Modun TH32 day hoc phan hoa ở tieu hoc

Báo cáo kết quả bồi dỡng thờng xuyên
Về nội dung: Dạy học phân hoá ở tiểu học
(Modun TH32)
I. Mục tiêu bồi dỡng
- Hiểu đợc tầm quan trọng của việc dạy học phân hoá ở cấp tiểu học.
- Nắm đợc phơng pháp, cách thực hiện dạy học phân hoá.
- Phân tích đợc các điều kiện thực hiện dạy học phân hoá ở tiểu học.
II. Nội dung
1. Mục tiêu giáo dục phổ thông và mục tiêu giáo dục tiểu học
a) Mục tiêu của giáo dục phổ thông:
Mục tiêu của giáo dục phổ thông là giúp học sinh (HS) phát triển toàn diện về đạo đức,
trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng
động và sáng tạo, hình thành nhân cách con ngời Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng t
cách và trách nhiệm công dân; chuẩn bị cho HS tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao
động, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
b) Mục tiêu của giáo dục tiểu học:
Giáo dục tiểu học (GDTH) nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự
phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản
để tiếp tục học trung học cơ sở.
Nền tảng nhân cách, kĩ năng sống, kĩ năng học tập cơ bản (nghe, nói, đọc, viết và tính
toán) của HS đợc hình thành ở tiểu học và đợc sử dụng trong suốt cuộc đời của mỗi con
ngời. HS tiểu học đợc dạy từ những thói quen nhỏ nhất nh cách cầm bút, t thế ngồi viết,
cách tha gửi, đi đứng, ăn mặc cho đến các kĩ năng tự phục vụ, kĩ năng giao tiếp, các kĩ
năng học tập và khả năng tự học, sáng tạo. Nh vậy, GDTH có giá trị cơ bản, lâu dài, có
tính quyết định. Vì thế, làm tốt GDTH là đảm bảo sự phát triển bền vững của đất nớc.
2. Tầm quan trọng của việc dạy học phân hoá ở cấp tiểu học
Quá trình dạy học gồm hai hoạt động có quan hệ hữu cơ: hoạt động dạy của giáo viên
(GV) và hoạt động học của HS. Cả hai hoạt động này đều đợc tiến hành nhằm thực hiện
mục tiêu giáo dục. Trong quá trình dạy học, cần dựa trên nhu cầu, hứng thú, thói quen và
năng lực của ngời học. Chính vì vậy, việc dạy học theo nhóm đối tợng sẽ giúp cho tất cả
HS đều tích cực học tập. Từ đó đạt đợc chuẩn kiến thức, kĩ năng của bài học, đồng thời

phát triển năng lực học tập của từng HS.
3. Phơng pháp thực hiện dạy học phân hoá đối tợng ở một số môn học ở tiểu học.
Nh chúng ta đã biết, đổi mới phơng pháp dạy học (PPDH) ở tiểu học tập trung theo
những định hớng cơ bản: Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của HS; hình thành và
phát triển khả năng tự học cho HS; đảm bảo tính phù hợp với đối tợng giáo dục và đặc
điểm vùng, miền; đảm bảo tính trực quan; thực hiện dạy học tích hợp nhằm khơi dậy
hứng thú học tập cho HS.
ở tiểu học, đảm bảo tính phù hợp với đối tợng giáo dục là tôn trọng sự phát triển của
1


