Nghiên cứu khả năng sinh trưởng, phát triển và khả năng chiụ hạn của một số giống ngô lai tại trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên

BỘ GIÁO DỤC VÀ DÀO TẠO
TRƯỜNG ĐH NÔNG LÂM THÁI NGUYÊN
--------------------------ĐINH CÔNG PHƯƠNG

NGHIÊN CỨU KHẢ NĂNG SINH TRƯỞNG, PHÁT TRIỂN VÀ
KHẢ NĂNG CHỊU HẠN CỦA MỘT SỐ GIỐNG NGÔ LAI TẠI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM THÁI NGUYÊN

LUậN VĂN THẠC SĨ NÔNG NGHIỆP

THÁI NGUYÊN - 2011

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐH NÔNG LÂM THÁI NGUYÊN
--------------------------ĐINH CÔNG PHƯƠNG

Nghiên cứu khả năng sinh trưởng, phát triển và khả năng
chịu hạn Của một số giống ngô lai tại trường đại học nông
lâm Thái Nguyên
Chuyên ngành
Mã số

:
:

Trồng trọt

60 62 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP

Người hướng dẫn khoa học:

TS. Phan Thị Vân

Khoa Nông học - Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên

THÁI NGUYÊN - 2011

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số
liệu, kết quả trong luận văn là trung thực và chưa từng dược công bố trong bất
kỳ công trình nghiên cứu nào khác.
Các tài liệu tham khảo sử dụng trong luận văn này đều đã được nêu rõ
nguồn gốc.

Tác giả luận văn

Đinh Công Phương

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

i




LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành luận văn này, tôi đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ của
cô giáo hướng dẫn, cơ quan chủ quản, các cá nhân.
Tôi đặc biệt trân trọng cảm ơn: Tiến sỹ Phan Thị Vân, Trưởng Bộ môn
Cây Lương thực – Cây Công nghiệp, Trường Đại học Nông Lâm Thái
Nguyên là người đã tận tình hướng dẫn, chỉ dạy tôi trong suốt thời gian tôi
thực hiện đề tài này.
Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong Khoa Đào tạo Sau
Đại học, khoa Nông học, trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên, những
người đã truyền thụ cho tôi những kiến thức và phương pháp nghiên cứu quý
báu trong suốt thời gian tôi học tập tại trường.
Tôi xin cảm ơn các em sinh viên ngành trồng trọt K38, K39 đã tham
gia thực hiện, nghiên cứu cùng với tôi trên đồng ruộng.
Và cuối cùng tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất tới gia đình, bạn bè và
đồng nghiệp, những người luôn quan tâm giúp đỡ trong suốt thời gian tôi học
tập và nghiên cứu vừa qua.

Tác giả luận văn

Đinh Công Phương

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

ii




MỤC LỤC
PHẦN 1: Mở đầu…………………………………………………….…….1
1.1. Đặt vấn đề……………………………………………………………...1
1.2. Mục đích và yêu cầu của đề tài…………………………………….…..3
1.2.1. Mục đích...............................................................................................3
1.2.2. Yêu cầu.................................................................................................3
PHẦN 2: Tổng quan tài liệu........................................................................4
2.1. Cơ sở khoa học của đề tài........................................................................4
2.2.Tình hình nghiên cứu và sản xuất ngô trên thế giới.................................5
2.3. Tình hình nghiên cứu và sản xuất ngô ở Việt Nam.................................9
2.4. Tình hình sản xuất ngô tại Thái Nguyên................................................17
2.5. Tính chịu hạn ở thực vật........................................................................18
2.5.1. Khái niệm tính chịu hạn......................................................................18
2.5.2. Nguyên nhân gây hạn.........................................................................19
2.5.3. Cơ chế chịu hạn ở thực vật.................................................................19
2.6. Một số kết quả nghiên cứu về tính chống chịu hạn ở thực vật..............21
2.6.1. Ảnh hưởng của hạn đến sinh trưởng phát triển và năng suất
cây trồng.............................................................................. 21
2.6.2. Các tính trạng sinh lý được sử dụng để đánh giá khả năng chịu hạn của
cây trồng........................................................................................................21
2.6.2.1. Hiệu quả sử dụng nước (TE)............................................................22
2.6.2.2. Sử dụng luật thẩm thấu trong quá trình chọn tạo giống chịu hạn ở cây
ngũ cốc..........................................................................................................25
2.6.2.3. Các kết quả nghiên cứu về khả năng giữ nước của lá.....................29
2.6.2.4. Những khó khăn trong việc chọn tạo giống cây trồng chịu hạn khi sử

