Phát triển Ngôn ngữ cho trẻ mầm non, bài giảng cho sinh viên

TR

NGă

IăH CăPH MăV Nă

KHOA SPTN– T ăSPMN

NG

Ths CaoăTh ăL ăHuy n

BƠiăgi ng
PH
NGăPHÁPăPHÁT TRI Nă
NGỌNăNG ăCHOăTR ăM MăNON
DÀNH CHOăH ăCAOă

0

NGăNGẨNHăGDMN


L IăM ă

U

Giáo d c m m non lƠ m c xích đ u tiên trong h th ng giáo d c qu c dơn có
nhi m v hình thƠnh vƠ phát tri n nhơn cách tr , t o ra th h ng

i Vi t Nam có

đ y đ nh ng ph m ch t v s c kh e, trí tu c ng nh đ o đ c đáp ng yêu c u
ngƠy cƠng cao c a xƣ h i. Trong quá trình hình thành và phát tri n nhơn cách tr ,
phát tri n ngôn ng lƠ m t trong nh ng nhi m v quan tr ng. M c đích c a công
vi c nƠy lƠ b

c đ u hình thƠnh cho tr nh ng n ng l c ngôn ng nh nghe l i nói

vƠ phát ơm, kh n ng s d ng t ng , các ki u cơu ti ng Vi t vƠ đ c bi t lƠ nói n ng
m ch l c trong giao ti p vƠ h c t p. NgoƠi ra, tr còn đ

c chu n b m t s k n ng

ti n đ c vi t đ tr h c ti ng Vi t khi h c l p m t.
BƠi gi ng nƠy đ

c s d ng cho đ i t

ng lƠ sinh viên chuyên ngƠnh giáo

d c m m non, h cao đ ng. BƠi gi ng c ng có th đ
kh o cho các h đƠo t o giáo viên m m non khác .

1

c s d ng lƠm tƠi li u tham


M cătiêuăc aăh căph n
1.ăKi năth c:ă

- Hi u đ

c khái ni m, đ c đi m, n i dung, ph

ng pháp, hình th c c a vi c

phát tri n ngôn ng cho tr m m non.
- V n d ng đ

c các ph

ng pháp giáo d c chu n m c ng ơm ti ng Vi t,

phát tri n v n t , d y tr đ t cơu, phát tri n ngôn ng m ch l c cho tr m u giáo.
- Hi u vƠ v n d ng đ

c các bi n pháp cho tr lƠm quen v i bi u t

ng t vƠ

câu.
- Bi t đ

c ch

ng trình cho tr lƠm quen v i ch cái.

- Bi t l p k ho ch ho t đ ng Nh n bi t t p nói, ho t đ ng LƠm quen v i ch
vi t.
- Liên h th c ti n vi c phát tri n ngôn ng c a tr

tr

ng m m non.

2.ăK ăn ng:ă
- Có k n ng xơy d ng trò ch i h c t p, bƠi t p trò chuy n v i tr .
- Có k n ng l p k ho ch ho t đ ng Nh n bi t t p nói vƠ LƠm quen v i ch
cái.
- Có k n ng t ch c ho t đ ng Nh n bi t t p nói vƠ LƠm quen v i ch cái.
- Có k n ng l p k ho ch có tr k chuy n theo tranh, đ v t, đ ch i, kinh
nghi m vƠ k chuy n sáng t o.
- Nh n xét và đánh giá gi d y c a mình vƠ c a sinh viên khác.
3.ăTháiăđ :ă
- Nh n đ nh đ
trong t

c t m quan tr ng c a môn h c v i ngh nghi p c a mình

ng lai.
- Ch đ ng v n d ng ki n th c đƣ h c đ phát tri n ngôn ng cho tr m u

giáo.

2


Ch

PH

ngă1

NGăPHÁPăPHÁTăTRI NăNGỌNăNG ăCHOăTR ăEMă
LÀ M TăKHOAăH C

A.ăM cătiêu
- Hi u đ

cđ it

ng nghiên c u c a môn h c.

- Hi u đ

c m i liên h gi a ph

ng pháp phát tri n ngôn ng v i các ngƠnh

khoa h c khác.
- Bi t các ph

ng pháp nghiên c u môn h c.

B.ăN iădung
1.1.

iăt

ngănghiênăc uă

LƠ quá trình d y nói cho tr 0 - 6 tu i, bao g m:
- M c đích d y h c: phát tri n ho t đ ng ngôn ng cho tr

tr

ng MN

- Nhi m v c a môn h c:
+ Giáo d c chu n m c ng ơm.
+ Hình thƠnh vƠ phát tri n v n t .
+ D y tr các m u cơu ti ng Vi t.
+ Phát tri n l i nói m ch l c.
+ Phát tri n l i nói ngh thu t.
+ Chu n b cho tr h c đ c, h c vi t

tr

ng ph thông.

+ Giáo d c tình yêu, s trơn tr ng ti ng m đ vƠ v n hoá giao ti p ngôn
ng .
- Ph

ng pháp vƠ bi n pháp:

S d ng các ph
non đ

ng pháp, bi n pháp d y h c phù h p v i đ tu i m m

c v n d ng c th vƠo công vi c phát tri n ngôn ng cho tr .
- Các hình th c t ch c ho t đ ng giáo d c vƠ d y h c.

1.2.

- Các đi u ki n vƠ ph

ng ti n d y h c.

M iăliênăh ăgi aăph

ngăphápăphátătri năngônăng ăchoătr ăv iăcácăngƠnhă

khoaăh căkhác
1.2.1. M iăliênăh ăv iăngônăng ăh c
Các ki n th c v ngôn ng h c lƠ nh ng ki n th c c b n c a ngôn ng

3


ti ng Vi t. Phát tri n ngôn ng nói cho tr m m non c ng b t đ u t vi c phát tri n
các n i dung đó. Vì v y, nh ng ki n th c v ngôn ng h c s lƠ nh ng ki n th c c
s giúp cho các nhƠ giáo d c hi u đúng n i dung, tìm ra các ph

ng pháp hi u qu

đ phát tri n ngôn ng cho tr .
1.2.2.ăM iăliênăh ăv iătơmălíăh c tr ăem
Tơm lý h c tr em tr

c tu i h c đƣ nghiên c u ch c n ng tơm lí tr , các

ho t đ ng ch đ o c a tr ... D a trên, c s nghiên c u đó, các nhƠ giáo d c xác
đ nh đu c m c đích, nhi m v , n i dung, ph

ng pháp vƠ hình th c d y tr nói cho

phù h p v i t ng đ tu i vƠ n ng l c c a tr .
1.2.3.ăM iăliênăh ăv iăgiáoăd căh c m mănon
Phát tri n ngôn ng đ

c coi nh lƠ m t b ph n c a khoa h c giáo d c

m m non, l nh v c c th c a khoa h c giáo d c m m non. Phát tri n ngôn ng
đ

c tích h p trong t t c các ho t đ ng giáo d c trong tr

ng m m non.

