Cơ sở lý luận triết học của quan điểm đổi mới kinh tế làm trọng tâm nhưng đồng thời phải đổi mới chính trị và các mặt khác của xã hội

I.Đặt vấn đề
Khái niệm kinh tế ở đây được hiểu là toàn bộ phương thức sản xuất và
trao đổi sản phẩm lao động của một chế độ xã hội,là nguồn gốc của mọi biến đổi
xã hội và những đảo lộn chính trị. Mỗi hình thái kinh tế xã hội có nền kinh tế
riêng của mình, được phân biệt bởi tính chất sở hữu về tư liệu sản xuất,bởi mục
đích phát triển của sản xuất,bởi hình thức và phương pháp kinh doanh.Nền tảng
vật chất của sự phát triển kinh tế là lực lượng sản xuất,mà sự thay đổi của nó dẫn
đến những biến đổi tương ứng không chỉ trong cơ sở hạ tầng mà cả kiến trúc
thượng tầng xã hội.
Chính trị theo nghĩa chung nhất là quan hệ giữa các nhóm xã hội trước hết
là các giai cấp cũng như giữa các dân tộc và các nhà nước.Nói cách khác,tất cả
mọi vấn đề mà việc giải quyết chúng đụng chạm đến vấn đề giai cấp,tới chính
quyền nhà nước…đều là những vấn đề có tính chất xã hội.
Tất cả mọi sự vật hiện tượng trong vũ trụ không có cái nào tồn tại độc
lập,một cách riêng lẻ,mà là một thể thống nhất. Mỗi sự vật,hiện tượng đều tác
động qua lại,có sự ràng buộc lẫn nhau.Mọi tồn tại đều là một hệ thống
mở.Chúng đều có mối liên hệ gắn bó với nhau.Mối quan hệ này là khách quan
nó bắt nguồn từ tính thống nhất vật chất của thế giới,biểu hiện trong quá trình tự
nhiên,xã hội và trong tư duy.Mọi sự vật,hiện tượng đều có những mối quan hệ
khác nhau cho dù là trực tiếp,gián tiếp,bên trong hay bên ngoài,cơ bản hay
không cơ bản,chủ yếu và thứ yếu.Chính vì vậy khi xem xét một sự vật và hiện
tượng nào đó đều phải xem trong mối quan hệ tổng thể,bao quát,xem xét tất cả
các mặt,các yếu tố,các khâu trung gian.Cũng như khi nghiên cứu các vấn đề.Xét
từ góc độ quan hệ kinh tế,thực chất của chính trị là vấn đề định hướng,tạo động
lực cho sự phát triển kinh tế, đó là quan hệ về lợi ích giữa các giai cấp,các nhóm
xã hội,các quốc gia dân tộc.Trước hết và cơ bản là lợi ích kinh tế,cái xét đến
cùng là nguyên nhân của những hoạt động chính trị.Dưới góc độ triết học quan
hệ giữa kinh tế và chính trị,là quan hệ giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng
1

tầng,giữa tồn tại xã hội với ý thức xã hội.Trong đó cơ sở hạ tầng,tồn tại xã hội
luôn luôn giữ vai trò quyết định.Mặt khác,kiến trúc thượng tầng lại có tính độc
lập tương đối,tác động đến cơ sở hạ tầng,góp phần định hướng cho sự phát triển
kinh tế.Những điều kiện xét cho cùng quy định sự phát triển lịch sử.Sự phát
triển của chính trị,pháp luật,triết học,tôn giáo,nghệ thuật,văn hoá,… đều dựa trên
cơ sở sự phát triển kinh tế.Nhưng chúng cũng chính là các yếu tố tác động, ảnh
hưởng đến cơ sở kinh tế.Những thành tựu to lớn mà nứơc ta đã đạt được về kinh
tế,chính trị và xã hội trong quá trình đổi mới chính là sự vận dụng đúng đắn của
Đảng,luôn đặt vấn đề đổi mới toàn diện trên tất cả các lĩnh vực kinh tế,chính
trị,văn hoá đặc biệt là kinh tế và giải quyết trong suốt quá trình đổi mới.

