cao cả nhất của thời đại. Đó là, tất cả vì con người và giải phóng con
người.
+ Mác xem đạo đức là hạnh phúc, là được đấu tranh cho hạnh phúc của
con người.
+ Lênin cho rằng, đạo đức phụ thuộc hoàn toàn vào cuộc đấu tranh của
giai cấp vô sản sáng tạo một xã hội mới không có áp bức, bóc lột.

6


- Hồ Chí Minh còn tìm thấy ở Mác, Ăngghen, Lênin tấm gương sáng về
đạo đức cách mạng suốt đời phấn đấu, hi sinh vì con ngưòi, đấu tranh giải
phóng triệt để con người.
Nói về tấm gương đạo đức của V.I. Lênin, Hồ Chí Minh viết: “Không
phải chỉ thiên tài của Người, mà chính là là tính coi khinh sự xa hoa, tinh thần
yêu lao động, đời tư trong sáng, nếp sống giản dị, tóm lại là đạo đức vĩ đại và
cao đẹp của người thầy đã ảnh hưởng lớn lao đến các dân tộc Châu á và khiến
cho trái tim của họ hướng về Người không gì ngăn cản nổi” (Hồ Chí Minh, Toàn
tập, tập 1, Nxb CTQG, H.2000, tr. 295).
4. Thực tiễn Việt Nam và thế giới
- Chế độ thuộc địa nửa phong kiến đe dọa đến những giá trị đạo đức truyền
thống tốt đẹp của dân tộc.
Đặt ra đòi hỏi phải giải phóng nhân dân lao động về tư tưởng, văn hóa, đạo
đức, lối sống và những thói quen lạc hậu.
- Sau khi cách mạng Tháng Tám thành công, chính quyền thuộc về nhân
dân, Hồ Chí Minh đã sớm phát hiện ra những hiện tượng sai lệch của một bộ
phận cán bộ đảng viên như quan liêu, hách dịch, cậy quyền, tham ô, hủ hóa...cần
phải được được phát hiện ngăn chặn.
- Hồ Chí Minh đã đi đến nhiều nơi, nhiều nước trên thế giới, người nhận thức,

người nhận thức được bản chất của chủ nghĩa đế quốc và chính sách đầu độc về văn
hóa mà chủ nghĩa đế quốc tiến hành ở các nước thuộc địa.
- Nghiên cứu cách mạng Tháng Muời Nga và công cuộc xây dựng chủ
nghĩa xã hội ở nước Nga xô viết, Người nhận thức và tiếp thu một cách đúng
đắn những giá trị đạo đức tiến bộ góp phần hình thành nên tư tưởng đạo đức của
người.
Chú ý: Ngoài những nguồn gốc trên, tư tưởng đạo đức cách mạng HCM
còn có nguồn gốc từ thực tiễn Việt Nam như: nhân dân ta chịu cảnh mất nước,
nhà tan; nền đạo đức p/k lỗi thời ràng buộc và từ những phẩm chất đạo đức của
cá nhân HCM đã hình thành nên tư tưởng HCM về đạo đức cách mạng.
II. NHỮNG NỘI DUNG CƠ BẢN TRONG TƯ TƯỞNG HCM VỀ
ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG
7


II 1. Đạo đức là gốc, nền tảng của người cách mạng
- Theo Hồ Chí Minh, đạo đức có một vai trò quan trọng đối với người
cách mạng. Đạo đức như cái gốc, nền tảng của người cách mạng.
Người chỉ rõ: “Cũng như sông phải có nguồn mới có nước, không có
nguồn thì sông cạn; cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo; người cách
mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì tài giỏi đến mấy cũng không
lãnh đạo được nhân dân"(Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 5, Nxb CTQG,
H.2000, tr. 252-253).
+ Theo Người, có tâm, có đức mới có bản lĩnh để vượt qua khó khăn,
thử thách, cám dỗ của đời thường, gắn bó với quần chúng, được dân tin, dân
mến.
+ Có tâm, có đức mới có đủ nghị lực, sức mạnh để tiếp nhận chủ nghĩa
Mác-Lênin, các quan điểm, đường lối của Đảng cũng như quyết tâm biến nó
thành hiện thực.
- Quan niệm lấy đức làm gốc của Hồ Chí Minh không có nghĩa là