N m v ng khoa h c giáo d c h c m m non, gi i quy t t t m i quan h gi a
các môn h c, t n d ng các c h i có đ
l

c, giáo viên m m non có th nơng cao ch t

ng giáo d c ngôn ng cho tr .

1.2.4.ăM iăliênăh ăv iăsinhălíăh c

Ngôn ng có c s sinh lý h c. B máy phát ơm c a con ng
s n sinh ra ơm thanh ngôn ng . Ho t đ ng c a t duy ng

i lƠ c quan

i lƠ s n ph m c a não

b . Thính giác giúp tr nghe l i nói trong quá trình h c nói. Nh v y, ho t đ ng l i
nói có c s sinh lý h c.
1.3.ăCácăph

ngăphápănghiênăc uă

- Ph

ng pháp phân tích vƠ t ng h p các tƠi li u lí lu n.

- Ph

ng pháp quan sát s ph m.

- Ph

ng pháp đi u tra giáo d c: đi u tra b ng phi u cơu h i, trò chuy n,

ph ng v n, to đƠm, tr c nghi m.
- Ph

ng pháp t ng k t kinh nghi m s ph m.

- Ph

ng pháp th c nghi m s ph m.

- Ph

ng pháp th ng kê toán h c.

4


Cơuăh iăônăt p
1. T i sao nói ph
2.

it

ng pháp phát tri n ngôn ng tr em lƠ m t khoa h c?

ng nghiên c u c a khoa h c ph

ng pháp phát tri n ngôn ng

lƠ gì? Nó có quan h nh th nƠo v i các khoa h c khác?

5

tr em

Ch

ngă2

NHI MăV , HỊNHăTH CăVẨăPH

NGăPHÁPă

PHÁTăTRI NăNGỌNăNG ăTR ăEM
A. M cătiêuă
- Hi u đ

c các nhi m v phát tri n ngôn ng cho tr m m non.

- Hi u đ

c các ph

- Hi u đ

c các hình th c phát tri n ngôn ng cho tr m m non.

ng pháp phát tri n ngôn ng cho tr m m non.

B.ăN iădung
2.1. Cácănhi măv ăphát tri năngônăng ătr ăem: Có 7 nhi m v
2.1.1.ăGiáoăd căchu năm căng ăơmăti ngăVi t
- Luy n cho tr nghe ơm thanh ngôn ng .
- D y tr phát ơm đúng các ơm v ti ng Vi t trong các k t h p ơm ti t - t cơu theo chu n m c ơm thanh ti ng Vi t.
- D y tr bi t đi u ch nh h i th ngôn ng đ t o nên s h p lý c a ơm thanh

ngôn ng v c

ng đ , nh p đi u, t c đ c a l i nói, ng đi u khi nói đ t o nên s

bi u c m khi giao ti p.
- S a các l i phát ơm c a tr .
2.1.2.ăHìnhăthƠnhăvƠăphátătri năv năt ăchoătr
- LƠm giƠu v n t cho tr : lƠm phong phú s l

ng t c a tr .

- Nâng cao kh n ng hi u ngh a c a t c a tr , d y tr dùng t chính xác,
phát tri n v n t đ ng ngh a, trái ngh a, nhi u ngh a.
- Tích c c hoá v n t cho tr : giúp tr s d ng t m t cách chính xác, linh
ho t trong các ng c nh giao ti p.
2.1.3.ăD yătr ăs ăd ngăcácăm uăcơuăti ngăVi t
- D y tr nói đúng các m u cơu theo c u trúc ti ng Vi t.
- S a cơu sai cho tr , nh

cơu thi u thƠnh ph n, cơu sai tr t t

t ,

câu sai logic.
2.1.4.ăPhátătri năl iănóiăm chăl c
-

n v ngôn ng đ giao ti p không ph i lƠ m t cơu mƠ lƠ m t ngôn b n. Vì th

s m ch l c c a l i nói lƠ r t c n thi t.

6


- D y l i nói m ch l c cho tr có hai d ng: đ c tho i vƠ đ i tho i. Th c ch t
đó là vi c rèn kh n ng t duy ngôn ng vƠ s d ng l i nói đ giao ti p. S m ch
l c c a ngôn ng chính lƠ s m ch l c c a t duy.
- M c đích c a phát tri n l i nói m ch l c lƠ đ giúp tr t du y ngôn
ng t t, di n đ t rõ rƠng, không ê a, bi t ng t ngh gi ng đúng ch , l i nói
mang s c thái bi u c m.
2.1.5.ăChu năb ăchoătr ăh căđ c, h căvi tă ătr

ngăph ăthông

- D y tr nh n di n vƠ phát ơm đúng 29 ch cái theo ki u ch in th

ng

- Cho tr lƠm quen v i các khái ni m ơm, ti ng, t , câu.
- Cho tr lƠm quen d n v i các k n ng: ng i, c m bút, tô, vi t, gi sách, bi t
cách đ c sáchầ
2.1.6. Phátătri năl iănóiăngh ăthu tăthôngăquaăvi că choătr ăti păxúcăv iă
th , truy n
Cho tr ti p xúc v i th , truy n lƠ con đ

ng phát tri n l i nói, đ c bi t lƠ l i

nói ngh thu t. Thông qua các tác ph m v n h c có ch n l a, tr h c đ

c l i hay,

ý đ p, nh ng t trong sáng, g i c m, l i nói ví vonầ Qua đó tr có th s d ng
ngôn ng trong giao ti p m t cách phong phú, hay, đ p.
2.1.7.ăGiáoăd cătìnhăyêuăđ iăv iăti ngăm ăđ ăvƠăv năhoáăgiaoăti păngônăng .
- D y tr bi t s d ng ng đi u sao cho phù h p, bi u c m; s d ng t ng
chính xác, phong phú, g i c m; s d ng cơu phù h p v i hoƠn c nh, di n đ t rõ
rƠng m ch l cầ
- Giáo d c tr bi t ph i h p các ph
b ầ) đ l i nói thêm bi u c m, cu n hút ng
2.2. Cácăph
2.2.1.ăPh
Ph

ng ti n phi ngôn ng (c ch , đi u
i nghe.

ngăphápăphátătri năngônăng ătr ăem
ngăphápătr căquan
ng pháp nƠy đ m b o m i liên h gi a h th ng tín hi u th nh t (đ i

t

ng đ tr c quan) vƠ h th ng tín hi u th hai (ngôn ng phát ra khi quan sát đ i

t

ng).

2.2.1.1.
-

M c đích ph

ng pháp:

Hình thƠnh m t s ki n th c m i, hình thƠnh v n t cho tr .

7


-

C ng c ki n th c, c ng c v n t .

-

Rèn luy n phát ơm.

2.2.1.2.