2


II.Giải quyết vấn đề
1.cơ sở lý luận đổi mới kinh tế làm trọng tâm nhưng cũng phải đổi mới
chính trị và các mặt khác của xã hội.
Nhìn lại qua 20 năm đổi mới,từ năm 1986 đến nay.Cho ta thấy nhờ sự giải
quyết đúng mối quan hệ giữa đổi mới kinh tế,chính trị, xã hội ,mà nước ta đã giữ
vững được định hướng xã hội chủ nghĩa, đất nước hoà bình, ổn định, tạo điều
kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế và các mặt khác của xã hội và vấn đề đổi
mới chính trị là cần thiết.Song,bên cạnh những ý kiến chủ đạo trên,lại có nhiều ý
kiến cho rằng: trong 20 năm đổi mới chúng ta mới chỉ tập trung vào đổi mới
kinh tế mà chưa quan tâm đúng mức tới đổi mới chính trị và xã hội.Chính trị
không phải là sự phản ánh của kinh tế một cách đơn giản,mà là sự biểu hiện tập
trung của kinh tế.Chính trị không phải là gương soi đời sống kinh tế mà là sự
phản ánh khái quát,làm nổi bật nhân tố chủ đạo trong đời sống kinh tế.Chính
nhân tố chủ đạo đó quy định nội dung căn bản của chính trị thuộc giai cấp cầm
quyền.Trong đường lối đổi mới đất nước,ngay từ đầu, Đảng ta đã khẳng định
phải đổi mới toàn diện, đổi mới từ tư duy đến đổi mới tổ chức bộ máy, đổi mới

phương thức lãnh đạo,phương thức hoạt động, đổi mới công tác cán bộ,từ đổi
mới kinh tế đến đổi mới chính trị,văn hoá,tư tưởng,từ đổi mới đường lối nội bộ
đến đổi mới đường lối đối ngoại.Trước đây nước ta từ cuối năm 70 đến đầu
những năm 80 của thế kỉ XX, đất nước rơi vào tình trạng khủng hoảng kinh tếxã hội,mà một nguyên nhân là bệnh chủ quan duy ý chí, một số chủ
trương,chính sách đề ra không dựa trên cơ sở tất yếu là khách quan,trái lại từ
mong muốn chủ quan, đốt cháy giai đoạn.Chính vì vậy Đại hội Đảng VI đã đề ra
những đường lối,chính sách khắc phục những sai lầm đó. Ở nước ta hiện nay
Đảng cộng sản Việt Nam –chính là “sự biểu hiện tập trung” của nền kinh tế đa
thành phần lấy kinh tế nhà nước làm chủ đạo .Nhờ vậy dưới sự lãnh đạo của
đảng , với sự lỗ lực của toàn dân ,chúnh ta đã đạt được những thành tựu to lớn
có ý nghĩa lịch sử như trong báo cáo tại đại hội X của Đảng .Sự ổn định về thể
3


chế chính trị nhất nguyên một đảng duy nhất cầm quyền đã tạo điều kiện thuận
lợi cho sự phát triển kinh tế và mọi mặt của xã hội .Hơn 20 năm qua chúng ta đã
không chỉ đổi mới kinh tế mà ta đã từng bước đổi mới về chính trị và các mặt
khác của xã hội,chính những đổi mới về chính trị là màn dạo đầu cho đổi mới
kinh tế và xã hội. Đường lối đổi mới vì chủ nghĩa xã hội là kết quả vận dụng
tổng hợp những quan điểm phương pháp luận cơ bản của triết học Mácxit nói
chung,của phép biện chứng xã hội nói riêng vào giai đoạn phát triển mang tính
bước ngoăt ở nước ta hiện nay.Bằng việc khái quát những thành tựu của khoa
học tự nhiên,khoa học xã hội,nhân văn,thực tiễn nhân loại,…triết học Mácxit
khẳng định rằng để nhận thức và hoạt động thực tiễn có hiệu quả,chúng ta phải
quán triệt quan điểm toàn diện,quan điểm lịch sử cụ thể,quan điểm phát triển và
quan điểm toàn diện.Toàn diện là sự kết hợp chặt chẽ giữa “điểm” và “diện”
giữa chính sách dàn đều và chính sách có trọng tâm. Đảng ta đã khẳng định đổi
mới kinh tế là trung tâm,xây dựng Đảng là nhiệm vụ then chốt phát triển văn
hoá,làm cho văn hoá thực sự là nền tảng tinh thần của xã hội.Qúa trình đổi mới
là quá trình đầy mâu thuẫn,việc giải quyết mâu thuẫn có tính quyết định, là điều

