Tác động của dự án duy trì và phát triển bền vững Vườn Quốc gia Tam Đảo đến sinh kế của người dân vùng đệm khu vực Huyện Sơn Dương - Tỉnh Tuyên Quang
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (362.86 KB, 27 trang )
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH
––––––––––––––––––––––––––––––
NGUYỄN VĂN BÁCH
TÁC ĐỘNG CỦA DỰ ÁN DUY TRÌ VÀ PHÁT TRIỂN
BỀN VỮNG VƢỜN QUỐC GIA TAM ĐẢO ĐẾN SINH KẾ
CỦA NGƢỜI DÂN VÙNG ĐỆM KHU VỰC
HUYỆN SƠN DƢƠNG - TỈNH TUYÊN QUANG
Chuyên ngành: Kinh tế Nông nghiệp
Mã số: 60-31-10
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS.NGUYỄN THỊ GẤM
THÁI NGUYÊN, 2010
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
i
LỜI CAM ĐOAN
Luận văn “Tác động của dự án duy trì và phát triển bền vững Vườn
quốc gia Tam Đảo đến sinh kế của người dân vùng đệm khu vực huyện
Sơn Dương - Tỉnh Tuyên Quang'' được thực hiện từ tháng 6/2007 đến tháng
8/2009. Luận văn sử dụng những thông tin từ nhiều nguồn khác nhau
. Các
thông tin này đã được chỉ rõ nguồn gốc , đa số thông tin thu thập từ điều tra
thực tế ở đị a phương , số liệu đã được tổng hợp và xử lý trên các ph
ần mềm
thống kê SPSS 15.
Tôi xin cam đoan rằng , số liệu và kết quả nghiên cứu trong lu
ận văn
này là hoàn toàn trung thực v à chưa được sử dụng để bảo vệ một học vị nào
tại Việt Nam.
Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này
đã được cảm ơn và mọi thông tin trong luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc .
Thái Nguyên, tháng 11 năm 2010
Tác giả luận văn
Nguyễn Văn Bách
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
ii
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận văn này, tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu,
Phòng Đào tạo, QHQT, Khoa Sau Đại học cùng các thầy, cô giáo trong Trường
Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh, Đại học Thái Nguyên đã tận tình giúp
đỡ, tạo mọi điều kiện cho tôi trong quá trình học tập và thực hiện đề tài.
Đặc biệt xin chân thành cảm ơn TS.Nguyễn Thị Gấm đã trực tiếp
hướng dẫn, chỉ bảo tận tình và đóng góp nhiều ý kiến quý báu, giúp đỡ tôi
hoàn thành luận văn tốt nghiệp.
Tôi xin chân thành cảm ơn cán bộ, lãnh đạo Huyện uỷ, UBND huyện
Sơn Dương - Tỉnh Tuyên Quang, Trạm Khuyến nông, Phòng Nông nghiệp &
PTNT, Phòng Thống kê, Phòng Lao động - Thương binh - Xã hội, Phòng Tài
nguyên và Môi trường, cán bộ, nhân dân các xã Ninh Lai và Thiện Kế đã tạo
mọi điều kiện giúp đỡ khi điều tra thực địa giúp tôi hoàn thành luận văn này.
Cuối cùng tôi xin chân thành cảm ơn cơ quan, gia đình, bạn bè, đồng
nghiệp đã luôn sát cánh, động viên, giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này.
