Tài liệu ôn thi tư tưởng Bác Hồ

CÂU 1: Đồng chí hãy phân tích: Nguồn gốc hình thành tư tưởng HCM, làm rõ mối
quan hệ giữa các nguồn gốc đó và khẳng định nhân tố có vai trò quan trọng nhất.
(Truyền thống dân tộc - Tinh hoa văn hóa nhân loại - Chủ nghĩa Mác-Lênin - Chủ
quan của Hồ Chí Minh).
Bài làm
Chủ tịch HCM - vị anh hùng dân tộc, một danh nhân văn hóa thế giới, điều đó đã được dân
tộc VN và cả nhân loại ngày nay thừa nhận. Với thiên tài trí tuệ của mình, với lòng yêu nước
nồng nàn và thương dân sâu sắc, Bác - từ một con người giản dị bình thường đã trở thành nhà tư
tưởng vĩ đại, một nhà lý luận thiên tài của cách mạng VN. Người là sự kết tinh những giá trị tinh
hoa nhất của văn hóa dân tộc và của nhân loại, là bước phát triển mới của CN Mác-Lênin trong
điều kiện cụ thể của VN. Tư tưởng ấy có giá trị vô cùng to lớn, định hướng cho CM VN trong
hơn nữa thế kỷ qua, góp phần thúc đẩy tiến trình văn minh, tiến bộ của nhân loại. Hiện nay tư
tưởng HCM đang tiếp tục soi đường cho CM nước ta trong sự nghiệp đổi mới, cương lĩnh của
Đảng ta năm 1991 đã xác định:” Đảng lấy CN Mác-Lênin và tư tưởng HCM làm nền tảng tư
tưởng, kim chỉ nam cho hành động”. Đây là kết luận rút ra từ kết quả tổng kết sâu sắc thực tiễn
lịch sử Đảng ta và CM VN từ khi có Đảng lớn Hội nghị TW 6 (lần 2) khóa 8 khi bàn về quyết
định những nhiệm vụ cơ bản và cấp bách trong công tác xây dựng Đảng, một lần nữa khẳng định
quan điểm có tính nguyên tắc của Đảng là:” Chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng HCM là nền tảng
tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động của Đảng”.
Tư tưởng HCM là sản phẩm của sự kết hợp sáng tạo CN Mác-Lênin với phong trào
công nhân và phong trào yêu nước, là lý luận chiến lược CM d.tộc, dân chủ nhân dân tiến
lên CNXH, là khoa học về quy luật phát triển xã hội thuộc địa nửa phong kiến, kinh tế
chưa phát triển, là hệ tư tưởng của giai cấp công nhân và nhân dân VN trong thời đại
mới. Hay có thể nói đó là một hệ thống những luận điểm về cách mạng VN từ cách mạng
dân tộc dân chủ nhân dân tiến lên CNXH nhằm giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội và
con người, xây dựng một nước VN hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ, giàu mạnh,
góp phần vào CM thế giới.
Tư tưởng HCM hình thành và phát triển từ trong quá trình Người tham gia các hoạt
động tìm đường cứu nước, từ những kinh nghiệm phong phú được tích lũy qua quá trình
hoạt động phong trào cộng sản và công nhân quốc tế và thực tiễn lãnh đạo CM VN, tư
tưởng của người được hình thành không tách rời những nguồn gốc xã hội lúc bấy giờ.

Hồ chủ tịch là người kế thừa xuất sắc những giá trị truyền thống văn hóa tốt đẹp của
nhân dân ta trong quá trình dựng nước và giữ nước. Đó là truyền thống kiên cường bất
khuất, nhân nghĩa, yêu chuộng tự do hòa bình, đoàn kết cộng đồng d.tộc. Bác là người
tiếp thu, nhận thức rất sớm và sâu sắc những truyền thống tốt đẹp đó. Trong cảnh nước
mất, nhà tan, nhân dân lầm than dưới hai tầng áp bức bóc lột chính là nguồn động lực hun
đúc cho Bác hình thành nguồn gốc tư tưởng đầu tiên của Người, nguồn gốc đó là toàn bộ
tinh hoa văn hóa VN được kết tinh qua hàng ngàn năm dựng nước và giữ nước, nổi bật
nhất là chủ nghĩa yêu nước VN.
Dân tộc ta là một dân tộc anh hùng, điều đó đã được chứng minh trong lịch sử và cả
thế giới ngày nay thừa nhận, sống trên một mảnh đất không rộng người không đông,
mảnh đất của bao thời kỳ giặc ngoại xâm qua lại, nhiều kẻ thù mạnh hơn gấp bội, qua các
thời kỳ giặc ngoại xâm phương Bắc: từ Triệu, Đnh, Lý, Trần bao đời xây nền độc lập…
đã đánh bại các triều đại Tần, Hán, Đòng, Nguyên, Minh, Thanh, sản sinh ra các anh
hùng hào kiệt từ hai bà Trưng, Lý Thường Kiệt, Lê Lợi, Quang Trung. Từ thời kỳ Pháp
xâm lược với chính sách người dân, hòng xóa tên VN trên bản đồ thế giới cũng không