kiện phát triển kinh tế.Sự đổi mới về cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng có
ảnh hưởng to lớn tới tìnhhình đất nước, ảnh hưởng tới từng người dân, đến văn
hoá và tư tưởng.Chính vì vậy đổi mới kinh tế, chính trị,văn hoá là cơ sở, tiền đề
để phát triển đất nước. Quan điểm duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác-Lênin về
quan hệ giữa kiến trúc thượng tầng với cơ sở hạ tầng,trong đó cơ sở hạ tầng-kinh
tế giữ vai trò quyết định.Kinh tế là gốc của chính trị,xã hội,là thước đo tính hợp
lý của chính trị,xã hội.Tương ứng phát triển nhất định về kinh tế có một trình độ
nhất định về chính trị và xã hội.Cơ sở kinh tế như thế nào thì cơ cấu thể chế
chính trị tương ứng,và được phản ánh trên bộ mặt của xã hội.Sự biến đổi,phát
triển của kinh tế là nguồn gốc sâu xa của mọi biến đổi xã hội và đảo lộn về
chính trị .Các quan hệ giai cấp và đấu tranh giai cấp,quan hệ chính trị chỉ là sự
phản ánh các quan hệ lợi ích kinh tế,các mâu thuẫn trong quan hệ kinh tế.Các
Mác viết: “Toàn bộ lịch sử đã qua,từ trạng thái nguyên thuỷ, đều là lịch sử của
4


đấu tranh giai cấp,rằng những giai cấp xã hội đấu tranh với nhau ấy luôn luôn là
sản phẩm của những quan hệ sản xuất và quan hệ trao đổi,tóm lại những sản
phẩm của những quan hệ kinh tế của thời đại của các giai cấp ấy,do đó cơ cấu
kinh tế của xã hội luôn luôn là các cơ sở hiện thực mà xét đến cùng ta phải dựa
vào mới giải thích được tất cả kiến trúc thượng tầng là chế độ pháp quyền và chế
độ chính trị,cũng như những quan niệm tôn giáo,triết học và các quan niệm khác
của mỗi thời kỳ lịch sử nhất định” trên ý nghĩa đó,Lênin viết “chính trị là sự
biểu hiện tập trung của kinh tế”,chính trị tức là kinh tế được cô đọng lại.Trong
khi khẳng định vai trò quyết định,tính thứ nhất của kinh tế đối với chính trị và
xã hội chủ nghĩa Mác-Lênin cũng nhấn mạnh tính độc lập tương đối và sự tác
động trở lại của chính trị và xã hội với kinh tế.Vấn đề này Ăng-ghen viết “sự
phát triển chính trị,pháp luật,triết học ,tôn giáo,văn học,nghệ thuật…đều dựa
trên cơ sở sự phát triển kinh tế.Nhưng tất cả chúng cũng có ảnh hưởng lẫn nhau
và ảnh hưởng đến cơ sở kinh tế.Vấn đề hoàn toàn không phải chỉ có hoàn cảnh

kinh tế mới là nguyên nhân,chỉ có nó là cái tích cực,còn tất cả những cái còn lại
chỉ là hậu quả thụ động”. Để tổ chức xây dựng một trật tự xã hội mới,một nền
kinh tế mới thì trước hết phải tiến hành cách mạng chính trị,phải nắm được
quyền lực chính trị,song song với nó là vấn đề xã hội,tư tưởng,tôn giáo,quyền
lợi của người dân,…Sự tác động của chính trị,văn hoá đặc biệt là chính trị đối
với kinh tế có thể theo hướng khác nhau thúc đẩy,kìm hãm hoặc vừa thúc đẩy
mặt này,vừa kìm hãm mặt kia. Để phát triển kinh tế cần phải quan tâm đến chính
trị,và các vấn đề xã hội, đặc biệt là định hướng chính trị của Đảng cầm quyền và
bộ máy nhà nước.Chính trị đóng vai trò lãnh đạo, định hướng tạo môi trường
chính trị-xã hội ổn định,đáp ứng những điều kiện cần thiết cho sự phát triển kinh
tế.Hơn nữa chính trị còn tham gia vào việc quản lý nền kinh tế,kiểm soát những
vấn đề cơ bản,then chốt của nền kinh tế,hoạch định chiến lược phát triển kinh tế
của quốc gia,góp phần thúc đẩy kinh tế phát triển đúng định hướng.Người dân
lao động,cũng như mọi giai cấp trong xã hội ngày nay luôn luôn đòi quyền bình
đẳng,về lợi ích,về tôn giáo và cả về tư tưởng .Nếu không có những chính sách
5