mỗi cá nhân, tạo cơ hội phát triển tối đa khả năng cho mỗi ngời học qua dạy học phân
hoá, bồi dỡng HS có năng lực, phụ đạo HS yếu, HS có khó khăn trong học tập Chấp
nhận sự đa dạng trong giáo dục thể hiện tính nhân văn của GDTH. Tính phù hợp trong
dạy học ở tiểu học còn thể hiện ở sự phù hợp với đặc trng môn học, hoạt động giáo dục;
phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh cụ thể của lớp học, của nhà trờng, của địa phơng
Phơng pháp thực hiện dạy học phân hoá đối tợng ở một số môn học ở tiểu học gắn liền
với việc tổ chức dạy học. Tổ chức dạy học ở tiểu học linh hoạt, đa dạng phù hợp với mỗi
đối tợng HS và điều kiện của nhà trờng. Có thể tổ chức học theo cá nhân, theo nhóm, theo
lớp; có thể học trong lớp hoặc ngoài lớp; có thể chuẩn bị bài ở nhà hay sinh hoạt theo các
câu lạc bộ giúp HS học tập hứng thú và đạt kết quả cao. Ví dụ, có thể tổ chức theo hớng
các hoạt động giáo dục trên cơ sở phù hợp khả năng và nhu cầu của HS, chia HS theo các
nhóm: Nhóm củng cố kiến thức; nhóm bồi dỡng năng khiếu, sở thích; nhóm phát triển thể
chất; nhóm phát triển nghệ thuật; nhóm hoạt động xã hội Nên dành thời gian thích đáng
cho việc tự học của HS với sự hớng dẫn, giúp đỡ thích hợp của GV. Tất cả hớng vào mục
tiêu phát triển toàn diện cho HS.
Nh vậy, phơng pháp, hình thức tổ chức dạy học ở tiểu học phải phù hợp với nội dung,
đối tợng, điều kiện cụ thể của mỗi lớp học. GDTH thực hiện mục tiêu dạy chữ - dạy ngời,
hớng tới mục tiêu phát triển con ngời toàn diện. Với mục tiêu đó, GV cần có cách nhìn
tổng thể, tích hợp các nội dung giáo dục của các môn học, giải quyết hài hoà các nhiệm

vụ học tập, đó cũng chính là giải pháp tối u để đạt chất lợng, hiệu quả giáo dục ở tiểu học.
4. Các điều kiện để thực hiện hiệu quả việc dạy học phân hoá ở tiểu học
Vi ý ngha m bo cho vic thc hin tt cỏc mc ớch dy hc i vi tt c HS
ng thi khuyn khớch phỏt trin ti a v ti u nhng kh nng ca cỏ nhõn trong quỏ
trỡnh hc tp, dy hc phõn húa (DHPH) ang c xem l mt gii phỏp ph bin hin
nay.
DHPH l phng phỏp dy hc cú tớnh n s khỏc bit ca ngi hc (cỏ nhõn) hoc
nhúm ngi hc. tiu hc, DHPH thng c th hin vic ly chun kin thc, k
nng lm nn c bn. Ngoi k hoch dy hc, thụng thng phõn húa cú nhng k
hoch dy hc phự hp, a HS yu kộm t chun v giỳp cỏc i tng ó t chun
hoc khỏ, gii phỏt trin mc cao hn. Ngoi ra, mt s ni DHPH th hin vic t
chc cho HS hc theo chng trỡnh t chn mụn hc.
a. S lc mt s vn v c s lớ lun
Theo tỏc gi Nguyn Bỏ Kim, DHPH cú th c thc hin theo hai hng: DHPH
trong v DHPH ngoi. DHPH trong (hay cũn gi l phõn húa ni ti) l s dng
nhng bin phỏp phõn húa thớch hp vi cỏc i tng khỏc nhau trong cựng mt lp
hc, trong cựng khong thi gian, m bo thng nht mt chng trỡnh v k hoch dy
hc. Nhỡn b ngoi DHPH trong khụng cú gỡ khỏc bit so vi cỏc lp hc thụng
thng. DHPH ngoi l s dng nhng bin phỏp phõn húa thớch hp phõn húa rừ
rt v ni dung v c hỡnh thc t chc dy hc, tc l hỡnh thnh nhng nhúm ngoi
khúa, lp chn, trng chuyờn, s dng chng trỡnh chuyờn bit, ni dung v k hoch
dy hc khụng l thuc cht ch vo SGK.
2


Trong thực tiễn DH hiện nay, thường có hai hình thức DHPH gọi là “DHPH trung
gian” và “DHPH bộ phận”. DHPH trung gian là DHPH dựa trên sự thống nhất của mục
tiêu dạy học cho tất cá các đối tượng HS. HS có thể chọn một môn học hay lĩnh vực học
tập mà mình ưa thích hoặc có sở trường để học chuyên sâu theo chương trình và tài liệu
riêng. Hình thức này ở tiểu học được gọi là dạy học theo chương trình tự chọn. DHPH bộ