tuyệt đối hoá mặt đạo đức, coi nhẹ mặt tài, mà trong tư tưởng của Người
“đức” luôn luôn đi đôi với “tài”.
=> Hồ Chí Minh quan niệm có đức phải có tài; tài càng lớn đức càng cao;
“đức-tài” hòa quện nhau trong nhân cách người cán bộ. Trong đó, đạo đức là cơ
sở là tiền đề phát triển tài năng.
Người chỉ rõ: “Có tài mà không có đức....chẳng những không làm
được gì lợi cho xã hội, mà còn có hại cho xã hội nữa. Nếu có đức mà
không có tài ví như ông Bụt không làm hại gì nhưng cũng không lợi gì cho
loài người” "(Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 9, Nxb CTQG, H.2000, tr. 172).
2. Những chuẩn mực đạo đức cách mạng
a. Trung với nước, trung với Đảng, hiếu với dân
- Đây là phẩm chất đạo đức có ý nghĩa quan trọng hàng đầu của người
cách mạng, là tiêu chuẩn để xem xét, đánh giá đạo đức của con người, của
mỗi chiến sĩ cách mạng.
8


Vì: mối quan hệ giữa con người với đất nước, với nhân dân và dân tộc
mình là mối quan hệ lớn nhất, bao trùm lên mọi mối quan hệ khác và là điều
kiện để thực hiện các mối quan hệ khác.
- Trung, hiếu là những tư tưởng đạo đức đã có trong truyền thống, đã
được Hồ Chí Minh sử dụng và đưa vào những nội dung mới:
+ Trung với nước:
 Là trung thành với sự nghiệp dựng nước và giữ nước của dân tộc, với
phương hướng phát triển tất yếu của đất nước đi lên chủ nghĩa xã hội.
 Phải đặt lợi ích của Đảng, của Tổ quốc của cách mạng lên trên hết,
trước hết.
 Quyết tâm đấu tranh cho sự phồn vinh của đất nước, đem lại ấm lo,
hạnh phúc cho nhân dân.
Do vậy, theo Hồ Chí Minh “trung với nước” cũng là “trung với Đảng”.

+ Trung với Đảng:
 Là trung thành với mục tiêu, lý tưởng cách mạng của Đảng, với sự nghiệp
cách mạng của dân tộc do Đảng lãnh đạo.
Thực hiện tốt mọi chủ trương, đường lối của của Đảng.
+ Nội dung hiếu với dân:
 Là tôn trọng, yêu kính nhân dân, gắn bó máu thịt với nhân dân, thấy được
sức mạnh to lớn của nhân dân, một lòng, một dạ phụng sự nhân dân.
 Là làm đầy tớ cho dân, coi dân là gốc, nền tảng sự nghiệp cách mạng.
 Tin dân, học dân, lắng nghe ý kiến của nhân dân.
 Có được những phẩm chất trên, thì người cách mạng sẽ được dân tin,
dân quý và nhất định sẽ tạo ra sức mạnh to lớn phục vụ cho sự nghiệp cách
mạng, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
b. Yêu thương con người
Hồ Chí Minh xác định yêu thương con người là phẩm chất cơ bản, cao
đẹp của người cách mạng.
- Tình yêu thương đó là tình cảm rộng lớn, trước hết là giành cho quần
chúng cần lao, những người cùng khổ, những người lao động bị áp bức, bóc
lột.
9


+ Bởi Người thấu hiểu nỗi cay đắng, khổ nhục của quần chúng cần lao,
cảm thông sâu sắc và đứng về phía họ để bênh vực, bảo vệ các quyền chính
đáng của họ.
+ Người chỉ rõ nguồn gốc của những đau thương, khổ nhục của quần
chúng nhân dân ở cả chính quốc và thuộc địa là do chủ nghĩa đế quốc, chủ nghĩa
thực dân gây ra.
- Tình yêu thương con người của Hồ Chí Minh không chỉ giới hạn với
đồng bào mình, mà còn giành cho cả giai cấp vô sản và nhân dân lao động
trên toàn thế giới.