kinh tế, đường lối đúng đắn thì không bảo đảm được sự ổn định của xã hội,kìm
hãm sự phát triển của quốc gia.Do vậy,nhu cầu phát triển xã hội đòi hỏi phải ưu
tiên chính trị, đổi mới,hoàn thiện,dân chủ hoá chính trị, ổn định xã hội ,tạo tiền
đề cho kinh tế phát triển .Trong đó quan hệ chính trị với kinh tế là quan hệ cơ
bản,có ý nghĩa quyết định,chi phối trong các mối quan hệ xã hội.Vì vậy đòi hỏi
trong xử lý những vấn đề cụ thể phải chủ động,sáng tạo,tránh tuyệt đối hoá đồng
nhất.Tuyệt đối hoá kinh tế sẽ dẫn đến tình trạng phát triển kinh tế tự phát,vô
chính phủ. Chính vì vậy phải đổi mới đồng thời kinh tế,chính tri,xã hội lấy kinh
tế làm trọng tâm.
Hồ Chí Minh là người đã tiếp thu và vận dụng sáng tạo những quan điểm
cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin trong quá trình nhận thức và giải quyết những
lý luận và thực tiễn của cách mạng xã hội chủ nghĩa và xây dựng chủ nghĩa xã

hội ở Việt Nam.Người thường sử dụng câu tục ngữ của cha ông ta: “Có thực
mới vực được đạo” để khẳng định quan điểm duy vật Mác xít về vai trò quyết
định của kinh tế đối với chính trị,kinh tế làm gốc,là cơ sở,nền tảng của chế độ
chính trị-xã hội.Chính trị phải nhằm hướng đến giải phóng lực lượng sản
xuất,xoá bỏ mọi cơ sở kinh tế làm nảy sinh và duy trì chế độ người bóc lột
người.Sau khi hoàn thành cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân,chúng ta bắt tay
vào xây dựng chủ nghĩa xã hội. Đăc điểm to lớn nhất,bao trùm nhất của nước ta
trong thời kỳ quá độ theo Hồ Chí Minh là: “từ một nước nông nghiệp,lạc hậu
tiến thẳng lên chủ nghĩa xã hội không trải qua giai đoạn phát triển tư bản chủ
nghĩa”. Để vượt qua những khó khăn và trở ngại to lớn đó,theo Hồ Chí Minh
chúng ta cần phải ra sức phát triển và cải tạo nền kinh tế quốc dân theo chủ
nghĩa xã hội,biến nền kinh tế lạc hậu thành một nền kinh tế xã hội chủ nghĩa với
nông nghiệp và công nghiệp hiện đại,khoa học và kĩ thuật tiên tiến.Có như vậy
mới có thể thực hiện được ước mơ nghìn đời của dân tộc Việt Nam là độc lập,tự
do, ấm no,hạnh phúc, đi lên chủ nghĩa xã hội.Phân tích tình hình thực tế Hồ Chí
Minh cho rằng trước mắt cần phải phát triển hai nghành sản xuất chủ yếu nông
nghiệp và công nghiệp,công nghiệp phát triển thì nông nghiệp mới phát triển Hồ
6


Chí Minh cũng đồng thời đánh giá cao vai trò của chính trị-xã hội đối với sự
phát triển kinh tế.Theo Người,kinh tế không thể phát triển tự nhiên, đứng ngoài
chính trị- xã hội,không chịu sự tác động và ảnh hưởng của chính trị -xã hội.Hồ
Chí Minh cho rằng : “Công tác chính trị là mạch sống của mọi công tác kinh tế”
chính trị phải vì mục tiêu kinh tế,phải là động lực để thúc đẩy sự phát triển kinh
tế. Để làm được điều đó thì chính trị phải được ưu tiên,công tác chính trị có tốt
mới tạo điều kiện cho kinh tế phát triển, đảm bảo ổn định cho xã hội bảo đảm
cho thắng lợi của cách mạng xã hội chủ nghĩa. Để chính trị phát huy được vai trò
tích cực thúc đẩy sự phát triển kinh tế và công tác chính trị thực sự là “mạch
sống” của mọi công tác kinh tế,trước hết phải có đường lối đúng đắn. Để phát