dụng các đặc tính sinh lý..............................................................................30
2.6.3. Sự biến đổi thành phần sinh hoá liên quan đến khả năng chịu hạn....31
2.6.4. Một số đặc tính hình thái liên quan đến khả năng chịu hạn của cây
trồng..............................................................................................................32

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

iii




2.6.5. Chọn lọc giống chịu hạn căn cứ vào đặc tính sinh trưởng phát triển..32
2.7. Kết quả nghiên cứu về tính chịu hạn của cây ngô.................................34
2.7.1. Ảnh hưởng của hạn đến sinh trưởng phát triển và năng suất của cây
ngô................................................................................................................34
2.7.2. Một số kết quả nghiên cứu về khả năng chịu hạn của cây ngô..........36
2.7.3. Chiến lược chọn tạo giống ngô cho điều kiện môi trường hạn..........39
PHẦN 3: Vật liệu, nội dung và phương pháp nghiên cứu......................42
3.1. Đối tượng nghiên cứu............................................................................42
3.2. Nội dung nghiên cứu.............................................................................43
3.3. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................43
3.3.1. Đánh giá khả năng chịu hạn của các giống ngô lai tham gia thí
nghiệm..........................................................................................................43
3.3.1.1. Phương pháp đánh giá nhanh khả năng chịu hạn của các giống ngô
lai ở giai đoạn cây con..................................................................................43
3.3.1.2. Đánh giá khả năng chịu hạn của các giống ngô lai trong thí nghiệm ở
thời kỳ cây trỗ cờ bằng phương pháp xác định khả năng giữ nước..............49
3.3.2. Đánh giá khả năng sinh trưởng, phát triển và chống chịu của các giống
ngô thí nghiệm trong điều kiện tưới nước và không tưới nước……………45

3.3.2.1. Địa điểm và thời gian nghiên cứu…………………………………45
3.3.2.2. Phương pháp tiến hành…………………………………………….45
3.3.2.3. Quy trình kỹ thuật trồng trọt áp dụng trong thí nghiệm…………...46
3.3.2.4. Các chỉ tiêu nghiên cứu và phương pháp theo dõi..........................47
3.3.3. Xây dựng mô hình trình diễn các giống ngô lai triển vọng……….....51
3.4. Phương pháp xử lý số liệu......................................................................................51
PHẦN 4: Kết quả nghiên cứu và thảo luận………………………….…..52
4.1. Diễn biến thời tiết khí hậu của Thái Nguyên năm 2009 – 2010……………....52
4.2. Kết quả nghiên cứu khả năng chịu hạn của các giống ngô trong
thí nghiệm....................................................................................................55
4.2.1. Đánh giá khả năng chịu hạn của các giống ngô thí nghiệm ở thời kỳ cây
con................................................................................................................55
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

iv




4.2.2. Đánh giá khả năng chịu hạn của các giống ngô lai trong thí nghiệm ở
thời kỳ cây trỗ cờ bằng phương pháp xác định khả năng giữ nước...............57
4.3. Kết quả nghiên cứu một số chỉ tiêu sinh trưởng, phát triển và năng suất
của các giống ngô thí nghiệm trong điều kiện tưới và không tưới…………59
4.3.1. Kết quả theo dõi các giai đoạn phát dục chính của các giống ngô trong
điều kiện tưới và không tưới……………………………………………….59
4.3.1.1. Giai đoạn trỗ cờ, tung phấn, phun râu................................................61
4.2.1.2. Giai đoạn chín sinh lý.......................................................................63
4.3.2.Tốc độ tăng trưởng chiều cao cây và ra lá của các giống ngô trong điều
kiện tưới và không tưới.................................................................................64
4.3.2.1. Tốc độ tăng trưởng chiều cao cây ....................................................64