Các d ng tr c quan:

a. Quan sát
- LƠ ph

ng pháp d y tr s d ng các giác quan c a mình đ tích lu d n

nh ng kinh nghi m, nh ng hình nh, nh ng bi u t

ng vƠ k x o ngôn ng . Vi c

cho tr xem v t th t giúp tr nh n bi t, tri giác v t m t cách khái quát vƠ c th t ng
chi ti t.
giúp tr quan sát, cô có th s d ng v t th t đ tr dùng các giác quan đ

-

nhìn, s , ng i, n m, nghe s v t ngay tr
- Trong khi h
v i s d ng t t

c m t mình.

ng d n tr quan sát, cô ch vƠo v t, b ph n c a v t k t h p

ng ng v i v t đó, b ph n đó.

- N u không có v t th t, giáo viên có th thay th b ng đ ch i, tranh nh.
L uý
- Nh ng bƠi t p v quan sát ph i g n li n v i vi c cung c p t đ t ng luôn
theo sát vƠ c ng c nh ng đi u đƣ thu đ

c.

- Khi t ch c quan sát, không nên ch h
hi n t

ng riêng l mƠ c n th y đ

ng s chú ý c a tr vƠo các s v t,

c m i liên h gi a chúng. Ví d : quan sát tr i

n ng, m a.
- Khi t ch c cho tr quan sát đ lƠm giƠu v n t cho tr , cô c n chú ý đ n
đ c đi m l a tu i, kh n ng nh n th c, h ng thú c a tr đ t ch c quan sát cho phù
h p v i tr .
b. Tham quan
Tham quan lƠ con đ

ng đ a tr em đ n g n v t th , hi n t

ng. Tu t ng

đ tu i, tham quan đi t nh ng v t th liên quan đ n sinh ho t cá nhơn hƠng ngƠy
đ n th gi i r ng l n h n. Ch ng h n, đ i v i tr m u giáo bé, cho tr tham quan
nhƠ b p c a tr

ng, tham quan l p anh ch l n, tham quan sơn tr

ng. V i tr m u

giáo l n có th t ch c cho tr tham quan vi n b o tƠng, công viên, tr
h cầ
*Bu i tham quan c n đ m b o các yêu c u sau:

8

ng ti u

- N i dung tham quan ph i đáp ng đ

c s thích c a tr .

- T ch c tham quan ph i giúp tr chú ý đ n cái chính, cái tr ng tơm. Không
đ cho nh ng cái nh , l chi ph i tr .
- Bu i tham quan không mang tính ch t c a bu i h c. Nó ph i đ
nh nhƠng, tho i mái. Tr

c t ch c

c khi t ch c cho tr tham quan cô giáo c n ph i c n

ph i l p k ho ch c th .
- Sau bu i tham quan c n t ch c cho tr c ng c l i nh ng nh n th c vƠ n
t

ng đƣ thu nh n đ

c trong bu i tham quan.

c. Xem phim
LƠ cách s d ng máy móc, thi t b vƠo quá trình d y h c trong đi u ki n cho
phép, t o đi u ki n cho tr quan sát, tham quan c nh v t mƠ tr không th đ n t n
n i đ quan sát, ho c cho tr xem l i nh ng c nh quay trong quá kh . Ví d : xem
phim v cu c s ng c a con v t
2.2.2. Ph

ngăphápădùngăl i

2.2.2.1.

Ơm tho i

trong r ng, đ ng v t s ng d

i bi n sơuầ

- LƠ cách s d ng h th ng cơu h i c a cô vƠ cơu tr l i c a tr nh m giúp
cho ngôn ng c a tr phát tri n.
- Ơm tho i c n đ

c ti n hƠnh tho i mái, đáp ng đ

c yêu c u c a tr , c n

ti n hƠnh đ i v i t ng tr . Nên có đ dùng tr c quan đ t tr

c m t tr khi đƠm

tho i.
- H th ng cơu h i c n phù h p v i kh n ng nh n th c vƠ đ c đi m ngôn ng
c a tr .
2.2.2.2.

S d ng l i nói m u

M u l i nói đ

c s d ng nh m t ph

ng pháp khi ch cho đ a tr cách

th c t t nh t đ di n đ t suy ngh c a mình.
L u ý, s l

ng cơu trong m u ph i phù h p v i kh n ng chú ý vƠ trí nh

c a tr . Tr cƠng nh cơu cƠng ph i ng n g n.
2.2.2.3.

Gi ng gi i

LƠ ph

ng pháp dùng l i nói cho tr hi u v đ c đi m,tính ch t c a

m t v t hay m t hƠnh đ ng nƠo đó. Cô s d ng nh ng t mƠ tr đƣ bi t đ

9


gi ng gi i cho tr nh ng t mƠ tr ch a bi t. Cách lƠm nƠy hay đ

c áp d ng

trong vi c phát tri n v n t qua các gi k chuy n, đ c th . L i gi ng gi i c a
cô ph i ng n g n, rõ rƠng, d hi u.
2.2.2.4. Ch d n

LƠ cách th c cô giáo dùng l i nói đ ch cho tr bi t cách lƠm vƠ cách đ t
đ

c k t qu cu i cùng c a công vi c.
2.2.2.5. Nh c nh
LƠ l i g i ý cho tr khi g p khó kh n. Tránh n ng l i hay chê bai tr .
ánh giá, nh n xét l i nói c a tr

2.2.2.6.

Cô giáo dùng l i đ đánh giá, nh n xét l i nói c a tr đúng hay ch a đúng.
2.2.2.7. S d ng cơu h i
Cơu h i dùng cho tr có nhi u lo i khác nhau: cơu h i h
tr đ n vi c nh n th c, đ i t
Cô giáo th

ng s chú ý c a

ng; cơu h i đòi h i tr ph i tìm ki m, suy lu n.

ng đ t cơu h i k t h p v i tr c quan

c, k tác ph m v n h c

2.2.2.8.

Cô giáo đ c, k tác ph m v n h c cho tr nghe qua đó rèn luy n phát ơm,
cung c p v n t , các m u cơu cho tr vƠ d y tr nói m ch l c.
2.2.3.ăPh

ngăphápăth căhƠnh

Ph ng pháp nƠy đòi h i cô giáo ph i chú tr ng vi c cho tr tích c c tham gia vƠo
s d ng l i nói. C n có nh ng bƠi t p chuyên bi t đ luy n cho tr m t k n ng nƠo đó. Ví
d : cho tr đ c bƠi bƠi đ ng dao đ luy n các ơm, bƠi t p luy n c quan phát ơm...
2.2.4.ăPh

ngăphápătròăch i

Ho t đ ng vui ch i gi vai trò quan trong các ho t đ ng giáo d c
m m non.

tr

ng

i v i vi c d y nói cho tr trò ch i gi vai trò vô cùng quan tr ng. Ví

d : trò ch i h c t p luy n c quan phát ơm, phát tri n v n t ...; trò ch i đóng vai
theo ch đ có hi u qu trong vi c phát tri n v n t , v n hóa giao ti p...
2.3.ăCácăhìnhăth căphátătri năngônăng ătr ăem
2.3.1.ăPhátătri năngônăng choătr trongăgi ăh c
- Gi chuyên bi t, g m có: Gi nh n bi t t p nói và LƠm quen ch cái

10


- Gi

u th : LƠm quen v i tác ph m v n h c, Làm quen v i môi tr

ng

xung quanh.
Ngoài ra, các gi h c khác đ u có tác d ng đ i v i s phát tri n ngôn ng
cho tr .
2.3.2.ăPhátătri năngônăng ătrongăcácăho tăđ ngăkhác
NgoƠi các gi h c, các ho t đ ng giáo d c

tr

ng m m non nh : lao đ ng,

ho t đ ng vui ch i, ho t đ ng ngoƠi tr i, ch đ sinh ho t hƠng ngƠy đ u có vai trò
quan tr ng trong vi c phát tri n ngôn ng cho tr m m non.
Nh v y, t hình th c phát tri n ngôn ng cho tr ta th y rõ, nhi m v phát
tri n ngôn ng cho tr đ

c tích h p trong các ho t đ ng giáo d c.