Thái Nguyên, tháng 11 năm 2010
Tác giả luận văn
Nguyễn Văn Bách
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................... ii
MỤC LỤC ................................................................................................. iii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT .................................................................. vii
DANH MỤC BẢNG .................................................................................. viii
DANH MỤC BIỂU ĐỒ ............................................................................... ix
DANH MỤC SƠ ĐỒ ................................................................................... ix
MỞ ĐẦU
.................................................................................................. 1
1. Tính cấp thiết của đề tài.......................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu .............................................................................. 2
3. Đối tượng nghiên cứu ............................................................................ 3
4. Nội dung nghiên cứu .............................................................................. 3
5. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................ 4
6. Ý nghĩa khoa học của đề tài nghiên cứu ................................................. 4
7. Kết cấu của luận văn .............................................................................. 4
Chƣơng 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ PHÁT TRIỂN BỀN
VỮNG, SINH KẾ VÀ PHƢƠNG PHÁP TIẾP CẬN
VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ......................................................... 5
1.1. Cơ sở khoa học của đề tài nghiên cứu .................................................. 5
1.1.1. Cơ sở lý luận của đề tài ................................................................. 5
1.1.2. Cơ sở thực tiễn của đề tài ............................................................ 14
1.2. Phương pháp nghiên cứu và đánh giá ................................................ 27
1.2.1.Các vấn đề mà đề tài cần nghiên cứu............................................ 27
1.2.2. Phương pháp nghiên cứu ............................................................. 27
1.2.3. Một số công cụ sử dụng trong nghiên cứu ................................... 31
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
iv
1.2.4. Hệ thống chỉ tiêu phân tích đánh giá ........................................... 32
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG TRIỂN KHAI DỰ ÁN TẠI VÙNG ĐỆM
VQG TAM ĐẢO KHU VỰC HUYỆN SƠN DƢƠNG TỈNH TUYÊN QUANG ........................................................ 35
2.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên kinh tế - xã hội của huyện Sơn Dương ..... 35
2.1.1. Điều kiện tự nhiên ....................................................................... 35
2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội ............................................................ 37
2.1.3. Tình hình phát triển kinh tế ......................................................... 38
2.2. Thực trạng triển khai dự án tại địa bàn nghiên cứu ............................ 38
2.2.1. Các hoạt động hỗ trợ của dự án phát triển các làng nghề ............. 38
2.2.2. Thông tin về các hộ điều tra ........................................................ 41
2.2.3. Nghề nghiệp của chủ hộ .............................................................. 45
2.2.4. Đánh giá về điều kiện kinh tế ...................................................... 46
2.2.5. Đánh giá về điều kiện nhà ở ........................................................ 47
2.2.6. Nguồn nước sinh hoạt ................................................................. 48
2.2.7. Diện tích bình quân đất đai của hai nhóm hộ ............................... 49
2.3. So sánh sự thay đổi về cơ cấu kinh tế giữa hai nhóm hộ .................... 50
2.3.1. Thu nhập bình quân năm 2008 của hai nhóm hộ ......................... 50
2.3.2. Thu từ nhóm cây hàng năm ........................................................ 52
2.3.3.Thu nhập từ ngành chăn nuôi ....................................................... 55
2.3.4. Thu nhập từ rừng......................................................................... 57
2.3.5. Thu nhập từ ngành nghề .............................................................. 58
2.3.6. Cơ cấu các nguồn thu nhập của hộ .............................................. 59
2.3.7. Tỷ lệ số hộ tham gia và thu nhập của hai nhóm hộ ...................... 61
2.4. Sử dụng tài nguyên và nhận thức của các hộ về bảo vệ tài nguyên .... 64
2.4.1. Các hoạt động khai thác rừng thường xuyên của hai nhóm hộ .... 64
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
v
2.4.2. Thông tin và truyền thông ........................................................... 66
2.4.3. Ý thức bảo vệ môi trường............................................................ 67
2.5. Đánh giá tác động của dự án GTZ đến sinh kế của người dân
vùng đệm tại địa bàn nghiên cứu ..................................................... 68
2.5.1. Đánh giá sự thay đổi về thu nhập của hai nhóm hộ ...................... 68
2.5.2. Đánh giá sự thay đổi về cuộc sống của hai nhóm hộ ................... 70