khuất phục được nhân dân ta. Nhiều sĩ phu yêu nước đã tập hợp lực lượng chống lại thực
dân Pháp, khởi nghĩa nổ ra khắp nơi như Ba Đình, Bãi Sậy, phong trào Đông kinh nghĩa
thục với các tên tuổi của Phan Đình Phùng, Hoàng Hoa Thám, Phan Bội Châu, Phan Chu
trình…khởi nghĩa. Ở Thái Nguyên, Yên Bái. Chủ nghĩa y6eu nước, truyền thống đoàn
kết, ý chí tự lực, tự cường đã thúc giục những con người ưu tú, trong đó có Nguyễn Tất
Thành, quyết ra đi tìm đường cứu nước, cứu dân. Đó cũng là tư tưởng, tình cảm chi phối
mọi suy nghĩ và hành động của HCM trong suốt cuộc đời. Người nói:” Tôi chỉ có một
ham muốn tột bậc là làm sao cho đất nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn
toàn tự do, đồng bào ta ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành”
Nói về Chủ nghĩa Mác LêNin, HCM khẳng định:” đó là vũ khí tư tưởng không gì thay
thế được, nó là cẩm nang, là mặt trời soi sáng ta đi tới CNXH, CNCS” với phép biện
chứng duy vật đã giúp Bác có được tư duy và phương pháp luận đúng đắn, nhờ đó Bác đã
thành công trong trong quá trình hoạt động CM, gần mười năm bôn ba qua nhiều châu

lục, khảo sát thực tiễn qua nhiều nước Tư bản và thuộc địa, Bác đã sớm nhận thức được
xu hướng của thời đại, từ một người yêu nước, từ nhận thức hết sức nhạy bén, sáng tạo và
trí tuệ sáng suốt Bác đã gặp CN Mác-Lênin như một cuộc hẹn hò từ trước” Luận cương
về vấn đề dân tộc và thuộc địa” của Lênin đã soi sáng và tạo ra những bước ngoặt phát
triển tư tưởng của HCM, từ yêu nước chưa có định hướng chuyển sang lập trường của
CN M-Lê nin và Người đã rút ra kết luận : ”Muốn cứu nước và giải phóng dân tộc không
có con đường nào khác ngoài con đường cách mạng vô sản”. Đó là cuộc CM dân chủ tư
sản kiểu mới do Đảng tiên phong của giai cấp công nhân lãnh đạo nhằm đánh đổ đế quốc
phong kiến và tay sai, giành độc lập dân tộc, thực hiện người cày có ruộng, sau đó tiến
lên làm CM XHCN, xây dựng CNXH và CNCS Ở VN. Đó là đường lối giương cao ngọn
cờ độc lập dân tộc và CNXH, kết hợp CN yêu nước và CN quốc tế của giai cấp công
nhân, kết hợp sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại nhằm đạt mục tiêu cuối cùng là giải
phóng dân tộc, giải phóng xã hội và giải phóng con người.
Đối với tông giáo, Bác hiểu rất sâu sắc, vận dụng rất sáng tạo của Nho giáo, Phật giáo
và các tôn giáo khác như việc liên hệ đạo đức người CM với đạo tam tài, trời, đất. Bác
nói:” Ông Mác có phép DVBC, ông Khổng có đức trí dũng con người, Đức chúa Giêsu
có lòng nhân ái, Đức phật Thích ca có lòng từ bi bác ái, Tôn Dật Tiên có chủ nghĩa tam
dân. Nếu các vị ấy còn sống thì chắc họ sẽ sống hoàn mỹ với nhau, bởi vì các vị đó có
một điểm chung là muốn giải phóng con người, giải phóng nhân loại, tôi nguyện làm
người học trò nhỏ của các vị ấy”.
Những giá trị tốt đẹp ấy đã trở thành nguồn gốc rất quan trọng trong quá trình hình
thành nhân cách, tư tưởng HCM trong cuộc đời và sự nghiệp đã làm cho nhiều người nể
phục. Bác ra đi tìm đường cứu nước năm 1911, hoạt động Ở nước ngoài 30 năm, qua
nhiều quốc gia châu lục hành trang của Người là chủ nghĩa yêu nước và văn hóa VN.
Năm 1923, tại đại hội quốc tế V tại Liên Xô, một nhà thơ Liên Xô đã từng nhận xét:” Từ
Nguyễn ái Quốc tỏa ra một nền văn hóa, không phải là văn hóa Châu âu mà có lẽ là văn
hóa tương lai”, lời tiên đoán đó sau 67 năm đã trở thành hiện thực vào năm 1990 khi
UNESCO công nhận HCM “ vị anh hùng giải phóng dân tộc của VN và là một nhà VH
lớn”.
Từ bản lĩnh, phẩm chất, tính cách của HCM cho ta thấy, ngay từ thuở nhỏ Bác đã có hoài bão