Cơuăh iăônăt p:
1. Có m y nhi m v phát tri n ngôn ng cho tr m m non, nhi m v nƠo lƠ
quan tr ng nh t?
2. Phơn tích m i quan h gi a các nhi m v .
3. Trình bƠy các ph

ng pháp phát tri n ngôn ng cho tr m m non.

4. Trình bƠy các hình th c phát tri n ngôn ng cho tr m m non.

11


Ch

ngă3

GIÁOăD CăCHU NăM CăNG ăỂMăTI NGăVI T
A.ăM cătiêu
- Hi u đ

c khái ni m giáo d c chu n m c ng ơm.

- Hi u đ

c các nhi m v , n i dung, bi n pháp, hình th c giáo d c chu n

m c ng ơm ti ng Vi t cho tr m m non.
- V n d ng đ

c bi n pháp giáo d c chu n m c ng ơm cho tr t ng đ

tu i.
- Xơy d ng trò ch i h c t p nh m rèn luy n chu n m c ng ơm cho tr .
B.ăN iădung
3.1. Kháiăquátăv ăgiáoăd căchu năm căng ăơmăti ngăVi tă
3.1.1. B ămáyăphátăơmă– c ăquanăs năsinhăraăơmăthanhăngônăng ă
- B máy phát ơm c a con ng

i lƠ m t trong nh ng đi u ki n v t ch t quan

trong nh t mƠ thi u nó không th có ngôn ng . N u trong c u t o c a nó có s
khi m khuy t nƠo đó thì vi c hình thƠnh l i nói lƠ đi u h t s c khó kh n.
- Tr em m i sinh ra ch a có b máy phát ơm hoƠn ch nh. Tu i m m non lƠ
giai đo n hoƠn ch nh d n b máy đó.
3.1.2.ăGiáoăd căchu năm căchínhăơmălƠăgì?
Giáo d c chu n m c ng ơm cho tr lƠ t p cho tr phát ơm chính xác, rõ rƠng
m i cơu, ti ng c a ti ng Vi t đúng quy đ nh. NgoƠi ra, còn rèn luy n cho tr kh
n ng nghe ơm thanh ngôn ng , bi t đi u khi n h i th đúng, bi t đi u ch nh gi ng
nói c a mình sao cho bi u c m, phù h p v i t ng hoƠn c nh giao ti p.
3.1.3.ă

cătr ngăc aăvi căd yăti ngăVi t.
Ểm ti t lƠ đ n v phát ơm c b n. Trong ti ng Vi t, khi phát ơm, các ơm ti t

tách r i nhau, m i ơm ti t l i g n v i m t thanh đi u. Vì th d y tr phát ơm đúng
tr

c h t ph i d y tr phát ơm rõ t ng ơm ti t vƠ thanh đi u c a t ng ơm ti t đó.

3.2. Cácănhi măv ăgiáo d căchu năm căng ăơmăti ngăVi t
3.2.1. Rènăluy năkh ăn ngăngheăl iănói
- Rèn luy n cho tr nghe vƠ phơn bi t ơm thanh trong cu c s ng.

12


- Rèn luy n cho tr tri giác đ

c tính bi u c m c a ngôn ng : s ơu y m, s

vui v , s bu n bƣầ
- Rèn luy n cho tr phơn bi t các ơm v
- Rèn luy n kh n ng nghe cho tr bao g m các thƠnh t nh : kh n ng
chú ý nghe, nghe t ng ơm v , tri giác t c đ kh n ng nghe t t t o đi u ki n cho
kh n ng nói phát tri n.
3.2.2.ăRènăluy năkh ăn ngăphátăơm
- Rèn luy n b máy phát ơm: rèn luy n s linh ho t c a l

i, môi, r ngầ

- Rèn luy n th ngôn ng : lƠ rèn luy n kh n ng hít vƠo nhanh, ng n và
th ra nh p nhƠng t o đi u ki n cho kh n ng nói các cơu m t cách tho i mái
trong quá trình di n đ t. Th ngôn ng đúng t o đi u ki n phát ơm rõ nét, gi
đ

cc

ng đ nói phù h p, l i nói khúc chi t, nh nhƠng, l i nói bi u c m.

- Rèn luy n gi ng nói cho tr : lƠ giúp cho tr có kh n ng đi u khi n
gi ng nói c a mình sao cho tr nên bi u c m, rõ rƠng, th hi n đ
c m c a ng

i nói. C n chú ý đ n đ c tính c a gi ng nói:

+ Cao đ : s
xu ng th p vƠ ng
+C

c thái đ , tình

nơng lên, h xu ng c a ơm thanh, chuy n gi ng t

cao

c l i.

ng đ : phát ơm v i m t c

ng đ chính xác, h p lý phù h p v i ng

c nh.
+ Ểm s c: s c thái riêng lƠm nên đ c tr ng c a gi ng nói m i ng

i (ơm

vang, tr m, m, đ cầ).
3.2.3.ăHoƠnăthi năchu năm căchínhăơm:ă
Chính âm lƠ quy đ nh th ng nh t v ơm thanh ngôn ng ti ng nói c a m t
qu c gia, dơn t c. Trong ti ng Vi t, các nhƠ ngôn ng xác đ nh phát ơm c a
ph

ng ng HƠ N i đ

c l y lƠm c s chính ơm.

Giáo viên ph i n m v ng chính ơm vƠ phát ơm chu n. Giáo viên c n c
vào đó lƠm m u cho tr phát ơm vƠ kh c ph c các l i do ti ng đ a ph

ng gơy ra.

3.2.4.ăRènăluy năng ăđi uăl iănói
Ng đi u lƠ t ng h p ph c t p các ph

ng ti n bi u c m ng ơm c a l i nói

nh : giai đi u, t c đ , nh p đi u, tr ng ơm (logic vƠ ng pháp), ơm s c.