Bởi theo Người: “dù màu da có khác nhau, trên đời này chỉ có hai giống
người: Giống người bóc lột và giống người bị bóc lột. Mà cũng chỉ có một mối
tình hữu ái là thật mà thôi: tình hữu ái vô sản” (Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 1,
Nxb CTQG, H.2000, tr. 266).
- Nổi bật trong tình yêu thương còn của Hồ Chí Minh là sự bao dung, độ
lượng.
+ Yêu thương con người gắn liền với sự tin tưởng vào những khả năng,
phẩm giá tốt đẹp của con người và tạo điều kiện cho con người vươn lên tự hoàn
thiện.
Người viết: “Mỗi con người đều có thiện và ác ở trong lòng. Ta phải biết
làm cho phần tốt ở trong mỗi con người nảy nở như hoa mùa xuân và phần xấu bị
mất dần đi, đó là thái độ của người cách mạng” (Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập
12, Nxb CTQG, H.2000, tr. 558).
+ Đối với những người lầm đường lạc lối nhưng đã ăn năn, hối cải,
phải được đối xử với thái độ nhân ái khoan dung, độ lượng.
c Cần kiệm, liêm chính, chí công, vô tư
- Theo HCM, đây là một trong những yêu cầu, phẩm chất trong xây dựng
đạo đức người cách mạng
+ Cần: là siêng năng, chăm chỉ trong mọi hoạt động (học tập, lao động, rèn
luyện sức khoẻ…). Tuy nhiên, mọi hoạt động phải được tính toán và có kế hoach,
đi liền với việc đấu tranh với sư lười biếng – kẻ thù của cần.
10


+ Kiệm: là tiết kiệm cả về thời gian, vật chất, sức khoẻ; không xa xỉ, lãng
phí, bừa bãi, phô trương. Tiết kiệm không đồng nghĩa với bần tiện. Cần với
kiệm phải luôn đi đôi với nhau.
+ Liêm: là sự trong sạch, không tham ô của dân, của công đồgn thời phải
biết giữ gìn và bảo vệ của công cũng như của nhân dân.
+ Chính: là sự thẳng thắn, đúng đắn.

Đối với mình: không tự cao, tự đại, luôn chịu khó học tập cầu tiến bộ,
tự kiểm điểm để phát triển điều hay, sửa điều dở…
Đối với người: không nịnh hót người trên, không xem khinh người
dưới; luôn chân thành, khiêm tốn, đoàn kết, thật thà…
Đối với công việc: coi trọng việc công trên việc nhà, có trách nhiệm với
công việc…
" Đem lòng chí công vô tư mà đối với người, với việc”, “Khi làm bất cứ
việc gì cũng đừng nghĩ đến mình trước, khi hưởng thu thì mình nên đi sau”,
“phải lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ”
+ Chí công vô tư: là ham làm những việc ích quốc lợi dân, không ham địa
vị, công danh, phú quý; khi làm thì đi trước, hưởng thụ đi sau…
- Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư có quan hệ mật thiết với nhau
+ Cần, kiệm phải luôn đi đôi với nhau, như hai chân của một con người.
Theo Người: Cần mà không kiệm như “gió vào nhà trống”, “nước đổ vào
chiếc thùng không đáy”, “làm chừng nào xào chừng ấy”,"Kiệm mà không cần
thì sản xuất được ít, không đủ dùng"
+ Có khi Người coi cần, kiệm, liêm, chính là 4 đức của con người, thiếu một
đức thì không thành ngưòi. Cũng như trời có 4 mùa, đất có 4 hướng, thiếu một mùa
không thành trời, thiếu một phương không thành đất.
+ Cần, kiệm, liêm, chính sẽ dẫn đến chí công vô tư và ngược lại.
Hồ Chí Minh viết: Mình đã chí công vô tư thì khuyết điểm sẽ càng ngày
càng ít, mà những tính tốt như sau, ngày càng thêm. Nói tóm tắt, tính tốt ấy gồm
có năm điều: nhân, nghĩa, trí ,dũng, liêm.
- Bồi dưỡng phẩm chất cần kiệm liêm chính, chí công vô tư sẽ làm cho
con người vững vàng trước mọi thử thách.
11