triển kinh tế cần đấu tranh với những lực cản,những yếu tố kìm hãm hoặc làm
chệch hướng sự phát triển của nó.Do đó Hồ Chí Minh đặt vấn đề “muốn xây
dựng chủ nghĩa xã hội trước hết phải có con đường xã hội chủ nghĩa” ,xây dựng
nền kinh tế mới phải gắn với xây dựng nền văn hoá mới,con người mới.Phải đấu
tranh xoá bỏ đạo đức phong kiến,lối sống cũ,bảo thủ,lạc hậu,xoá bỏ chủ nghĩa cá
nhân,tệ quan liêu tham nhũng,lãng phí,làm ăn phi pháp…Đồng thời phải xây
dựng và giáo dục đạo đức mới,xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa,xây
dựng một chính quyền thực sự là của dân,do dân,vì dân,một đội ngũ các bộ,công
chức thực sự là công bộc,phục vụ cho nhân dân,hình thành một nền chính trị
“thanh khiết” ,một môi trường xã hội trong sạch,lành mạnh,tiến bộ,tạo tiền đề
cho kinh tế phát triển.Qua 20 năm đổi mới đất nước ta đã đạt được những thành
tựu to lớn cả về kinh tế,chính trị,văn hoá,xã hội. Đó là do Đảng ta đã nhận thức
và giải quyết đúng đắn mối quan hệ giữa đổi mới kinh tế,chính trị và văn
hoá.Trong đó kết hợp chặt chẽ ngay từ đầu đổi mới kinh tế,chính trị,văn hoá lấy
đổi mới kinh tế làm trọng tâm.Nhờ đó chúng ta đã đạt được những thành tựu to
lớn,vừa giải phóng lực lượng sản xuất,ra khỏi rào cản,thúc đẩy kinh tế phát
triểntheo quy luật khách quan,vừa giữ vững ổn định chính trị-xã hội và định
hướng xã hội chủ nghĩa.
2-Quan điểm đổi mới của Đảng về đổi mới kinh tế làm trọng tâm nhưng
7


đồng thời đổi mới chính trị và các mặt khác của xã hội
Nước ta là một nước đã trải qua nhiều cuộc chiến tranh khốc liệt,bị tàn phá
nặng nề trong nhiều năm,là một nước kém phát triển,nền kinh tế nghèo nàn,lạc
hậu trong các nước xã hội chủ nghĩa.Nhờ đường lối đổi mới từ đại hội Đảng
VI(tháng 12/1986),Việt Nam đã đạt được tốc độ tăng trưởng cao,nước ta đã
thoát khỏi khủng hoảng kinh tế,chấm dứt nạn đói và kìm chế được lạm phát.Tạo
dựng được tiền đề phát triển kinh tế-xã hội,thúc đẩy chuyển dịch kinh tế,giải
quyết được các vấn đề xã hội và xoá đói giảm nghèo,trở thành một trong những

nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới,giữ vững được ổn định xã hội.
Từ một nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung cao độ,bao cấp đến nay đã
chuyển sang nền kinh tế thị trường có sự quản lý của nhà nước,chúng ta đã thay
đổi hàng loạt các chính sách kinh tế như đa dạng hoá các hình thức sở
hữu,khuyến khích kinh tế hộ gia đình phát triển,mở rộng quan hệ đối ngoại,
được tự do hoá trong các lĩnh vực được nhà nước quy định .Chuyển sang nền
kinh tế thị trường con người càng trở nên năng động,sáng tạo hơn.Các chính
sách kinh tế mới và cơ chế thị trường đã khơi dậy,nâng cao vai trò chủ
động,kích thích sản xuất phát triển.Qua 20 năm đổi mới nước ta đã đạt tốc độ
tăng trưởng nhanh,tăng cường cơ sở vật chất,tạo tiền đề cho giai đoạn phát triển
mới.Kết thúc kế hoạch 5 năm (1986-1990) công cuộc đổi mới đã đưa GDP tăng
nhanh,thực hiện tốt ba chương trình mục tiêu lương thực,thực phẩm,tiêu dùng và
hàng xuất khẩu.Nước ta đã phục hồi được sản xuất tăng trưởng kinh tế,kìm chế
lạm phát.Thực hiện quá trình đổi mới đời sống kinh tế-xã hội và giải phóng sức
sản xuất.Năm 1991-1995 đã khắc phục tình trạng suy thoái.Năm1996-2000 GDP
tăng bình quân 7% /năm.Năm 2001-2005 nước ta đã vượt qua nhiều khó
khăn,thách thức.GDP tăng bình quân 7,5%/năm, đạt mục tiêu đề ra.Quy mô
GDP năm 2005 đạt 838 nghìn tỷ đồng,GDP tằng bình quân đầu người/năm đạt
640 USD.Nước ta đã cân đối tích luỹ tiêu dùng bảo đảm mục tiêu cải thiện đời
sống của dân cư và tăng tích luỹ cho công nghiệp hoá.Xây dựng cơ sở hạ tầng,
đường xá,mạng lưới điện,viễn thông,xây dựng công trình thuỷ điện phục vụ sản
8


xuất.Nước ta đã hoàn thiện xoá mù chữ,phổ cập giáo dục tiểu học và phổ cập
trung học cơ sở ở 31 tỉnh, thành phố.Thể chế kinh tế thị trường định hướng xã
hội chủ nghĩa đã từng bước được hình thành,trên 200 luật và pháp lệnh được ban
hành thúc đẩy kinh tế phát triển,cơ cấu kinh tế đã có thay đổi lớn tỷ trọng nông
nghiệp giảm từ 38,7%(năm1990) xuống còn22,99(năm 2002),tỷ trọng công
nghiệp và xây dựng tăng 22,7% lên 38,55%,tỷ trọng dịch vụ là 38,6% và38,46%