13


- Giai đi u: nơng lên ho c h gi ng nói lƠm l i nói mang s c thái khác nhau
(du d

ng, m m m iầ).
- T c đ : nhanh, ch m.
- Nh p đi u: l i nói nh p nhƠng, tách b ch các t , ơm ti t.
- Tr ng ơm: nh n m nh v phát ơm trong l i nói.
- Ểm s c: l i nói th hi n s c thái riêng, đ c tr ng gi ng nói c a t ng ng òi.
Cô giáo c n giáo d c tr bi t th hi n ng đi u phù h p trong các hoƠn c nh

giao ti p.
3.2.5. S aăcácăl iăphátăơmăchoătr
tu i m m non, khi c quan phát ơm đang
th

giai đo n hoƠn thi n thì tr

ng m c các l i phát ơm. Cô giáo c n c vƠo chính ơm đ s a các l i phát ơm

cho tr .
3.3. Cácăn iădungăvƠăbi năphápăgiáoăd căchu năm căng ăơm
3.3.1. Giaiăđo nă1 ( tr t 18 tháng đ n 36 tháng tu i)
c đi m

3.3.1.1.

Tr l a tu i nƠy phát tri n nhanh chóng, kh n ng hi u l i nói, v n t t ng
nhanh, c u trúc t hoƠn thi n, th

ng s d ng cơu ng n.

M t ơm thanh ngôn ng đ
m tb

c phát tri n m nh, c quan phát ơm hoƠn thi n

c (hai hƠm r ng hình thƠnh đƣ đi u khi n đ

phát ơm đ

c môi, l

i..) t o đi u ki n

c. Tri giác nghe t t h n c ng có tác đ ng t t đ n kh n ng phát ơm.

3.3.1.2. Nhi m v
B ng con đ

ng giao ti p th

ng xuyên, có h th ng c a tr v i ng

i l n,

cô giáo chú ý phát tri n tri giác nghe, c ng c vƠ phát tri n các b ph n c a c
quan phát ơm.
3.3.1.3. N i dung vƠ bi n pháp
- Cho tr b t ch

c vƠ rèn luy n phát ơm các ph ơm môi nh : p, b, m, các

nguyên ơm đ n: a, o, ô , ...
-

i v i tr 2 tu i tr đi, c n đ a ra các ơm khó phát ơm h n nh : s, r, ch,

x, có th giai đo n nƠy các ơm nƠy tr ch a phát ơm chính xác nh ng v n c n đ
rèn luy n.

14

c


- D a vƠo b phát ơm c a tr mƠ cô cho tr phát ơm các ơm trong các k t h p
khác nhau. Ví d : ơm v “b”  bƠ b bé.

i u nƠy giúp tr phát ơm rõ các ơm v ,

c ng chính lƠ luy n kh n ng nghe ơm v vƠ phát ơm c a các ơm v đó.
- Cho tr nh c đi nh c l i các ơm v s t o thƠnh các m u, t đó rèn luy n k
n ng, k x o phát ơm, c u t o ơm c a tr .
- C n đ c bi t l u ý các ơm mƠ tr phát ơm không chính xác ho c hoƠn toƠn
không phát ơm đ

c đ rèn luy n cho tr . Ví d : các nguyên ơm đôi nh iê, uô,

,

các v n có ơm đ m u, các ph ơm s, x, ch, l.
- Các m u phát ơm c n đ t trong ho t đ ng ngôn ng giao ti p. Quá trình rèn
luy n nƠy có th thông qua m t s gi h c ( Làm quen v i ơm nh c, nh n bi t t p
nói, LƠm quen v n h cầ), đ c bi t thông qua qua trò ch i.
3.3.2. Giaiăđo nă2 (tr 3 - 5 tu i)
3.3.2.1.

c đi m
tu i nƠy v n t c a tr t ng nhanh. Tr hi u ngh a c a t vƠ dùng t chính

xác h n. Tr đƣ s d ng đ
đ

c nhi u m u cơu đ n gi n đúng ng pháp, k tu n t

c m t s cơu chuy n ng n, tr c ng đƣ bi t k chuy n theo tranh. Nh v y, đi u

ki n vƠ kh n ng giao ti p đƣ m r ng.

M t ơm thanh c a l i nói c ng nhanh chóng phát tri n. Tr l nh h i vƠ phát
ơm đ

c nhi u ơm v , phát ơm các t , các cơu rõ nét h n. Tr b t đ u bi t đi u

ch nh t c đ , c

ng đ c a gi ng nói.

3.3.2.2. Nhi m v
Phát tri n kh n ng nghe các ơm ti t, phát ơm đúng trong t t c các ơm v
ti ng Vi t trong t , trong cơu m t cách rõ rƠng, rƠnh m ch.
Ti p t c rèn luy n k n ng đi u ch nh gi ng nói v i c

ng đ , t c đ phù

h p v i tình hu ng giao ti p.
3.3.2.3. Bi n pháp
- Bi n pháp ch y u lƠ s d ng các bƠi t p, TC t p cho tr phát ơm các ơm v
trong ti ng vi t.

c bi t, các ơm v khó nh ơm: s, tr, r, x, chầph i chú ý t p cho

tr ngay t khi m i 3 tu i.
- Luy n phát ơm các ơm v ti ng m đ bao g m 4 lo i công vi c tu n t thay

15


đ i nh sau:

+ Luy n các b ph n c a c quan phát ơm nh môi, l
đ

i, hƠm. Vi c nƠy

c ti n hƠnh b ng cách, giáo viên t ch c các bƠi t p, trò ch i đ phát tri n, chính

xác hoá các v n đ ng c a các b ph n c u ơm nh luy n c u ơm đúng, th nh p
nhƠng b ng mi ng, phát tri n, đi u ch nh gi ng nói. Ví d : luy n đ linh ho t c a
l

i qua TC “Chú l

i vui tính”ầ

+ Chính xác hoá vi c phát ơm các ơm v riêng bi t, bi t tách m t ơm ra kh i
ơm khác b ng các bƠi t p trò ch i, tách bi t các ơm ra vƠ phát ơm đ sau đó tr có
th b t ch

c lƠm theo. Lo i công vi c nƠy giúp tr phơn bi t đ

c các ơm v g n

nhau. Rèn luy n phát ơm k t h p v i th hi n ngôn ng vƠ luy n gi ng. Ví d : trò
ch i “ oán xem con gì kêu” (lƠm ti ng ong kêu “rì rì” đ luy n phát ơm “r” ho c
ti ng ve kêu đ luy n ơm “v”)
+ Luy n phát ơm đúng các ơm v trong ơm ti t, trong t . L a ch n các t , các
ơm ti t khác nhau có ch a m t ơm v nƠo đó đ t p cho tr phát ơm rõ nét các ơm v
đó. Ví d : trò ch i “Con gì xu t hi n” (luy n phát ơm đúng ơm “r” b ng cách đ a
các lo i con có tên g i lƠ ơm “r” r i cho tr g i tên: con r t, con ru i, con r n...)