“Giàu sang không thể quyến rũ, nghèo khó không thẻ chuyển lay, uy vũ
không thể khuất phục” và có thể “Trợn mắt coi khinh ngàn lực sĩ, cúi đầu làm

ngựa đám nhi đồng”
d Tinh thần quốc tế trong sáng
- Đó là tinh thần đoàn kết quốc tế vô sản “Bốn phương vô sản đều là anh em"
- Tinh thần đoàn kết với các dân tộc bị áp bức, với nhân dân lao động
- Tinh thần đoàn kết của nhân dân VN với tất cả những người tiến bộ trên
thế giới, vì hoà bình, công lí...
2. Những nguyên tắc xây dựng đạo đức cách mạng
a. Nói đi đôi với làm, phải nêu gương về đạo đức
- Là nguyên tắc quan trọng hàng đầu trong giáo dục rèn luyện đạo đức
cách mạng.
Nó không những đem lại hiệu quả thiết thực cho chính mình mà còn có
tác dụng đối với người khác.
- Theo Hồ Chí Minh đối với mỗi người, lời nói phải đi đôi với việc làm
thì mới mang lại hiệu quả thiết thực.
+ Nói nhiều, làm ít, đặc biệt là nói một đằng làm một nẻo, không những
không mang lại hiệu quả, mà còn nguy hại cho cả bản thân và tập thể. Đặc biệt đối
với cán bộ đảng viên nó làm mất uy tin của dân đối với Đảng.
+ Nói đi đôi với làm là thái độ của người cách mạng, là tiêu chí để phân
biệt rạch ròi với đạo đức cũ, đạo đức giả rối của giai cấp bóc lột.
Hồ Chí Minh chỉ rõ: Trước mọi công việc thì phải “óc nghĩ, mắt trông, tai
nghe, chân đi, miệng nói, tay làm” (sđd, tập 5, tr.699).
+ Hồ Chí Minh luôn nêu một tấm gương sáng trong thực hiện giữa nói và
làm.
- Để giáo dục, rèn luyện đạo đức cách mạng cho cán bộ và nhân dân,
Hồ Chí Minh rất coi trọng và đề cao “đạo làm gương”.
+ Theo người, nêu gương sáng về đạo đức là phương pháp tốt nhất để xây dựng
và củng cố các đoàn thể, tổ chức cách mạng và xây dựng con người mới.
Người chỉ rõ: “Một tấm gương sống còn có giá trị hơn một trăm bài diễn
văn tuyên truyền” (sđd, tập 1, tr.263).