. Đồng thời thúc đẩy hoạt động đối ngoại,mở rộng thị trường xuất khẩu,gia nhập
ASEAN ,tham gia AFTA và APEC,bình thường hoá quan hệ với Mỹ,kí hiệp
định thương mại song phương Việt-Mỹ. Đặc biệt ngày 7/11/2007 Việt Nam đã
chính thức trở thành thành viên của WTO tổ chức thương mại thế giới, đã đánh
dấu bước ngoặt lớn thúc đẩy sự phát triển của nước ta.Từ năm 1998 đến nay
nước ta đã giảm số hộ đói nghèo xuống còn 7% trên tổng số hộ.Công tác chăm
sóc sức khoẻ nhân dân được chú trọng.Hấu hết các xã, phường trong cả nước
đều có trạm y tế,trong đó 15% đạt chuẩn quốc gia.Tuổi thọ bình quân đạt 71,3
tuổi, tỷ lệ trẻ em suy dinh dưỡng giảm xuống còn 25% năm 2005.Hoạt động văn
hoá thông tin phát triển đa dạng,một mặt cải thiện đời sống văn hoá của nhân
dân,mặt khác đóng góp tích cực vào công tác giáo dục chính trị,tư tưởng,phổ
biến pháp luật,phong trào xây dựng đời sống văn hoá,nếp sống văn hoá lành
mạnh,văn minh.Chính trị xã hội ổn định,quốc phòng,an ninh được củng cố,tạo
môi trường thuận lợi để phát triển kinh tế-xã hội .
Vào những năm đầu của công cuộc đổi mới ở nước ta,khi mà Liên Xô và
các nước Đông Âu vấp phải những thất bại nặng nề.Nước ra mới giành được
thắng lợi và đang trong thời kỳ định hướng cho quá trình phát triển đất nước.Từ
bài học kinh nghiệm quý báu của chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô và Đông Âu.Bước
đầu ở nước ta đã tìm ra những nguyên nhân chính dẫn đến thất bại đó là do các
nước đó đã thực hiện chính sách đổi mới chính trị trước,đổi mới kinh tế
sau.Theo quan điểm các nhà sáng lập chủ nghĩa Mác-Lênin đã cho rằng mỗi khi
chính trị không phù hợp với kinh tế thì thay đổi chính trị là điều kiện kiên quyết
9


để thay đổi kinh tế,thúc đẩy kinh tế phát triển.Nguyên nhân chính của sự sụp đổ
của chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô và các nước Đông Âu là do mâu thuẫn giữa kinh
tế và chính trị không được phát hiện và khắc phục sớm đã dẫn đến khủng hoảng
nghiêm trọng về chính trị,làm mất vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng Sản.Chính vì
vậy bước vào công cuộc đổi mới Đảng ta đặc biệt nhấn mạnh đối với tư duy

nhất là đối với cán bộ lãnh đạo,coi chính nó là tiền đề đổi mới.Chúng ta có bộ
máy lãnh đạo tốt thì mới có những đường lối,chính sách đổi mới,phát triển đưa
nước ta theo con đường đúng đắn, định hướng xã hội chủ nghĩa để phát triển
kinh tế,chính trị,xã hội.Đảng ta đã khẳng định không tách rời đổi mới kinh tế với
đổi mới chính trị và các mặt khác của xã hội mà gắn chúng với nhau.Phải có
đường lối đổi mới do Đảng ta đề ra trên cơ sở hình thành chính sách mới,luật
pháp mới,thì mới có thể đổi mới kinh tế và phù hợp với kinh tế.Tại Đại hội VIII
(6/1996) của Đảng ta.Khi tổng kết bài học trong 10 năm đổi mới, Đảng ta đã
khẳng định: “phải kết hợp chặt chẽ ngay từ đầu,ngay từ khi đổi mới kinh tế phải
đổi mới chính trị,lấy đổi mới kinh tế làm trọng tâm, đồng thời từng bước đổi mới
chính trị và các mặt khác của xã hội ”. Đây là cách khái quát hoàn toàn khoa
học,phù hợp với lý luận thực tiễn công cuộc đổi mới ở nước ta.
Trong khi nước ta đề ra chính sách đổi mới, Đảng ta luôn nhấn mạnh phải
ổn định chính trị,giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng. Ổn định về chính
trị tức là giai cấp cầm quyền phải tăng cường được quyền lực của mình,nhà
nước của giai cấp đó phải mạnh và có hiệu lực,luật pháp phải nghiêm minh,chế
độ xã hội phải được giữ vững.Đất nước ta là một nước xã hội chủ nghĩa nền ổn
định về chính trị là giữ vững và tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng,tăng
cường vai trò của nhà nước xã hội chủ nghĩa,bảo vệ và xây dựng thành công xã
hôị chủ nghĩa. Đất nước ta là một trong những ít nước theo chế độ xã hội chủ
nghĩa còn tồn tại đến ngày nay. Đó là nhờ sự dẫn dắt đúng đắn đường lối của
Đảng chống phá các thế lực thù địch.Tuy vậy ngày nay các thế lực thù địch từ
bên ngoài đã không từ bỏ một âm mưu,thủ đoạn nào nhằm mục đích phá
hoại,làm suy yếu chính quyền của giai cấp công nhân và nhân dân lao
10