+ Luy n phát ơm đúng các ơm trong c u trúc cơu (l i nói) thông qua trò ch i,
cơu đ , th ca, truy n. Ví d : cho tr đ c đ ng dao bƠi “Dung d ng dung d ” đ
luy n ơm “d”ầ
3.3.3. Giaiăđo nă3 ( tr 5 - 6 tu i)
3.3.3.1.

c đi m
a s tr m u giáo l n đƣ n m đ

c vƠ phát ơm chính xác t t c các ơm v

c a ti ng m đ vƠ các thanh đi u. Các t , các câu tr đ u phát ơm t

ng đ i chính

xác, gi ng đi u phù h p v i n i dung vƠ hoƠn c nh giao ti p.
S ít tr còn m c m t s l i sai v phát ơm khi g p các t khó, b sót m t s
nguyên âm. M t s tr khác không phơn bi t đ
tr-ch, r-d, ho c ch a lƠm ch đ

cc

c các ơm g n gi ng nhau nh : s-x,

ng đ , ng đi u gi ng nói.

3.3.3.2. Nhi m v
- Ti p t c hoƠn thi n kh n ng nghe l i nói, c ng c các k n ng nói đúng
các t , cơu, s d ng ng đi u phù h p v i hoƠn c ng giao ti p.

16


- Phơn bi t vƠ rèn luy n phát ơm chính xác nh ng ơm tr th

ng hay l n l n

nh : s-x, tr-ch, r-d.
3.3.3.3. Bi n pháp
- Ch n các ơm g n nhau đ tr so sánh vƠ phơn bi t. Ví d : qu s u – x u xí;
xôi g c – n

c sôi, tr ng cơy – cơy chu i.

- Phơn bi t ơm trong các t b ng cách ch n các b c tranh ho c các trò ch i
có các t có các ơm khác nhau, c n phơn bi t vƠ d y tr phơn bi t chúng. Ví d : ơm
c, cho tr xem tranh “ qu cƠ”, tranh “con cá”.
- Phơn bi t các ơm trong c u trúc cơu, cô s d ng các bƠi t p, các trò ch i
ngôn ng , các cơu chuy n, tranh nh...đ t p cho tr nói nhanh và luy n nghe cho
tr .
3.4. Cácăhìnhăth cărènăluy năng ăơmăchoătr
3.4.1.ăTi tăh cărènăluy năphátăơm
-

i v i tr d

i 3 tu i:

+ Hình th c: cá nhơn
+ Th i gian: t 10 – 15 phút

+ M c đích: Phát tri n s chú ý l i nói, phát tri n tri giác nghe, th ngôn
ng , hoƠn thi n b máy phát ơm.
+ Bi n pháp: u tiên s d ng bi n pháp b t ch

c, s d ng các bƠi đ ng dao,

ca dao, trò ch i.
-

i v i tr 3 – 5 tu i:
+ Hình th c: c nhóm
+ Th i gian: 15 – 20 phút.
+ M c đích: phát tri n kh n ng nghe hình v vƠ l i nói, ti p t c hoƠn thi n

v n đ ng b máy phát ơm; c ng c k n ng phát ơm; hoƠn thi n phát ơm đúng t ,
cơu; phát tri n k n ng s d ng c

ng đ gi ng nói thích h p, t c đ ng đi u h p

lý.
+ Bi n pháp: S d ng trò ch i đ c l p, các bƠi t p trò ch i, cơu đ , chuy n
vui, chuy n k ầ

17


-

i v i tr 5 – 6 tu i:
+ Hình th c: c nhóm

+ Th i gian: 15 - 20 phút.
+ M c đích: rèn luy n, c ng c vƠ hoƠn thi n các k n ng, k x o có liên

quan đ n các m t c a chu n m c ng ơm. Chú ý đ c bi t đ

ch

ng đ n các ơm v

s – x, r – d, tr – ch, l – n ầ
+ Bi n pháp: S d ng trò ch i h c t p, cơu đ , t c ng , ca dao, đ ng dao,
th , chuy n vui, chuy n k ầ.
3.4.2.ăă

aăvi cărènăluy năng ăơmăvƠoăcácăti tăh c
Có th đ a vi c rèn luy n phát ơm cho tr trong các gi : k chuy n, đ c th ,

ơm nh c, lƠm quen v i ch cáiầ
3.4.3ăRènăluy năng ăơmăngoƠiăgi ăh c
M i lúc, m i n i cô đ u có th luy n ng ơm cho tr nh : lúc t p th d c, đi
d o, ch i t do, đón tr tr ầ.Công vi c nƠy cô c n ti n hƠnh th

ng xuyên vƠ kiên trì.

Cơuăh iăônăt p:
1. Th nƠo lƠ giáo d c chu n m c ng ơm cho tr m m non?
2. Phơn tích các nhi m v giáo d c chu n m c ng ơm cho tr m m non.
3. Trình bƠy đ c đi m ng ơm c a tr nhƠ tr , m u giáo.
4. Nêu bi n pháp giáo d c chu n m c ng ơm cho tr các đ tu i.
5. Thi t k gi h c giáo d c chu n m c ng ơm cho tr 24 - 36 tháng, 3 - 4

tu i.

18


Ch

ngă4

HỊNHăTHẨNHăVẨăPHÁTăTRI NăV NăT
A.ăM cătiêu:
- Bi t đ c đi m v n t c a tr tu i m m non.
- Hi u đ

c các nhi m v hình thƠnh v n t cho tr m m non.

- Hi u vƠ v n d ng đ

c các bi n pháp phát tri n v n t cho tr m m non.

- Có k n ng xơy d ng trò ch i nh m phát tri n v n t cho tr .
- Có k n ng l p k ho ch vƠ t ch c ho t đ ng nh n bi t t p nói cho tr .
B.ăN iădung
4.1.

căđi măv năt ăc aătr ăm mănon

4.1.1. V năt ăxétăv ăm tăs ăl

ng

- T 12 tháng tr đi,

tr b t đ u xu t hi n các t ch đ ng đ u tiên. 18

tháng tr có kho ng 11 t (nhi u nh t 24 t ).
- T 19 – 21 tháng, s l

ng t t ng nhanh, 21 tháng có kho ng 220 t , 24

tháng có 234 t , 30 tháng có 434 t , 36 tháng có kho ng 468 t .
- N m th 3, tr s d ng đ
tính t ch các s v t, hi n t

c h n 500 t ch y u lƠ các danh t , đ ng t ,

ng xung quanh, quen thu c v i tr .

- Tr 4 tu i có kho ng 700 t , h u h t các t lo i xu t hi n trong v n t c a
tr .
- Tr 5 – 6 tu i có kho ng 1033 t , tính t vƠ các t lo i khác chi m t l cao
h n.
 Quy lu t t ng s l
-S l

ng t c a tr :

ng t t ng theo th i gian.

- S t ng s l

ng t có t c đ không đ u, có giai đo n t ng nhanh, có giai

đo n t ng ch m. N m th ba t c đ t ng nhanh nh t. T 3 – 6 tu i t c đ gi m d n.
4.1.2.ăV năt ăxétăv ăc ăc uăt ălo i
Theo Nguy n Xuơn Khoa, ti ng Vi t có 9 lo i t : danh t , đ ng t , tính t ,
s t , đ i t , phó t , quan h t , đ nh t , tình thái t . Các t lo i xu t hi n d n trong
v n t c a tr .

u tiên ch y u lƠ danh t , sau đó đ n đ ng t , tính t r i đ n các

t lo i khác.