12


+ Đối với cán bộ, đảng viên Người nhắc nhở, muốn lãnh đạo, giáo dục nhân dân,
thì mỗi cán bộ, đảng viên phải là tấm gương sáng để quần chúng noi theo.
Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Trứơc mặt quần chúng không phải ta cứ viết lên trán chữ
“cộng sản” mà ta đựơc họ yêu mến. Quần chúng chỉ yêu mến những ngưòi có tư
cách, đạo đức. Muốn hưóng dẫn nhân dân, mình phải làm mực thước cho ngưòi ta
bắt trước”.(sđd, tập 8, tr.552)
- Nói đi đôi với làm, nêu gương về đạo đức phải được quán triệt sâu
rộng trong các tầng lớp nhân dân và phải trở thành phong trào cách mạng
của quần chúng.
Đây là bổn phận của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ chính trị là những
người trực tiếp tuyên truyền, giáo dục, giác ngộ cho nhân dân.
b. Kết hợp cả xây và chống, lấy xây làm chính
- Theo Hồ Chí Minh, để có được đạo đức cách mạng phải kết hợp cả xây
và chống.
+ Xây nghĩa là phải xây dựng cái hay, cái tốt, cái tích cực, tiến bộ.
+ Chống nghĩa là phải loại bỏ cái xấu, cái sai, cái tiêu cực, lạc hậu.
+ Mục đích của chống là để xây, nhưng muốn xây thì phải chống, chống
càng hiệu quả thì xây càng được vững chắc.
+ Sở dĩ phải kết hợp xây và chống vì:
 Hồ Chí Minh cho rằng trong mỗi con người đều có cái thiện và cái ác ở
trong lòng.
 Trong quần chúng nhân dân bao giờ cũng có ba hạng người: hạng tiên
tiến, hạng vừa và hạng yếu kém.
 Trong sự nghiệp cách mạng của dân tộc, bên cạnh chủ nghĩa đế quốc là
kẻ địch nguy hiểm, thì tư tưởng lạc hậu là kẻ địch to, chủ nghĩa cá nhân là kẻ
địch nội xâm.
- Theo Người, trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội, muốn xây

dựng đạo đức cách mạng cho nhân dân phải:
+ Thường xuyên nêu cao cảnh giác cách mạng, kiên quyết đấu tranh với
mọi kẻ địch, đặc biệt là địch, nội xâm”.
+ Tích cực đẩy mạnh phong trào thi đua xây dựng đời sống văn hóa mới
trong toàn dân...

13


- Trong thực tiễn HCM đã phát động nhiều phong trào: Thi đua thực hành
tiết kiệm, chống tham ô lãng phí, quan liêu (1952), trong tác phẩm "Nâng cao đạo
đức cách mạng quét sạch chủ nghĩa cá nhân"(1969)...
c. Tu dưỡng, rèn luyện đạo đức thường xuyên, suốt đời
- Tu dưỡng đạo đức là một truyền thống tốt đẹp của dân tộc và văn hoá
phương Đông.
VD: Khổng Tử: “ Chính tâm, tu thân”.
- Theo Hồ Chí Minh, đạo đức cách mạng không phải tự nhiên mà có,
đó là kết quả đấu tranh, rèn luyện công phu, kiên trì, bền bỉ của mỗi người,
gắn liền với thực tiễn đấu tranh cách mạng.
Người chỉ rõ: "Đạo đức cách mạng không phải từ trên trời sa xuốn. Nó do
đấu tranh, rèn luện bền bỉ hàng ngày mà phát triển và củng cố. Cũng như ngọc
càng mài càng sáng càng luyện càng trong".(sđd, tập 9, tr.293).
- Hồ Chí Minh cho rằng, việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng
phải do tự nguyện, tự giác của bản thân mỗi người là chính.
+ Tu dưỡng, rèn luyện đạo đức không phải là dễ dàng, đó là cuộc đấu
tranh với chính bản thân mình.
+ Mỗi người phải thường xuyên chăm lo tu dưỡng đạo đức như việc rửa
mặt hàng ngày.
III. VẬN DỤNG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐẠO ĐỨC CÁCH
MẠNG TRONG XÂY DỰNG NỀN ĐẠO ĐỨC MỚI Ở NƯỚC TA HIỆN