2.5.3. Thay đổi nhận thức về tài nguyên rừng và bảo vệ môi trường ..... 71
2.5.4. Sự khác biệt và hướng chuyển dịch sinh kế của hai nhóm hộ ...... 75
2.6. Đánh giá tác động và sinh kế ............................................................. 78
2.6.1. Phương pháp luận đánh giá tác động và sinh kế .......................... 78
2.6.2. Phương pháp nghiên cứu đánh giá tác động và sinh kế ................ 80
2.7. Đánh giá rủi ro .................................................................................. 86
2.8. Đánh giá chung.................................................................................. 86
CHƢƠNG 3: NHỮNG GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM DUY TRÌ
VÀ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG CÁC NGUỒN LỰC ......... 87
3.1. Phương hướng xây dựng giải pháp ..................................................................... 87
3.1.1. phương hướng phát triển ............................................................. 87
3.1.2. Thực tế tại khu vực vùng đệm ..................................................... 88
3.1.3. Mục tiêu ...................................................................................... 89
3.2. Các giải pháp cụ thể .......................................................................... 90
3.2.1. Các nguyên tắc cần chú ý khi xây dựng giải pháp ....................... 90
3.2.2. Các giải pháp về phía nhà nước ................................................... 92
3.2.3. Các giải pháp về phía địa phương ............................................... 93
3.2.4. Các giải pháp cho người dân ....................................................... 93
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................... 95
1. Kết luận ................................................................................................ 95
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
vi
2. Kiến nghị .............................................................................................. 96
TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................... 99
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
vii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
TT
Chữ viết tắt
Nguyên nghĩa
1
VQG
Vườn Quốc gia
2
GTZ
Tổ chức Hợp tác Kỹ thuật Đức
3
UBND
Ủy ban nhân dân
4
PTNT
Phát triển nông thôn
5
CHLB
Công hoà liên bang
6
SPSS
Statistical Package For Social Sciences
7
MIS
Management of Information System
8
SME
Doanh nghiệp vừa và nhỏ
9
PIC
Trung tâm thông tin công cộng
10
PSFE
Chương trình rừng quốc gia
11
UTOs
Tổ chức hợp tác kỹ thuật
12
WCS
Hiệp hội bảo vệ thú rừng
13
WWF
Quỹ thế giới bảo vệ các loài thú hoang dã
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
viii
DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Thông tin chung về chủ hộ ........................................................... 42
Bảng 2.2. Trình độ học vấn của chủ hộ ........................................................ 44
Bảng 2.3. Diện tích đất bình quân của hai nhóm hộ ...................................... 49
Bảng 2.4. Thu nhập trung bình năm 2008 của hai nhóm hộ .......................... 51
Bảng 2.5. Thu nhập bình quân từ nhóm cây hàng năm ................................. 52
Bảng 2.6. Thu từ chăn nuôi của hai nhóm hộ................................................ 55
Bảng 2.7. Thu nhập từ rừng của hai nhóm hộ ............................................... 57
Bảng 2.8. Thu từ các hoạt động ngành nghề ................................................. 58
Bảng 2.9. Sử dụng tài nguyên rừng phân theo nhóm hộ................................ 64
Bảng 2.10. Các phương tiện truyền tải thông tin........................................... 66
Bảng 2.11. Nhận thức về các hoạt động gây ô nhiễm .................................. 67
Bảng 2.12. Sự thay đổi thu nhập của hộ theo đánh giá của người dân .......... 69
Bảng 2.13. Sự thay đổi cuộc sống theo đánh giá của người dân.................... 70
Bảng 2.14. Kết quả điều tra 5 nguồn vốn của hai nhóm hộ ........................... 82
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
ix
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu 2.1. Nghề nghiệp của chủ hộ trong mẫu điều tra .................................. 45
Biểu 2.2. Điều kiện kinh tế của chủ hộ trong mẫu điều tra............................ 46
Biểu 2.3. Điều kiện nhà ở của chủ hộ ........................................................... 47
Biểu 2.4. Nguồn nước sinh hoạt của chủ hộ ................................................. 48
Biểu 2.5: Các nguồn thu hàng năm của hai nhóm hộ .................................... 59
Biểu 2.6. Sự tham gia và các nguồn thu trung bình năm 2008 ...................... 61
Biểu 2.7. Đánh giá mức độ quan trọng của rừng đối với cuộc sống .............. 72
Biểu 2.8. Đánh giá của người dân về sự thay đổi môi trường ....................... 74
Biểu 2.9. Sự khác biệt về cơ cấu kinh tế giữa hai nhóm hộ ........................... 76
DANH MỤC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 2.1. Tài sản của người dân .................................................................. 78
Sơ đồ 2.2. Đánh giá tác động các nguồn lực tại địa bàn nghiên cứu ............. 83
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