19


- Tr 3 – 4 tu i:
Trong h th ng t v ng c a tr , danh t lƠ lo i t ng nhi u nh t, chi m
kho ng 37,91% đ n 35, 36%.

ó lƠ danh t ch ng

i, các s v t, hi n t

quanh (lƠ nh ng t c th luôn g n v i s v t hi n t

ng xung

ng), ví d : b , m , con mèo,

bông hoa, cái nhƠầ Các t ch ho t đ ng c a s v t, hi n t

ng c ng phát tri n

nhanh

đ tu i nƠy, đ c bi t lƠ nh ng đ ng t g n v i ho t đ ng c th c a s v t,

hi n t

ng. S l

ng đ ng t c a tr đ ng sau danh t chi m kho ng 33,36% đ n

31,04%. Vi c ti p thu tính t c a tr

m u giáo 3 – 4 tu i khó kh n h n so v i

danh t , đ ng t . T lo i tính t chi m t l kho ng 7%. Theo nghiên c u c a L u
Th Lan tr 3 – 4 tu i có th c m nh n đ

c các t bi u th kích th

hình d ng c a v t: cao th p, nhi u ít, hình trònầ

c, s l

ng,

i t chi m kho ng 3%, tr hay

dùng đ i t ngôi th ba đ thay th cho các danh t trong ngôn ng khi giao ti p vƠ
các t : nƠy, y, kia, đơyầ thay th cho các t ch đ a đi m, th i gian. Tr còn bi t
dùng các đ i t nh : chúng ta, tôi, ta, chúng ta. NgoƠi ra, phó t chi m kho ng 8%,
tình thái t 5%, quan h t vƠ s t r t ít xu t hi n trong ngôn ng c a tr , chi m
kho ng 2%. V quan h t , tr có th s d ng các t nh : c a, vƠ, thì, lƠ, t i, vì, v i,
nh ng, chi m kho ng còn s t , tr có th s d ng m t, hai, ba.
- Giai đo n 5 – 6 tu i, t l danh t vƠ đ ng t gi m đi (ch còn kho ng 50%),
nh

ng ch cho các t lo i khác t ng lên. Tính t chi m kho ng 15%, quan h t

chi m 6%, còn l i lƠ các t lo i khác.
4.1.3.ăKh ăn ngăhi uăngh aăc aăt ăc aătr ăm mănon
S

hi u ngh a c a t

c a tr di n ra

nhi u m c đ khác nhau. Theo

Fedorenko (Nga), tr em có 5 m c đ hi u ngh a khái quát c a t nh sau:
- M c đ zero: M i s v t có tên g i g n v i nó. Tr hi u đ

c ý ngh a g i

tên nƠy. Ví d : b , m , nhƠ, chén, lyầ
- M c đ 1: ụ ngh a bi u ni m

m c th p.

m c đ nƠy, tr n m đ

c tên

g i chung c a các s v t cùng lo i nh : búp bê, bóng, ly, bìnhầ
- M c đ 2: M c đ nƠy khái quát h n m c đ th nh t.
tr n m đ
t

c các t bi u th tên g i chung cho m t s đ i t

ngầVí d : t “hoa” đ

m c đ th hai,

ng, hƠnh đ ng, hi n

c g i chung cho t t c các lo i hoa không ph thu c vƠo

20


mƠu s c, kích th

cầ

- M c đ 3: T - khái ni m ch ngh a cùng lo i nh : đ g : bƠn, gh , c aầ;
ph

ng ti n giao thông: ô tô, xe đ p, xe máy, tƠu h aầ
- M c đ 4: M c đ th t c a s khái quát lƠ nh ng t bi u th s khái quát t i

đa, g m nh ng khái ni m tr u t
Tr tu i nhƠ tr hi u đ

ng nh : s l

ng, hƠnh đ ng, tr ng thái, quan h ầ

c ngh a c a t

m c đ zero vƠ 1, tr m u giáo hi u

m c đ 2, 3.
4.1.4. Khái ni măv năt ătíchăc căvƠăt ăth đ ng
- T tích c c: g m nh ng t ta hi u vƠ s d ng đ

c trong giao ti p.

- T th đ ng: lƠ nh ng t ta hi u nh ng không s d ng trong giao ti p
đ

c.

4.2.ăCácănhi măv ăhìnhăthƠnhăv năt ăchoătr ăm mănonă
- Th nh t lƠ m r ng v n t cho tr . Vi c lƠm giƠu v n t cho tr ph i đ

c

ti n hƠnh theo nguyên t c m r ng t c th đ n khái quát. C n cung c p cho tr
nh ng t g n g i xung quanh tr , nh ng t có liên quan đ n cu c s ng cá nhơn tr ,
t c n cho cu c s ng sinh ho t, h c t p, vui ch i c a tr .
- Th hai, c n chú ý đ n c c u t lo i trong v n t c a tr sao cho đ các t
lo i ti ng Vi t v i t l thích h p.
-Th ba, c n giúp tr l nh h i ý ngh a c a t . ơy lƠ nhi m v quan tr ng c a
vi c phát tri n l i nói cho tr . Nhi m v nƠy bao g m:
+ Giúp tr n m đ

c ý ngh a c a t trên c s đ i chi u chính xác chúng v i

đ v t xung quanh.
+ Giúp tr l nh h i ý ngh a khái quát c a t trên c s phơn bi t đ
d u hi u đ c tr ng c a s v t, hi n t

c nh ng

ng.

+ Thơm nh p vƠo th gi i hình t

ng c a l i nói vƠ bi t cách s d ng chúng.

- Th t , tích c c hóa v n t cho tr , ngh a lƠ giúp tr không nh ng hi u bi t
mƠ còn s d ng đ

c t m t cách linh ho t trong các ng c nh giao ti p. ơy lƠ quá

trình bi n t th đ ng sang t tích c c. Tr ph i phát ơm đúng t vƠ s d ng đúng

trong các ng c nh khác nhau.
4.3. Cácăbi năphápăphátătri năv năt ăchoătr ă

21


4.3.1.ăPhátătri năv năt ăquaăh
H

ngăd nătr ăquanăsátăcácăs ăv t,ăhi năt

ng d n tr quan sát lƠ h

ng d n tr bi t xem xét, phơn tích, so sánh đ

tìm ra nh ng đ c đi m, thu c tính c a đ i t
v i môi tr
-

ng quan sát vƠ các m i quan h c a nó

ng xung quanh. Trong quá trình quan sát, các giác quan đ

*H

ng

c huy đ ng.

ng d n tr quan sát g m các n i dung sau:

Chu n b :

+ Ch n đ i t

ng phù h p.

+ Ch n ki n th c c n thi t.
+ Ch n các t ng phù h p.
+ Ch n bƠi hát, TC đ t ng s h p d n.
-

T ch c cho tr quan sát

+ Kh i đ ng b ng bƠi hát, bài th ầ
+ Cho tr quan sát:
u tiên cô đ tr t do quan sát nh n xét. Cô chú ý đ n v n t mƠ tr s
d ng.
Cô h

ng tr vƠo m c đích quan sát đƣ đ t ra.