NAY
1. Học tập, rèn luyện theo tư tưởng và tấm gương đạo đức Hồ Chí
Minh là đòi hỏi khách quan của sự nghiệp cách mạng
- Xuất phát từ vị trí, vai trò của đạo đức đối với con người nói chung và
cán bộ, đảng viên nói riêng
- Từ yêu cầu của nhiệm vụ cách mạng đặt ra phải xây dựng các thế hệ con
ngưòi có phẩm chất đạo đức cách mạng tốt.
- Xuất phát từ thực trạng đạo đức và việc tu dưỡng rèn luyện đạo đức trong
xã hội và cán bộ đảng viên hiện nay
+ Các tệ nạn xã hội: buôn lậu, tham nhũng, làm ăn phi pháp đang diễn ra
khá phổ biến ở nhiều nơi
+ Sự hư hỏng về đạo đức, lối sống trong nhân dân, nhất là thế hệ trẻ không
những chưa được ngăn chặn mà còn có chiều hướng gia tăng phức tạp
14


+ Trong cán bộ đảng viên những tệ nạn như: Tham nhũng, lãng phí, quan
liêu, tha hoá sa đoạ về đạo đức lối sống, chạy theo địa vị danh lợi, dối trá, lười
biếng, phai nhạt lý tưởng…vận chưa bị đẩy lùi gây bất bình trong nhân dân, làm
giảm lòng tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước
Vì vậy, Đẩy mạnh phong trào “ Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ
Chí Minh “ trong toàn dân, mà trước hết đối với cán bộ đảng viên có ý nghĩa cực
kỳ quan trọng, tác động trực tiếp đến sự thành bại của cách mạng
2. Bám sát thực tiễn, cụ thể hoá các chuẩn mực đạo đức để mọi người
rèn luyện, phấn đấu
- Phải bám sát thực tiễn vận động, phát triển của cách mạng, căn cứ vào
mục tiêu yêu cầu, nhiệm vụ cách mạng đặt ra để cụ thể hoá thành các tiêu chí,
chuẩn mực phù hợp cho từng đối tượng tự giác rèn luyện, phấn đấu
- Việc chuẩn hoá các giá trị, chuẩn mực đạo đức phải phản ánh đúng đắn
các quan điểm đường lối của Đảng, ý chí và nguyện vọng của quần chúng nhân

dân.
- Trong quân đội, việc chuẩn hoá các chẩn mực đạo đức quân nhân phải
trên cơ sở:
+ Nhiệm vụ của cách mạng, của quân đội trong giai đoàn mới
+ Kết hợp chặt chẽ giữa luật pháp Nhà nước với điều lệnh, điều lệ, chế độ
quy định của đơn vi; giữa nhiệm vụ xây dựng Đảng trong sạch vững mạnh với
xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện
3. Kiên quyết đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân và các tiêu cực xã
hội
- Chủ nghĩa cá nhân là thứ giặc nội xâm, mẹ đẻ của mọi tính hư, nết xấu.
- Nó là kẻ thù nguy hiểm bên trong ở mỗi con người, mỗi tổ chức rất khó
phát hiện và đấu tranh
- Nó không những làm hư hỏng một con người mà còn làm tổn hại đến tổ
chức, làm mất uy tín của Đảng, chế độ với nhân dân
- Đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân là cuộc đấu tranh lâu dài, vô cùng khó
khăn, phức tạp và quyết liệt, vì nó trực tiếp tác động đến nhận thức, tư tưởng,
tình cảm và lợi ích riêng của mỗi cá nhân.
- Đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân và các tiêu cực hiện nay đòi hỏi:

15


+ Phải kịp thời nhận dạng, phát hiện những biến tướng của nó, tìm đúng
nguyên nhân, vạch đúng bản chất, tác hại của nó
+ Duy trì và thực hiện nghiêm chế độ tự phê bình và phê bình trong sinh
hoạt đảng; phát huy tốt vai trò của các tổ chức quần chúng và các phương tiện
thông tin đại chúng
+ Phải có sự lãnh đạo, tổ chức chặt chẽ, có mục đích, nội dung, kế hoạch cụ
thể, rõ ràng
+ Kết hợp chặt chẽ giữa đẩy mạnh phong trào thi đua “ sống và làm việc

theo đúng pháp luật” với phong trào xây dựng môi trường văn hoá, đạo đức lành
mạnh trong từng cơ quan, đơn vị.

16