phận là DHPH diễn ra ở cấp độ tổ chức hoạt động dạy học. Trong cùng một nội dung học
tập, GV vận dụng các phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực để tạo cơ hội cho HS
được học tập phù hợp với nhịp độ phát triển của cá nhân, nhằm đạt hiệu quả học tập cao
nhất ở mỗi HS. Như vậy có thể coi DHPH trung gian là một cấp độ của DHPH ngoài và
DHPH bộ phận là một cấp độ của DHPH trong.
* Quy trình thực hiện DHPH ở tiểu học thường diễn ra như sau: Đánh giá, phân loại
trình độ, năng lực học tập của HS. Xây dựng kế hoạch, nội dung và lựa chọn hình thức,
phương pháp dạy học cho phù hợp với từng nhóm đối tượng hoặc từng đối tượng đặc
biệt. Tổ chức triển khai thực hiện. Kiểm tra, đánh giá và điều chỉnh, hoàn thiện.
b. Một số khó khăn trong thực tiễn hiện nay khi thực hiện DHPH
Qua trực tiếp làm công tác giảng dạy và qua trao đổi với các đồng nghiệp, tôi đã tổng
hợp được một số khó khăn khi tiến hành dạy học phân hóa như sau:
- Sĩ số lớp học hiện nay khá đông (mỗi lớp thường trên dưới 30 HS), nên việc dạy học
phù hợp với từng đối tượng HS rất khó. Chưa kể đến việc HS có thể học tốt môn này
nhưng chưa tốt môn khác nên cần phải có nhiều cách chia nhóm, phân loại đối tượng HS
phù hợp theo từng môn học.
- Cơ sở vật chất còn thiếu thốn; thiếu chương trình, tài liệu tham khảo; thiếu phương
tiện kĩ thuật, đồ dùng dạy học,...
- Trình độ đào tạo và năng lực sư phạm của đội ngũ GV tiểu học hiện nay chưa đồng
đều, chưa có nhiều GV có năng lực và kinh nghiệm trong việc DHPH.
- GV tiểu học phải dạy nhiều môn nên khó khăn trong việc chuẩn bị kế hoạch bài dạy
theo định hướng phân hóa.
- Có thể xuất hiện những biểu lộ mất tự tin hay mặc cảm về tâm lí đối với HS đầu cấp
khi bị xếp vào nhóm yếu, kém cũng như tâm lí lo lắng của phụ huynh HS.
Để khắc phục những khó khăn trong thực tiễn nói trên, cần phải kết hợp nhiều giải
pháp tổng thể như điều chỉnh sĩ số lớp học; tăng cường cơ sở vật chất, phương tiện dạy
học; tổ chức biên soạn chương trình, nội dung; bồi dưỡng chuyên đề cho đội ngũ GV,
tăng cường học liệu cho HS.... Trong đó cần ưu tiên cho việc nâng cao năng lực nghề
nghiệp GV, hỗ trợ cho GV những nghiệp vụ sư phạm để DHPH có hiệu quả là cần thiết.
c. Một số biện pháp về nghiệp vụ sư phạm để thực hiện dạy học phân hóa ở tiểu học

đạt hiệu quả
Trong từng công đoạn của tiến trình DHPH như đã trình bày ở trên, GV cần thực hiện
những biện pháp về nghiệp vụ sư phạm như sau:
c.1. Kết hợp nhiều hình thức kiểm tra để đánh giá, chẩn đoán, phân loại đối tượng HS
theo trình độ
- Kết hợp kiểm tra định kì, kiểm tra thường xuyên và quan sát lớp học: GV cần thận trọng
3


khi a ra kt lun mt HS no ú thuc nhúm trỡnh no. Do vy, cn phi kt hp
nhiu hỡnh thc kim tra trong dy hc cú kt qu khỏch quan v chớnh xỏc. Ngoi
vic kim tra nh kỡ v kim tra thng xuyờn, GV nờn cú s tay ghi chộp kt qu quan
sỏt, theo dừi hng ngy, trong ú lu ý n nhng trng hp c bit, hoc quỏ xut sc
hoc quỏ yu tin hnh DHPH phự hp.
- Kt hp kim tra khú v nhanh, tng cng cho HS t ỏnh giỏ: Hin nay, GV
thng ch thit k kim tra theo khú. cú th phõn loi sõu hn, GV thit k
kim tra kt hp khú v nhanh, tc l tng s lng bi tp trong mi ln kim tra,
kt qu ỏnh giỏ khụng theo thang im 10 m l GV ghi nhn trong cựng mt khong
thi gian ú, HS lm ỳng c bao nhiờu bi. Cỏch lm ny khuyn khớch HS phỏt huy
ht kh nng ca mỡnh ng thi cú th t ỏnh giỏ kh nng ca mỡnh so vi cỏc bn.
c.2. Phõn bc nhim v trong thit k k hoch bi dy
Phõn bc nhim v hc tp i vi ni dung mang tớnh lớ thuyt: K thut c bn cho
vic thit k ny l chia nh ni dung hc tp ra thnh nhiu nhim v. HS khỏ, gii s
thc hin nhim v khú hn hoc nhiu nhim v hn hoc thc hin khụng cú s hng
dn. HS TB hoc yu s thc hin ớt nhim v, n gin hn hoc ớt hn, hoc c
nhng ch dn, h tr nhiu hn.
Khi t chc DHPH ni dung thc hnh luyn tp v sa bi tp, thng yờu cu cao
v nng lc t chc v qun lý lp hc ca ngi GV. Do ú GV cn d kin v thi
gian v bin phỏp sao cho phự hp nht phỏt huy kh nng ca tng HS.
c.3. Linh hot trong t chc hot ng nhúm khi DHPH