4.3.2.2. Tốc độ ra lá………………………………………………………..67
4.3.3. Kết quả theo dõi một số đặc điểm hình thái của các giống ngô trong
điều kiện tưới và không tưới……………………………………………….68
4.3.3.1. Chiều cao cây, chiều cao đóng bắp………………………………..68
4.3.3.2. Số lá trên cây và chỉ số diện tích lá của các giống ngô thí nghiệm
trong điều kiện tưới và không tưới................................................................72
4.3.4. Khả năng chống chịu của các giống ngô trong điều kiện tưới và không
tưới................................................................................................................76
4.3.4.1. Khả năng chống chịu sâu bệnh của các giống ngô thí nghiệm........76
4.3.4.2. Khả năng chống đổ của các giống tham gia thí nghiệm...................79
4.3.5. Trạng thái cây, trạng thái bắp và độ bao bắp của các giống ngô tham gia
thí nghiệm......................................................................................................81
4.3.5.1. Trạng thái cây...................................................................................81
4.3.5.2. Trạng thái bắp………………………………………………………..83
4.3.5.3. Độ bao bắp…………………………………………………………...83
4.3.6. Các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất ………………………...83
4.3.6.1. Các yếu tố cấu thành năng suất…………………………………….86
4.3.6.2. Năng suất của các giống ngô thí nghiệm…………………………..90
4.4. Kết quả xây dựng mô hình trình diễn giống ưu tú………………….....94
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

v




PHẦN 5: Kết luận và đề nghị....................................................................97
1. Kết luận....................................................................................................97
2. Đề nghị...............................................................................................................98
Tài liệu tham khảo.......................................................................................99

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

vi




DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng
2.1
2.2

Nội dung

Trang

Tình hình sản xuất ngô trên thế giới giai đoạn 1961-2010
Tình hình sản xuất ngô ở một số vùng trên thế giới năm

5
6

2008-2009
2.3

Dự báo nhu cầu ngô thế giới đến năm 2020

8

2.4

Tình hình sản xuất ngô ở Việt Nam giai đoạn 1995 - 2009

10

2.5

Tình hình sản xuất ngô tại Thái Nguyên từ 1996 – 2009

17

3.1

Nguồn gốc các giống ngô lai tham gia thí nghiệm

42

4.1

Diễn biến thời tiết khí hậu năm 2009 – 2010 tại Thái Nguyên

53

4.2

Kết quả đánh giá khả năng chịu hạn của các giống ngô thí

56

nghiệm
4.3
4.4
4.5
4.6
4.7

Khả năng giữ nước của các giống ngô trong thí nghiệm
Các giai đoạn sinh trưởng phát triển của các giống ngô trong
điều kiện tưới và không tưới
Tốc độ tăng trưởng chiều cao cây của các giống thí nghiệm
trong điều kiện tưới và không tưới
Tốc độ ra lá của các giống ngô trong điều kiện tưới và không
tưới
Chiều cao cây và chiều cao đóng bắp của các giống ngô thí
nghiệm trong điều kiện tưới và không tưới

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

vii

58
60
65
67
69

4.8
4.9
4.10
4.11
4.12
4.13
4.14

Số lá trên cây và chỉ số diện tích lá của các giống ngô thí
nghiệm trong điều kiện tưới và không tưới
Tỷ lệ nhiễm sâu bệnh của các giống ngô thí nghiệm trong
điều kiện tưới và không tưới
Tỷ lệ gãy thân, đổ rễ của các giống ngô thí nghiệm trong điều
kiện tưới và không tưới
Trạng thái cây, trạng thái bắp độ bao bắp của các giống ngô
thí nghiệm trong điều kiện tưới và không tưới
Các yếu tố cấu thành năng suất của các giống ngô thí nghiệm
trong điều kiện tưới
Các yếu tố cấu thành năng suất của các giống ngô thí nghiệm
trong điều kiện không tưới
Năng suất của các giống ngô thí nghiệm trong điều kiện tưới
và không tưới

4.15 Kết quả đánh giá đối với giống ngô lai có triển vọng
4.16

73
77
80
82

84
85
91
95

Kết quả đánh giá của nông dân đối với giống ngô có triển

96

vọng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

viii




data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....

data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....



data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not

read....

data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....

data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....

data error !!! can't not
read....