động.Chính vì vậy chúng ta cần phải giữ gìn an ninh quốc gia,bảo đảm ổn định
chính trị,giữ gìn trật tự an toàn xã hội ,đấu tranh chống lại âm mưu và hành động
phá hoại của các thế lực thù địch,bảo vệ vững chắc thành quả cách mạng luôn là

một chức năng quan trọng của nhà nước cộng hoà xã hội chủ nghĩa. Ổn định
chính trị là điều kiện quyết định để các nhà đầu tư nước ngoài có đầu tư hay
không đầu tư vì có đảm bảo chính trị thì mới bảo đảm sự an toàn trong kinh
doanh.
Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng là vấn đề có tính nguyên tắc là nhân tố
quyết định nhất,cũng như toàn bộ sự nghiệp phát triển của đất nước. Đây là một
trong những bài học lớn nhất được rút ra trong những năm đổi mới.Càng đi vào
kinh tế thị trường,thực hiện dân chủ hoá xã hội,mở rộng hợp tác quốc tế,càng
phải tăng cường và đổi mới sự lãnh đạo của Đảng.Thực tế ở một số nước cho
thấy,chỉ cần một chút lơ là buông lỏng sự lãnh đạo của Đảng là lập tức tạo điều
kiện cho các thế lực thù địch dẫn tới phá vỡ sự lãnh đạo của Đảng,chính
phủ,chính quyền đưa đất nước đi con đường khác.Nước ta chủ trương phát triển
kinh tế,nhưng không phải để cho nó vận động một cách tự phát,mù quáng mà
phải có sự dẫn dắt, điều tiết,hạn chế mặt tiêu cực bởi đường lối của Đảng, Đảng
bảo vệ lợi ích của giai cấp công nhân và nhân dân lao động. Đảng đề ra đường
lối,chiến lược phát triển của đất nước nói chung,của lĩnh vực kinh tế,bảo đảm
tính chính trị, định hướng đúng đắn trong sự phát triển kinh tế,làm cho kinh tế có
tốc độ tăng trưởng và năng suất lao động cao,có lực lượng sản xuất không ngừng
lớn mạnh mà còn đi đúng định hướng xã hội chủ nghĩa.Trên cơ sở đường
lối,chiến lược đó, Đảng là toàn bộ hệ thống chính trị và bộ máy xã hội, đặc biệt
là nhà nước. Để đạt được điều đó thì Đảng thực sự là trong sạch,vững mạnh cả
về chính trị,tư tưởng,và gắn bó chặt chẽ với nhân dân, được nhân dân tin cậy và
ủng hộ.Như vậy ổn định, đổi mới về chính trị là tiền đề phát triển, đổi mới kinh
tế.Khi mà chíh trị không còn phù hợp với điều kiện kinh tế, điều kiện xã hội thì
sẽ dẫn đến sự bất công,sự phân hoá xã hội quá mức và không tránh khỏi rối
loạn.Vì chính trị có tác động ngược trở lại dối với kinh tế,cho nên các chính
11


sách chính trị đúng đắn và kịp thời sẽ góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế và

nếu ngược lại thì vấn đề chính trị lại gây cản trở cho sự phát triển kinh tế,gây
mất ổn định xã hội.Chính vì vậy một lần nữa phải khẳng định mối liên hệ giữa
đổi mới kinh tế phải gắn liền đổi mới chính trị và các mặt khác của xã hội.