Tựy theo mc tiờu dy hc, vic chia nhúm cú th theo nhiu cỏch: Nhúm ụi (nhúm
i ngu), nhúm ngu nhiờn, nhúm hn hp v nhúm phõn theo trỡnh . Trong DHPH,
nhúm hn hp c s dng khi nhim v ca cỏc nhúm l nh nhau, vi mc ớch l HS
gii s giỳp HS yu hn. Nhúm theo trỡnh c s dng khi mc yờu cu ca
nhim v tng nhúm khỏc nhau, nh vớ d nờu trờn hoc trong thc hnh gii bi tp
mi nhúm c yờu cu lm nhng bi tp vi khú khỏc nhau.
c.4. Giao tip trong dy hc phõn húa
i vi GV, li núi ca GV trong dy hc hoc giao tip vi HS rt cú ý ngha vỡ c
im tõm lớ c bn ca la tui ny l vụ t v hn nhiờn, cỏc em t rt nhiu nim tin
vo giỏo viờn. Do vy, GV cn cú k thut núi rừ rng, tc va phi, d nghe, thõn
thin nhng nghiờm tỳc v luụn khuyn khớch. Khụng nờn gay gt hay nng li vi
nhng HS yu kộm. Vi mi trng hp, cn tỡm hiu nguyờn nhõn cú bin phỏp h
tr, giỳp HS phự hp.
i vi HS, GV nờn khuyn khớch HS núi li bng ngụn ng ca mỡnh khi hiu mt
ni dung hc tp no ú. Vớ d nh mụ t li cỏch hiu cỏc mi quan h trong mt bi
toỏn, cỏch thc hin cỏc bc gii mt bi toỏn, ... giỳp HS hiu sõu sc v ghi nh tt
hn, ng thi giỳp GV cú c s ỏnh giỏ HS trung thc hn.
III. Kết luận
Trên đây là những vấn đề cơ bản mà tôi đã tìm hiểu về nội dung dạy học phân hoá ở
tiểu học. DHPH thnh cụng, trong giao tip hng ngy vi HS, GV cn lu ý v s
4


tinh t trong ng x i vi cỏc nhúm HS to iu kin cho mi HS u c gng vn
lờn phỏt trin ti a v ti u kh nng ca mỡnh, ng thi cng lu ý n s phõn bit
lm tn thng v mt tõm lớ i vi HS khi DHPH. Do ú, GV cng lu tõm n giỏo
dc cm xỳc trớ tu v giỏo dc giỏ tr cho HS nh cn phi yờu thng, giỳp nhau
trong hc tp, bit trung thc trong hc tp, bit tụn trng kt qu ca mỡnh v ca ngi
khỏc, khụng coi thng ngi khỏc khi mỡnh gii hn, khụng bi quan khi mỡnh cha gii
nh bn ... Ngoi ra, GV cng cn tng cng trao i v giao tip tt vi ph huynh HS

hoc cỏc t chc giỏo dc ngoi trng phi hp trong vic giỏo dc ton din cho
HS.
Rất mong nhận đợc sự góp ý, xây dựng của Ban giám hiệu nhà trờng, của toàn thể các
đồng chí để bản báo cáo của tôi đợc đầy đủ hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Quang Minh, ngày tháng năm 20
Ngời viết báo cáo

Đỗ Thị Hằng

5