lớn, có bản lĩnh kiên định, giàu tính nhân ái và sớm có ý thức Y.nước, cứu nước, tự tin vào mình,
Bác coi trọng Phan Bội Châu, Phan Chu Trinh nhưng không tán thành con đường đi của các bậc
tiền bối ấy. Ở con người Bác có linh khiếu chính trị cộng với nghị lực phi thường nên Bác đã rất


thành công trong lãnh đạo CM. Với hai bàn tay Bác đã quyết tâm xa quê đi tìm đường cứu nước
mà lòng quặn đau nỗi nhớ:” Đất nước đẹp vô cùng nhưng Bác phải ra đi”. Nhờ vào sức lực trí
tuệ, vượt mọi gian khó mà Bác đã chiến thắng tất cả, ta thử tưởng tượng trong hoàn cảnh hiện
nay, lớp trẻ phải làm gì để học tập người thanh niên ấy. Sống trong lòng CNTB, thực dân, với
khả năng, tư chất thông minh, Bác không màng, không tưởng tới bất cứ một điều gì cho mình,
một mình đến với CN M-Lê nin, tự ghiền nghiền ngẫm, so sánh, đối chiếu với thực tiễn để chọn
đó làm lý tưởng cho bản thân, cho d.tộc, bác quả là một người vĩ đại- một con người mà:
Giàu sang không thể quyến rũ.
Nghĩa khí không thể chuyển lay.
Uy lực không thể khuất phục.
Kể cả khi trở thành người đứng đầu Đảng và nhà nước Bác vẫn là con người hết sức dung dị,
bình thản nhưng rất vĩ đại. Nhân dân ta gọi người là Bác, cả đời người là của nước non. Cơ sở nội
tại, nhân tố chủ quan trong con người HCM là một trong những cơ sở hình thành tư tưởng của
Bác.
Như vậy, qua phân tích tư tưởng HCM, cùng với nguồn gốc nội tại, có 3 nguồn gốc cơ bản đó
là: CN Mác-Lênin, chủ nghĩa yêu nước và truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tinh hoa văn hóa
nhân loại.
Trong các nguồn gốc hình thành nên tư tưởng HCM, chủ nghĩa yêu nước là cơ sở ban đầu và
động lực thúc đẩy Người tự giác đến với chủ nghĩa Mác-Lênin, còn CN Mác-Lê nin đã nâng CN
yêu nước lên một bước phát triển mới về chất phù hợp với thời đại mới. CN Mác-Lê nin là nguồn
gốc trực tiếp và chủ yếu của tư tưởng HCM.
Tinh hoa văn hóa nhân loại đã giúp cho HCM hiểu sâu sắc hơn CN Mác-Lê nin, làm phong
phú bản sắc tư tưởng của Người, do kết hợp được dân tộc với thời đại, phương Đông với phương
Tây và nâng tầm văn hóa chính trị của Người ngang tầm với thời đại. Tư duy HCM hình thành là
sự tổng hợp, chắt lọc tư duy độc lập qua trí tuệ và nhân cách lớn của Người. Trên cơ sở một bản

lĩnh chính trị kiên định và cốt cách văn hóa độc đáo của Người. Đó là kết quả tổng hợp quá trình
đấu tranh lâu dài trong thực tiễn, hiểm nguy, gian khó qua nhiều châu lục, một quá trình học tập,
tích lũy kinh nghiệm sống và chiến đấu của Người.
Nguồn gốc hình thành tư tưởng HCM đã quy định tính cách mạng, khoa học của tư tưởng đó.
Tư tưởng HCM là kết quả của sự vận dụng sáng tạo CN Mác-Lê nin trong điều kiên cụ thể của
nước ta. Tư tưởng HCM là tài sản tinh thần quý báu của toàn Đảng, toàn dân tộc ta đã đang và sẽ
biến thành sức mạnh vật chất soi đường chỉ lối cho dân tộc ta đi tiếp chặng đường đổi mới, xây
dựng CNXH.
Tính khoa học sáng tạo của HCM đã được lịch sử đấu tranh CM 70 năm qua kiểm
chứng, trải qua bao khúc quanh của lịch sử dân tộc và những biến cố khắc nghiệt của
d.tộc, thời đại, tư tưởng của Bác vẫn luôn cùng con cháu thời đại HCM vững bước đi tới
mục tiêu dân giàu nước mạnh, xã hội công bằng văn minh, tư tưởng đó là niềm tự hào
của mọi thế hệ VN. Dưới ánh sáng của CN Mác-Lê nin và tư tưởng HCM, toàn Đảng,
toàn dân ta càng vững tin vào thắng lợi của sự nghiệp đổi mới do Đảng ta khởi xướng.
Mỗi CB, đảng viên và người dân VN cần phải ra sức học tập, rèn luyện tu dưỡng theo tư
tưởng của Người góp phần xây dựng một nước VN độc lập, thống nhất bền vững trong
thời đại ngày nay, tư tưởng HCM vẫn sống mãi với non sông VN.