Tri giác c a tr c n đ

c g n li n v i t . Cô không h n ch các t do tr s

d ng.
Cô chú ý cho tr quan sát k vƠ đ

c nói nhi u. Các t ng m i nên đ

nh c đi nh c l i, k t h p v i tri giác các s v t, hi n t

c

ng.

C n cung c p c nh ng t ch tính ch t c a s v t: v i m m c ng, da dƠym ngầ
+ C ng c ki n th c b ng bƠi hát, bài th , cơu đ .
4.3.2. S ăd ngăđ ăch iăđ ăphátătri năv năt
ch i lƠ y u t vô cùng quan tr ng trong vi c giáo d c tr nói chung vƠ
phát tri n v n t nói riêng.
t

ch i đ

ng đ tr ti p xúc, s d ng t .

c xem nh lƠ công c , lƠ ph

ng ti n, lƠ đ i

i v i nhi m v phát tri n v n t , đ ch i r t

quan tr ng, vì m i s v t trong th gi i khách quan đ u g n v i m t t nh t đ nh.
T ph n ánh s v t, hi n t

ng. NgoƠi ra, đ ch i còn gơy h ng thú cho tr , t o

đi u ki n cho tr ho t đ ng tích c c h n.

22

i v i tr m u giáo bé, giáo viên th

ng


s d ng nh ng đ ch i đ n gi n. V i tr l n có th s d ng nh ng đ ch i l p ghép
nhi u b ph n.
4.3.3.ăS ăd ngătròăch iăh căt p
Vi c s d ng trò ch i h c t p r t có hi u qu trong vi c giáo d c ngôn ng
cho tr . Có th s d ng m t s lo i trò ch i h c t p sau đơy đ phát tri n v n t :
- Trò ch i h c t p phát tri n v n danh t .
- Trò ch i h c t p phát tri n v n đ ng t .
- Trò ch i h c t p phát tri n v n tính t .
4.3.4.ăCácăbi năphápădùngăl i
4.3.4.1. Bi n pháp đƠm tho i
LƠ cách s d ng h th ng cơu h i c a cô vƠ cơu tr l i c a tr khi quan sát s
v t, hi n t

ng. Bi n pháp nƠy giúp cho v n t c a tr ngƠy cƠng đ

c m r ng

h n. Cơu h i đ t ra cho tr ph i đa d ng đ tr s d ng nhi u lo i t khác nhau khi
tr l i. Ví d : cơu h i v tên g i, tính ch t, đ c đi m c a s v t,ầ
Khi đƠm tho i cô giáo có th s d ng ph i h p m t s th thu t nói m u,
nh c l i, gi ng gi i, khen ng i, cho tr s d ng các thao tác s , c m, n mầ
Ví d : đ phát tri n m t s danh t vƠ tính t cho tr 24 - 36 tháng, cô có th

đƠm tho i v i tr đ tƠi “M t s lo i qu quen thu c” v i h th ng cơu h i.
ơy lƠ qu gì?/ qu cam có mƠu gì?/ Qu c m có d ng hình gì?/ V qu cam
nh th nƠo?/ Qu cam có v gì?/...
4.3.4.2. Bi n pháp s d ng l i k c a cô giáo
LƠ vi c cô giáo dùng l i c a mình đ k v m t đ i t

ng nƠo đó. Yêu c u

l i k ph i rõ rƠng, đ n gi n d hi u đ i v i tr . L i k ch y u lƠ mô t các đ c
đi m tính ch t, hƠnh đ ng c a đ i t

ng.

L i k c n có đ y đ các thƠnh ph n có m đ u, có mô t , có k t thúc. M
đ u l i k lƠ l i gi i thi u đ i t
đi m tính ch t c a đ i t

ng cho tr quan sát. Sau đó, mô t các chi ti t, đ c

ng. K t thúc l i k lƠ nh ng nh n xét, đánh giá.

4.3.4.3. Cho tr k v nh ng gì tr đƣ đ

c lƠm quen

ơy lƠ bi n pháp tích c c hóa v n t cho tr . Khi tr t k chuy n, tr s g i

23

tên, k ra các đ c đi m c a các đ i t

ng. Tr bi t l a ch n t ng sao cho phù h p

v i n i dung k . ó lƠ đi u ki n đ các t th đ ng chuy n thƠnh t ch đ ng.
4.3.4.4. Bi n pháp phơn tích gi ng gi i
Bi n pháp nƠy th

ng đ

c cô giáo s d ng khi cho tr lƠm quen v i tác

ph m v n h c, đ c bi t lƠ trong vi c gi ng gi i ngh a các t m i, t khó.
gi i thích đ

c các t khó cô ph i k t h p s d ng đ dùng tr c quan

cùng v i s d ng l i nói đ gi i thích. L i gi ng gi i ph i ng n g n, d hi u.
Ví d : T “khép r ”: Cho tr xem b c tranh v cánh mƠn buông xu ng, k t
h p v i l i gi i thích bƠ b

m n m trên gi

ng, mƠn buông xu ng, cánh mƠn khép

l i. T “khép r ” tác gi mu n nói không gian bu n bƣ.
L u ý: khi gi i thích t , giáo viên c n s d ng nh ng t mƠ tr đƣ bi t đ
gi i thích k t h p v i s d ng tr c quan. Tránh vi c gi i thích lu n qu n.
4.3.4.5. Bi n pháp đ i chi u, so sánh v i các t đ ng ngh a, trái ngh a
Tr

c h t, giáo viên ph i l a ch n t trong tác ph m. Nh ng t đ

cl a

ch n đ gi i thích b ng bi n pháp nƠy ph i lƠ nh ng t có th đem ra đ i chi u ho c
so sánh đ lƠm n i b t ngh a c a t . Sau đó, quy nh ng t c n gi ng gi i v nh ng
t đ ng ngh a ho c trái ngh a mƠ tr đƣ bi t.
Ví d : l a ch n t “kho m nh” trong chuy n “Cơy tre tr m đ t”. Cô đ a ra
t trái ngh a lƠ t “ m y u”. Cô gi i thích, ng
nhi u vi c, không m t m i. Ng

i kho m nh lƠ ng

i lƠm đ

c

i m y u thì s c kho không t t, không lƠm đ

c

nhi u vi c, hay đau m.
4.3.4.6. Bi n pháp dùng l i đ nh ngh a khái ni m, nêu lên nh ng nét đ c tr ng trong
ngh a c a t
Dùng nh ng đ nh ngh a khái ni m, giáo viên có th cung c p cho tr m t
cách t

ng đ i đ y đ nh ng nét ngh a c a t , th y đ

c c u trúc ngh a bên trong

c at .
Qua vi c dùng l i đ nh ngh a khái ni m c a giáo viên, tr không nh ng
không hi u ngh a c a t mƠ nó còn nơng cao cho tr v trình đ t duy, phát huy
tính tích c c

tr , thúc đ y s phát tri n nh n th c c a tr .

24