12


III.Kết luận
Tóm lại,trong xã hội không có cái gì tồn tại một cách cô lập,riêng biệt,tách
rời những sự kiện mà chúng có quan hệ gắn bó,hỗ trợ hay kìm hãm nhau.Các sự
kiện kinh tế,chính trị,văn hoá luôn liên hệ với nhau một cách chặt chẽ,biện
chứng,tổng quát,chúng cùng nhau tồn tại trong thế giới với tư cách là một mắt
xích trong cỗ máy đang vận hành.Chính vì vậy trong lịch sử nhiều nhà chính
trị,dựa vào cơ sở trên đã tìm ra những quan điểm phù hợp cho sự phát triển.Nhờ
đó Đảng ta đã nhận thức những quan điểm,tư tưởng và áp dụng thành công vào
công cuộc đổi mới của nước ta,là phải đổi mới trên mọi lĩnh vực kinh tế,chính
trị,văn hoá. Đặc biệt lấy đổi mới kinh tế làm trọng tâm. Đồng thời phải áp dụng
các biện pháp đổi mới một cách hài hoà,thống nhất,không thể để chúng mâu
thuẫn với nhau.Các chính sách đổi mới kinh tế,là cơ sở để đổi mới văn hoá và
chính trị.Các chính sách kinh tế và chính trị bổ sung cho nhau,dựa vào xã hội để
xem xét phát triển kinh tế,hoạch ra đường lối chính trị thì mới không gây ra sự
rối loạn,bất ổn định trong xã hội.Việc đổi mới kinh tế,chính trị,văn hoá vừa là cơ
sở,vừa là động lực của nhau để phát triển đất nước trong công cuộc đổi mới hiện
nay.Qua 20 năm đổi mới, đất nước ta đã đạt được những thành tựu to lớn,vừa
giải phóng lực lượng sản xuất,ra khỏi các rào cản,thúc đẩy kinh tế chính trị và
định hướng xã hội chủ nghĩa.Vẫn tiếp nối con đường mà đất nước ta đã trải qua.
Điều khẳng định đó là sự khái quát những bài học kinh nghiệm trong 20 năm đổi
mới vừa qua là kết quả vận dụng một cách sáng tạo của chủ nghĩa Mác-Lênin và
tư tưởng Hồ Chí Minh có giá trị định hướng cho giai đoạn phát triển công
nghiệp hoá và hiện đại hoá đất nước.

13


TÀI LIỆU THAM KHẢI
1.Giáo trình thiết học Mác-Lênin
2.Tạp chí lịch sử Đảng-số 8/2006
3.Giáo dục lý luận 6-2006
4.Lý luận chính trị 2-2007
5.Tạp trí triết học số 7(182) 2006
6.Kinh tế phát triển số 115/1/2007
7.Tạp trí kinh tế-xã hội số 2(04) -3-2006
8.Văn kiện đại hội Đảng

14


ĐỀ CƯƠNG
Đề tài: Cơ sở lý luận triết học của quan điểm đổi mới kinh tế làm trọng
tâm nhưng đồng thời phải đổi mới chính trị và các mặt khác của xã hội.
I.Đặt vấn đề
-Khái niệm kinh tế và chính trị
-Khái quát mối quan hệ đổi mới kinh tế làm trọng tâm nhưng cũng phải đổi
mới chính trị và các mặt khác của xã hội
II.Giải quyết vấn đề
1.Cơ sở lý luận đổi mới kinh tế là trọng tâm nhưng đồng thời phải đổi mới
chính trị và các mặt khác của xã hội
-Biện chứng mối quan hệ đổi mới kinh tế là trọng tâm nhưng đồng thời phải
đổi mới chính trị và các mặt khác của xã hội
-Quan điểm duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác-Lênin lấy cơ sở hạ tầng giữ

vai trò quyết định phù hợp với kiến trúc thượng tầng
-Hồ Chí Minh luôn coi trọng nền tảng của kinh tế đặt nó trong mối quan hệ
gắn bó hữu cơ với chính trị và các mặt khác của xã hội 2.Quan điểm đổi mới
của Đảng về đổi mới kinh tế làm trọng tâm nhưng đồng thời phải đổi mới
chính trị và các mặt khác của xã hội
-Tình hình đất nước sau 20 năm đổi mới
-Quan điểm đổi mới tư duy nhất là tư duy kinh tế,xây dựng hoàn thiện hệ
thống chính trị là tiền đề đổi mới trong hiện thực
-Ổn định chính trị,giữ vững tăng cường sự lãnh đạo của Đảng là điều kiện
cơ bản để phát triển kinh tế
III.Kết luận
Đảng ta lấy đổi mới kinh tế làm trọng tâm nhưng đồng thời phải đổi mới
chính trị và các mặt khác của xã hội có giá trị định hướng cho giai đoạn kế
tiếp phát triển công nghiệp hoá và hiện đại hoá đất nước.

15